VAI TRß CñA ý THøC PH¸P LUËT

(1)

VAI TRß CñA ý THøC PH¸P LUËT

TRONG VIÖC X¢Y DùNG V¡N HãA PH¸P LUËT ë §éI NGò DOANH NH¢N VIÖT NAM HIÖN NAY

NguyÔn V¨n M·o^(*)

Lª Hoµng Nam^(**)

1. Vai trß cña ý thøc ph¸p luËt víi viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa ph¸p luËt cho c¸c chñ thÓ qu¶n lý doanh nghiÖp

V¨n hãa ph¸p luËt lµ sù ®Þnh h−íng ho¹t ®éng ph¸p luËt tu©n theo c¸c gi¸

trÞ ch©n, thiÖn, mü. §Ó cã v¨n hãa ph¸p luËt, chñ thÓ ph¶i mÊt mét qu¸ tr×nh trau dåi, tÝch lòy tù gi¸c. Sù ra ®êi cña v¨n hãa ph¸p luËt ®· cñng cè vµ x©y dùng çc gi¸ trÞ ph¸p luËt cho x· héi b»ng çc khu«n mÉu øng xö, chuÈn mùc hµnh vi phï hîp víi çc nguyªn t¾c, quy

®Þnh cña ph¸p luËt.

Ho¹t ®éng kinh tÕ hiÖn nay ngµy cµng ë tr×nh ®é cao, ph¹m vi thÞ tr−êng ngµy cµng më réng mang tÝnh quèc tÕ, sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t th×

cµng ®ßi hái doanh nh©n n−íc ta ph¶i cã v¨n hãa ph¸p luËt, tù gi¸c n©ng cao tri thøc ph¸p luËt. Tri thøc ph¸p luËt (h¹t nh©n cña ý thøc ph¸p luËt) gióp doanh nh©n nhËn thøc, ph©n tÝch ®êi sèng kinh tÕ x· héi, tõ ®ã biÕt thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi ph¸p luËt trong ®êi sèng, gãp phÇn x©y dùng v¨n hãa ph¸p luËt.

Tri thøc ph¸p luËt t¹o nªn sù v÷ng ch¾c cña trÝ tuÖ trong kinh doanh còng nh−

kh¶ n¨ng n¾m b¾t vµ thùc hiÖn hµnh

®éng kinh doanh theo chuÈn mùc ph¸p luËt cña nhµ n−íc, phï hîp víi c¸c gi¸

trÞ v¨n hãa x· héi cña doanh nh©n. .^{(*) (*}

Tõ nÒn t¶ng nhËn thøc ph¸p luËt, tri thøc ph¸p luËt, doanh nh©n sÏ h×nh thµnh hµnh vi ph¸p luËt - biÓu hiÖn cña v¨n hãa ph¸p luËt. Hµnh vi ph¸p luËt biÓu hiÖn c¸ch thøc, kh¶ n¨ng vµ tr×nh

®é sö dông ph¸p luËt cña doanh nh©n trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh v× c«ng lý, b×nh ®¼ng vµ tiÕn bé x· héi theo ®Þnh h−íng ch©n, thiÖn, mü. Khi l·nh ®¹o doanh nghiÖp biÕt sö dông c¸c c«ng cô ph¸p luËt mét c¸ch tù gi¸c vµo ho¹t

®éng kinh doanh th× t¹o ra sù tÝch cùc trong viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt, thÓ hiÖn sù thèng nhÊt vÒ lîi Ých, h−íng tíi sù c«ng b»ng vµ c¸c hµnh ®éng nh©n v¨n v×

sù ph¸t triÓn con ng−êi - x· héi. ViÖc thùc hiÖn hµnh vi kinh doanh ®óng

(*) ThS., ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi.

(**) ThS., Tr−êng Cao ®¼ng s− ph¹m Yªn B¸i.

(2)

ph¸p luËt, h×nh thµnh thãi quen kinh doanh theo ph¸p luËt, lu«n phÊn ®Êu x©y dùng th−¬ng hiÖu, b¶o vÖ lîi Ých cña kh¸ch hµng chÝnh lµ biÓu hiÖn cña v¨n hãa ph¸p luËt.

Tõ ý thøc ph¸p luËt ®óng ®¾n ®Õn h×nh thµnh lèi sèng theo ph¸p luËt cña doanh nh©n lµ biÓu hiÖn ë tr×nh ®é cao cña v¨n hãa ph¸p luËt. Lèi sèng theo ph¸p luËt cña chñ thÓ qu¶n lý doanh nghiÖp g¾n víi hµnh vi ph¸p luËt, t¹o nªn v¨n hãa ph¸p luËt. BiÓu hiÖn ®Æc tr−ng lèi sèng cña doanh nh©n lµ çch xö sù cña hä trong nh÷ng mèi quan hÖ kinh doanh, lèi sèng nµy ph¶i lu«n dùa trªn nÒn t¶ng ý thøc ph¸p luËt tiªn tiÕn trong çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, quan hÖ víi ®èi t¸c, kh¸ch hµng,… phï hîp víi çc gi¸ trÞ, chuÈn mùc ph¸p luËt. §ã chÝnh lµ biÓu hiÖn tr×nh ®é v¨n hãa ph¸p luËt cña çc chñ thÓ qu¶n lý doanh nghiÖp. Lèi sèng theo ph¸p luËt cña doanh nh©n cã thÓ “l©y lan”, phæ biÕn vµ t¹o nªn mét m«i tr−êng céng ®ång doanh nh©n tÝch cùc, h−íng tíi x· héi hãa hµnh vi ph¸p luËt trong doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, khi céng

®ång doanh nh©n x©y dùng lèi sèng theo ph¸p luËt cã nghÜa lµ tham gia vµo qu¸

tr×nh x©y dùng c¸c chuÈn mùc ph¸p luËt cho nhµ n−íc. NÕu dùa trªn nÒn t¶ng t− t−ëng ph¸p luËt khoa häc, tiªn tiÕn th× lèi sèng theo ph¸p luËt còng dÔ dµng h×nh thµnh. Ng−îc l¹i, nÕu cã lèi sèng theo ph¸p luËt th× doanh nh©n sÏ cã ý thøc b¶o vÖ, x©y dùng, ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ ph¸p luËt, v¨n hãa ph¸p luËt.

2. ý thøc ph¸p luËt trong viÖc x©y dùng v¨n hãa ph¸p luËt ë ®éi ngò doanh nh©n n−íc ta hiÖn nay

Trong nh÷ng n¨m qua, sù ra ®êi cña hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n luËt, hÖ thèng t−

vÊn ph¸p lý vµ c«ng t¸c phæ biÕn, tuyªn

truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt cña Nhµ n−íc ®· lµm cho v¨n hãa ph¸p luËt cña c¸c nhµ doanh nghiÖp, doanh nh©n cã sù biÕn ®æi vÒ chÊt. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra chØ sè PCCI^(*) cña Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam trong Dù

¸n S¸ng kiÕn C¹nh tranh ViÖt Nam (2011), cã 44,74% c¸c doanh nghiÖp ®·

sö dông dÞch vô t− vÊn vÒ th«ng tin ph¸p luËt. Trong ®ã, Hµ Néi lµ 60,53%, thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 44,35%, §µ N½ng lµ 71,05%. Còng theo kÕt qu¶ ®iÒu tra nµy, cã 30% doanh nghiÖp sö dông nhµ cung cÊp dÞch vô t− nh©n cho dÞch vô t− vÊn th«ng tin vÒ ph¸p luËt. Hµ Néi chiÕm 69,8%, thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 36,02%, §µ N½ng chiÕm 50,93%

c¸c doanh nghiÖp. Trong ®ã cã 86,36%

doanh nghiÖp tin t−ëng vµo kh¶ n¨ng b¶o vÖ cña ph¸p luËt. C¸c doanh nh©n

®· ý thøc ®−îc tÇm quan träng cña th«ng tin vµ c¸c dÞch vô th«ng tin, t−

vÊn ph¸p luËt [9].

Nh×n chung hiÖn nay, mét bé phËn lín doanh nh©n ®· nhËn thøc ®−îc vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi ®Êt n−íc; cã niÒm tin, hµnh vi vµ lèi sèng theo ph¸p luËt ngµy cµng cao, tham gia x©y dùng ph¸p luËt vµ ph¶n biÖn x· héi ngµy cµng nhiÒu. Trªn c¬ së nhËn thøc

®óng chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, ®a sè doanh nghiÖp, doanh nh©n ®· ®ãng gãp tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, chung tay víi Nhµ n−íc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng, viÖc lµm, sö dông nguån tµi nguyªn, c¸c phóc lîi x· héi…

Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m qua, khi nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng n−íc ta ch−a

(*) ChØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp tØnh.

(3)

hoµn thiÖn, ®éi ngò c¸c nhµ doanh nghiÖp, doanh nh©n ®ang trong qu¸

tr×nh h×nh thµnh míi, ch−a cã thèng nhÊt cao vÒ lîi Ých c¸ nh©n víi lîi Ých d©n téc, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n−íc cßn nhiÒu bÊt cËp, tr×nh

®é tri thøc ph¸p luËt, niÒm tin ph¸p luËt, tÝnh tù gi¸c tu©n thñ ph¸p luËt cña ®éi ngò doanh nh©n ViÖt Nam cßn ch−a cao, t×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p luËt cßn phæ biÕn. Trong c¸c doanh nghiÖp, viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng cÊu tróc doanh nghiÖp vÒ tæ chøc, bé m¸y cßn chËm, tÝnh chuyªn nghiÖp ch−a cao cho nªn ch−a thÓ nãi ®Õn gia t¨ng niÒm tin, v¨n ho¸ doanh nghiÖp… Trong bèi c¶nh kinh tÕ khã kh¨n, khñng ho¶ng, nhiÒu doanh nghiÖp míi béc lé b¶n chÊt thùc sù nh− “löa thö vµng”. Nh÷ng doanh nghiÖp, doanh nh©n cã t− t−ëng lîi dông c¬ héi vµng ®Ó chôp giËt, bãc ng¾n c¾n dµi, tÇm nh×n ng¾n h¹n, lµm ¨n phi ph¸p béc lé ngµy cµng nhiÒu.

Theo thèng kª cña Tßa ¸n Nh©n d©n tèi cao, c¸c vô ¸n kinh tÕ n¨m 2010 lµ 6.879 vô, n¨m 2011 t¨ng lªn 8.418 vô.

Çc vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 2010 lµ 976 vô, n¨m 2011 t¨ng lªn 1.236 vô, n¨m 2012 lµ 7.319 vô, n¨m 2011 lµ 8.143 vô [12]. Çc tranh chÊp vµ çc vô ¸n vÒ kinh tÕ cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng, sè l−îng çc chñ thÓ kinh tÕ vi ph¹m ph¸p luËt ngµy cµng nhiÒu, ®iÒu ®ã ®ang ®Æt ra nh÷ng c©u hái cÇn gi¶i ®¸p vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ ph¸p luËt cña çc doanh nghiÖp.

Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, sè doanh nghiÖp sö dông ph¸p luËt vµ c¸c thiÕt chÕ kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp n¨m 2011 lµ 22,22%. ë Hµ Néi lµ 10,64%, thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 28,3%. Tøc lµ tû lÖ doanh nghiÖp cã ý

thøc trong viÖc sö dông çc ph−¬ng tiÖn ph¸p luËt trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh ch−a cao. Sè vô kiÖn vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ngµy cµng t¨ng, thêi gian tßa ¸n gi¶i quyÕt çc vô ¸n tranh chÊp kinh tÕ cña çc doanh nghiÖp còng t¨ng lªn. H¬n n÷a, mét bé phËn doanh nh©n n−íc ta hiÖn nay cßn nÆng t©m lý trèn tr¸nh ph¸p luËt, mÊt niÒm tin vµo ph¸p luËt, kh«ng quan t©m ®Õn ph¸p luËt, coi th−êng ph¸p luËt, thËm chÝ coi ph¸p luËt lµ ph−¬ng tiÖn rµng buéc, rµo c¶n lµm mÊt ®i lîi Ých vµ tù do ç nh©n cña hä. ChÝnh lý do nµy ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh v¨n hãa ph¸p luËt cña çc doanh nghiÖp, doanh nh©n hiÖn nay.

KÕt qu¶ kh¶o s¸t hiÓu biÕt cña çc doanh nghiÖp vÒ 28 luËt c¬ b¶n cho thÊy, møc ®é “BiÕt Ýt” çc v¨n b¶n luËt cña çc nhµ doanh nghiÖp cã tû lÖ trung b×nh lµ 44,4%. Cßn sè çc nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp “BiÕt ®Çy ®ñ” chiÕm tû lÖ rÊt Ýt, kÓ c¶ çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n−íc.

Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng nãi lµ tû lÖ “BiÕt

®Çy ®ñ” vÒ c¸c v¨n b¶n luËt cña c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp thuéc khu vùc cã yÕu tè n−íc ngoµi chiÕm tû lÖ cao h¬n c¶.

Nh− vËy viÖc nhËn thøc ph¸p lý vµ tri thøc ph¸p luËt cña c¸c doanh nh©n ViÖt Nam míi ®¹t yªu cÇu tèi thiÓu, ch−a

®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn [9].

Tr×nh ®é tri thøc ph¸p luËt cña çc nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp ë n−íc ta nh×n chung cßn thÊp, ®a sè míi dõng ë møc ®é “BiÕt Ýt” hoÆc “Kh«ng biÕt”, thËm chÝ cã nhiÒu tr−êng hîp cßn nhËn thøc sai çc v¨n b¶n luËt. Hä chØ n¾m vÒ nguyªn t¾c ®Ó qu¶n lý, cßn khi liªn quan ®Õn lÜnh vùc cô thÓ nµo ®ã th× hä t×m hiÓu qua çc kªnh th«ng tin hoÆc

(4)

t×m ®Õn luËt s−. MÆt kh¸c, còng cã mét bé phËn nhá (<10%) çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp kh«ng quan t©m g× ®Õn çc v¨n b¶n luËt. HÇu hÕt çc doanh nghiÖp ë n−íc ta hiÖn nay ®Òu kh«ng thµnh lËp bé phËn t− vÊn luËt riªng vµ tuyÓn chän luËt s− thµnh nh©n viªn c¬

h÷u cho c«ng ty. Ng−îc l¹i, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi cã sù am hiÓu vÒ ph¸p luËt ViÖt Nam ®Çy ®ñ h¬n doanh nghiÖp ViÖt Nam, bëi hä th−êng cã hÖ thèng t− vÊn ph¸p luËt

®Çy ®ñ vµ chuyªn nghiÖp.

§a phÇn çc nhµ doanh nghiÖp Ýt cã sù gi¸m s¸t vµ ph¶n biÖn th−êng xuyªn víi çc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ n−íc vÒ tÝnh kh¶ thi hay h¹n chÕ cña çc v¨n b¶n luËt. V× vËy, vai trß vµ tiÕng nãi cña doanh nh©n ®èi víi c«ng cuéc lËp hiÕn, lËp ph¸p cña ®Êt n−íc cßn h¹n chÕ.

Trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt cña doanh nh©n cßn thÊp do nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ ®a sè hä kh«ng ®−îc ®µo t¹o bµi b¶n, tr×nh ®é häc vÊn thÊp, cßn yÕu vµ thiÕu vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng qu¶n trÞ, tµi chÝnh... B¶n th©n c¸c doanh nh©n (nhÊt lµ doanh nh©n trong thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi khu vùc nhµ n−íc) ch−a thÊm nhuÇn t− t−ëng ph¸p luËt cña Nhµ n−íc, tr×nh ®é nhËn thøc ph¸p lý cßn yÕu, niÒm tin ph¸p luËt ch−a cao, Ýt cã thãi quen t×m hiÓu vµ trau dåi ph¸p luËt, t©m lý xem ph¸p luËt nh− “rµo c¶n”, “ch−íng ng¹i vËt” cßn phæ biÕn.

Hµnh vi ph¸p luËt vµ lèi sèng theo ph¸p luËt cña ®éi ngò doanh nh©n ë n−íc ta hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ.

Còng cã nh÷ng doanh nh©n tiªu biÓu

®−îc phong tÆng c¸c danh hiÖu anh hïng lao ®éng, chiÕn sÜ thi ®ua, doanh nh©n mang c¸i “hån cña ng−êi lÝnh”

(§µo Hång TuyÓn, Hå Huy); hay nh÷ng doanh nh©n ®−îc thÕ giíi t«n vinh nh−

tr−êng hîp T¹p chÝ Forbes t«n vinh

§Æng Lª Nguyªn Vò lµ “vua cafÐ ViÖt”, bµ Mai KiÒu Liªn lµ ng−êi ®· ®−a Vinamilk trë thµnh mét trong nh÷ng TËp ®oµn kinh tÕ hµng ®Çu ch©u ¸… Tuy nhiªn, hiÖn t−îng doanh nh©n cã lèi sèng v« tr¸ch nhiÖm, ®éc ®o¸n, gia tr−ëng, kÕt bÌ çnh, ch¹y theo chñ nghÜa ç nh©n, vi ph¹m ph¸p luËt… l¹i rÊt phæ biÕn. Sè l−îng çc doanh nh©n vi ph¹m ph¸p luËt gia t¨ng, nhiÒu c«ng ty míi thµnh lËp ®· nhanh chãng ph¸

s¶n hoÆc bÞ t¹m ngõng ho¹t ®éng do vi ph¹m ph¸p luËt.

Theo Tæng côc Thèng kª, sè doanh nghiÖp kh«ng x¸c minh ®−îc tÝnh ®Õn 6 th¸ng ®Çu n¨m 2012 lµ 92.710 doanh nghiÖp, trong ®ã khu vùc doanh nghiÖp ngoµi nhµ n−íc cã 91.517 doanh nghiÖp.

Sè doanh nghiÖp kh«ng x¸c minh ®−îc hoÆc kh«ng t×m thÊy thùc chÊt lµ çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng tr¸ h×nh, thµnh lËp ®Ó bu«n b¸n hãa ®¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ, kh«ng cã ®Þa chØ râ rµng hoÆc mét sè hé kinh doanh ç thÓ cã thµnh lËp doanh nghiÖp víi hy väng ®−îc h−ëng chÝnh s¸ch −u ®·i cña Nhµ n−íc nh−ng kh«ng ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp, kh«ng treo biÓn hiÖu mµ vÉn ho¹t ®éng nh− hé kinh doanh ç thÓ, çc doanh nghiÖp nµy cã tªn trong danh s¸ch ®¨ng ký doanh nghiÖp vµ danh s¸ch ®−îc cÊp m· sè thuÕ nh−ng cßn treo thuÕ hoÆc kh«ng thùc hiÖn thñ tôc ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, chuyÓn ®æi lo¹i h×nh doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. T×nh tr¹ng çc doanh nghiÖp FDI bá trèn, xï nî trong n¨m 2011 còng kh¸ nhiÒu. Theo thèng kª cña c¬ quan chøc n¨ng, ®Õn th¸ng 10/2011 cã tíi 230 dù ¸n cña çc

(5)

doanh nghiÖp §µi Loan, Hµn Quèc ®−îc cÊp chøng nhËn ®Çu t−, giÊy phÐp ho¹t

®éng nh−ng ®· gi¶i thÓ, ph¸ s¶n. Mét sè doanh nghiÖp FDI sau khi ®−îc cÊp phÐp, vay vèn ®· rót vÒ n−íc ®Ó l¹i kho¶n nî kÕch xï víi 22 dù ¸n t¹i 12

®Þa ph−¬ng, 80 triÖu USD tiÒn nî [11].

Mét bé phËn doanh nghiÖp khu vùc ngoµi nhµ n−íc hÇu nh− chØ quan t©m

®Õn lîi Ých c¸ nh©n doanh nghiÖp. NhiÒu doanh nh©n t×m c¸ch g©y thanh thÕ,

®¸nh bãng h×nh ¶nh, thanh danh, thËm chÝ cßn ®−îc phong tÆng çc danh hiÖu lín nh−ng ngay sau ®ã ®· vi ph¹m ph¸p luËt. ¤ng NguyÔn §øc Kiªn - Doanh nh©n cña n¨m 2011; «ng Lý Xu©n H¶i - Tæng Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh cña Ng©n hµng Th−¬ng m¹i Cæ phÇn ¸ Ch©u (ACB); «ng Phan Huy ChÝ - Chñ tÞch Chøng kho¸n SME - Gi¸m ®èc Trung t©m Trî gióp ph¸p lý, HiÖp héi Doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam; bµ §Æng ThÞ Hoµng YÕn - Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ TËp ®oµn T©n T¹o… ®Òu lµ nh÷ng doanh nh©n næi tiÕng tr−íc khi sa vµo nh÷ng bª bèi. HiÖn t−îng çc doanh nh©n trong çc doanh nghiÖp nhµ n−íc vi ph¹m ph¸p luËt còng ngµy cµng nhiÒu vµ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng, ®iÓn h×nh gÇn ®©y lµ vô Vinashin, vô Vinalines. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i chØ do tr×nh ®é thÊp, v× ®a sè çc doanh nh©n kÓ trªn ®Òu lµ nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é, am hiÓu ph¸p luËt, thËm chÝ lµ ®¶ng viªn l©u n¨m nh−ng vÉn cè ý vi ph¹m. §©y lµ hiÖn t−îng

®¸ng lo ng¹i khi doanh nh©n cßn mang t− t−ëng chèng ®èi luËt, lîi dông kÏ hë vµ sù thiÕu ®ång bé cña ph¸p luËt vµ c¬

chÕ gi¸m s¸t luËt, coi th−êng lîi Ých quèc gia, ch¹y theo lîi Ých c¸ nh©n, xuèng cÊp vÒ phÈm chÊt chÝnh trÞ, ®¹o

®øc, ®Æc biÖt lµ trong nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n−íc.

3. Mét sè ®Ò xuÊt

Cã thÓ thÊy tr×nh ®é v¨n hãa ph¸p luËt cña doanh nh©n ë n−íc ta hiÖn nay cßn thÊp, ®Æc biÖt lµ ë ph−¬ng diÖn tr×nh ®é nhËn thøc ph¸p lý. Còng cã nhiÒu tr−êng hîp tri thøc ph¸p luËt cao nh−ng n¨ng lùc thùc hiÖn hµnh vi ph¸p luËt yÕu kÐm do lîi Ých c¸ nh©n vµ th¸i

®é coi th−êng ph¸p luËt. §iÒu nµy ®·

lµm cho hÇu hÕt c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ch−a ®¹t tíi ®−îc chuÈn mùc hµnh vi ph¸p luËt vµ lèi sèng theo ph¸p luËt theo ®óng yªu cÇu cña v¨n hãa ph¸p luËt hiÖn nay. Do ®ã, cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p nh−:

1, Trau dåi nhËn thøc cho doanh nh©n vÒ tÇm quan träng cña v¨n hãa doanh nghiÖp, v¨n hãa ph¸p luËt vµ vai trß cña ph¸p luËt trong kinh doanh

Nhµ n−íc th«ng qua Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc, hiÖp héi doanh nghiÖp tuyªn truyÒn ®Ó n©ng cao nhËn thøc cho c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp vÒ tÇm quan träng cña x©y dùng v¨n hãa ph¸p luËt hiÖn nay. CÇn gióp doanh nh©n hiÓu viÖc x©y dùng v¨n hãa ph¸p luËt trong

®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng ë ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ “tù nhiªn mµ cã”; “mét sím, mét chiÒu” mµ lµ mét qu¸

tr×nh khã kh¨n, l©u dµi ®Ó x©y dùng c«ng ty trë thµnh mét tæ chøc cã v¨n hãa ph¸p luËt.

B¶n th©n çc nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp cÇn tù gi¸c n©ng cao vèn v¨n hãa nãi chung vµ vèn v¨n hãa ph¸p luËt nãi riªng trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ hiÖn nay. Çc doanh nh©n cÇn x©y dùng thãi quen gi¶i quyÕt çc ho¹t ®éng kinh

(6)

doanh b»ng ®iÒu kiÖn cÇn lµ ph¸p luËt.

Çc doanh nghiÖp cÇn cã bé phËn t− vÊn ph¸p lý chuyªn nghiÖp, hç trî ph¸p lý trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh, tr¸nh t×nh tr¹ng sö dông ph¸p luËt mét çch tù ph¸t. Çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cÇn tù x©y dùng hÖ thèng çc ®Þnh chÕ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së ph¸p luËt.

Nhµ n−íc quan t©m phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt nhiÒu h¬n, s©u s¸t h¬n, hiÖu qu¶ h¬n cho çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ cho ®éi ngò doanh nh©n. CÇn ®a d¹ng hãa c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¸p luËt ®Õn doanh nh©n vµ doanh nghiÖp. Çc c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vµ çc tæ chøc, hiÖp héi doanh nghiÖp cã thÓ lång ghÐp kiÕn thøc ph¸p luËt vµo çc ®ît tËp huÊn, båi d−ìng cho doanh nh©n vÒ kü n¨ng qu¶n trÞ, v¨n hãa tæ chøc, chÝnh s¸ch kinh tÕ. CÇn lµm cho doanh nh©n trë thµnh cÇu nèi h÷u hiÖu çc v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ n−íc ®Õn ng−êi lao ®éng. Trong thêi gian qua, viÖc triÓn khai çc v¨n b¶n ph¸p luËt chñ yÕu mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh nªn hiÖu qu¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¸p luËt ch−a cao. Do vËy, cÇn sö dông çc kªnh th«ng tin ®Ó ®−a ph¸p luËt ®Õn doanh nghiÖp nhanh, hiÖu qu¶

nhÊt. Chó träng ph¸t huy vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc, hiÖp héi trong c«ng t¸c phæ biÕn ph¸p luËt.

§ång thêi, cÇn cã c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc thi ph¸p luËt cña c¸c doanh nh©n, doanh nghiÖp theo h−íng n©ng cao tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc.

phÈm chÊt vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c gi¸m s¸t.

3, LÊy v¨n hãa ph¸p luËt lµm tiªu chÝ tuyÓn dông, bæ nhiÖm c¸c vÞ trÝ l·nh

®¹o trong doanh nghiÖp

Nhµ n−íc ph¶i cã quy tr×nh thÈm

®Þnh, ®¸nh gi¸ chÆt chÏ khi bæ nhiÖm çc chøc vô l·nh ®¹o trong çc doanh nghiÖp nhµ n−íc, lÊy v¨n hãa ph¸p luËt lµm tiªu chuÈn cho doanh nh©n trong çc doanh nghiÖp nhµ n−íc. §èi víi çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi, çc v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn doanh nghiÖp cÇn cô thÓ h¬n vÒ vÞ trÝ, vai trß, tiªu chuÈn, tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt cña ng−êi ®øng ®Çu vµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c«ng ty. §ång thêi, néi bé çc c«ng ty cÇn ®−a ra quy ®Þnh vÒ viÖc tuyÓn dông, bæ nhiÖm çc vÞ trÝ qu¶n lý, trong ®ã lÊy v¨n hãa ph¸p luËt lµm tiªu chÝ c¬ b¶n.

Nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, Nhµ n−íc cÇn quan t©m trang bÞ ®Çy ®ñ tri thøc ph¸p luËt cho doanh nh©n b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau. §©y lµ c¬ së h¹t nh©n cña thÕ giíi quan ph¸p luËt vµ lèi sèng theo ph¸p luËt cña doanh nh©n. Nhµ n−íc vµ c¸c tæ chøc, hiÖp héi doanh nghiÖp ®Ò cao ý thøc “tù th©n” tu©n thñ ph¸p luËt cho c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ph¸p luËt trë thµnh tù gi¸c - thµnh hµnh vi ph¸p luËt,

Ngoµi ra, cÇn x©y dùng nh÷ng tiªu chÝ cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ lèi sèng vµ hµnh vi ph¸p luËt cña çc doanh nh©n, doanh nghiÖp, ®i tõ viÖc lÊy ý kiÕn cña çc chi bé §¶ng t¹i doanh nghiÖp ®Õn ý kiÕn cña nh©n d©n, céng ®ång x· héi trªn ®Þa bµn. CÇn t«n vinh vµ nªu g−¬ng çc

(7)

“l¹m ph¸t” c¸c gi¶i th−ëng. §ång thêi, cÇn ph¸t huy vai trß gi¸m s¸t cña d−

luËn x· héi ®èi víi c¸c doanh nh©n vi ph¹m ph¸p luËt, vi ph¹m ®¹o ®øc vµ v¨n hãa kinh doanh, cã quy ®Þnh ®Ó t−íc bá danh hiÖu ®èi víi c¸c doanh nh©n cã hµnh vi vµ lèi sèng kh«ng tu©n thñ ph¸p luËt

TµI LIÖU THAM KH¶O

1. NghÞ quyÕt sè 48 - NQ/TW vÒ ChiÕn l−îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020.

2. NghÞ quyÕt sè 49 - NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ vÒ chiÕn l−îc c¶i c¸ch t−

ph¸p ®Õn n¨m 2020.

3. Bé Tµi chÝnh (2010), Tµi liÖu gi¶i

®¸p c¸c v−íng m¾c, kiÕn nghÞ vÒ ThuÕ, Héi nghÞ ®èi tho¹i víi doanh nghiÖp n¨m 2010, Hµ Néi.

4. NghÞ quyÕt sè 30c- NQ/CP Ban hµnh Ch−¬ng tr×nh tæng thÓ c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n−íc 2011 - 2020.

5. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2011), V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng XI, Nxb.

ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

6. NguyÔn Minh §oan (2011), ý thøc ph¸p luËt, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

7. Lª Thanh Hµ (2009), Tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp trong bèi c¶nh ViÖt Nam gia nhËp WTO vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Nxb. Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi.

9. Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam - Dù ¸n S¸ng kiÕn C¹nh tranh ViÖt Nam, B¸o c¸o chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp tØnh cña ViÖt Nam n¨m 2011.

10.Paula Temporal (2007), BÝ quyÕt thµnh c«ng nh÷ng th−¬ng hiÖu hµng

11.vef.vn/2012-04-04-dn-fdi-bo-tron-no- thue-hang-chuc-ty,

12.http://toaan.gov.vn/portal/page/porta c/5901712