TRUNG TAM NGHIEN CU'U KHAO C6

TAP CHI KHOAHOC XA HOI SO 11(159)-2011 ⁵⁹

TRUNG TAM NGHIEN CU'U KHAO C6: NGHIEN CLFU KHOA HOC VA OAO TAO NHAN LU'C 2006-2011

• • •

BUI CHi HOANG

L U C H S D ' O O N V !

Trung tdm Nghidn CCPU Khao e l (Vign Phdt triln Bin vu-ng vung Nam Bg), la mpt dan vj nghidn CCPU true thupc Vidn Khoa hgc Xa hgi Vigt Nam, dugc thdnh lgp tCp nam 1976, Tiln than cua dgn vj ed ten ggi Ban Khao c l hgc, dugc thanh lgp tCp nam 1978 vdi mudi hai thanh vidn, trong dd cd chin thanh vidn dugc d i i u ddng tip Vign Khao e l hpc Ha Ndi va ba can bd d TPHCM, Oin nam 1990, Ban Khao c l hge sat nhap vdi Ban Khoa hgc Ljch SLP, Ban Dan toe hpe thanh Ban Khoa hpc Ljch SLP, Sau dd, cae dan vj nay lai tach ra va Trung tam Khae c l hpc chlnh thCpc 6wac thanh lap ngay 29/8/1994 vdi mudi hai thdnh vidn, ec dja ban hogt ddng tCp Quang Nam-Oa Nang din Ca Mau,

TLP nam 2007, ten gpi Trung tam Nghien

CCPU Khao c l 6wqfc hinh thanh va duy tri din hien nay. Tinh d i n thdi dilm nay (2011), Trung tam chf cdn 7 thanh vien.

Day la mdt lye lugng tuang d i i mdng manh sc vdi dja ban hogt ddng, chCpc nang va lanh vyc nghien ^CCPU.

1.1. Oja ban hoat ddng vd chCpc nang

Trung tam ed dja ban hoat ddng rdng tCp cac tfnh Oa Nang trd vao d i n Ca Mau (bao

Bui Chi Hodng, Phd Gido su tiln sT, Phd Vidn trudng, Gidm die Trung tdm Nghidn cuu Khao CO Vidn Phdt thin Bin vQ-ng vung Nam BO-

gIm ca khu vyc Tay Nguydn) vdi cac ehCpc nang, nhigm vy khoa hgc cy t h l nhu sau,

Nghien CCPU va dao tgo khao c l hgc, Khai quat khao e l hpc phyc vu cdng tac nghien ^CCPU, trung tu tdn tge di tich,

- Tu v l n eho eac dja phuang trong cae dy an nghien ^CLPU, quy hoach bao t i n eac di tieh khao c l hpc,

- Giam djnh gia trj cac loai hinh di vat khac c l hpc,

1,2, Lanh vyc va nang lye nghien CCPU

Lanh vyc nghien CCPU ehinh cua Trung tam Id thdi tien sir, sa sii' va sir sdm d khu vyc miln Trung, Tay Nguyen va miln Nam Vigt Nam,

Vdi nang lye nghien CCPU cua minh, Trung tam da tiln hanh cac ndi dung cdng vide cu t h l sau,

Nghien ciru cic vin di khoa hpc ca bin Xac lap cac dac trung van hda cua cac n i n van hda c l d khu vyc cae tfnh miln Trung, Tay Nguyen va Nam Bp,

Tiln trinh ljch su- Nam Bd tCp tiln SLP d i n

s a SLP,

Van hda vung va tilu vung trong thdi tiln-sa SLP,

Y i u t l ndi va ngogi sinh trong cae n i n van hda e l d Nam Bg.

- Cae v l n d l v l khao e l hgc dd thj vd v l n d l hinh thanh quIc gia e l .

- Nhu-ng v l n d l khao c l hqc dja phuang.

60 BUI CHl H O A N G - TRUNG T A M N G H I E N CU'U KHAO CO...

Oilu tra, thdm sat vd khai qugt cac di tich khao c l hgc d l nghidn cu'u va bao t i n va trung tu, tdn tgo.

2. NHO'NG K E T QUA N G H I E N CU'U CHU Y E U 2006-2011

Trong giai doan 2006-2011, Trung tam da thyc hign nhilu hudng nghien CCPU tren dja ban rgng Idn eua Nam Trung Bg, Tay Nguydn va Nam Bg, hang logt cupc diiu tra, khao sat va khai qugt khao c l hoc dd dugc tnIn khai. Hogt dgng nghien eu'u cung da cd nhu'ng kit qua nhlt djnh vdi nhilu bai vilt, sach chuydn khao 6w(yc xult ban.

v l chuydn mdn, eac can bd nghien ^CCPU cua Trung tam tCpng budc 6u'ac dao tao, nang cao nang lye chuyen mdn, mang tinh chuyen nghiep du su-c dap Cpng nhilu v l n 6k nghien CCPU da dang, dap Cpng yeu elu trong cac dy an hgp tac vdi dja phuang, hgp tac quIc t l , vdi cac trudng dgi hgc Waseda (Nhat Ban), Ogi hge QuIe gia Uc (ANU). Oai hoc QuIe gia Philipine (PNU),„, Trung tam Nghien CCPU Khao c l trong thdi gian qua da cung c l Igi quan hg hgp tac vdi cae dia phuang, 6wQfc tin nhigm trong cae chuang trinh hgp tac dja phuang, hgp tac quIc t l , Chinh nhd t h l , rlt nhilu ehugng trinh hgp tac da dugc md ra, tgo diiu kign thugn Igi cho cdng tac nghien

CCPU va ea dao tgo thyc t l eho Trung tam, 2,1, K i t qua ehu y l u

Trong thdi gian g i n day, Trung tam da cd nhilu hogt ddng khoa hoc va cung da dgt dugc mot s l k i t qua tren eac mang sau, Hoat ddng khio cd hpc diin di

Trong 5 nam qua (2006-2010), Trung tam da phii hgp vdi cae dja phuang tiln hanh

hang logt eude diiu tra trdn dja ban Trung Bd, Nam Tdy Nguyen, Odng Nam Bo vd Tdy Nam Bd. TLP k i t qua diiu tra do, nhilu chuang trinh khai qugt da dwpfc thin khai vd kit qua dgt dugc da dem Igi nhCpng nhdn thu-c rd han v l khao c l hge vung dit nay, Ngodi cac cudc khai qugt theo cdc djnh hudng nghien eu'u, trung tam cdn thyc hidn mdt s l cudc khai quat gdp phin cho cong tac trung tu cac thap c l (Duang Long, Binh Lam, P6 R6me)

Trung tam cung da phii hgp vdi mot so trudng dgi hgc nudc ngoai nhu Waseda (Nhgt Ban) va ANU (Uc) t l chCpc khai qugt cdc di tieh Hda Diem (Khanh Hda) va An San (Long An),

Hoat dpng khao cd hoc trong phdng

Sau m l i chuang trinh khai qudt la cdc cdng vige nghien CCPU tilp theo 6k xu- ly cac tu ligu, hien vgt thu thap dugc. Kit qua cua hogt dgng nay la hang Icgt bao cao khai quat vdi d l y du thdng tin dugc khai thac, phan logi mgt each he thing de phyc vy eac nghien CLPU tilp theo; nhilu suu tgp hign vgt duge phuc c h l d l phyc vu cdng tac nghien ^CCPU va trung bay, o l tai c l p Bd: 'Dieu tra ca bin va h$

thdng hda tai lipu khio cd hpc vung Nam Bd (giai dopn 1976-2010)" (da nghiem thu) ma hogt dgng chinh la edng tac XLP ly, h$

thing hda cae tu ligu da phat hign dang luu giu- tgi cac bao tang cOng duge thyc hign trong suit thdi gian qua tgi hlu hit cac bao tang g Nam Bd va Nam Tay Nguyen, K i t qua dgt 6ifac la eg sd du- ligu da dugc s l hda (hinh anh, ban ve, ban do, s l ligu thing ke, h i sg di tich, di vgt,...) ve khao e l hgc Odng va Tay Nam Bd tCp tiln su- d i n sg su-.

BOI CHl H O A N G - TRUNG T A M NGHIEN CU'U KHAO CO... ₆₁

Sich, xuit bin pham

Trong 5 nam qua, Trung tam da xult ban hai quyln sach {Mpt sd van di khio cd hpc miin Nam Vipt Nam tap III va Khio cd hpc Binh Dwang tir tiin sw din sa su), da hoan t i t ban thao sach Mpt sd vin di khio CO hpc miin Nam Vipt Nam tpp IV. Dy kiln trong giai dogn tCp 2012-2014 se xult ban mgt s l sach nhu: Khio cd hpc Bi Rja-

Vung Tiu tir tiin sw den sa s y Khao cd hpc Nam Bp (hai tgp), Khio co hpc tiin sir Long An.

Ngcdi ra, cac thanh vien eua Trung tdm da cd nhilu bai vilt dang trdn mpt s l tap chi chuyen ngdnh nhu: Khao e l hpe, Khoa hpe Xa hdi, Cae bai tham ludn dugc dang trdn ky y l u Hgi nghj Khao c l hge thudng nidn trong suit cae nam qua,

Sinh hoat khoa hoc

Trung tdm da t l chCpc hai hdi nghi v l khao c l hoc ("Ngdy khao c l hoe Nam Bd") 6k thdng qua dd hinh thdnh nen cae c l u n i i giu-a nhilu dan vj nghien CCPU (eac vidn nghidn CCPU, trudng dai hpc, bao tang,,,,) chia se thdng tin, k i t qua nghien ^CCPU mdi trcng khu vuc,

Cac hdi nghj quIe t l cung la ca hpi t i t d l cac thanh vien Trung tam gidi thieu hogt dpng nghien cu-u khoa hpc cua minh, trong cac nam 2006, 2009, cac thanh vien Trung tam cung da cd mot s l bai tham luan tai Hdi nghj IPPA tai Philipine, Ha Ndi va Hpi nghj khao c l hoe d Nhgt Ban,

2.2. Bai hgc kinh nghiem v l t l ehCpc nghien

CCPU va dao tao nhan lye To chirc nghien ciru

Nghien CLPU la mot trong nhu-ng chCpc nang chlnh eua Trung tam Nghidn ^CCPU Khao e l .

Trong thdi gian g i n day, hogt dgng nghien

CCPU khdi sic va c6 nhu-ng thanh tyu nhlt djnh vdi nhilu bai nghien CCPU, mgt s l sach da duge xult ban, nhilu d l tai c l p Vign dugc hoan thanh, Oge bigt, la d l tai d p Bg trong nam nam qua (2006-2010) nhim hg thing hda tu ligu khao e l hgc da dugc hoan thanh, dem d i n mot ca sd du- ligu Idn cho cac nghien ^CCPU tilp theo, O l ed 6^0/0 nhu-ng thanh qua dd, eac thanh vidn cua Trung tam nhan thay cac cae tac nhan quan trpng sau,

Ky nang lam vide nhdm: day la mpt trpng nhu-ng nhan t l quan trpng trpng cac chuang trinh nghien ^CLPU, giup cac npi dung cong vide dugc thyc hien nhanh ch6ng, hieu qua va hoan thien han bdi sy ding I6ng, toan tam toan y hudng d i n hieu qua cdng viec, Ky nang nay d6i hoi sy doan kit, tinh thin chia se, ding cam cgng khi,,,, ma cac thanh vien cua Trung tam d i u phai trai qua va thim nhudn trcng nhu-ng ngay thang vit va nai cdng trudng khai qudt hay nhu-ng luc phai lam vide vdi dp lye cao hoac khi nhilu chuang trinh thin khai ddng loat, C6 the n6i nlu khong e6 ky nang lam vide nh6m, kh6 c6 t h l theo duli nganh khao c l hpc,

Cac dinh hudng nghien CCPU chiln lugc dugc hinh thanh va kien tri thyc hidn giup mpi thanh vien nhin rd con dudng khoa hpc ma minh lya chpn 6k ty trau d i i , b l sung cac kiln thCpc eIn thiit cho m l i ca nhan nham giai quyit t i t kha nang nghien CU'U cua minh. Oing thdi, khuyin khich vide lya chpn eac hudng nghien CCPU chuyen sau eua m l i thanh vien eua Trung tdm.

Hoat dpng dio tao ngudn nhin lire vi kit qui

62 BUI CHl H O A N G - TRUNG T A M N G H I E N CU'U KHAO C 0 „ .

Tinh hinh nhdn sy

Giai dogn 2006-2010 la thdi ky cd nhilu thay d i i Idn vdi nhilu kh6 khdn chung trong nhilu mdt hogt ddng eua Vign va Trung tdm Nghidn ^CCPU Khao c l cung e6 nhu'ng khd khan nhlt djnh, Tinh hinh nhdn sy nghien CCPU cua Trung tam trudc ddy v l n da it Igi cang giam s l lugng khi hai can bd d i n tuli nghf huu, trong ICie s l can b | nghien ^CCPU tre mdi hgp dong dang trong qua trinh dao tgo ndn ehua du vu-ng vang eho cac hogt dgng nghien CCPU ddc lap.

Trong nam 2010, them hai can bd eua Trung tam ngung cdng tac (1 nghi vigc va

1 chuyin cdng tac sang ca quan khac), trong khi dd, 3 can bo tre hgp ding v l n chua vao bien c h l ehinh thuc. Ody la mpt trong nhu-ng kh6 khan c6 t h l gay anh hudng tiim I n eho nguIn nhan lye cua Trung tam trong tuang lai.

Trong b i i canh d6, cae thanh vien cua Trung tam da c l gIng vuan len 6k hoan thanh t i t cong vige chuyen mdn, gIm tham gia thyc hien cae d l tdi nghidn CCPU c l p Bd, c l p Vien, hang logt cac chuang trinh hgp tac vdi dja phuang, hgp tac quIc t l dugc phia d i i tac danh gia eao,...

o l cd dugc k i t qua va cde thanh tyu do, ngoai sy no lye cua cac thanh vien cua Trung tam, cdn c6 eac djnh hudng mang tinh chiln lugc cua lanh dgo Vign, lanh dao Trung tam ma trong d6 dao tgo la mgt trong nhu-ng mye tieu hang d i u .

Hoat dpng dio tao vi kit qua

Trong giai doan 2006-2011, Trung tam da chu trgng tap trung vao cdng tac dao tgo, ty dao tao nang cao trinh do chuyen mon cua cae can bd dang cong tac tai Trung

tdm, g I m can bg eg hu-u va can bg hgp ding. Kit qua dgt dugc:

2 nghidn ^CCPU vien cua Trung tam da bao vd thanh edng ludn vdn thgc sT va dd trung tuyln khda dao tao nghien CCPU sinh cua Hoc vign Khoa hgc Xa hdi, 1 nghidn CLPU

vien dang hoan t i t chuang trinh thgc sT d Dgi hgc Khoa hoc Xa hdi va Nhan van TPHCM.

Trong giai doan nay, Trung tam da thyc hien chuang trinh nang eao nang lye chuyen mdn cho cac thanh vien, thdng qua cac hogt ddng thyc tidn eua cdng vigc. Cac ky ndng, kiln thCpc chuyen mdn, ngogi ngu- cung dugc ehu trgng d l cac thanh vidn du sue thyc hign cac chuang trinh hgp tac quIc t l .

Tieh eye tham gia cac chuang trinh dao tgo ndi bd cua Vien Phat triln B i n vCi-ng vung Nam Bo t l ehCpc va cac chuang trinh dao tao ngin hgn, dai han trong va ngoai nude.

Ngoai ra, mot s l nghien ^CCPU vidn con tham dy cac khda dao tgo nhu: ky nang hign trudng trong khao c l hgc tgi Thanh Hda, hoe tiing Anh cua quy Ford, tap huln v l trung tu di tich, bao quan di vgt do ACCU (Nhgt Ban) phii hgp vdi UNESCO t l chCpc, dao tgo n g i n ngay tgi Ogi hpc QuIc gia Philipine v l khao c l hoc ddng vgt,...

3. PHLTONG HU'O'NG K E HOACH NGHIEN CU'U CUA OON V! 2011-2015

3.1. Phuang hudng chu y l u theo ehCpc nang nhiem vy cua dan vj

Nhim myc dieh dua Trung tam Nghien

CCPU Khao c l trd thanh mot dan vj manh, chuyen nghiep, cae thanh vien Trung tam da thing nhlt djnh hudng k l hogeh

BOI CHl H O A N G - TRUNG ^{T A M} NGHIEN CU'U ^{KHAO C O} . 63

chuang trinh hogt ddng khoa hpc giai dogn 2011 -2015 vdi cac v l n d l sau.

Ke hoach nghien ciru trong giai dopn 2011-2015

Trdn ca sd phan tieh tinh hinh thyc t l nghien CCPU khao e l hoc Nam Bd, Trung tam Nghien CCPU Khao e l xac djnh djnh hudng nghien CCPU trong 5 nam (2011- 2015) ed y nghTa dgc biet quan trgng d i i vdi vige c i n thiit lam rd nhung v l n d l can ban cua Ijch su- van hda d Nam Bp Vigt Nam. Ngi dung ca ban xuyen suit la lam rd "Giai doan chuyin tiip vin hda tir tiin sir sang sa sw (tiin Oc Eo - Oc Eo)"

o l thuc hign djnh hudng nghien ^CCPU dai hgn nay, Trung tam Nghien CCPU Khao e l cc k l hoach thyc hien 3 d l tai c l p Bp v l giai dogn tiln-sa SLP d khu vyc miln Oong Nam Bg va Tay Nam Bg. Ten d l tai se dugc xac lap theo k l hogeh hang nam va chia d i u trong k l hoaeh 5 nam.

Giai dogn nay la m i c hoan thien tu lieu khao c l hge trdn toan vung Nam Bp vdi luc lugng can bo khao c l hoc cua Trung tam dat trinh do chuyen nghiep, c6 t h l hoi nhap tcan dien vdi khao c l hpc quIe t l trcng cae chuang trinh hgp tac nghien CCPU

lau dai.

Ben cgnh do, cae v l n d l khao e l hpc d miln Trung va Tay Nguyen la hai khu vyc cin dugc tilp tyc quan tdm nghien ^CCPU sau han trong giai doan nay,

^k thyc hidn djnh hudng nghien CCPU khao c l hpc dja ban miln Trung va Tay Nguyen, Trung tam Nghien ^CCPU Khao e l se d l y manh chuang trinh hgp tac nghien CCPU vdi cac dja phuang, ding thdi k i t hgp thyc hien cac d l tai d p Vien va dao tgo nang cao trinh do chuyen mdn ddi ngu can bd tre.

Thyc hign Cpng dyng nhu-ng phuang phap ky thuat mdi trong nghien CCPU, trong dd tap trung vao hai npi dung:

ling dung he thing thong tin dja ly (GIS) vao e6ng tac nghien ^CCPU khao c l dya trdn ca sd du ligu tCi- d l tai clp Bg (2005-2010), budc d i u tgp trung vao cac di tich phan b l ven luu vyc sdng Oing Nai va song Be,

U'ng dung cac nghien CLPU v l khao c l hpc dpng vat (zoo-archaeology) eho cac di elt ddng vat phat hign tro^ng cac di tieh da khai qugt 6k hinh dung v l cupc sing cu dan va mdi trudng e l ,

Ke hopch dao tao giai doan 2011-2015 Trcng giai doan nay, Trung tdm cung se thyc hien chuang trinh nang cao nang lye chuyen mdn cho cac thanh vien, dy kiln dao tao:

Oao tao chuyen m6n nghien ^CCPU:

Tiln sT tLP 2 d i n 3 can bp (2010-2015), Thac sTtLP 2 d i n 3 can bp (2010-2015), - Oao tao cac ky nang, kiln thCpc chuyen mdn, ngoai ngu- du SCPC thyc hien eac chuang trinh hgp tac quIc t l ,

Oao tao ky nang Khoa hpc Xa hpi qua vide tham gia cac chuang trinh dao tao ndi bd eua Vien Phat thin Bin vCpng vung Nam Bd t l chCpc,

Tham gia eac chuang trinh dao tgo ngin han, dai hgn trong va ngoai nudc,

Ki hopch thin khal cic chwang trinh hap tic quan hp qudc te

Tilp tyc d l y mgnh tilp xuc va tham gia cac euge hdi thao quIc t l va trong nude d l nang cao kiln thCpc va khing djnh vj tri khoa hoe eho can bd nghien cu-u cua Trung tam, (Xem tiip trang 71)

HA THANH VAN - TRUNG TAM NGHIEN CU'U VAN HOA - MOT CHANG OU'ONG. 71

nghidn CCPU mOt d l tai khoa hoc, Nhu-ng sinh vidn do khdng chf ed n i n tang kiln thCpc eg ban tit, ma cdn phai c6 I6ng say md nghien CCPU khoa hoc vd muln di thee ecn dudng nay, chip nhgn mpt mCpc thu nhap thip so vdi mgt bang chung cua xa hOi. Nhilu nam qua, Trung tdm Nghidn

CCPU Van hda cung da k i t hgp chgt che vdi Khoa Van hoc va Ngdn ngu- eua Trudng Dai hoc Khoa hoc Xa hoi va Nhan van TPHCM 6k tuyln chon sinh vien. 3 can bO tre cua Trung. tam hign nay d i u duge tuyln chon nhu vgy,

Trung tam cho cae can bo tre tham gia vdo 6e tai rlt sdm, mgnh dgn giao edng vige nghien ^CCPU cho ho. Qua trinh tham gia nhu vay la qua trinh t i t nhlt d l rut ra nhu-ng bai hoe kinh nghigm nghien ^CCPU, dugc dao tap va cung t y dao tgo ban than,

Tao diiu kign cho cac can bg tham gia cac

cupc hpi thao, cae khda hgc chuydn mdn trong vd ngodi nude, cac Idp hge ngogi ngu-. Ode bidt khuyin khich vige SLP dyng thdng thgo ngogi ngu- vi ddy la eon dudng ngin nhlt 6k tilp cgn vdi nhu-ng th thCpc khoa hpc hign dgi,

Phdn cdng mOt can bO Idu nam, giau kinh nghigm nghien CCPU d l tryc tilp hudng d i n , dao tgo can bO tre theo hinh thCpc mOt kdm mOt. Sau khoang 2 d i n 3 ndm, can bO tre cua Trung tdm da cd kha nang nghien ^CCPU dgc lgp,

Nhin Chung, ehgng dudng nghidn CCPU

2006-2010 la mgt ehgng dudng hogt ddng sdi nil, thu dugc nhilu thanh qua eua Trung tam Nghien cu-u Vdn hda, ding thdi cung Id mot chdng dudng gdp nhgt kinh nghidm nghien ^CCPU khoa hgc, ddo tgo nguIn nhan lye cho Vidn Phat triln b i n vu-ng VLjng Nam Bd, •

{Tidp theo trang 63)

Tilp tyc thyc hidn cae chuang trinh hgp tac quIc t l nhu hgp tac nghien CCPU, dao tap ngin hgn hay ddi hgn vdi eac trudng dai hgc da tCpng hgp tac vdi Trung tdm nhu Waseda (Nhdt Ban), ANU (Ogi hge QuIe gia Uc), PNU (Ogi hge QuIc gia Philippine).

3.2. Kiln nghj ehinh sach

I Giai dogn 2006-2010, Trung tam cung ddn I nhgn sy quan tdm va d i u tu thich dang

cua lanh dgo Vign Khoa hoe Xa hdi Viet Nam va Vidn Phat triln B i n vu-ng vung Nam BO vdi 2 dy an d p Bg va 10 d l tai clp Vidn, Ody la nhu-ng thugn Igi ca ban trong vide dao tgo lye lugng can bd nghidn

CCPU d Trung tam trong thdi gian qua.

Nam nam qua cung la giai dogn ed nhilu chuang trinh hgp tac vdi eac dja phuang tren hlu hit cac khu vyc Trung BO, Nam Tdy Nguyen vd Nam BO cung vdi cac chuang trinh hgp tac quIc t l vdi Nhdt Ban, Uc, Tuy nhidn, ben cgnh nhu'ng thugn Igi do, Trung tam cung phai d i i mat vdi mOt thach thCpc quan trpng la v l n d l nhan sy, Hidn nay, thanh vien Trung tdm chf cdn 5 bidn c h l so vdi 12 bidn c h l khi thanh lap ban d i u rd rang la mOt sy suy giam dang k l , Chinh vi t h l , Trung tdm d l nghj Vign h i trg v l mat nhan sy vdi khoang 4 bidn che trong hai nam tdi d l ed t h l dap ung ydu elu dao tgo, b l sung lye lugng, •