TRUÒNG DAI HOC DONG THÀP T a p chi Khoa hoc s 6 30 (2-2018) M O T SÓ V A N D E LY L U À N V È XAY D I T N G MÒI TRirÒTNG
CHOfI NGOÀI TRÒI C H O TRÉ M À M N O N
• Vó Thj Lan", Lè Thj Bich Vàn"
Tóm tàt
Bài viét trinh bay mot sé vàn de ly luàn vè xày dung mòi truòng choi ngoài tròi vói nhùng nói dung và nguyèn tàc ca bàn khi thiét ké san choi, trang bi và sap xép vàt hèu chai. bò tri khòng gian sao cho hàp dàn, khuyén kJiich duoc tré chù dóng tham gia càc hogt dóng chat mot càch tich cuc.
Tu khóa: Mói truòng chai ngoài tròi. xày dung mói truòng ngoài tròi. san chai cho tré màm non, san choi truòng màm non.
1. Dàt van de
To chùe vui choi ngoài tìòi là boat dpng dupe nbàn manh trong buóng din thue hién Chuong trình giào due màm non 2009 (sau sua dói, bo sung). Trong dó, ngoài eóng tàe tè chùe cùa giào
càe ky nàng xà hpi cho tìé. Tré can dupc tao co hòi de thuòng xuyèn giao tìep tìeh cuc vói tìé khàe và nbùng nguòi xung quanh [3].
Mòi truòng vat ehàt ngoài tìòi dupc xàe dinh tìong Chuong trình GDMN 2009 là san choi, tbiét vièn (GV) thi mòi truòng choi là yéu tó tben chót bi choi ngoài tìòi, khu choi vói càt, dat, sòi, nuóc;
qx^ét d^nb tinb biéu qua cùa hogt dpng. ben boa, cày cànb, noi tìòng cày và khu vuc nuòi Mòitruònglàphuongtìén, dóng vai frò quan eàe con vàt; pbài dàm bào frang tri thàm my, thàn trong de dàm bào cho eàc hogt dpng frong truòng thièn và phù hop vói chù de giào dyc [I].
màm non dgt dupc nbùng muc tìéu giào dye Mói Trong pham vì bài viet, chùng tòi trình bay truòng choi càng day dù, hién dgi, chat lupng, vè mot so ly luàn vè xày dung mói truòng vgt chat eàng tgo dièu kién thuàn loi cho còng tàc tè chùc ngoài tìòi cbo fré màm non.
chàm sóe, giào due tìè. Mòi truòng choi tgo nèn càu noi, moi quan bè tuong tàc giùa GV và tìè, tgo mói truòng thuàn Ipi dàp img yéu eau phàt trien cùa tiè. MÒI truòng ànb huòng den viéc tié choi cài gì và eboi nhu the nào Mòi truòng choi eò
2. Mói tru'òng ch(rì ngoài tròi ò* truòng mani non
2.1. Dièu kièn mòi truxmg San choi
Dieu lè truòng mam non qi^ dinb san vuòn nguon nguyèn lièu tot, dupe to ebùc tot sé giùp frè gom eó san choi cùa nhóm, lóp; san choi chung;
nhìn thay eo bòi eboi. Nói nhu Stephame Feeney và Marion Maganck, 'Tàt cà tiè con, là tiai hay gài, dèu co nhùng nhu càu và khà nàng dàc bièt, phàt trien bòi eùng mot càch thùe và eò nhu cau choi giong nbau và lyra ebpn vàt liéy choi ky càng.
san choi - cày xanh [2], Nhu vày, san choi ngoài tiòi là san vuòn.
San choi là yeu to co bàn cùa mòi truòng choi ngoài tiòi, khòng eó san choi, hoat dóng vui eboi ngoài fròi kbóng the dién ra Tbeo tàe già Kelly Tré con càn dó eboi tòt nhu nguòi lón càn còng cu Ross Kantz (2004) [7] eò eàe logi san choi ngoài de lao dòng" [6, fr. 255]. Nhu vày, nhiém vy cùa fròi nbu sau:
nguòi lón là pbài tè chùc và cung càp tài nguyèn eboi cho tìè.
Mói truòng góm mòi truòng xà hpi và mòi truòng vàt chat
Mói truòng xà hói là càe mói quan bè giùa co và frè, giùa tiè vói nbau. Hành vi, cù ehi, lòi nói.
San choi truyén thóng (tiaditional playground):
eò thiét bi eboi làm bang kim Ioai hoàc gó nhuxich du, cau trucft, ebò leo frèo... Mòi truòng eboi ngoài tròi eó kbiQ'nb huóng tbiét ké nhàm mye tiéu phàt trièn thè ehàt và giài tri.
San choi duong dai (eontemporaiy playgound):
thài dp cùa GV dói vói tìé và nhùng nguòi khàe dupc bó tìi nhung Ibiet hi eó két càu, kiéu dàng mói luòn mau muc de tré noi tbeo Mòi truòng chàm la và dp cao khàc nbau. Mye tiéu cbinb cùa san sóc giào due tìong tiuòng màm non càn phài dàm eboi này cùng là pbàt tnen vàn dpng thò và bài bào an toàn vè mgt tàm li, tgo thugn loi giào dyc tàp vàn dòng.
San choi mang tinh phiéu luu (adventure
" Tmòng Dai hpc Bòng Thàp, playground): là nhiing khoàng dàt frÓng, tiiuòng 110
TRUÒNG DAI HOC DÓNG THÀP Tap chi Khoa hpc so 30 (2-2018) dupc tié con ó eàc vùng ngogi tbànb sàng tao eàe tiò
chen vói nhiing vgt liéu pbù hpp, và gòm cà nbùng cóng trình xày dyng. Nguòi lón tgo dieu kipn de tié choi vói càc con vàt dang song tiong mòi truòng cùa chiing, choi vói eàe vàt lièu tài che nbu lop xe, nuóc, càt, bui... hoac là nhiing nguon nguyèn lièu pbùbpp khàe (Rohane). San ehoi này eò dàc diem là tié dupc tu do chpn lua ebò eboi, dùa tiè khòng hi han ehé bòi khóng gian ehoi và nguon vgt lièu choi. Vói san eboi logi này, tìè eò tìiè choi vói bàt ky logi tbòi tìét nào. Vgt lièu choi là nhiing gi phù hop trong hoàn cành. Tré eò thè choi eàe frò nbu màc quàn ào, son, diéu kbac, nhày mùa boàc làm vuòn Nguòi lón sé kbóng can tbièp vào vièe ehoi cùa tré neu chùng khòng yéu eau.
San eboi sàng tao (ereatìve playgroimd): eàc vàt liéu co thè eó là lóp xe, eót dièn tbogi, cÉp cupn, Óng phé liéu. Càc tbiét bi su dyng làu dai nbu càu tuòt, jdcb du, khu choi 1%) ràp; khu vuc vói nbùng hoat dòng dgc bièt nhu nghé thuàt, làm vuòn, nuòi dóng vàt. Mòi truòng eboi này tao ra nbùng thù thàch ve mat the chat, xà bòi, nbàn thùe eho dùa tiè vàgiadình. Tré eonlànguòì tham giatich euc frong su khàm pbà san eboi sàng tgo, ehiing dupe eung càp rat nhièu sy lya chpn de eboi và bpc. Nbùng co hòi cho tié pbàt trièn y tbùc vè bàn thàn tbòng qua tbànb còng hay thàt bgi tiong càc hogt dòng là triét ly eo bàn cùa mot san ehoi này.
San eboi tong h p p ( c o m p r e h e n s i v e playground): càc thiet bi Ihe thao nhàm phàt trien vàn dòng thó là myc tièu chinh eùa san ehoi dgng này. Khu choi lap ràp dóng vai frò pbàt tnèn nhàn thùc, xàbòi và xùc eàm. Choi và hoe là triét ly nèn tàng eùa san choi tong hpp.
Nhu vày, san choi ò truòng mam non co the thiét ké tbeo dgc diém eùa tùng logi san boàc tèng hpp cho phù hpp vói muc tiéu cùa nhà truòng. San choi khòng giói hgn ehi tiong san truòng ma frè co thè choi ò càe khu vuc khàc ngoài tnròng hpe
Dieu le truòng màm non quy dinh dièn tìch tiuòng màm non dàm bào tu 8 - I2mV tié [2]. Trong dó, dién ticb phòng hoc dupc Smith và ConnoUy xàe dinh frong khoàng 2,3 - 4,6 m^ cbo mòi tiè [5, ti, 50]. Dién ticb con lai duoe su dyng cho nbà àn, van phòng, san ehoi, duòng di, dièn ticb cày xanb
Vat lieu chtfi
Vàt lièu choi (material) eòn duoe goi là
nguon tài nguyèn choi (resources), hay dao cu choi (props). Vgt lièu eboi giùp fré hinh tbànb y tuóng choi, mò rpng npi dung và phàt tnén ky nàng.
Co nhièu eàeb phàn logi vgt lièu eboi, ebùng tòi thóng nhàt, vàt lièu choi gom:
- Do choi là loai do dùng dàc biét duoe ehé tao cho càc frò choi. Choi già ifinh co bùp bè, quàn ào, dung cu nàu àn, tìang dièm; eboi bàe sì co ào - non, b m tìèm, óng nghe; choi vàn dóng eó bóng, xe dgp [4].
- Vgt lièu mò là nbiing vàt lipu tìè eó the diòng de choi nhieu muc dich khàe nbau nhu dat nàn, s ^ màu, bùt chi, son, giày, tbùng caeton, eàe khoi,..
[9]. Vói giay, tìé eó the làm dieu, thuyèn, mày b ^ , mày ebup ànb, làm pbào no, quat, ebong ebòng.
- Vàt lièu tài su dung nbu tbùng eàe tòng, lon sua, ebai nhua, bop sua ebua, hoc xop, bop tbyc pham, muòng nhua .. [4]. Tré eó the dùng eàc lon stia làm hàng rào eboi xày dung, dùng de bàn bang frong góc pbàn vai, lay nàp làm bàiih in, cat tia thành bìnb hoa.
- Vàt lièu tbién nhién nhu là, eò, cành khó, cày, bòng gòn, bòn sòi, dàt, nuóc, bùn... [6], [9].
Tu nhiing chiéc là dùa, tìé co thè làm nem tang làu, kèn, ebong chóng, eàc dò tìang sue nhu vòng tay, day chuyén, nhàn, dong ho;...
- Tbiét bi cbcri ngoài tìòi là tìiang leo, càu tiipt, nhà hanh, duòng hàm, bjqj bènh, xich du... [5j.
- DÒ dùng bang ngày (everyday objects) nhu noi, chào, do mpe, bop, nùt... dù chùc nàng khóng pbài de eboi, nbung tìong mpt so truòng hpp, tìè eó thè su dyng nhu là dao cu choi [9].
2.2. Xày dung mói truòng choi ngoài tròi cho tre mam non
Yéu cau chung
Mòi truòng eboi phài an toàn, eó hàng rào bào ve, khóng eó nhùng mành vun (càc mieng be co cgnb sat, nhpn), càc con vgt dù eó thè tàn cóng tré Càc tbiét bi phài dupc bào trì, bào duÒng, nguyèn ven, khòng bi gi, nùt, ben, lèi bogc móp mèo. Kbóng co bp phàn nào bi khièm khuyet hay loi tbòi frong thiét ké; khóng gay ket, ngbièn ngón tay hay eàc bp pbgn khàc tién eo thè frè. Càc thiet bi pbài dupc vùng chàc, kbóng bi di chiQ'èn khi frè leo frèo hoàc su dyng ebùng. Khu vye ehoi phài dupc xày dyng và bào vè, tiành càe nguy biem tu giao tbòng, khói bui, tìéng èn Mày hièn, giàn day
TRUC5NG DAI HOC DÒNG THÀP T a p chi Khoa hoc so 30 (2-2018) leo, cày coi... eó the bào vè frè kbòi tbòi tìét xàu
nhu gió, nàng. Co bè thóng tbào nuóe de tìành san sinb eòn trùng. Dièu quan tìpng nbàt là bè mgt san eboi pbài dupe thiét ké làm giàm eàc chàn tbuong khi tìè bi ngà tìong lue choi [7, ti. 40].
Theo Hendrich, mói truòng ehoi phài co tìnb thàm my "Tré con - nhu là nhùng nbà du bành eùa the giói làn dàu tìén - xem và nhgn thùe dupe vè dep cùa su vàt xung quanh - nhiìng 4ey nguòi lón chùng ta dà bó qua. Day là Ipi thè ciìa vièc tiài nghièm nhùng dièu làn dàu tién frong mot frgng tbài nàng cao nhgn thùc". Mói truòng ngoài fròi càn phài gpi lén eàm xùe thàm my de thói thùc tìé muón eham vào và làm viéc vói nò [7, fr. 33].
Mòi truòng càn cung càp nhièu eo hpi de tré choi, hoe và làm: khu choi nuóc, khu choi eàt, vuòn, nbùng con duòng mòn, dói, gò dàt, là, nhùng hòn dà to nhò, mpt so còng trình nhu càu, nhà choi... Trong dò, cày de leo, tàng dà lòn de tìèo, xich du, càu trupt, bòng de ném và dà, càu tuót, thang leo da nàng, bp vàn dòng lién hoàn, xe dgp, thiét bi tbé thao... Tré cùng eò thè tiiam gia tuoi cày, dào xói, cho eàc con vàt àn Nhin thày, ngùi, ném, nghe và xùc cham là mpt phàn càn thiét cho viéc eboi eùa tìè, dàc biét là ngoài tiòi. Do dò, eò thè tièng càc bài cày eò buong nbu eày àn tiài (luu y tiành càc loài cày di co nhièu sàu gay bgi);
khòng gian choi thoàng dàng giùp frè eàm nhgn dupc sy tiong lànb cùa khòng khi, eàm giàc màt me cùa con giò tìòi mang Igi [7], [9].
Khi thiét ké mòi truòng ngoài tìòi càn tao ^èu kién de tré eó thè ehoi nhièu dang tìò ehoi khàe nhau Viée thiét ké co thè "nàng cao su tuong tàc giùa tré vói tbiét bi choi, thién nbièn, nguòi lón.. "
Ngoài ra, can quan tàm dén càc yéu tó nhu giói tinb, vàn bòa, dièu kièn kinb té [7] và phù hpp vói muc tìéu ebuong trìnb [8],
Trang bi vat liéu chtfi
Trang bi vgt liéu choi là vièe cung eàp nhùng vgt liéu can thiét cà vè so lupng và thè logi cho viéc trién khai càc tìó choi cùa tìè [4]. Cung càp vgt liéu choi càn eàn bang giùa vàt lièu cù và mói [5], dò ehoi don chùc nàng và da chùc nàng. Cung càp vgt lièu choi cùng bao gèm vièc bó sung nhàm dàp ùng nhu càu ehoi cùa tré và càt bót di nbùng do eboi ma tré it su dung hoàc dò choi kbóng dàp ùng muc tiéu giào dyc cùa giai doan Khi trang bi
vàt choi eàn dua frèn kbà nàng eùa fré ve viéc su dyng vàt lièu ehoi, khà nàng choi vói hgn, khà nàng eboi eàc Ioai frò choi cijng nhu nbu eàu tnen khai tùng tìò ehoi [4].
Vìcki MuUigan quan tàm dén vièe su dyng lmh hogt càe vàt liéu eó tai dia phuong. Chang han nhu ó vùng dành cà thì nbà truòng eò thè tìang bi tbuyen, luói, dyng cu càu, ò vùng khai tbàc mò thì tìang bi càc vgt lièu khai thàe nhu quàn ào, non bào bp, dung ey dào, xói.. Bòi nbùng dia phucmg eó tbé manh nào, sé cung c ^ càc san phàm chat lupng, già eà phù hpp và tìé se eboi sinb dòng bòi vón kinb nghièm song san eó [8].
Tuy nhién, khi vàt Iiéu eboi dà dàp ùng càc yéu càu tìén, tbi giào vièn eàn quan tàm den vièc s ^ xep chùng
Sàp xep vat liéu chtfi
Sàp xép vgt liéu choi gpi mó se hàp din tiè quan tàm dén góc choi, hinh tbànb y tuóng cbcri, dò choi vùa tàm chàng nbùng giùp tiè thuàn ìm, an toàn tiong viéc lay và cat don ma qua dò con rèn dupc tinb tu làp
Khi bó tii eàn chù y eung eàp eàc logi vgt liéu tbeo myc tìèu eboi ó càc góc [6] nhu:
- Vgt liéu phàt trièn vàn dòng tìiò (gross motor material): bóng, thang leo, xe dap, xe kéo ,.
- Vàt béu phàt trien vàn dòng tình (fine motor material)" càc Ioai hat, chi màu, bpt, bùt long, ghép bình, khung kbàu, bùt chi, kéo.
- Vàt lièu choi xày dyng (constryction material); càc khói, bua, gÒ phé liéu, keo sua...
- Vàt liéu choi mò pbòng thè hièn bàn than (self - expressive matenal): bùp bé, nhac cy, rei, dò choi gia dinb, tìang phuc..
GV eó the cbo phép tìè mang càe do eboi frong lóp nhu eàc kbèi xày dung, dò choi dóng kich, xe, bùp bé.,, ra ngoài fròi de eboi [9, fr. 29], Ngoài ra, fré ciìng co the mang do choi yèu thich cùa tìé boàc mang eàc vàt liéu choi ò nhà vào truòng. Nhùng khu vye ehoi gàn nhau, fré co the di ebuyèn do cboi giiia eàe góc.
Nhà truòng eàn co noi luu trù eàe vàt liéu de tìè eó co bòi lya chon và su dyng [5].
Bé tri khdng gian choi
Mòi truòng choi tòt khòng co nghTa là ehi càn san ròng, phong phù góc ehoi vói nbùng vgt liéu choi day dù dupc sàp xép hpp ly ma viéc bó tri 112
TRUÒNG DAI HOC DÓNG THÀP Tap chi Khoa hgc so 30 (2-2018) khòng gian ciing càn duoc quan tàm de co thè dàp mang di, sau kbi choi xong co tbé càt dpn dò choi ùng nhu càu cboi eho mòi tìé, dàm bào ebo viéc di thuàn tièn [5].
chuyén de dàng giùa eàc góc cboi, hay dàm rmnb 3. Ket luan
frong nhùng tìò cboi ma khòng hi làm phién hay Co the thày ràng, xày dung duoe mòi truòng làm phién ban choi khàc, choi hàp din, vói vàt liéu phong phù dupc bó tìi San cboi càn eó nhièu kbu vue de tìè lua cbon: phù hpp tìèn mot san cboi da dang góc cboi se mò choi già ^nh, choi xày dyng, choi bàn bang, cboi ra càc co bòi ebo tìé ticb cuc tham gia hoat dòng, dóng vai, choi vàn dpng thò, kbu quan sàt, tao bìnb, là mot pbuong tìèn de tìé hoc thòng qua ehoi hiéu kbu choi eàt, vuòn, kbu leo tìèo... [5, ti 54]. Theo qua, dòc Igp, sàng tao theo eàeb nèng eùa nùnh, Jones, ngoài nhiìng gòc choi de tìè tuong tàc xà góp phàn phàt trién toàn dién nhàn càch tiè Tuy bòi, tré ciing can noi de cboi mot mình (góc yèn nhién, day rò ràng là vièe làm phùc tgp, dòi hòi tiob) [5], [9]. nguòi thuc hién phài co tn tbùc khoa bpc, am hiéu Mot so kbu vuc choi se mang Igi tìéng òn nhu dgc dièm tàm - sinb ly và dàe dièm vui eboi cùa kbu choi vàn dòng, leo tìèo; co kbu cboi yèn tinb frè, dòng tbòi tiép càn kip thòi eàe quan iSém tién bon nbu eboi gja dinb, kbu xày dung. Do dò, eàn bó bp frèn tbé giói Do dó, ben cgnb viéc GV tu tim tri tàp trung càc khu ehoi gay èn và xa lóp hoc [5]. bièu thém kién tbùc, nbà su phgm càn mò chuyén Bòi VÓI fruòng eó dièu kién khóng gian nbó de huòng dàn giùp eàe truòng màm non xày dung hep, GV co tbé su dyng vàt liéu choi de dàng mòi truòng choi ngoài tìòi dgt hièu qua cao./.
Tài liéu tham khào
[1] Bó Giào due và Dào tgo (2009), Chuang trình giào due màm non, NXB Giào dyc Viét Nam.
[2]. Bó Giào dye và Dào tao (2008), Dièu lè tnròng màm non.
[3]. Bó Giào dyc và Dào tao (2017), Huóng dàn phàt trién chuong trình giào due màm non.
[4]. Nguyèn Thi Thanh Ha (2006), Giào trình Tò chiec hogt dòng vui choi cùa tré ò truòng màm non, NXB Giào due.
[5]. Judith Van Hoom, Patrica Nourot, Barbara Seales, Keitb Alward (1993), Play at the center of the curriculum, Macmillan Publising Company.
[6]. Joan P. Isenberq, Mary Renck Jalongo (1997), Creative Expression and Play inEarlyChildhood, A Viacom Company, Upper Saddle River, New Jersey,
[7]. Kelly Ross Kantz (2004), Understanding the outdoor play environmentfor preschool children in childcare- shouldwejust let em go?, Retìospectìve Theses andDissertatìons
[8], Vicki Mulligan (1996), Children 'splay -An introductìon for care pmvìders, Addision - Wesley Publisbers Limited
[9] The early ebildbood cumeulum framework, http://wwwncea biz/Aistear/pdfs/Guidelines_ENG/
PIay_ENG.pdf
SOME CONSIDERATIONS OF BUILDING THE OUTDOOR PLAYGROUND ENVIRONMENT FOR PRESCHOOL CHILDREN
Summary
The artìcle presents some censi derations of building the outdoor playground environment. It includes basic contents and principles in designing playgrounds, equipping and arranging matenais, orgamzing spaces as sueh to attìact children's active parttcipations.
Keywords: Outdoor playground environment, building outdoor playground environment, playground for children, preschool playground
Ngày nhàn bài: 22/8/2017; Ngày nhàn lai 14/9/2017; Ngày duyét dàng: 27/9/2017
