HOP Trie Giirn uv BRN CHUTTHRP D O QUOC i^'vh im HOP QUOC VC VriN £>€ NHRN DflO QUOC Tl'
Ths. Pham Thi Thu Huyen Dai hoc Khoa hoc Xd hoi vd Nhdn Vdn
Uy ban Chu thap do Quoe tl (ICRC - International Committee of the Red Cross) dupc thanh lap vao ngay 26 thang 10 nam 1863, tai Gionevo, Thuy Sy, voi sy tham gia ciia cac chuyen gia va dai bieu den tir mpt so nuoc, vai muc tieu bao ve con nguai tranh khoi xung dot quoe te va cac cupe chien tranh, cung nhu xay dung mot he thong phap luat nhan dao de thyc hien muc tieu ciia minh. Hien nay, voi tu each la mgt to chiic dgc lap va trung lap, mang lucri hoat dgng cua Uy ban trai rgng tren 80 quoc gia, tir chau Phi, ch^u My, Chau A-Thai Binh Duong, chau Au va Trung A, Trung Dong voi cac tinh nguyen vien eua to chirc luon lien ket chat che vcri nhau de giai quyet cac van de xung dot quoc te va chien tranh. Ben canh do, Uy ban Chii thap do Quoc te con hpp tac chat che vai cae to chiic quoc te, dae biet la Lien hgp quic, trong vice thyc thi cac hoat dpng nhan dao ciia minh.
Khi Lien hiep quoc dugc thanh lap nam 1945, liic do thye su khong co mgt to chiic phi chinh phu nao ton tai. To chirc cac nuac Chau My, Hpi dong Chau Au, NATO
va Lien doan Arap da dugc thanh lap khoang tu 1945-1950. Tuy nhien, trong so cac nuoc sang lap Lien hiep quoc eo mgt sy cang thang giiia nhirng nguyen tac chii nghTa toan cau va chu nghTa khu vuc. Bp Ngoai giao Anh quan tam toi nhiing pham vi anh huong khu vuc, trong khi do Tong thong My Rooseveh lai tan thanh mpt to ehiic quoc te hoac toan cau. Cupc tranh luan da dugc hinh thanh, dac biet la ve ITnh vyc an ninh, ket qua la nhung dieu khoan trong chuang 7 ciia Hien chuang da de cap den nhiing thoa thuan an ninh khu vyc. Cac quy dinh trong Hien chucmg ciing khong noi den vai tro hpp tac ciia cac to chiie khu vyc, chang han nhu thiic day hgp tae kinh te - xa hgi va eiing khong noi xem cae to chiic nay co quan he nhu the nao d^i voi hoat dpng ciia Lien hiep quoc.
Nhung tren thyc te, viee hgp tae giiia Lien hgp quoc va cac to chirc quoc te trong cac ITnh vyc khac nhau la can thiet va dap img nhiing thach thiic tren thl gioi hien nay.
Trong khi ty do hoa va dan ehii hoa vl ehinh tri ma ra nhiing co hgi moi, thi eung CO nhieu van de mai nhu sy bit In vl chinh
16 NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°7 (1541.2013
tri, kinh tl va cae xung dot ben trong cac quic gia. Thyc tl chiing minh rang, mac dii CO rit nhilu n6 lyc de ngan chan, song chien tranh da va van con ton tai nhu mpt hien thuc tan bao tren thl gioi. Moi nam, the giai co din hem 800.000 nguoi thiet mang vi bao lye. Khoang 2,8 ti ngucri ehiu hau qua eua doi ngheo, benh tat, mil chii va cac te nan khac. Xung dot va viee tuac doat cac quyen con nguai co moi quan he mat thiet vai nhau. Viec tuac doat quyen con nguoi co nhilu quan he nhan qua voi bao lye eua cac cugc xung dot vii trang. Cae eupe xung dot vii trang nay da cuop di mang song ciia con nguoi, hiiy hoai long tin giiia eon nguoi voi con ngucri, lam gia tang ngheo doi va tgi ac cung nhu keo liii sy phat trien kinh te. De giai quyet mgt each eo hieu qua rJiiing van de mat an ninh noi tren doi hoi phai co su hgp tac giiia Lien hgp quoc va Uy ban Chir thap do Quoe te.
Hien chucmg Lien hgp quoc da bay to nhiing hy vpng va nguyen vgng ciia cac nuoc sang lap ve mgt the gioi tot dep hon, ve nhihig thye te ma 50 quoc gia da nhat tri nam 1945. Trong eac quy dinh eua Hien chuang Lien hgp quoc da ton tai eac co quan ehuyen trach phu trach cac van de khac nhau, trong do CO van de ve nhan dao quoc te, thyc hien muc tieu co ban ciia to chiic nham duy tri hoa binh va an ninh quoe te, vi vay, ea chl thyc hien nhin ehung tap trung vao viec dam bao hoa binh va ngan ngira chien tranh. Viec nay dupc thyc hien chu yeu trong thcri binh.
thong qua nhilu bien phap khae nhau, trong do cac nguyen tic eo ban ve binh dang chu quyin quic gia, khong can thiep vao cong viec npi bg quoc gia, khong diing vii luc hay de dga sir dung vu lyc va giai quyet hoa binh cac tranh chap quoc te la nen tang trong hoat dgng ciia Lien hgp quoc.
Song song cung ton tai voi hoat dong nhan dao ciia Lien hgp quoc, cac quy djnh ve Luat Nhan dao Quoc te ciia Uy ban Chir thap do Quoc te ciing nham han che toi da nhiing anh huong cua cac cupc xung dot quan sir doi vcri dan thjrong va nhiing nguoi khong eon dii kha nang tham ehien trong cac cupc xung dot vii trang, thong qua viec dua ra cac quy dinh bao ve nhiing nguai nay va nhimg quy dinh han ehe viee sir dung cac phuong tien va phuang phap tien hanh chien tranh.
Nghi djnh thu lan thii nhat da khang dinh vai tro ciia Uy ban Chir thap do Quoe te trong viec han che nhirng ton thit, thiet hai khong can thiet ve sinh mang va tai san do chien tranh gay ra, dam bao sy ton trpng den miic cao nhat pham gia va sinh mang eiia con nguoi, dya tren cac nguyen tie ve long khoan dung va nhan dao: " Nhdc lgi rdng, theo Hien chuang Lien hgp qudc, lat cd cac quoc gia cd nghia vu kiim che khong duac de dga hay dung vu luc trong quan he quoc ti, hoac de chdng lgi chu quyin, todn ven ldnh tho hay ddc lap chinh tri cda mgi quic gia, hoac bdng bdt cu cdch ndo khac pha hgp vdi muc dich cua Lien hgp qudc. Tuy nhien, thdy cdn thiit phdi khdng dfnh lgi vfl
"^C^p. liie Qii^a Qlij. bun... 17
phdt trien cdc dieu khodn ve bdo hg ngn nhdn trong cdc cugc xung dot vd trang vd bd sung cdc bien phdp rieng biit nhdm tdng cudng viic dp dung cdc diiu khodn ndy"^
Dieu dac biet nhan manh la cac quy dinh cua Luat Nhan dao Quoc te duge phap dien hoa tai bon Cong uoc Gionevo nam 1949 va hai nghi dinh thu bo sung nam 1977, doi hoi cae ben lien quan ap dung trong tinh trang cac cugc xung dot vu trang, nhung nghia vu phap ly ciia eae quoc gia thanh vien phai thuc hien cac bien phap ton trgng va dam bao su ton trgng cac dieu uoc nhan dao quoc te ea trong thoi binh va thai chien.
Luat Nhan dao khong xac djnh chiic nang co ban ciia n6 la cam tien hanh chien tranh, cac quy dinh ciia Luat Nhan dao Quoc tl dugc ap dung trong trucmg hgp cac quoc gia lien quan dang co xung dot vu trang.
Ngoai viec cac quoc gia dong vai tro va nghTa vu eo ban, hang dau nhu da va dang dugc the hien trong cac quy dinh ciia Hien chuang Lien hgp quoe, viec thyc hien Luat Nhan dao Quic tl con eo sy tham gia cua nhiing nhan to va ca che quoc te khac nhu Hgi Uy ban dilu tra nhan dao quoc te, Hpi Chii thap do va Trang luoi liem Do quoc tl...
Xuit phat tir thuc te ve van de nhan quyin, nhan dao, van de nguai tj nan va giii gin hoa binh an ninh quie tl, Uy ban Chu
' Nghj djnh thir vi bao v? cic nan nhan trong etc cu6c
xung dpt vu trang mang tinh chat quoc te nam 1977.
thap do Quoc te va Lien hgp quoc da co nhieu hgp tac trong cac ITnh vuc nay de bao ve mgt each tot nhat cac quyen con nguoi, nhat la nhiing nhom doi tugng de bj ton thuang trong cae cugc xung dot vu trang quoc te. Viec hgp tac da va dang the hien mpt each co hieu qua tren thyc te thong qua hoat dgng cua cac the che dam bao nhan quyen va nhan dao ciia Lien hgp quoc.
Bao ve con ngucri trong xung dot bao luc da thiic day sy hgp tac giiia Uy ban Chii thap do Quoc te va Lien hpp quoc. Dan thuang la doi tugng thuang vong chinh trong cae cugc xung dot, do vay can phai tang cuong cac quy djnh va co che de bao ve nguoi dan. Dieu nay doi hoi cac ehien lugc toan dien va thong nhat, kit nii cac khia eanh chinh tri, kinh te, quan sy, nhan dao va phat trien. Uy ban ve An ninh con nguai dl nghi dua van de an ninh eon nguoi la vin dl chinh thiic trong cae ehuong trinh nghi sy eiia eac to ehiic an ninh eae cap. Co nhieu khoang each trong viec thyc hien quyen eon nguoi, trong viee ton trgng quyen cong dan va Luat Nhan dao. Can phai thu hep nhiing khoang each nay dong thai quan tam x6a bo viec mien trimg phat nhirng ke vi pham quyen con nguoi. Cae chiln luge dya vao cgng dong nham thiic day nilm tin va ciing ton tai giiia con ngucri se ung hg nhiing n6 lyc ke tren. Viee cip bach khong kem la dap img cac nhu cau ciai trg cua con nguai thong qua eac hoat dgng h6 trg nhan dao. Cin phai dac biet chu y toi viee bao ve phu nii, tre em.
NGHIEN CCfU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°7 (154).2013
nguoi gia va cac nhom de bi ton thucmg khac. Mpt uu lien nua la giai trir quan bi va diu tranh ching tgi pham bing each ngan chan phi biln vii khi va buon ban trai phep cac nguon tai nguyen va eon nguai. Uy ban Chir thap do Quic tl, voi tu each la quan sat vien trong van phong ciia Cao uy Lien hgp quoc ve nhan quyen, da cung cap cac chuyen gia tu van ve eac van de phap Luat Nhan dao Quoc te trong eac tinh huong xung dot vii trang quoc te. Trong nam 2012, Uy ban Nhan quyen ciia Lien hgp quoc thong qua cac nguyen tac va huang dan ca ban ve quyen dugc khae phue va boi thuong eho eac nan nhan trong xung dot quoc te, vai sy giiip da ciia cac chuyen gia luat phap cua Uy ban Chii thap do Quoc te.
Doi voi van de ngucri ti nan, viee phoi hgp va hgp tac giiia Uy ban Chir thap do Quoc te va Cao uy Lien hiep quoc ve ngucri tj nan ciing gop phan doi pho vai cac cupc khiing hoang nhan dao. Doi vai nhieu nguoi, di cu la mpt co hpi de cai thien eupc song.
Voi nhieu nguai khac, di cu la each duy nhat de bao ve minh, nhu vai nguoi bugc phai chay tron do xung dot hay vi pham nghiem trgng quyen con ngucri. Nhieu ngucri eo the bugc phai roi bo que hucmg de thoat khoi ngheo doi trien mien hay sy pha san bit nga.
Hien tai, khong eo mpt co che quoe te thong nhat nao de bao ve hoac quy dinh vl vice di cu, trir nhiing nguoi ti nan. Tinh kha thi ciia mgt CO che nhap cu quoc tl cin phai dugc xay dung, thong qua viec thiet lap co ban cua
cac cugc thao luan mcr rpng cap cao va cac cugc dli thoai ve nhu eau de huong toi mot sy can bang giiia an ninh va nhu cau phat trien ciia cac nuoc, va an ninh con nguai cho nhiing ngucri dan di cu. Khong kem phan quan trpng la viee bao ve cho nhiing nguoi ti nan va nhiing nguoi bugc phai di eu trong quic gia cua minh cimg nhu cae bien phap cham dut hoan canh kho khan ciia hg. Doi voi Cao uy Lien hgp quoc co nhieu hoat dpng bao ve va ho trg nguoi ti nan tren co so Hien chuang Lien hgp quoc va huong dan viee thye thi cac quy djnh lien quan den nguai ti nan. Ben canh do, Cao uy Lien hop quoc da nang cao nhan thiic ve Luat Nhan dao Quoc te. Cling nhu cac quy dinh khac ve nguai ti nan cho cac nhan vien cua minh.
Doi voi nhiing nuoc ma Cao uy Lien hop quoc khong co dai dien de bao ve nguoi ti nan nhu Iraq, Lien hgp quoc no lyc lien kei vai To chiic Chil thap do Quoc te de dam phan vai Iraq va giiip nhiing nguai ti nan dugc hoi huong. Nhu vay, vice hgp tac giiia Cao iiy Lien hgp quoe voi To chirc Chu thap do Quoc te gan lien voi muc tieu hoat dpng mang tinh toan dien cung nhu viee thye hien dugc chat che hem da gop phan quan trpng trong viec thyc thi Luat Nhan dao Quic tl.
Ngheo doi ciing cye van ton tai 6 nhieu noi. Su hgp tac giira Uy ban Chii thap do Quoc tl vcri Chucmg trinh Luang thuc the giai da la mgt su hgp tac quan trgng, la chia khoa cho xoa ngheo. Viec tilp can nguin dli dai, von vay, giao due va nha a, dae bi^tdfii
"JC^ft IdiL giii'a Qtg liun,,.
voi phu nii ngheo la mot yeu ciu co ban. Hai ben da phan bo eong bang cac nguon lyc dong vai tro then ehot trong dam bao nguon song eiing nhu nang cao nang lyc cua eon nguai.
Mpt trong nhiing ITnh vyc hgp tac quan trpng khac giiia To chiic Chii thap do Q u i c te vai Hgi dong Bao an Lien hgp quoe la ITnh vyc gin giii hoa binh doi vai eae cugc xung dot quoc te. Theo Dieu 24 eiia Hien chuong Lien hiep quoc, Hpi dong Bao an co trach nhiem chinh trong viec duy tri hoa binh va an ninh quoc te va co quyen hanh dpng nhan danh tat ca cac nuoc thanh vien Lien hiep quoc. Truac nam 1990, Hpi dong Bao an da Sli dung quyen cuong che de doi pho voi cac cupc xung dot trong thoi ky Chien tranh Lanh. Vi du, truoc nam 1992, tat ca cac luc lugng gin giii hoa binh ciia Lien hiep quoc dugc trao quyen giai quyet eac cugc chien tranh. Vao nam 1995, Lyc lugng GiQ: gin hoa binh 6 Somalia, Bosnia va Rwanda da lam giam nhe nhiing noi kho ciia con nguoi 6 day. Cho din nam 1997, Hpi dong Bao an da hanh dpng nhilu hon doi voi cac cupc xung dot vu trang, dua ra nhieu quyet djnh hem trong khuon k h i quyin han dugc quy dinh trong Hiln chuang Lien hiep quoc, thuc hien cac hoat dpng giii gin hoa binh nhieu hem va cung ap dat lenh trimg phat nhieu hon bao gio hit. No da thye hien mgt buoc di chua timg thiy la thilt lap toa an xet xir tgi pham
• ehiln tranh d l xet xir nhung ea nhan pham ' tpi diet chiing va tpi pham chiln tranh a
Rwanda va Nam Tu truac day. No cQng eho phep NATO nem bom vao cae lyc lugng ngucri Sec cr Bosnia nam 1995. No ciing trao quyen eho cac lanh tho bao hp ciia Lien hiep quoe a Kosovo va Dong Timo. N6 ciing mo rpng cac dinh nghTa ve nhiing moi de dpa doi voi hoa binh, ke ca ehii nghTa khiing bo sau ngay U thang 9 nam 2001 vao Trung tam Thucmg mai the gioi va Lau Nam goc.
Hau het cac xung dot quoe te deu ap dung Luat Nhan dao Quoc te de bao ve cac thuang dan dya tren nguyen tac cua Luat nay. Vi vay, iJy ban Chii thap do Quoc te da trien khai eac khoa hgc ve Luat Nhan dao Quoc te, nham nang cao nhan thiic eho cae thanh vien tham gia vao Lye lugng Gin giii hoa binh cua Lien hgp quoc. Dieu 6, khoan I ciia Nghi dinh thu thii nhat nam 1977 xac dinh ro: "Cdc quoc gia thdnh viin, ki cd trong thdi gian hoa binh, phdi nd luc ddo tgo nhdng cdn bg cd trinh do de igo diiu kiin thudn Igi cho viec dp ditng cdc quy dinh cua cdng udc vd nghi dinh thu ndy"^. Voi nhiing hieu biet ve Luat Nhan dao Quoc te, cac thanh vien ciia Luc lugng Gin giti hoa binh CO the tuan thu chiing khi chiln sy xay ra.
Trong nhirng tinh huong tan cong vu trang vao cac thuang dan, Lyc lugng Gin giii hoa binh se trien khai cac hoat dpng quan sy ngan ngira bao lyc va giam thilu thuang
Hanbook of International Human Righs Red Cross and Red Crescent Movement, Thirdleenth Edition, Geneva ]994,tr.20l
20 NGHIEN Ciru CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°7 (154).2013
vong do chiln tranh gay ra. Cac ben tham chien khong sir dung vii lyc va de dpa sir dung vii lyc doi voi cae muc tieu ehien tranh, viee doi thoai giiia cac ben tham chien theo cac quy dinh ciia Luat Nhan dao Quoc te dugc de cap de bao ve thuang dan va Luc lugng Gin giii hoa binh se giam sat viec thuc thi eae quy dinh nay.
Tom lai, can thay rang, ngay ca co che thuc hien Hien chuang Lien hgp quoc noi chung, dugc bieu hien tap trung qua vai tro ciia cac ca quan Lien hgp quoc, ciing khong phai la mgt ca che hoan chinh. Vi vay, viec hgp tac ciia Lien hgp quoc vai Uy ban Chii thap do Quoc te trong van de nhan dao dong vai tro quan trgng trong viee giai quyet cae xung dot quoc te, ton trpng va thiic day quyen con ngucri, tao lap mpt the gioi hoa binh, on djnh va cong bang va phat trien ben viing.
Tai li^u tham khao 1. Trung tam nghien ciru quyen eon nguai, Ludt Nhdn dgo Qudc le, NXB Ly luan Chinh tri, 2005.
2. Cdc vdn kiin qudc te ve quyen con ngudi, NXB Chinh tri qudc gia, 1998.
3. Anna, Kofi A.(2000), We the People:
the role of the United Nations in the 21"
Century. Available at:
hUp://www.iin.org/millenium/sg/report/fulI.h Im
4. Mingst, Karen A. and Margaret P.Kams (2000), The United Nations in the Post- Cold War Era, 2"** ed.BouIder, Co:
Westview Press.
5. The Handbook of Humanitarian Law in Armed Conflicts, edited by Dieter Fleck, Oxford University Press, 1995.
6. Hanbook of International Human Righs Red Cross and Red Crescent Movement, Thirdteenth Edition, Geneva 1994,tr.201.
