NGHIEN CUU
VAI TRO CUA N G A N H A N G TRUNG UONG (NHTl/)
TRONG KI^M CH^ LAM PHAT
1 . Vai tro NHTlT va nhiem vu kiem che lam phat cua mot so NHTl/ d cac nUdc tren the gidi
N g i n h a n g t r u n g u o n g l i m d t d j n h che c d n g c d n g , ed t h e ddc l i p hoac true t h u d e ehinh p h u ; t h u c hien ehUc n a n g dpc q u y e n p h a t hanh t i e n , l i n g i n h a n g cua cae n g a n h i n g , n g a n h a n g cua c h i n h p h i i va chju t r i c h n h i e m t r o n g viec q u i n ly n h i nudc ve cae hoat d d n g t i e n te, tin d u n g , n g a n h i n g . M d t t r o n g nhQng n h i e m vu q u a n t r p n g hang dau eua c i c NHTU l i d i m b i o 6uac ty le lam phat d mQc h p p ly. T h d n g qua eae edng cu d i e u t i e t n h u n g h i e p vu t h j t r u d n g m d , lai s u i t e h i n h s i c h hay d u trQ b i t budc, NHTU cd the t i c d d n g d e n eung - c i u t i e n te t r e n t h j trQdng qua d d d i e u c h l n h t y le lam p h i t d mUc d p m o n g m u d n , d i m b i o sUe mua d n d j n h cho nen kinh te.
Theo d d , t r o n g t h d i ky lam p h i t cao t h i NHTU sU d u n g c h i n h sach t i e n te t h i t c h i t n h i m rut b d t t i e n t r o n g lUu t h d n g de lam t i n g g i i trj h a n g hda, g d p p h a n can b i n g t y t r p n g hang t i e n t r o n g nen k i n h te v i l i m g i i m lam p h i t . NgUpe lai, t r o n g giai d o a n kinh te suy t h o i i , NHTU b i t dau chuyen sang c h i n h s i c h t i e n te ndi Idng. Tien te t r d nen d d i d i o h o n qua do kich t h i c h t i e u d u n g cho cudc sdng va d a u t u n h i e u h o n . Nen k i n h te t i n g t r u d n g vdi g i i c i t i n g eao h p n t r u d c . Tuy n h i e n , t u y t h e o d i e d i e m v i d i e t h i i kinh te cua m d i nen kinh te t r e n TG m i e i e NHTU d e i e nude n i y sQ d u n g c i c co che d i e u h i n h khac n h a u . Odi vdi Cue d u trQ lien b a n g My (FED), t d chUc nay t h u c hien e h i n h sach t i e n te chu yeu b a n g d j n h h u d n g l i i s u i t quy v d n eiia Fed (Fed f u n d rate). D i y la ty le eac ngan h a n g an d j n h vdi nhau eho k h o i n vay qua d e m c i e q u y d i t cpc tai Cue d u trQ lien b a n g . Sau khi cudc k h u n g h o i n g k i n h te t o a n c i u dien ra, k i n h te cua My v i n h i e u nude k h i e bj i n h h u d n g n g h i e m t r p n g khien Fed p h i i d u y t r i c h i n h s i c h l i i s u i t t h a p cung c i c g d i h d t r p de kich t h i e h kinh te.
Cu the, ke tQ nam 2008 den nay, FED da 37 lan dieu ehinh lai suat Fed fund rate, t d 3,94%/nam trong t h i n g 1/2008 xudng edn 0,08%/nim v i o t h i n g 9/2011 nham kich thieh nen kinh te p h i t trien. Lam p h i t t h i n g 9/2011 eua My tang cham lai, d k h o i n g 0,3%, thap hon mUc t i n g 0,4%
eiia t h i n g 8/2011. Dieu nay tiep tuc hd trp FED duy tri ehinh saeh l i i suit thap de kich thieh dau t u v i phue hdi tang trUdng cho nen kinh te.
D O I vdi NHTU chau Au (ECB), td chuc nay dieu hanh thi trudng tien te thong qua 3 mifc lai suat chu chot ciia dong tien chung Euro gom: Lai suat cho hoat dong tai cap von (main refinancing operations - MRO), L i i suit eho eic phuong tien tien gQi thudng xuyen (deposit facility) ap dung cho eie khoan tien gQi qua dem eiia cie n g i n hang vdi Eurosystem va L i i suit eho eie phuang tien vay gidi han (marginal lending facility) i p dung cho eie k h o i n vay qua dem tU Eurosystem. Trii ngupc vdi My, nude ehu dpng ha thap lai suit de kich nen kinh te trong khi van d i m b i o ty le lam p h i t thap, thi c h i u Au lai dang sQdung ehinh sich tien te that chat de d i m bao lam p h i t khdng vupt qua 2%. Mae du cie nude trong
khdi hien tai dang phai v i t ldn vdi khung h o i n g np cdng va tinh hinh s i n xuat va tieu thu trong nudc di xudng, tuy nhien, thay vi g i i m l i i suit de hd trp cie nen kinh te trong khdi thi ECB van giQ nguyen quan diem tang va duy tri l i i s u i t d mUc cao. Cu the, ke tQ nam 2009 den nay, ECB da 6 lan dieu chlnh lai suit cho eie
(^
9O-10'2011m
i | ^ QUM ur
phuang tien vay gidi han, tQ mQc 3% tU t h i n g 12/2008 g i i m xudng cdn 1,75% t u t h i n g 5/2009 va tang len lai 2,25% ke tU t h i n g 7/2011. Dieu nay p h i n nao cd t i e dpng den ehi sd gia ea khi lam p h i t binh quan trong 9 t h i n g d i u nam 2011 cua c h i u Au dupe giQd mUc 2,00%.
3 5 0 % r 3 . 0 0 % 2 , 5 0 % K 2 , 0 0 % 1.50%
1.00%
0 . 5 0 % 0 . 0 0 %
2008-Dec 2009-Jan 2O09-Mar 2009-Apr 2009-May 2011-Apr 2011-JUI
— — M R O D e p o s i t f a c i l i t y M a r g i n a l l e n d i n g f a c i l i t y
Cdc logi tai suat chinh sdch cua ECB (Nguon: ECB)
7 0%
6 , 0 % 5 0%
4 0%
3 , 0 % 2 0 % 1 0 % 0 , 0 % - 1 0 % - 2 . 0 % - 3 , 0 %
/
• y
'
•
O 3
•> <
L
\
^
oMar
>
1
o
^
Oct o
>\
s
'\ _
o o
o
Jul o
U -
o a)
o a.
<
4 y
^
o
>
z o c o
c
_
o
<
3\ \ \
\
o
Mar
"tl
o \ Oct p l o -r-
3 6%
.Q,.09%
^
»-»
U -
- C P I % < y o y ) Fed fund rate**/
Cdc loqi lai suat chinh sdch ciia FED (Nguon: FED)
M d t nen kinh te khae hien cung dang sQ dung ehinh sich tien te that c h i t de kiem che lam p h i t dd la Trung Qudc. Ke tQ dau n i m 2011, PBOC (NHTUTrung Qudc) da 6 lan n i n g ty le dU trQ bat bude, tQ 16% hdi dau nam len 21,5% ketQ t h i n g 9/2011. Ngoai ra, PBOC eung n i n g mdt loat l i i s u i t ehinh sich. Lii suat eho vay ky han 1 nam eiia PBQC da 6 lan dieu chinh theo hudng t i n g , tUmUe 5,81% hdi dau n i m len 6,56% ketU t h i n g 7/201 I.Mac du CPI t h i n g 9/2011 t i n g 6,1%, thap han so vdi dinh 6,5% trong t h i n g 7/2011 tuy nhien con sd nay van cao hon rat nhieu so vdi lam p h i t muc tieu la 4% eua chinh phu nude niy.
Chinh sdch cda PBOC
- C P I % - 1 Year Best Lending Rates
y n S(S
N G H I C N COU
2. Vai tro l(iem che lam phat cua Ngan hang Nha nirdc (NHNN) Viet Nam
NHNN Viet Nam la cd quan dim t r i c h viec p h i t h i n h tien te, quan ly tien te v i tham mUu chinh sich lien quan den tien te cho chinh phii Viet Nam. NHNN cung ddng vai tro quan trpng trong edng t i c kiem che lam p h i t v i dn dinh kinh te vi md. Tuy nhien den nay, chQc nang vao quy^n han cua NHNN van chQa rd rang va chua cd dupe sudde l i p trong q u i n l ^ dieu hanh khien nhiem vu kiem chi lam p h i t trong thdi gian qua gip nhieu khd khan. Dd l i chUa k^ lam p h i t Viet Nam lien tue t i n g manh trong nhieu nam lien ed nguyen nhan quan trpng tQ ehinh sich tai khda mi cdt Idi l i tinh trang dau tU edng din t r i i , kem hieu q u i . Dieu n i y khi^ncac chinh sich v i g i i i p h i p eua NHNN ludn trong tinh trang chay theo thj trudng.
Diem qua mpt sd giai doan NHNN t i n g cudng cac bien p h i p n h i m kiem che lam phat (tU nam 2007 den nay) n h u sau:
- TU cuoi ndm 2007 den niia dau ndm 2008: CPI t h i n g 7/2007 t i n g 0,94%, gap ddi so vdi d u bao cua Bd thuong mai, NHNN d i ban h i n h Quyet djnh 1141 ve viec dieu chinh t i n g dU trOf bat b u d c t U 5 % len 10%. Lii suatcdxu hudng t i n g manh tQ quy 3/2008, tif mQc 9,5% trong t h i n g 6/2007 len gan 10% cudi n i m 2008. Tmh hinh lam p h i t nQa dau nam 2008 tiep tuc xu hudng t i n g manh. CPI 6 t h i n g dau n i m 2008 da tang tdi 18,44%, eao han nhieu so vdi mQc t i n g 5,2% cua 6 t h i n g dau n i m 2007. NHNN tiep tuc sQ dung chinh sich tien te t h i t chat b i n g c i c h t i n g dQ trQ b i t budc tif 10% len 11 % va n i n g l i i suit ca bin tU 8,25% len 8,75% (cd hieu luc tif 1/2/2008). NHNN cung rut tien khdi thj trudng thdng qua viee p h i t hinh 20.300 ty ddng tin phieu b i t bupc trong t h i n g 3/2008. Lii suit huy ddng ciia c i c NHTM t i n g manh len tdi 2 0 % / n i m .
- Cuoi ndm 2009 ddu ndm 2010: CPI giai doan nay cd xu hudng ting manh. CPI t h i n g 11/2009 d i ting 0,55% so vdi t h i n g trudc va tang 5,07% so vdi t h i n g 12/2008. Chinh s i c h tien te giai doan n i y cd xu hudng that c h i t de phdng ngQa lam 90-10/20111
p h i t t i i b u n g p h i t . T h i n g 11/2009, NHNN d d n g loat t i n g cac loai lai suat ehinh saeh. Lai s u i t co b i n t i n g tQ 7% len 8%. Vdi mQc l i i s u i t ca ban mdi, tran lai s u i t huy d p n g chinh thUe eiia c i e NHTM dupc dUa len 12%/nam t h a y cho mUc 10,5%/nam ciia n i m t r u d c d d . Lai s u i t t i i cap vdn tQ 7% len 8% v i lai s u i t chiet khau tQ 5% len 6% (hieu lUc tU ngay 1/12/2009).
bj day len q u i cao, tren 20%, va lam i n h hudng xau tdi hoat ddng SXKD cua DN.DQng trUde nguy CO lam p h i t cao de dpa tdi sU t i n g trudng va dn dinh kinh te cung n h u c i c van de an sinh xa hdi, chinh phu d i dUa ra mdt sd g i i i p h i p g i i i quyet.
Nghj quyet 11, ban hanh ngay 24/2/2011, dupe xem l i mdt trong nhQng giai phap cd
- Nira ddu ndm 2011: Chi sd gia tieu d u n g e i e t h i n g dau n i m 2011 t a n g rat m a n h v i eao han rat nhieu so vdi cung ky e i c n i m trUde. Ngoai m d t sd nguyen n h i n n h u i p luc t a n g gia h i n g hda t r o n g nude va the gidi, d i e biet la g i i dau v i hang hda n d n g s i n t i n g t h i nguyen n h i n gdc re van la do viec tieh t u t r o n g m d t t h d i gian d i i t i n h t r a n g t a n g t r u d n g kinh te dua vao t h i m d u n g v d n . D p t t a n g dinh d i e m rpi v i o t h i n g 4/2011 khi CPI c i nudc da t i n g 3,32% so vdi t h i n g trUdc, mUc t i n g eao nhat ke tQ t h i n g 3/2008 va t i n g t d i 17,51% so vdi c u n g ky n i m 2010. L i i s u i t huy d d n g dau n i m dupe NHNN quy d j n h k h d n g v u a t qua 1 4 % / n i m n h u n g bude sang cudi t h i n g 3/2011 nhieu NHTM d i p h i i n i n g l i i s u i t len t d i 18 19% de t h u hut t h e m n g u d n v d n . D i e u nay khien lai s u i t cho vay
tinh chat t o i n dien va the hien quyet t i m cua ehinh phu.
Trong 6 nhdm g i i i phap dupe dua ra, ehinh phu ra yeu cau q u i n ly c h i t thj trudng tien te;
Kim glQ tdc dd t i n g trudng tin dung eua n i m 2011 d mQc dudi 20%, tdng phuang tien thanh t o i n t i n g 16%, thue hien ket hdi bat budc de bii dap d u trQ ngoai hdi ddng thdi q u i n ly c h i t thj trQdng v i n g . Ve phia NHNN, CO quan nay cung d i dQa ra nhieu bien p h i p nham kiem che lam p h i t va manh tay trong viec binh dn thi trQdng tien te. D i n g ehu y la Chi thj 01/CT-NHNN n g i y 1/3/2011 yeu c i u g i i m tdc dd v i ty trpng np eho vay trong linh vUc phi s i n x u i t (1/3/2011); Thdng tU 02/2011/TT-NHNN quy djnh
NGHlfNCOrU mQc lai s u i t huy ddng VND tdi da cua eie TCTD la 14% (3/3/2011).
Thdng tU sd 22/201 l / H - N H N N ngay 30/8/2011 huy bd ty le cap tin dung tQ ngudn vdn quy djnh trong TT 13 va TT 19 va dieu chinh he sd rui ro ddi vdi 1 sd t i i s i n Cd bang ngoai te khi tinh CAR. Thdng t u nay dupe eho la giup l i m giam eang t h i n g va dieu hda vdn eua eic NHTM, qua dd gdp phan ha nhiet lai suit de hd trp cie DNSX. Thdng t u sd 30/201 l/TT-NHNN ngay 28/9/2011 quy djnh lai suit tdi da i p dung ddi vdi tien gQi khdng ky han va ed ky han dQdi 1 t h i n g la 6%/nam. Ngoai ra, NHNN cung dQa ra mpt loat cac quy djnh ve viee dieu ehinh eae loai l i i suit chinh saeh nhu l i i suit chiet khau, t i i cap vdn, l i i s u i t eho vay qua dem trong thanh t o i n dien tQ lien ngan hang, l i i suat tren OMO..., t i n g ty le d u trQ b i t bude ddi vdi tien gQi ndi te v i ngoai te (Quyet djnh sd 379,692, 750, 929, 1209, 1925). Odng thdi, NHNN eung cd nhQng hinh thQc xQ ly nghiem ddi vdi eae TCTD khdng t u i n thu quy dinh va ed h i n h vi lam rdi loan thi trQdng.
Nhin ehung trong 9 t h i n g dau nam 2011, NHNN d i chu ddng dUa ra nhieu g i i i phap de kiem ehe lam phat va the hien vai trd dieu tiet thi trudng tien te. Mac dii nhieu giai phap dua ra van edn mang tinh hanh chinh v i duy y chi, tuy nhien trong tinh hinh hien nay can thiet phai ed nhQng bien p h i p nhu v i y de binh dn thi trUdng. Bio eao tren thj trudng tien te quy 3/2011 eua NHNN cho biet tang trudng tin dung den ngay 23/9/2011 la 8,16%
so vdi eudi nam trudc; Tdng phuang tien thanh t o i n tang 8,87%. Lii s u i t eho vay dn djnh trong t h i n g 7, t h i n g 8; tQ nda dau t h i n g 9 den nay cd xu hudng g i i m . Hien lai suit eho vay linh vUc ndng nghiep, ndng thdn, xuat khau phd bien d mQc 17-19%; lai suit cho vay s i n x u i t - kinh doanh khie phd bien d mQc 17-21 %/nam, l i i suit cho vay linh vQc phi s i n x u i t 22-25%/nam.
Vdi viec x i c djnh trpng t i m tU d i y den cie nam tdi phai day manh nhiem vu g i i m d i n da t i n g eua lam phat v i keo ehi tieu nay xudng dudi 1 con sd, NHNN d i dinh hudng
(S690-10 2oi'
n^ QUANLY NGHICNCOU
trong nam 2012 tang trudng tin dung d khoang 15-17%, tdng phuong tien thanh toan o khoang 14 - 16^o Day la chi tieu thap nhat trong vong 15 nam qua, k e t u n a m 1998 Theo bao cao cua NHNN tai mpt hpi thao moi day do Uy ban Kmh te cua Quoc hoi to chuc, chmh sach tien te se tiep tuc chat ehe, trong do tin dung duoe dmh hudng se tap trung cho cac linh vUc san xuat, xuat khau, nong nghiep va nong thon; tin dung phi san xuat se tiep tuc duoc kiem soat chat che
Chinh sdch cua NHNN Viet Nam
C P I " . i i m o m ' - LS huy df?ng cua cac NHTM'^I.
3. Mot so de xuat lien quan tdi vai tro cua NHNN va he thong ngan hang thu'dng mai (NHTM) trong viec kiem che lam phat
Doi VOI NHNN:
Can phai xem xet lai vai tro va chuc nang, quyen han ciia NHNN theo do thay ddi cac van ban phap ly nham de cao vai tro va lam tang tinh doc lap ciki NHNN Xem NHNN nhu la mot CO quan co chifc nang hoach dinh va dieu tiet thl trUcJng tien te voi muc tieu kiem che lam phat, binh on thi trudng tien te, giup km thong thi trudng tien te mot each hai hoa de ho tro cac do.inh lujliiep,
Cm CO su phoi hop trong viec dieu hanh, quan ly giUa cac co quan, cac cliinli Siicli thuc thi.Vi du, trong khi chmh sach tien te phai that chat de kiem clio lam phat nhung chmh sach tai khoa van dUpc md rong va cac cong tiinh, dll an dau tU van kem hieu qua, tieu ton nhieu von thi cac giai phap tlulc thl cua NHNN se het sue kho khan,
Clin nlianh chong dcfa ra cac phaong an de cai to he thong NHTM, kien ciuyet xu ly nhung ngan hang yeu kem, hoat dong luon tiem an nhieu rin ro.
BOI VI chi can vai ngan hang hoat dong khong hieu qua, yeu thanh khoan thi lap tuc se anh hudng den toan bo he thong, tir do cac thong diep dieu hanh tu NHNN xuong cac NHTM se rat kho duoc thUc thi day dii va hieu qua.
Doi vdi he thong NHTM:
- Kmh te the gidi xuat hien nhieu bat on lam phat trong nUdc tang manh va chmh sach that chat tien te da cho thay nhieu van de tdn tai trong he thong NHTM Viet Nam. 0 6 la co cau tin dung trong danh mue kinh doanh ciia cac NHTM con qua Idn, ty le dau tu vao linii vuc phi san xuat qua cao trong khi co cau Tai san No - Co bat hop ly khien nhieu NHTM cd quy mo nho, trinh do quan ly yeu gap nhieu kho khan, dac biet la khd khan ve thanh khoan, Cac ngan hang nay ludn sQ dung chieu bai tang lai suat de canh tranh thu hiit nguon von. Dieu nay da khien thi trudng tien te ciia Viet Nam luon trong tinh trang bat on, lai suat lien tuc bi day len cao vuot qua kha nang chiu dung ciia nen kinh te. Do do, de gop phan vao nhiem vu dieu tiet hai hoa dong von tren thi truong tien te va gop phan l<iem che lam phat thi cac NHTM phai chu dong cai to lai he thong hoat dong ciia minh Cd the sif dung nhieu hinh thac nhu mua ban, sap nhap hay keu goi gop von tu cac to chdc trong va ngoai nUdc nham tang cUdng nang lUc tai chmh, nang cao tnnh do chuyen mon nghiep VU, tang cuong nang luc quan tn riii ro va cong tac giam sat tai chinh
TS. Dmh The Hien, Tran The Anh
