SLF NGHIEP VA TU" TU'(D'NG H 6 CHI MINH
VE HOQT DONG CUA NGUYEN ^1 QUOC
& T h a i L a u v a L a o
NGUYEN THI HUYEN TRANG
>« • •moc khi ve nuoc true hep lanh dao 0 / each mang Viet Nam va fro thanh vi Chu tich nuoc diu tien cua nuoc Viet Nam Dan chu Cong hoi (nay la nuoc Cong boa xa hgi chu nghia Viet Nam), H6 Chi Minh da co mot thoi gian dii b6n ba tim duong cim nuoc 6 khip nim chiu, b6n bien. Nhiing dia danh Nguoi den da fro thanh "dia chi do" de chimg ta hm hieu, nghien cuu ve binh trinh rim duong cim nuoc cua Nguoi. Trong nhirng nam 1928-1929, Nguoi da den Thii Lan, chu yeu boat dgng 6 hai tinh Nakhon Phanom, Udon Thani vi da hm duong ve Viet Nam qua bien gioi Lao - Viet nhung kh6ng thanh cong.
Trong bin Bdo cdo gui Quoc ti Cong sdn (ngay 18-2-1930) co ciu 'Dd hai Idn toi co gdng di vi An Nam, nhung phdi quay tra lgi.
Bon mat thdm vd cdnh sdt a bien gioi qud edn mgt, dgc biet Id tir khi xdy ra vu An Nam ''Quoc ddn Ddng"^.
Nim 1927. sau khi da hoin thinh viec thanh lip Hgi Viet Nam Cich mang Thanh men va 16 chirc mgt s6 Ic^p hgc nhim huin
Bao tang H6 Chi Minb
luyen cho nhirng thanh nien Viet Nam yeu nuoc ve con duong giai phong din tgc, Nguyen Ai Quoc da nghi den viec roi Quing Chiu - Tnmg Quoc de fro ve Thii Lan- noi c6 nhieu Viet kieu sinh s6ng de truyen bi cich mang. GiGa nim 1928, nhan dugc Cbi thi cua Qu6c te Cong sin dieu dgng ve nhan c6ng tic 6 D6ng Duong, d6ng chi Nguyen Ai Quoc da tir gia nuoc Due vio thing 6 va den Xiem (Thii Lan) vao thing 7 vc3i the nhap cinh mang ten Nguyen Lai. Nguoi di tren liu bien cho khich va cap cing tai Bang C6c (thu d6 Thii Lan). O Thii Lan, Nguoi mang cic ten Thiu Chin, Ong Thg, Nam Son, da den Bin D6ng, huyen Phi Chit (mien Tnmg Thii Lan).
Sau mgt thoi gian ngan 6 Phi Chit (muoi lim ngiy), Nguoi da cimg vcM mgt vai nguoi giup viec di bg suot hon nira thing troi de den tinh Udon Thani, mgt tinh 1cm cua Thii Lan, cich Bing C6c khoang 600 km. Liy ten la Thiu Chin, Nguoi den ga Noong Biia, noi co vai chyc hg gia dbib Viet kieu sinh s6ng bing nghe lim vuon. Nguoi fr6ng 6 day mgt s6 ciy dira, ciy xoii nen sau nay ba con Viet kieu ggi do li "Vuon xoii Bic H6". Cich trung lim thi xa Udon Thani khoang 12 km co ling Noong
20 TAP CHI UCH S L F O A N G - S6 6/2009
SU" NGHIEP VA TU" TU'ONG HO CHi MINH
On (huyen Muong). liic do rit beo linh nen chi CO 8 gia dinh Viet kieu, kh6ng co nguoi Thai. Cy Ding Thuc Hira da lap ra Trai Cua.
thu hut nhirng thanh nien frai fring ngheo (khong nhi, kh6ng rugng, kh6ng tien) tu hgp lai sinh s6ng bang nghe chat, xe g6 rimg. Trai Cua ciing li noi d6n nhiing thanh nien yeu nuoc hr Viet Nam sang. C) Nogng Bua mgt thoi gian ngin, Nguoi chuyen vao a trong Trai Cua. Ng6i nhi chinh cua Trai Cua lim noi nghi ngoi, hgi hgp, con nhieu lin frai 6 ngay frong rimg de tien cho viec don ciy, xe g6. 0 Trai Cua, cy Hira da chu y dao tao.
ning cao trinh do chinh tri cho bg, nhung phii den liic Nguoi toi thi viec in 6. hgc lip moi fro thanh nen nep^
Sau d6 Nguoi den Bin May (ling moi) thugc tinh Nakhon Phanom a vung D6ng Bac Thii Lan, cich thu d6 Bing C6c hon 700 km.
Bin May v6n la bin do nhiing nguoi gcx Viet den Thii Lan lim an. sinh s6ng lap nen vio diu the ky XX. Hg chu yeu li nguoi goe mien Trung Viet Nam, co hgc thire, chiu inh buong lu tuong cua Hgi Viet Nam Cich mang thanh nien nen khi dyng ling, hg da co y thirc xiy dung mgt cong d6ng Viet kieu co hnh thin din tgc nliu xiy dyng den tho Dire thanh Trin. lap Hgi trai Cay, Hgi Thin ii....
Tir do, bin May da fro thinh fram lien lac don nhieu nguoi Viet Nam sang Thii Lan.
Nguyen Ai Qu6c 6 bin May voi bi danh Thiu Chin. Den diy, 6ng Chin di khuyen nhin dan xiy dung nhi Hgp tic de mgi nguoi CO the sinh boat, fri hgp. Khu nha Hgp tic dugc xiy dung khi khang frang. sach se, co
sin bep, •vuon ciy... Nho do, noi day da fro thinh diem ty hgp thuong xuyen cua rit nhieu nguoi Thii g6c Viet.
Trong thoi gian 6 diy, Nguoi da rit tich cue hgc tieng Thii, dgng vien mgi nguoi cung hgc tieng Thai de co the hieu dugc truyen th6ng, phong tyc tip quin ciia nguoi Thii, hen cho viec giao tiep, sinh boat. Ngoii ra, Nguoi con t6 chuc cic lop hgc tieng Viet cho fre em de cic em kh6ng quen ngu6n goe cua cha 6ng. Trong thoi gian niy, Nguoi ciing tham gia cic bu6i cung te cua nguoi Viet 6 den Dire thinh Trin vi lu6n nhic nho mgi nguoi ve tinh thin yeu nuoc, y thirc ch6ng giic ngoai xim de bio ve din tgc. Nho do, tuy s6ng fren dit Thai nhung nhiing nguoi g6c Viet noi diy lu6n doan ket, gin b6 khien bin May tro thanh mgt cong d6ng dan cu ben chat, im cimg.
Mgt hoat dgng tich cue ciia Nguoi trong thoi gian 6 diy li khuyen mgi nguoi phii biet t6n frgng phong tyc, tip quin cua nguoi bin dia, doin ket va Iu6n neu cao tinh thin tuong frg. giup do nhung nguoi noi diy. Boi viy, ve sau CO nhieu nguoi Thii den bin May sinh s6ng khien noi diy tro thanh cgng d6ng din cu chung cua bai nuoc Viet Nam vi Thii Lan.
Ngoai hai dia diem chinh da neu 6 tren, frong 16 thing 6 Thii Lan, Thiu Chin da cung mgt vii cin bg c6t cin di khip cic tinh CO Viet kieu sinh s6ng 6 D6ng Bic Thii Lan de tuyen truyen cich mang.
Dya vao cac nguon tu lieu lich sir, khoa hgc va ket qui khio sit thue tl. Bio ting H6 Chi Minh da dua ra nhung co so khoa hgc va thuc
TAP CHi LICH SLF O A N G - S6 6/2009 21
SU" NGHIEP VA TU" TU-C^^NG H 6 CHi MINH
hen ve viec Nguyen Ai Qu6c di timg den Lio, cy the li bai dia diem: thi xa Savinnakhet vi ban Xieng Vang ciia tinh Khim Muon... Myc dich cua Nguoi la khio sat tai cb6 tinh hinh Lao vi hm duong ve Viet Nam. Thoi gian toi Lao CO le li cu6i nim 1928 va nim 1929, vi thing 7-1928 Nguoi mcri tcM Xiem, can co thoi gian nghien cim, tim hieu, gap go kieu bao vi can bg truoc khi sang Lio.
Qua Bao cio giri Quoc te Cong san ngay 18-2-1930 (doan da trich 6 tren) cho thiy Nguoi da vugt qua bien gicDi Xiem - Lao, vao dat Lao, toi bien gioi Lio - Viet Nam, nhung kh6ng qua dugc bien gioi Lao - Viet Nam, nen phii quay tro lai.
Dia bin hoat dgng cua Nguyen Ai Qu6c tip trung chu yeu 6 cic tuih D6ng Bic cua Xiem, song song vcM cic tinh, thanh ph6 ciia Lio li: Vieng Chin, Kham Muon va Savinnakhet. Vio thoi diem do, bien giai Lao - Xiem con loi long, vi nhan dan ti va him ngan song Mek6ng von cimg mgt quoc gia, dan tgc; phan Icm deu la hg hang than thugc cua nhau, chi vi hiep uoc Phap - Xiem ma bg bi ly tin, phin cich, nen viec di lai tham thii nhau dien ra hang ngiy, rit de dang, it khi cinh sit boi den giay to tiiy thin.
Nguyen Ai Qu6c chgn Thai Lan kh6ng chi li nhiem 'vu "tuyen truyen cich mang ve trong nuoc riJ phia Tiy", ma con la de lam "ban dap"
fro ve Viet Nam qua duong Lao, boi noi diy co bau thuin cua hon mgt van Viet kieu dang lam an, sinh song, da phan hg la nhirng nguoi Viet Nam yeu nuoc, dang tam thoi phii luu lac boi sir fruy du6i git gao ciia thuc dan Phip.
Th6ng qua cic tu lieu lich sir, loi ke nhin chimg, khio sit thuc dia... cic nhi khoa hgc Viet Nam va Lao di thong nhit ket luan viec Nguyen Ai Quoc - Ho Chi Minh da hr Xiem tcfr Lao dl khio sat, nghien cuu tinh hinh, gap go CO so yeu nuoc Lao - Viet. Cu6n Lich sir Ddng Nhdn ddn Cdch mgng Ldo, da khing dinh "Khoing cuoi nam 1928, d6ng cbi Nguyin Ai Quoc da cai frang Ii thg mgc tir Xiem di vao dit Lao, qua thi xa Pic Xe di Ien Savinnakhet tdi Xieng Vang de nam tinh hinh va doi song cua nhan dan va sau do quay fro laiditXiem..."^
Vi nhu vay, Nguyen Ai Quoc da timg den Lao it nhit hai Ian. Noi Nguoi den Ii thi xa Savarmakhet va bin Xieng Vang thugc tinh Khim muon"*. Gin diy nhit, theo C6ng van so 196, ngay 29-2-2009, ciia Dai su quan Viet Nam tai Lao giri Bao tang Ho Chi Minh, chuyen noi dung Cong van s6 446/BQ ngay 24-4-2009 cua Bio tang Cayxon Phomvibin ve viec Xiy dung khu tuong niem Bic Ho tai Lao. Day ciing la mgt frong nhiing viec lam thiet thuc de khang dmh Lao la mgt frong dja ban ma Chu tich Ho Chi Minh da den gop phan lam ro bon van de Ho Chi Minb co den Lao nhung nam 1928-1929 ma lau nay gioi nghien cim van quan tim.
Trong qui trinh boat dgng cich mang cua minh, Chii tich Ho Chi Minh da di nhilu noi, den nhieu quoc gia, tuy nhien tai m6i noi Nguoi den deu de lai nhung diu an het sire sau dam, de lai tinh cam t6t dep frong long
(Xem tiep trang 28)
22 TAP CHI UCH SCr O A N G - S6 6/2009
O A N G L A N H OAO CONG CUOC 0 6 l MOI
Phuong thirc lanh dao ciia Ding Cong sin d6i voi nhi nuoc phip quyen XHCN la vin de phirc tap, la vin de mcM me, chua c6 tien le frong lich sir. Phuong thuc lanh dao ciia Ding d6i v(M nhi nuoc phip quyen XHCN 6 nuoc ta bien nay con chiu anh huong khi ning ne cua CO che quin ly tap tnmg quan lieu, bao cip truoc diy. Do la nhung fro ngai kh6ng nho vi kb6ng de gi khic phyc frong mgt scrni, mgt chieu. Vi viy. Ding phii n6 luc v i co quyet tim chinh tri cao, d6ng thoi phii ting cuong c6ng tic nghien ciai ly luan, long ket thuc tien de xiy dyng dugc nhirng quy dinh, quy che vira mang tinh khoa hgc, vira mang tinh phip ly, dip ting yeu cau ciia nha nuoc phap quyen XHCN ciia nhin din, do nhin din, vi nhin din.
1. V.I.Lenin Todn tap, NXB Tien bg, M, 1978,T.43,tr. 112-113.
2. H6 Chi Minh Todn tap, CTQG, H, 2000, T.12,lr.491
3. V.l.Linin Todn tdp, NXB Tien bg. M, 1978, T.44,fr. 398
4. Thong bao s6 172/TB-TW cua Bg Chinh tri, ngay 25-11-1989
5. Ding Cong sin Viet Nam: Cuong linh xdy dung ddt nuac trong thai ky qud do len chu nghla xd hoi, ST, H, 1991, tr. 21
6. Dang Cong sin Viet Nam: Vdn kien Dgi hoi dgi bieu todn qudc lan thir X, CTQG, H, 2006, tr. 275
7. 8. Dang Cong sin Viet Nam: Vdn kiin Hoi nghi Idn thir ndm Ban Chdp hdnh Trung uongKliodX, CTQG, H, 2007, tr. 109, 133.
28
VE HOAT DONG CUA NGUYEN AI QUOC...
(Tiep theo trang 22)
nhin dan nuoc ban. M6i khu di tich ve Chii tich H6 Chi Minh dugc dung len deu the hien tim long ta'nb yeu ciia nguoi din nuoc ban d6i voi Nguoi v i tir do ciing c6 them hnh doin kit huu nghi cua Viet Nam vo\ ban be qu6c te v i d i e biet Ii vai cic nuoc ling gieng.
1. Hd Chi Minh Todn tap, CTQG, H, 1995, T.3,fr.l2
2. Nam 2003, ba con Viet kieu da dong gop hen ciia, dugc su dong y ciia chinh quyen dia phucmg, Khu di tich da dugc tien hanh khoi phuc. Tren nen nha cii ciia Trai Cua, ngoi nha chinh, nha chira th6c, cimg nhung do diing moc mac (giuang ngii, ban ghe, chum vai dung nuac...), chuong trai chan nuoi gia cam... dugc dung lai bang go, tre, nira giong nhu thai gian Bac boat dgng tai day.
Dac biet, phia sau khu nha dugc trong rat nhieu fre, fre xanh tot um tiim, khien ai nhin vao cung cam thay nhu dat Viet than yeu va hinh bong Bac dang hien hiru. Ben canh khu nha chinh, ba con Viet kieu da dung them mgt ngoi nha Hgi truong da nang de dat ban tha Nguai va trung bay torn tit hoat dgng ciia Nguai, trong do dat trang trgng tam anh Bac vai doi mat sang va chom rau bac.
3. Lich sir Ddng nhdn ddn Cdch mgng Ldo, CTQG, H, 2005, fr. 17-18
4. Xem Hd Chi Minh Tiiu sir, CTQG, H, 2008, fr.72.
TAP CHi LjCH SLF O A N G - SO 6/2009
