SỐ 08/2022 |MÔI TRƯỜNGTạp chí 63
GIẢI PHÁP & CÔNG NGHỆ XANH
TRUNG TÂM QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG MIỀN BẮC:
Tăng cường vai trò đầu mối mạng lưới quan trắc môi trường Quốc gia, tổ chức tiếp nhận, quản lý dữ liệu quan trắc và dự báo, cảnh báo môi trường
TS. TRẦN THỊ MINH HƯƠNG, Giám đốc ThS. NGUYỄN THỊ NGUYỆT ÁNH, Phó Giám đốc ThS. NGUYỄN GIA CƯỜNG, Phó Giám đốc
Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc, Tổng cục Môi trường
T
rung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc là đơn vị trực thuộc Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT. Với vai trò, nhiệm vụ đầu mối trong mạng lưới quan trắc môi trường quốc gia, trong gần 20 năm qua, Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc đã làm tốt vai trò đầu mối trong tham mưu thực hiện Quy hoạch tổng thể hệ thống quan trắc môi trường Quốc gia, tổ chứccác chương trình quan trắc và đánh giá chất lượng môi trường Quốc gia, phân tích trọng tài môi trường; xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu quan trắc môi trường Quốc gia; Tổ chức tiếp nhận, quản lý dữ liệu quan trắc môi trường tự động trên phạm vi toàn quốc; Hướng dẫn nghiệp vụ, kỹ thuật xử lý số liệu, đánh giá, dự báo cảnh báo ô nhiễm môi trường.
Thực hiện kiểm định, hiệu chuẩn,
kiểm soát chất lượng hệ thống quan trắc tự động và thiết bị quan trắc môi trường; nghiên cứu khoa học công nghệ và đẩy mạnh hợp tác quốc tế nhằm năng cao năng lực, góp phần hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước của Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT và hỗ trợ kỹ thuật quan trắc môi trường cho các địa phương.
VTrung tâm tích hợp, xử lý thông tin, dữ liệu và điều hành mạng lưới quan trắc môi trường Quốc gia
64 Tạp chíMÔI TRƯỜNG | SỐ 08/2022
GIẢI PHÁP & CÔNG NGHỆ XANH
HOẠT ĐỘNG TIÊU BIỂU
Triển khai hoạt động quan trắc môi trường Quốc gia tại các lưu vực sông lớn, vùng kinh tế trọng điểm, khu vực nhạy cảm về môi trường; liên tục duy trì và đầu tư nâng cấp phòng phân tích Dioxin/Furan và độc chất, các hợp chất POPs trong môi trường và trong nguyên nhiên liệu, sản phẩm, hàng hóa.
Tổ chức tiếp nhận và thống nhất quản lý dữ liệu quan trắc môi trường Quốc gia từ các trạm quan trắc môi trường tự động của các địa phương và doanh nghiệp trên phạm vi toàn quốc về Bộ TN&MT thông qua Phần mềm quản lý dữ liệu quan trắc môi trường tự động EnviSoft, thiết lập hạ tầng công nghệ thông tin ở cấp Trung ương và hỗ trợ kỹ thuật, hạ tầng và hỗ trợ đánh giá, kiểm soát số liệu, vận hành trạm quan trắc tự động cho Sở TN&MT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Số liệu quan trắc chất lượng môi trường và một số nguồn thải lớn đã được cung cấp trực tuyến cho Hệ thống thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Thực hiện quan trắc môi trường phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra, cấp phép môi trường, giám sát đặc biệt các cơ sở có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao, sự cố môi trường và giám định tư pháp về môi trường.
Nghiên cứu, triển khai mô hình hóa, ứng dụng mô hình trí tuệ nhân tạo, công nghệ viễn thám và xây dựng hệ thống dự báo chất lượng môi trường, cảnh báo sớm ô nhiễm môi trường không khí và nước.
Duy trì và đầu tư tăng cường cho Phòng kiểm định đo lường trọng điểm trong lĩnh vực môi trường để triển khai các hoạt động kiểm định, hiệu chuẩn, góp phần kiểm soát và đảm bảo chất lượng cho các trạm quan trắc môi trường tự động của Quốc gia và địa phương trên cả nước.
HOẠT ĐỘNG QUAN TRẮC, PHÂN TÍCH VÀ THỰC HIỆN VAI TRÒ ĐẦU MỐI CỦA MẠNG LƯỚI QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG QUỐC GIA
Chủ trì và phối hợp tham mưu xây dựng, trình ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật trong hoạt động quan trắc môi trường gồm Nghị định quy định điều kiện hoạt động quan trắc môi trường, Quy hoạch hệ thống quan trắc môi trường quốc gia, Thông tư quy định kỹ thuật quan trắc, định mức kinh tế- kỹ thuật và đơn giá trong hoạt động quan trắc môi trường, xây dựng các quy trình kiểm định (ĐLVN) các thiết bị quan trắc môi trường tự động.
Xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình quan trắc môi trường Quốc gia định kỳ; Duy trì vận hành hệ thống các trạm quan trắc tự động môi trường không khí và nước tại các khu vực đô thị, LVS liên vùng liên tỉnh, vùng ven biển và khu kinh tế trọng điểm và các điểm nóng về môi trường.
Tổ chức Chương trình thử nghiệm thành thạo (PT) đối với hoạt động quan trắc hiện trường và phân tích trong phòng thí nghiệm cho các đơn vị, tổ chức thực hiện quan trắc, phân tích và quan trắc tự động theo quy định.
VTS. Trần Thị Minh Hương, Giám đốc Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc phát biểu tại Hội thảo
SỐ 08/2022 |MÔI TRƯỜNGTạp chí 65
GIẢI PHÁP & CÔNG NGHỆ XANH
Tổ chức đào tạo, tập huấn kỹ thuật hàng năm về áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực quan trắc, phân tích môi trường, xử lý số liệu và báo cáo kết quả quan trắc môi trường. Hỗ trợ kỹ thuật cho các địa phương trong công tác tiếp nhận, đánh giá, kiểm soát số liệu và vận hành hệ thống quan trắc tự động.
Nghiên cứu ứng dụng, cập nhật và phổ biến các công nghệ mới, hiện đại trong quan trắc, phân tích môi trường.
HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC TIẾP NHẬN VÀ QUẢN LÝ DỮ LIỆU QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG QUỐC GIA
Thực hiện tiếp nhận, quản lý và cung cấp trực tuyến dữ liệu, thông tin quan trắc môi trường tự động, cảnh báo vượt QCVN và chỉ số chất lượng
môi trường không khí VN_AQI cho các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường của trung ương và địa phương thông qua ứng dụng EnviSoft Mobile và công bố thông tin cho cộng đồng thông qua ứng dụng VN-Air, phục vụ hiệu quả cho công tác đánh giá chất lượng môi trường, xây dựng các báo cáo hiện trạng môi trường và giám sát các nguồn thải, các cơ sở có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao.
CÔNG TÁC DỰ BÁO, CẢNH BÁO CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG
Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc đã phát triển, bước đầu xây dựng hệ thống dự báo, cảnh báo chất lượng môi trường và ứng dụng công nghệ Viễn thám, trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát, dự báo chất lượng môi trường không khí và nước.
Trong đó, hệ thống dự báo ngắn
hạn chất lượng môi trường không khí được phát triển dựa trên mô hình chất lượng không khí đa quy mô WRF-CMAQ (EPA-Mỹ) và mô hình SILAM (FMI), có khả năng dự báo nồng độ ô nhiễm các chất Ozone, NO2, SO2, CO2, PM2,5, PM10 xây dựng các bản đồ dự báo chất lượng không khí theo VN_AQI.
Hệ thống dự báo chất lượng môi trường nước được phát triển dựa trên các mô hình SWAT (Mỹ), MIKE-DHI (Đan Mạch) và số liệu từ các trạm quan trắc tự động. Mô phỏng các thông số thủy lực (mực nước, lưu lượng) và dự báo sự biến đổi nồng độ các chất ô nhiễm (BOD5, COD, Nhiệt độ, NO3-, NH4+, DO...) trên sông. Các kết quả dự báo chất lượng nước sẽ được biên tập và xây dựng thành các bản tin, bản đồ dự báo để phục vụ cộng đồng và các nhà quản lý.
66 Tạp chíMÔI TRƯỜNG | SỐ 08/2022
GIẢI PHÁP & CÔNG NGHỆ XANH
Trung tâm đã nghiên cứu, ứng dụng các tư liệu vệ tinh (Modis, Sentinel, GEMS) và các mô hình trí tuệ nhân tạo (RF, ANN) xây dựng các bản đồ cảnh báo chất lượng không khí (PM2.5) trên toàn quốc.
HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ HỢP TÁC QUỐC TẾ
Xác định nghiên cứu khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế là một trong những hoạt động then chốt, Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc luôn chú trọng và đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ và tăng cường hợp tác quốc tế với các cơ quan, tổ chức quốc tế như: GIZ, UNEP, US-AID, WB, JICA, UNIDO, KOIKA... và Chính phủ các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Phần Lan, Hoa Kỳ, Canađa..., trong lĩnh vực quan trắc môi trường. Tích cực tham gia các mạng lưới quan trắc môi trường cấp khu vực và toàn cầu.
Một số hoạt động nghiên cứu khoa học nổi bật Trung tâm đã tham gia như: Xây dựng hệ số phát thải cho các phương tiện giao thông đường bộ; Xác định nguồn phát sinh và mức độ đóng góp ô nhiễm môi trường không khí khu vực đô thị miền Bắc thông qua phân tích
thành phần bụi PM2.5; Quan trắc và phân tích thủy ngân trong không khí; Nghiên cứu xu hướng biến động nồng độ Ôzôn trong không khí tại một số khu vực của Việt Nam;
Nghiên cứu ứng dụng phương pháp Immunoassay trong phân tích Dioxin/Furan trong đất..n
