^
G6P y SCTA sdl HI£N PHAP I 992VE CHE DINH QUYEN LAM VIEC
« PGS, TS NGUYEN THANH TUAN Vi?n Nghien cm quyin con nguai. Hoc vien Chinh tri •
Hdnh chinh quoc gia Ho Chi Minh
1. Tiin sl cho vi^c chl djuh quyin lam vifc Trong ludt nhdn quygn qudc tg, quygn Idm vigc dupc chg dinh chii ygu trong Tuyin ngdn thi gidi vi quyin con ngudi [ 1948), Cdng troc quik ti vi cicquyin din sii, chinh ttr (ICCPR, ndm 1966) vd Cdng udc qudc tivi cic quyin kinh ti, xi hdi va vin hda aCESCR, ndm 1966). Cde digu ude qufic tg, nhin chung xde tiinh ndi dung quygn Idm vigc ciia tdt cd mpi ngufii, khfing loai trir ai, gfim:
"... cfi quygn Idm vigc, quygn ty do lua chpn nghg nghigp, dupe hudng nhitng digu kign Idm vigc cfing bdng, thudn Ipi vd dupe bdo vg ehfing lai nan that nghigp";
"... cfi quygn diroc tid cdng ngang nhau";
- '... ed quygn dupc hudng chg dfi thu Iao cfing bdng vd hpp ly";
-"... ed quyai thanhldp bode gia nhgp cdng dodn";
- "...cfi quygn ngjii ngoi vd thu gidn, kg ed quygn dupc gidi ban hpp Iy sfi gid Iam vigc vd dupc huong nhung ngdy ngbi dinh ky cfi hudng luong"'".
Vd ygu cdu cde qudc gia thi bdnh cdc bign phdp thich hop dg bdo ddm cdc quygn nay™.
Quyen Idm vide dupc che djnh duoi ba dang, ti-ong dd hai dang ddu Id quygn tiirc tigp; tiang sau, tam gpi Id quygn gidn tigp hay quygn thy ddng:
a) Quyen: dupe ldm vigc vd dupc hudng nhiing digu kign ldm vigc edng bdng, thudn Ipi.
b) Tu do fhay quyen cobanj: til do lua chpn nghg nghigp,...
c) Trich nhi$m cua xi hdi: bdo vg vd tiiuc hign cde quygn Idm vigc, cfi quygn va nghia vu dinh hirdng vd dua ra nhirng cbi ddn phu hpp,...
Npi dung quygn lam vigc dupe phdn thdnh nhdm: a) Nhdm quygn dupc duoc ty do lua chpn nghg nghigp vd dupc hirdng nhung digu kign Idm vigc edng bdng, thudn Ipi; b) Nhdm quygn dupe bdo vg ehfing Iai nan thdt nghiep vd nhirng digu kign Idm vigc khfing cfing bdng;
e) Nhfim quygn dupe trd edng, vd thu lao cfing bdng, hpp Iy; d) Nhdm quyen dupc tham gia va dupc phdt trign.
Vigt Nam tham gia ky Cdng udc qudc tivi cic quyin kinh ti, xi hdi vi vin hda (24-9-1982) va Cdng udc qudc tivi cic quyin din su, chinb to' (ngdy 24-9-1982). Quygn Idm vigc dupc chg dinh trong Hign phdp ndm 1946,1959,1980, 1992 (gdm cd Idn siia ddi ndm 2001). Trong Hien phdp 1992, quygn Idm viec dttpc chg dinh tryc tigp vd gidn tigp trong cde Dieu 55,56,57,...
va duoc thg chg hda trong nhigu bfi ludt vd ludt, tdp tmng Id Bd Lu$t lao ddng (ndm 1994, sda dfii, bfi sung ndm 2002,2006).
2. Vi^c chl dinh quyin lam viec trong Dv thao sira doi Hien phap nam 1992
Thunhit, ede quygn tryc tigp dupc che dinh trong cac Digu 34,38,43,56,61.
Thii hai, quygn idm vigc dupc hdm ehua tiong viee chg dinh cac quygn khdc a cde Dieu 17,33,44,46,53,54,55,57,58,59,60,63,67,68.
Nhu mpi ngudi dgubinhddng trudc phdp ludt, cfi quygn sd hiiu vg thu nhdp hpp phdp, cda cdi dg ddnh, nha 6, tu heu sinh boat, tu hgu san xudt, vfin vd tdi sdn khdc ttpng doanh nghigp LYLUSN CHfNH TRI-S64/2013
m
hodc trong cde td chiic kmh t l khdc; quyin sd hihi tu nhdn vd quyin thira kl dupc phdp lu|lt bao hO; td chiic, cd nhan dupe Nha nudc giao dat, cho thul ddt, cdng nhdn quyin sii dyng ddt dl sii dyng dn dinh ldu dai hodc cd thdi hgn.
3. l/u, nhiTQ'c diem cff ban trong vi^c che dinh quyen \iua vifc trong Du thao sua doi Hien phap nam 1992
Uu diim:
- Da chuyin dupc edeh thiic thiit l$p quyin lam vipc tii chd: quy dinh dudi dang nhd nudc
"quyit dinh" quyin cho cdng dan va mpi ngudi, sang vipc cdng dan va mpi ngudi dupc hudng cde quyin dd mOt cdch mdc nhiin vd Nhd nudc ed nghia vu bdo ddm cdc quyin con ngudi, quyen cdng ddn, trong dd ed quyin ldm vile.
- Danh cho quyen ldm viec mpt khudn khd khd rOng ldn gdm cd quyin true tiip vd quyin ham chua, vdi nhilu quyen co ban ma ludt nhdn quyin qude tl va nhilu hien phdp ciia cac nude trin thi gidi dd ghi nhan; trong do cd mdt sd quyin mdi {quyin nghien ciiu khoa hpc, cdng nghe; sdng tgo vdn hpe, nghe thudt;...)
Nhuac diim:
- Hinh thiic chl dinh quyin lam viec cdn thiiu chl dinh quyin dudi dgng "trdch nhiem"
cua xa hpi vd quyin dupc bdo ve, nhdt Id ddi vdi cdc nhdm dl hi tdn thuang (tre em, phy nii, ngudi khuyit tat, ngudi cao tudi).
- Cdn thiiu vile chl dinh {hoac chl dinh chua rd) "quyin thanh lap hodc gia nhap cdng doan";
"quyin nghi ngoi vd thu gian, ke cd quyin dupc gidi hgn hpp ly sd gid lam vipc va dupc hudng nhung ngay nghi dinh ky cd hudng luang" eda ngudi lao dpng, theo cac dilu udc qudc tl ma Viet Nam da thira nhgn va tham gia ky kit.
- Cach diln dgt d mdt sd dieu ed thi gdy thdc mdc. Thi dy Khoan 1 Dilu 61 {siia ddi, bd sung Dilu 55, Dilu 56) diing nhiing ehu "tgo vi^c lam" trong cum tir "tgo dilu kiln dl tgo viec lam" cd thi lam ndy sinh cau hdi: V^y
nhiing ngudi khdng ed khd ndng "tao vile ldm"
cho bdn than vd cho cOng ddng hay xd hOi cd dupc Hiin phdp "tgo dilu kipn" khdng ? (nguyin vdn la: 1. Td chiic, cd nhan dupe khuyin khich, tgo dilu ki|n dl tgo vipc lam, ed thu nhdp thda dang cho ngudi lao dOng.)
4. Kien nghj
- Khodn 2 Dilu 38 dd quy dinh "Nghiem cdm cdc hanh vi phan bi|t ddi xii, cudng biic lao dOng, sii dyng ngudi lao dOng chua thanh niin trdi phdp lugt". Nhung nhu thi vdn chua dii vl ddi tupng. Nin bd sung cd nhdm phu nii va nhimg ngudi dl bi tdn thuong ndi ehung.
- Bd sung mOt khodn uong Dilu 10 (siia ddi, bd sung Dilu 10) vl quyin gia nh^lp cdng doan ciia ngudi lao dOng thudc mpi thanh phan kinh tl.
- Bd sung mdt khodn {ed thi d Dilu 35 hogc Dilu 38) vl "quyin nghi ngoi vd thu gian, kl ca quyin dupc gidi hgn hpp ly sd gid lam vipc va dupc hudng nhiing ngay nghi dinh ky cd hudng luong"
cda ngudi lao dpng thudc mpi thanh phdn kmh tl.
- Dl bao dam sy binh ddng giiia cdc quyin hiin dinh vd luat dinh, nin cd mdt khoan, tdt nhat la mOt dieu d Chuang II, quy dinh vl su binh ddng giiia cdc quyin hiin dinh vd ludt dinh, trong dd cd quyin lam vile.
- VI ky thugt, nhilu dilu trong Dy thdo rang buOc eac quyin hiin dinh "theo" va do dd, thdp hon "quy dinh ciia phdp lugt". Vi the nen thay ehu "theo" bdng ehii "do" hay chii "bdng".
Thay chii "tgo" bdng chir "cd" trong cum tu
"tgo vile lam..." d Khodn 1 Dilu 61 vd chinh sda cdeh thi hien mOt sd dilu khdc phu hpp vdi tinh chdt ciia Hiin phdpo
{1) Xem: Hdi dap ve quyen con nguoi, Nxb Cflng an nhan dan. Ha Ndi, 2010, U.242-243.
(2) Xem: Quyin con ngitdi • Tap tai li$u chuyende ciia Lien bgp qudc, Nxb Cdng an nhan dan, Hd Npi, 20ia,tr.289.
LfLUAN CHfNH TRI-So 4/2013
