TÂN SITU
2021
TRAO ĐỔI - DIỄN ĐÀNBảo tồn và phát triển Du lịch xanh Việt Nam
GS. TS. NGUYỄN VĂN ĐÍNH Hiệp hộiDu lịch Việt Nam
“Du lịch xanh” ừong những năm gần đây không chỉ là một khái niệm mà đã trởthànhxu hướng, đã và đang phát triển nhanh chóng ởnhỉều nước ừên thế giới, ngày càng thu hútsựquan tăm rộng rãi của khách du lịch, các doanh nghiệp du lịch nói riêng và cộng đồng xã hội nói chung. Tuy vậy, ởnước ta, khái niệm “Du lịch xanh” và phát triển đu lịch xanh mói được quan tâm những năm gần đây. Cho nên, việc hiểu và thực hiện phát triển “Du lịch xanh” còn hạn chế.
A Sảnphẩmdu lịchxanhtại Đổng bằng sông CửuLongluôn hấpdẫndukhách trong và ngoài nước
DU LỊCH XANH
Trước hết, chúng ta cầnhiểu khái niệm“Du lịchxanh” làgì?"Du lịch xanh” là loại hìnhdu lịch dựa vào tự nhiênvà văn hóa, có giáo dục môi trường,đóng góp cho nỗ lực bảotồn và phát triểnbềnvững,vớisự thamgiatích cực của cộng đồngđịa phưong. cốtlõi của “Du lịch xanh” là sảnphẩm du lịch xanh. Để đảm bảolàsản phẩm xanh cần đạt cáctiêu chí sau: được tạo ra từ các vật liệu thân thiện với môi trường; đem đến những giải pháp antoàn đốivới môi trưòng và sức khỏe; giảm tácđộng đếnmôi trườngtrong quá trình sử dụng; tạora một môitrường thân 'hiện và an toàn đối vói sức khỏe. Như vậy, tát cả cácdịch vụ, sảnphẩm du lịch nhưtour du lịch, sảnphẩm, dịch vụcủa khách sạn,nhà háng muốn được công nhận là sảnphẩm du Ịch xanh đều phải đạt(thựchiện)được các nội dung cơ bảncủa cáctiêu chí trên.Mứcđộ “xanh”
củamột sản phẩm du lịch sẽ phụ thuộc nhiều vào mức độ thân thiệnvói môi trường của những yếu tố có khả năng ảnh hưởng đến quátrình tham gia vào việc hình thành nên sản phẩm dulịch.
Với cách tiếpcận trên, sản phẩm du lịch xanh được hiểu là những sản phẩm có hàm lượngcao các yếu tốđặc biệt là dịch vụ,thân thiệnmôi trường, được phát triển phù họp vói các nguyêntắc BVMT vàphát triển bền vững. Trong xu thế hiện nay, khi sự quan tâm của du khách đếnmôi trường tự nhiên ngày càng tăng thì việc phát triển sản phẩm du lịch xanh có chất lượngcaosẽ
gópphần quantrọng vào việc tạo ra tính cạnh tranh và hấp dẫn củađiểmđến du lịch bên cạnhmộtsố yếutố khác như mức độ thuận lợi trong tiếp cận điểmđến (thủ tục ra, vào, phương tiện); hình ảnh, thông tin về điểmđến. Du lịch xanh được áp dụng trong hệ thống khách sạn, đơnvị vận chuyển, kinh doanhlữ hành,nhà hàng bằng các biện pháp BVMT: xử lý nước thải tránh ô nhiễm, thu gom triệt để rácthải,giảm tiếng ồn, hạn chế sửdụng túi ni lông, trồng cây xanh...
Sự PHÁT TRIỂN DU LỊCH XANH Ở VIỆT NAM
Việt Namcótàinguyên du lịchtự nhiênvà vănhóa-nhân văn rất phong phú, đa dạng. Đó là điềukiện thuận lợi cho phát triển du lịch xanh. Mặt khác, Việt Nam cũnglà một quốc gia chịu ảnh hưởng lớn của biến đổi khíhậuvà nướcbiển dâng.
Do vậy, chúngta càngcần phải phát triển du lịch xanh, góp phần phát triển một nền kinh tế xanh bền vững.
Thời gian qua, nhiều địa phương,công ty lữ hành,khách sạn đãchú trọng pháttriển du lịchxanh nhưmột sốtỉnhTây Bắc, Quảng Bình, Nghệ An...
phát triển du lịch cộng đồng;
Huế phát triển du lịch nhà vườn; Nha Trang đẩy mạnh du lịch biển đảo; một sốtỉnh Nam Bộ tăng cường du lịch miệt vườn. Nhiều công ty lữ
Tạp chí
SỐ 1/20211 MÔI TRƯỜNG 141
TÂN SỎ
221
TRAO ĐỔI - DIỄN ĐÀN
<à ĐảoPhúQuốc (Kiên Giang)
hành xâydựng các tour du lịch xanh; khách sạn đạtchứngchỉ xanh... Tuy nhiên, hoạt động du lịchcòn tồn tại một số vấn đềkhiến cho du lịch xanh chưa được phát triển, cụ thể: Pháttriển du lịch chưa gắn với khaithácvà sử dụngcó hiệu quả nguồn tài nguyên, hiệu suất sử dụng tài nguyên thấp; chưagắnkết chặt chẽ vói BVMT;
chưatínhđếnbiến đổi khíhậu... Việc phát triển quá nhanh đãgây nhiềuảnh hưởng tiêucực tới môitrườngdu lịch.Ngày càngcó nhiều cơ sởlưu trú,dịchvụdulịch xâydựng trêncác đảokhông theo quy hoạch, đãlàm tăngnguycơ xói mòn đường bờ biển, suythoái hệ sinh thái biển đảo.
Nước thải chưaqua xử lý từ cáccơ sở lưu trú, dịch vụ du lịchxả trực tiếp vào môi trường làm tăng mức độô nhiễm nướcbiển ven bờ.Những tệ nạn xã hội, vănhóangoại lai và hạn chế trong nhậnthức về BVMT đã làmgiảmhiệu quả kinh tế do du lịch manglại, gây ảnh hưởng xấutói hìnhảnhvà sự phát triển bền vững của ngành Dulịch Việt Nam. Đâylà nguy cơchínhcho du lịch trong giai đoạn tới.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do chúng ta chưa thực sự nhận thức một cách đầyđù về phát triểndu lịch xanh, trong đó có các co quan quản lýnhà nước, doanh nghiệp và cộng đồngdân cư; ngành Du lịch chưa xây dựng,ban hành các hướng dẫnđầy đủ vềtiêu chí, điều kiện, đánh giá tác độngmôitrườngvà hệthống kiểmsoát,quản lý các vấn đềvề môi trường hênquanđếnhoạt động du lịch, nhất làVỚI cơ sờ kinh doanh du lịch, gây lúng túng
khi áp dụng trong thực tiễn.
Ngoài ra, chưa có nghiên cứu đánh giá một cách toàn diện và hệ thốngvềmôi trường du lịch Việt Nam làm căn cứ để đề ra các giải pháp khai thác họp lý tài nguyên, đảm bảo môi trườngcho phát triển du lịch bền vũng... Đây là nguyên nhâncơbản của tìnhtrạng cho đến nayDu lịch Việt Nam còn thiếunhững sản phẩmdulịch xanh đặcthù ởcác cấp độ, đặc biệt ở cấp quốc gia, để thu hút khách du lịch quốc tếđến Việt Nam.
Bên cạnh đó,vìmục đích kinh tế, vói mục tiêu kinh doanh ngắn hạn là nhằm giảm chiphí vàtăng lậ nhuận, nhiều công ty du lịch thay vì phải tiến hành điều tra khảo sát xây dựng chương trình tour,đánh giá cung - cầu... để xây dựng sản phẩm du lịch phù họp với xu thế, hướngtới du lịch xanh đãtiến hành việc
“sao chép” sản phẩm du lịch của các công ty khác mà chưa thực sự chú ý đến BVMT vàsự phát triển lâu dài, bền vững.
Đây làtình trạng khá phổbiến
hiện nay ở Việt Nam trong pháttriển sản phẩm dulịch.
ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH XANH
THỜÌ GIAN TÓI
Nghị quyếtsố08-NQ/TW ngày 16/1/2017 của Bộ Chính trị về Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đã đặt ra những yêu cầu liên quan đến phát triển du lịch bềnvững. Đó là “Đổi móinhậnthức, tư duy vềphát triển du lịch, cơ cấu lại ngành Du lịch bảo đảm tính chuyên nghiệp, hiệnđại và phát triển bền vũng theo quy luật của kinh tế thịtrường vàhội nhập quốc tế... Phát triển dulịch cần đảmbảo sự hài hòa giữa mục tiêutăng trưởngvới sự an toàn và bền vững củahệ môi trường sinhthái, cânbằng,ổn định về xã hộivà con người để tránh gây ra những tổn hại, ảnh hưởngtới cácdi sảnvăn hóa...”. Việt Nam là đất nước có hệ sinh thái đa dạng, phongphú với các di sản thiên nhiên nổi tiếng thế giới cần được gìn giữ,
Tạp chí
42 MÔI TRƯỜNG I SỐ 1/2021
TÁN SITU
2021
TRAO ĐỔI - DIỄN ĐÀN?2C tồn. Do đó, nhữngyêu cầu về BVMT dulịch 2ng quan trọngvà cấp thiết.
Tại Quyếtđịnh số 147-QĐ/TTgngày 22/1/2020 ra Thủ tướngChính phủ phê duyệt “Chiến lược pẽã: triển du lịchViệtNam đến năm 2030” đã xac định: Tập trung pháttriểnsản phẩm du lịch chất lượng, đa dạng, khác biệt, có giá trị gia tàngcaovà tăng trải nghiệm cho khách du lịch rựa ưên lọi thế về tài nguyên của từngvùng,địa phương, phù họp vớinhu cầu thị trườngvànâng ca? khả năng cạnh tranh của dulịch Việt Nam.
Từngvới đó, pháttriển mạnh cácsảnphẩm du hchchủ đạo, cólọi thế của du lịchViệt Namgắn
■íúi các khuvực động lực pháttriển du lịch: Ưu ráẽn phát triển sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng biển,
lào và dulịchthể thao, giải trí biển phù họp định nướng Chiếnlược phát triển bềnvững kinh tế biểnViệtNam...
Nhũng năm vừa qua, kháchdu lịch đến Việt Xamcóxu hướng chọn các tour, khách sạn, khu du lịchvà dịch vụ, hàng hóa bền vững, có nhãn ãnh thái, thân thiện với môi trường. Đó làxu hướngtiêu dùng của khách du lịch quốc tế,nhất làkhách đến từcác nước châu Âu,BắcMỹ,Nhật Bản,TháiLan.Họcóý thức vànhu cầu caovềan toànvà sức khỏe, ngày càng nhiều người muốn quay về với thiên nhiên. Theo nghiên cứu của Tổ chức SNV của Hà Lan, 52% du khách có xuhướng thích đặt tour qua các hãnglữ hành đượcchứng nhận có điều kiệnlàmviệctốt, thamgia BVMT và hỗtrợ hoạt động từ thiện ở địaphương. Nghiên cứu của Tổ chức Trip Advisor cho thấy, 34% du khách sẵn sàng chi trả thêm đểở nhũng khách sạnthân thiệnvóỉ môi trường và cho các lựa chọn du lịchbền vững (WEF), 50% dukhách quốc tế sẵn sàng chi trả thêmcho nhũng công ty mang lại lợỉ íchcho cộng đồngđịaphương vàhoạt độngbảo tồn (CESDvàTIES),vĩ vậy, các cơ sở lưu trú du lịchcần triểnkhai thựchiệnvà tuyên truyền cho nhũng chương trình,dịch vụ thân thiệnvớimôi trường để thu hút khách.
Từ chiếnlược, chính sách pháttriển du lịch của Đảng và Nhànướctacũng như xuhướngnhu cầu của du lịch thế giớinhư trên, có thể thấy rằng, việc pháttriển du lịch xanh được đặt ra nhưmột nội dung chiến lược quantrọngcủaDu lịch Việt Xam nhằm nângcao năng lực cạnhtranhtrong quá trình hộinhập. Để thựchiện được chiếnlược nêncần thực hiệnmột số giải pháp chủ yếu:
Một là: Nângcaonhận thứcvàđàotạo về du lịch xanh,trước hết là đối vói nhà quản lý các cấp từ quản lýnhànước, quản trị doanhnghiệp của ngành Du lịch và các ngànhcóliênquan đến du ạchcũngnhư đốivỏí cộng đồng dân cư về nội
dung, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc phát triển du lịchxanh.
Hai là: Nhận thức trên cần được biến thành hành động cụ thể trong việc xây dựng, tổ chức thực hiện và quản lý quy hoạch, thẩm định và thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản phẩm du lịch ởcác cấp từ Trung ương đến địa phương trên phạm vi toàn quốc. Nhữngchương trình này cần được xâydựng trên cơsở nghiên cứu cơ bản có định hướng về tài nguyên dulịchtự nhiên và nhân văn đặc thù, đặc biệt chú trọng đến việc khai thác giá trị di sản thế giới gắn vớivăn hóa bản địa; văn hóa truyền thống của các vùng, miền, làngquê Việt Nam và gắn vói quá trình xây dựngnông thôn mới.
Ba là: Nhà nước cần xây dựng và banhành "Bộ tiêuchí dulịch xanh”.Trên cơ sở đó,các cơquan quản lý,doanh nghiệp du lịch vận dụng trong quá trình đầu tư,quyhoạch và kinh doanh. Đồng thời,đâycũnglà căncứ để côngnhận sản phẩm du lịch xanh như“tour xanh”,
"khách sạn xanh”, “nhà hàng xanh”, "khunghỉ dưỡngxanh”...
Bốn là: Nhà nước cần tiếp tục mở rộng, phát triển các ý tưởng và tham gia tích cực vào hoạt động của Công ước quốc
tế về BVMT, ứngphó biến đổi khí hậu,xâydựngnền kinh tế xanh. Phối hợp vóỉ UNESCO để làm tốt hơn công tác bảo tồn, phát huy, quảng bá nền văn hóa Việt Nam rathế giới.
Tiếp cận nhanh những kiến thức xanhvà công nghệ sạch của cộng đồng khoa học thế giới, của các nước có nền du lịchxanhphát triển, từ đó vận dụng vào phát triển du lịch xanh Việt Nam.
Năm là: Nhà nước cũng nhưdoanh nghiệp cần đầu tư xứng đáng và đẩy mạnh hơn nữa cho quảng bá, xúc tiến về du lịch xanh trong phạm vi toàn xã hội, cho khách du lịch bằng nhiều hình thức, phương tiện khác nhau nhằm xâydựng một bình ảnh du lịch xanhViệt Nam,một điểmđến thân thiện đối vói du khách.
Mặc dù có tiềm nàngphát triển, song du lịch xanh ở Việt Nammớiở giaiđoạn khỏi đầu.
Đối với nhiều nước trên thế giói,trong đó có Việt Nam,du lịch xanh còn là loại hìnhdu lịch mới cảvề khái niệm lẫn tổ chức quảnlý và khai thác tài nguyên phục vụ cho mục đích du lịch. Do đó,nâng cao nhận thức, có chiếnlược, giải pháp đúngđắn để pháttriểndu lịch xanh là hết sức cần thiết và quan trọngB
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012 Thủ tướng chính phủ:Phêduyệt “Chiến lược quốc gia về Tăngtrưởng xanh thòi kỳ2011 - 2020 và tầm nhìnđếnnăm2050”.
- Nghị quyết số08-NQ/TW ngày 16/1/2017của Bộ Chính trịvề Phát triển du lịch trờthành ngànhkinh tế mũi nhọn.
- Quyếtđịnhsố 147-QĐ/TTgngày 22/1/2020của Thủ tướng Chính phủphê duyệt“Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030”.
- Trang thông tin củaTổngcục Du lịch việt Nam,ViệnNghiên cứu phát triển du lịch.
- Website: moitruong.com.vn 10/02/2018...
Tạp chí
só 1/20211 MÔI TRƯỞNG 43
