sir NGHIEP VA TU Tl/CfNG HO C H I MINH
TLT Tl/QNG H d CHI MINH
VE QUAN HE DAC BIET VIET NAM - LAO
GS, TS TRINH NHU
Trong mSi quan he Viet - Ldo tirxa xua din ddu thikyXX, tinh thdn hiru hdo, nuang tira, giup dd Idn nhau chiim vi tri chii dgo, ndi bdt nhdt Id khi hai nuoc phdi duang ddu voi hoa ngogi xdm. Song, do vdn Id quan hi tu phdt vd chi phdt trien thdnh quan he tu gide duoi dnh sdng soi duong ddu tranh gidnh doc lap, tu do eiia tu tuong Ho Chi Minh vd su lanh dgo ciia Ddng Cong sdn Dong Throng.
N
eu nguoi thanh nien yeu nuoc Nguyen Til Thinh li nguoi Viet Nam diu hen nhin biet su nghiep giii phong din tgc Viet Nam noi rieng v i D6ng Duong noi chung la thieu ly luan v i duong loi cich mang dung din din duong di toi thing lgi, thi dieu do chinh la dgng luc th6i thuc Nguoi di ra nuoc ngoii nghien cim thuc te v i ly luan de xic dinh con duong cich mang giii phong din tgc Viet Nam v i cic nuoc Lio, Campuchia, dang ciing chung cinh ngg n6 le duoi ich th6ng tri cua thuc din Phip.Voi tim long yeu nuoc, thuong din va y cbi sit d i phit hien chin ly cich mang giii phong din tgc, trii qua qui trinh khio nghiem diy kho khan, gian kh6, Nguoi da chuin bi cho minh mot v6n hieu biet rit dung dan, siu
* Hgc vien CT-HC Qu6c gia Ho Chi Minh
sic ve chit nghia de qu6c v i cic din tgc bi ip birc, ve nhirng ban che ciia cich mang tu sin fren binh dien giii phong nguoi lao dgng va sire manh to Ion cua cic din tgc thugc dia.
Nguoi da vugt qua con duong each mang din chii tu sin v i tiep nhin chu nghia Mic-Lenin m i theo Nguoi, gii tri cao quy nhit cua hgc thuyet cich mang do l i lip truong cua giai cip v6 sin: giai phong dan tgc, giii phong xa hgi, giii phong con nguoi; quan diem cich mang triet de "... nghia l i lim sao cich menh r6i thi quyen giao cho din chimg s6 nhieu.
cho de trong tay mot bgn it nguoi... the din chiing moi dugc hanh phiic"'; phep bien chimg duy vit. Do la nhirng cin cir then ch6l de van dyng sing tao chu nghia Mic-Lenin vio dieu kien cy the cua each mang Viet Nam, cich mang Dong Duong v i cich mang giii phong thugc dia. Tir do, Nguyen Ai Quoc
14 TAP CHi LjCH SLF O A N G - SO 6/2009
SU" NGHIEP VA TU" TU'O'NG H 6 CHi MINH
xac lip cho D6ng Duong con duong giii phong khoi ich th6ng tri thugc dia va xay dung dii nuoc phit trien theo xu the cua thai dai moi:
- Cach mang D6ng Duong la cich mang giii phong din tgc theo con duong cich mang v6 sin. dit duoi su lanh dao ciia Ding Cong sin.
- Su nghiep cich mang ciia ba nuac D6ng Duong do nhin dan ba nuoc D6ng Duong hen hinh: "Ding sau su phyc tung tieu cue, nguoi D6ng Duong giiu mot cii gi dang soi syc, dang gio thet vi se biing no mot cich ghe gcrni, khi thai co den. Bg phin uu tu c6 nhiem vu phii thiic diy cho thoi co do mau den"^..
Cung voi nhiing luan diem tren, Nguoi de xuit nhifrig luan diem ve m6i quan be din tgc - qu6c te, mot nhin 16 chi ph6i su binh thinh quan he die biel Viet Nam - Lio, Lao - Viel Nam. Tir nim 1924, d6ng chi Nguyen Ai Qu6c cho rang: "Chu nghia din tgc li dgng luc Icm cua dat nuoc"^, va de nghi Qu6c te Cong sin "pbil dgng chu nghia din tgc bin xir" vcVi ly do: "Gio diy, nguoi la se khong the lim gi dugc cho nguoi An Nam neu kh6ng dya tren cii dgng luc vi dai. vi duy nhit cua doi s6ng xa hgi cua hg"'*. Chu nghia din t6c, theo quan niem cua H6 Chi Minh, li chu nghia din tgc chin chinh, khong chi bao him tinh thin yeu nuoc, long frr bio, tu t6n din tgc, diem d6ng thuin thit chat kh6i dai doin ket din tgc, ma con la dgng luc dua din tgc nay den v(3i din tgc khac vi myc tieu diu franh giinh dgc lap, tu do va hoa binh, tien bg xa hgi, giiip do nhau
va t6n frgng quyen din tgc co bin cua m6i qu6c gia. Chu nghia dan tgc chin chinh theo y nghia d6 di bao him mot bg phin cua tinh thin qu6c te.
Tinh thin iy dugc cy the hoi dim net hon frong hln trinh phit trien quan he giira ba din tgc Viet, Lao, Mien vi quan he Viet Nam - Lao. Nghi quyet Hgi nghi lin thir tim Ban Chip hanh Trung uong Ding Cong sin D6ng Duong thing 5-1941. duoi su cbi dao cua lanh ty H6 Chi Minh, xic dinh: cic din tgc D6ng Duong deu phii chiu chung mot ich th6ng tri cua phit xit Phip-Nhat, cho nen phii doin ket lai dinh du6i ke thu chung.
Song Ding phii bet sire t6n trgng vi thi hanh diing quyen "din tgc tu quyet" d6i voi cic dan tgc a D6ng Duong. Sau khi gianh dugc dgc lip. cic din tgc se tuy theo y mu6n mi 16 chirc thinh Lien bang cong boi din chu bay dimg rieng thanh mot qu6c gia din tgc: "Su tu do dgc lip cua cic din tgc se dugc thira nhin vi coi frgng""l
Tren cic chang duong phit trien cua each mang bai nuoc Viet Nam vi Lio, lanh fri H6 Chi Minh lu6n lu6n chim lo xiy dung, vun dip quan he doan kit die biet Viet - Lao, nham thuc hien thinh c6ng myc lieu each mang cua bai din tgc.
Giira thing Tim 1945, thoi co gianh dgc lip cho Viet Nam vi Lio xuit bien, lanh lu H6 Cbi Minh va Ban Chip hanh Trung uong Ding Cong sin D6ng Duong quylt djnh T6ng khoi nghia va tiln binh Hgi nghi toan qu6c cua Ding tai Tin Trio, Tuyen Quang, ngay 13, 14 va 15 - 8 - 1945.
TAP CHI LICH SU" OANG - SO 6/2009 15
SU" NGHIEP VA TU' TU'CD'NG H 6 CHi MINH
Vao thoi diem do, Nguoi gap cic d6ng chi Duong Tri Trung (tire Nguyen Hiru Khieu), d6ng chi Trin Dire Vinh vi can din: thoi CO rit thuin lgi cho nhin din Dong Duong, a diu CO dieu kien, phii giinh dugc chinh quyen truoc khi D6ng minh vio. Phip va d6ng minh Anh, My gin bo voi nhau. Phip se nup sau D6ng minh de tro lai xim luge Viet Nam. Lao, Mien, chung ta phii doin ket de dinh ke thu chung.
Diing nhu nhin dinh cua Nguoi, sau thing Igi cua Cich mang thing Tim kh6ng bao liu, thuc din Phip tro lai xim luge Viet Nam. Lio va bai din tgc lip tire sit cinh ben nhau cb6ng ngoai xam.
Trong cuoc khing chien truong ky v6 cimg gian kh6 cb6ng thuc din Phip vi de qu6c My xim luge. H6 Chi Minh xic dinh frich nhiem cua Ding, Nha nuoc vi quin, dan Viet Nam thuc hien nghia vy qu6c te d6i voi cich mang Lao theo hnh thin: giiip bgn la tu giiip minh. Quan diem do cua lanh ty H6 Cbi Minh nhu mot chdn ly vinh hdng, thi hien ban chdt cdch mgng ti'ong sdng, cao qui' eiia quan hi ddn toe - quoc ti trong thai dgi mai. Tai dien dan Dai hgi II Ding Cong sin D6ng Duong, thing 2-1951, Nguoi neu ro frong Bio cio chinh fri: "Chiing ta khing chien, din tgc ban Mien, Lao chng khing chien. Bgn thuc din Phip va can thiep My la ke thii cua ta vi cua din tgc Mien, Lio. Vi viy. ta phii ra sue giup do anh em Mien, Lao. giup do khing chien Mien, Lio. Vi tiln den thanh lip Mat trin tb6ng nhit cic din t6c Viet - Mien - Lio"^.
Sau Hiep dinh Gionevo, thing 7-1954, de qu6c My timg buoc thay chin thuc din Phip va thuc thi chu nghia thuc dan moi 6 Viet Nam vi Lao. Din thing 6 - 1959, tai Hgi nghi Ban Chip hinh Trung uong Ding Lao dgng Viet Nam, lanh ty Ho Chi Minh vach ro bin chit xim luge cua de quoc My tai Lio vi nhin manh trich nhiem cua Viet Nam frong viec thuc hien nghia vy giiip do cich mang Lio; dong thoi, chi din phuong huong phit tnen cua cich mang Lao la chuyen sang hinh thuc via trang, vi ke thii da dimg vu frang tin c6ng cich mang: "Ve Lio, ta phii thiy phe de qu6c no co ca mot ke hoach.
Vien trg My (cho phe hiru 6 Lao - Tg) tinh theo diu nguoi la cao nhit... Ta kh6ng quin xuyen lien tyc.
D6i voi Lao ta phii b6 khuyet het sue giup.
(Phii c6) ke hoach va cich giup tnroc mil va liu dii. Ta giup thieu lien tuc. Phii co 16 chirc, giup bet sire chit che.
Lio CO the hgc kinh nghiem ciia Tnmg Qu6c hr nim 1922 (li) truong ky gian kb6.
D6i voi Lio ta nong voi. Thiy thing lgi, kh6ng nhin bet kho khin.
Ta (phii) chu y din van, dich van. Co ke hoach lau dii.
Ta phii chii y den bien phong. Dong bao doi ta phai giii quyet som hon. Phii san s6c chu dao. "Thuc tuc binh cuong". Ta hip tl nhung phii co ke hoach sin xuit de co luong thuc. Ta phii giup do ve xay dung kinh te.
Truoc mat chu y gao, muoi..."^
Ciing tai Hgi nghi nay. de cap tcM khi ning dien bien tinh hinh. Ho Cbi Minb n6i: "S6 cin
16 TAP CHi UCH SLF O A N G - S6 6/2009
SU' NGHIEP VA TU" TU'O'NG H(!) CHi MINH
bg cua ta. phii giir bi mat, giup do cho hg lam in. Ta phii diing du kich, phong frao se Ian rgng. Bgn Diem no cung sg. ta phii cinh giic.
Ta phii chu y noi di vu frang...".
Cung voi nhiing noi dung quan trgng cua nhiem vy quoc te ma cich mang Viet Nam can thuc hien d6i voi cich mang Lao, Nguoi rit chu trgng giio dye cin bg Viet Nam chip hanh cic phuong chim ph6i hgp c6ng tic voi can bg Lao: giup ban de ban tien bg va co the tu lim liy, vi giup nhieu nhit cung chi dugc
1/10 con hr luc li 9/10.
Ve quan he c6ng tic giii:a cin bg Viet Nam va cin bg Lio, Nguoi can dan:
That thi doan ket ve tinh thin va frong cong tie
That thi tu phe binh vi phe binh lin nhau Cin bg Viet Nam tuyet d6i frinh bao bien Can bg Lio thi nen frinh khich khi.
Cong tic xay dyng Ding Cong sin vifrig manh, nhin 16 quan trgng bang diu quyet dinh su thinh c6ng ciia cich mang nhu lanh fri H6 Chi Minb da khing dinh frong tic phim Dtrdng Cdch minh, ciing hoin loan phii hgp voi nhiem vy kien lap va phit tnen quan he Viet - Lio: "Cdch minh tnrac hit phdi cd edi gi'.'' Truac bet phii co ding cich menh, de frong thi van dgng vi 16 chirc din chimg.
ngoii thi lien lac voi din tgc bi ip birc va v6 sin giai cip mgi noi. Ding co \Tjng cich menh moi thinh c6ng, ciing nhu nguoi cim lai CO vung thuyen moi cba>'"^.
H6 Chi Minh da chu dgng. sing tao thinh lip Ding Cong sin Viet Nam va soan thio Cuong ITnh each mang diu lien cua Ding
vao diu nim 1930. Den thing 10 ciing nam.
Ding d6i ten thinh Ding Cong sin D6ng Duong. Trii qua 21 nim phin diu lanh dao sir nghiep cich mang cua Viet, Mien, Lio da dua toi thing lgi cua cong cuoc.dau tranh giinh dgc lap thing Tim 1945 cua Viet Nam va Lao; diy manh cuoc khing chien ch6ng thuc dan Phip va can thiep My, chiing t6 su truong thinh vugt bic ciia Ding. Do viy, Dai hgi II cua Ding, thing 2 - 1951, theo de nghi cua Chu tich H6 Chi Minh va Ban Chip hanh Trung uong Dang, fren nen ting Ding Cong sin D6ng Duong, phat trien thinh ba Ding, dam duong lanh dao su nghiep cich mang ciia ba din too Viet Nam, Lao va Mien.
Ve chu truong nay, d6ng chi Cayxon Phomvibin phit bieu: "T6i thiy tir khi Ding Cong sin D6ng Duong thanh lip den nay da dugc 21 tu6i. Ding Cong sin D6ng Duong da lanh dao Cich mang thing Tim thanh c6ng vi dua cich mang Mien, Lao hen manh fren con duong thing Igi.
Den nay, tinh hinh ngoai nuoc ciing nhu frong ba nuoc Viet, Mien, Lio da thay d6i ciing nhin thiy Ding Cong sin Dong Duong da lim fron nhiem vu do ba din tgc vi giai cip frao pho cho.
... Nhu viy la de nghi cua H6 Chu tich tich Dang Cong sin D6ng Duong ra Ding Lao dgng Viet Nam vi 6 Mien, Lio co hai 16 chirc khic la rit dimg vi thich hgp voi hnh hinh moi, ba din tgc co ba qu6c gia ro ret.
... Chung t6i, nguoi cong sin Lao hilu ro va tin thanh de nghi do kh6ng chiit thie mic"''.
TAP CHi LICH SLF O A N G - S6 6/2009 17
SU" NGHIEP vA TU" TU'ONG HO CHi MINH
Dai bilu Ding bg Mien ciing to y tin thinh chu truong fren.
Tilp do. Chit tich Ho Chi Minh noi:
"Sau khi nghe cac d6ng chi Mien, Lao phit bilu y kiln, chic Dai hgi ciing nhu t6i,
chiing ta rit cim dgng. Nhung cim dgng diy kh6ng phii li bu6n, trii lai li cim dgng vui. Vi chung ta nhu con mot nha, mot nhi cong sin, mot nhi each mang. Biy gio con cii da khon \6n r6i, phii chia nha, chia cira 6 rieng. Con frai co vg, con gii co ch6ng (v6 tay), sau niy de con, de chiu d6ng due, tir gia dinh nho tien Ien gia dinh Ion rit manh, tir gia dinh Ion den hg hing, hg bang cang to, cing manh, dong nguoi, nhilu viec, nhit dinh thinh c6ng"'°.
Qua thuc tien diu tranh cich mang. Ding Lao dgng Viet Nam vi Ding Nhin din cich mang Lao rit xung ding voi niem hn cua H6 Chi Minh.
Thuc hien Nghi quyet Dai hgi II cua Ding vl nhiem vy cua Ding Lao dgng Viet Nam giup do nhirng d6ng chi cong sin Lao thinh lap Dang, Bg Chinh fri Ding Lao dgng Viet Nam da neu y kien xac dinh tieu chuin ding vien va nhin manh lieu chuin trung thanh khang chien va tinh thin phye vy nhan din;
trinh biy cic buoc tien hinh ve t6 chirc de chuin bi Dai hgi thinh lip Ding. Nho boat dgng tich cue vcM frich nhiem cao cua dgi ngii lanh dao va can bg Lao, Viet Nam, Dai hgi thinh lip Ding Nhin dan Lao dugc tien binh vio mua Xuin nim 1955, thinh c6ng t6t dep, tao dieu kien rit quan trgng cho thing Igi cua
cich mang Lio, thuc diy su phit trien cua quan he die biet Lao - Viet Nam.
Tu tuong H6 Cbi Minh ve quan he die biet Viet Nam - Lio la mot bg phan him co ciia quan he din tgc - qu6c te dugc xic lip trong dilu kien cu thi cua hai din tgc Viet Nam, Lio. D6 la mot di sin tu tuong chinh fri vi nhin van v6 cung cao quy cua hai din tgc Viet Nam, Lao, khich le tinh thin tu luc va doan kit, giiip do nhau cua hai Ding va quan, din bai nuoc, tao ra nguon luc v6 ciing manh me dan toi nhung ky tich ve vang cua hai din tgc: khoi nghia gianh quyin dgc lap thing lgi thing Tim 1945;
lien hip dinh bai cac cuoc chien tranh xim luge ciia nhieu nuoc de qu6c hung manh bang diu thi gioi; giii ph6ng hoan toan dit nuoc; tien hinh su nghiep doi moi theo dinh hucDng xa hgi chu nghia dat dugc nhieu thinh hm quan trgng co y ngbla lich sir.
Nhung quan diem due ket tir ly luan va thuc tien dugc ghi nhan trong Nghi quyet Hgi nghi lin thu nhat Ban Chap hanh Trung uong Ding Nhin din each mang Lao (Khoa II) cang giiip chiing ta thiu bieu gii tri to IcTn cua khoi dai doin ket Lio - Viet Nam ma mach ngu6n siu xa va xuyen suot cua no la tu tucmg H6 Chi Minh ve quan he die biet Viet Nam - Lao: "Su doin ket tb6ng nhat Lao- Viet Nam la sire manh thing Igi, li sue manh ciia cuoc diu tranh vi lgi ich chung ciia hai din tgc. No da fro thanh duong 16i chinh fri, tro thanh nguyen tic cua Ding ta ma mgi cin bg, ding vien cua Ding
18 TAP CHi LICH SLF O A N G - S6 6/2009
SU" NGHIEP VA TU" TU'ONG H 6 CHi MINH
phai kien tri ibyc bien voi y tbOrc trich nhiem cao de cung c6 tinh hiru nghi doan kel chien dau giira Lao vi Viet Nam doi doi ben \iing, chinh la de dip tan mgi am muu cua ke dich hong tich Lio khoi Viet Nam, dinh phi vd sire manh cua cich mang, sire manh ciia bai din tgc chiing ta".
Do vay, hgc tip, van dyng vi phit frien tu tuong Ho Cbi Minh ve quan he die biet Viet Nam - Lio li mot nhiem vy quan trgng thuong xuyen vi liu dii ciia bai Ding va he tb6ng chinh tri eiia bai nuoc Viet Nam, Lao.
Cin 16 chire giio dye sau rgng tu tuong H6 Chi Minb ve quan be die biet Viet Nam - Lao gin lien voi lich sir diu tranh cua hai Ding, cua Nhi nuoc vi quin, din bai nuoc anh em Viet Nam - Lao thuc hien cic quan diem vi loi giio huin cua Nguoi cho dgi ngu can bg lanh dao cac cip, ding vien va cac tang lop nhan din, cic gioi d6ng bao bing nbii:ng noi dung va binh thirc thich hgp. Theo do. xiy dung mot chuong trinh, ke hoach do co quan Trung uong ciia hai Ding Cong sin Viet Nam vi Ding Nhin dan cich mang Lao soan thio, ban binh de hucmg din cic cip bg Ding vi be tb6ng chinh tri thuc bien.
Can cir vao noi dung va hnh thin buong din cua chuong trinh va ke hoach do. Trung uong hai Ding vi Chinh phu Viet Nam, Lao cho phep cic co quan hiru quan nhu cic vien nghien ciru, cic hgc vien va cic co quan frong be thong chinh tri cua hai nuac ducrc ph6i hgp nghien cim nliung vin de ly
luan vi t6ng ket thuc tien duoi inh sing cua tu tuong H6 Cbi Minh ve quan be Viet Nam - Lio. D6ng thoi, cin coi diy la mot chu de trong chuong trinh dio tao thac sT vi lien sT;
va o mot pham vi rgng hon la dao tao dgi ngu cin bg nghien cim, giing day va tuyen truyen ve linh vyc nay tai Viet Nam va Lao, dip ling yeu cau giio dye chinh tri, kinh te, vin boa va khoa hgc.
Cin xic lap m6i lien ket giira cic co quan nghien cim khoa hgc voi cic co quan dugc giao frich nhiem xiy dung ke hoach hgp tic giira bai nuoc Viet Nam - Lio de trao d6i, chuyen giao cic ket qui nghien cim, nham cung cip nhirng luan cir khoa hgc cin thiet va hiru ich cho cic co quan bii^i quan co nhu cau sir dyng.
1, 8. Hd Chi Minh Todn tap, CTQG, H, 2000, T.2, fr.270. 267-268
2, 3,4. Sdd, T.l,tr.28, 466,467
5. Dang Cong san Viet Nam: Vdn kien Ddng Todn tap, CTQG, H, 2000, T.7, tr.l 13
6. Dang Cong san Viet Nam: Vdn kien Ddng Todn tap, CTQG, H, 2001, T.12, fr.36
7. Bien ban Hgi nghi Ban Chap hanh Trung uong Dang Lao dgng Viet Nam, hgp ngay 3 thing 6 nam 1959. Luu tai kho Luu tru Trung uong Dang
9, 10. Bien ban Dai hoi 11 ciia Dang, Luu tai Kho luu trir Trung uang Dang.
TAP CHi LICH SLF O A N G - S6 6/2009 19
