• Tidak ada hasil yang ditemukan

viiT vi HOANG SA - TRirONG SA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2024

Membagikan "viiT vi HOANG SA - TRirONG SA"

Copied!
5
0
0

Teks penuh

(1)

XITNGHgoATVANGirdl

NCIltnN6H$

viiT v i H O A N G S A - TRirONG SA

T

• Trin Tir Quang

rong t6 hon 9 b9 thir tjeh ti vllf vi Hoing So vl Trvhi) So e6 M 6 b^ do njirii Njhf biln lofn ho|e thim jio biln 1090. Tronj 46, Glim sinh 018I Cln) 0|o l i njuM Vl^t Nam 4iu tiln vlft vl Hoinj So vi TraAij So.

Hodng Sa vd Trudng Sa vdi ten gpi chung Id

"Bai cdt vdng" Id hai qudn ddo ndm tren bien Ddng thudc chu quyen nudc ta trong sudt hon 600 ndm Hch su. Theo cdc tdi li?u chinh thong thi vua Le Thdnh Tdng da cho ve bp ban dl todn quoc mang ten "Hdng Due bdn dd" vdo ndm Canh Tudt nien bieu Hdng Due thu 21 (1490), trong dd bao gom cac qudn ddo ngodi bien Ddng. Nhu vgy, Hodng Sa - Trudng Sa da duoc nhd nudc phong kien Viet Nam dua vdo bdn dd tir cudi the ky XV.

Den the ky XVII, chiia Nguyen d xu Dang Trong nudc Dai Viet chinh thuc xdc lap chii quyen va true tiep cai qudn hai qudn ddo nay bdng vi?c thanh lap vd dua cdc dpi hiing binh phu Chiia ra khai thac sdn vdt, tryc vdt hdng hda ciia cdc tdu thuyen phuong Tdy bi ddm d khu vyc Bdi cdt vdng. Chiia Nguyen dd khdng dinh quyen ty do xir ly vd gidi quyet tdt cd cdc vdn dl tgi ddy. Vi^c ndy van dupc tiep tuc thyc thi vd phdt triln dudi vuong trilu Nguyen d nhifng thi ky sau. Ddc bi?t dudi thdi vua Minh M?nh, trilu dinh Igp nhihig dpi qudn vugrt bien ra Hodng Sa - Trudng Sa de khdo sat vd bdn dd, cdm moc, dyng bia, trlng cdy vd tiln hdnh mpt sd hogt dpng khdc. Tat cd nbOng su viec ke tren dlu dupc thi hi|n rat rd trong rdt nhieu tu lieu lich su chinh thdng cua nudc ta vd mdt sd nudc phuong Tdy. D^c biet Id nhilu thu tich cd Trung Hoa ciing xdc nhdn viec dd.

Ve ten gpi "Bai cdt vdng", day Id cdi ten dan gian ma ngudi dan xu Ddng Trong ddt cho hai qudn dao ldn tgi biln Ddng. Sau ndy m^t sd Nho sT

dd djch cum tir dd sang chiJ Hdn la Hodng Sa chir, Dgi Trudng Sa, Vgn Ly Hodng Sa hay Vgn Ly Trudng Sa.

Din cuoi thi ky XVIII, vdi sy trudng thdnh ciia ngdnh khoa hpc hdng hdi ndi chung vd ngdnh do dac bdn do biln ndi rieng, ngudi ta mdi tdch bgch Bdi cat vdng thanh hai qudn ddo ridng bi^t. Quan ddo Hodng Sa d phia Bdc, ngudi phuang Tay gpi id Paracels Islands; quan ddo Trudng Sa d phia Nam, ngudi phuong Tdy gpi la Spratly Islands. Dung nhu mpt giao sT ngudi Phdp tren tau Amphitrite da khdng dinh tir trudc dd: "Paracel Id qudn ddo thudc ve vuang quoc An Nam ". Cdn nhihig cdi tdn nhu Tay Sa, Nam Sa r6i Tam Sa ma ngudi Trung Hoa ddt ra trong thi ky XX dl gpi Bai cdt vdng cua chiing ta chi Id nhifng

"nguy ngii" nhdm hgp Iy hda cho muu dd xdm ldn nhdm chiem ddng lau ddi ma thdi.

Theo ddng chdy lich sii, tir thi k^

XVII cho tdi cudi trilu Nguyln^'Bai cdt vdng dd dugc ghi chdp, md td mot each day dii va chi tiet trong nhieu bg thu tich. Day dlu Id nhung tu lieu gdc (original texts) cd gid tri ldn vl mat khoa hpc, lich sur va phdp ly gdp phan rat ldn vao vi?c khdng djnh hai quan

S6 1+2/2013- Jh6n9 tin KH-CN Ngh^ An [96]

(2)

XirNGHl-oATVANGVOI

ddo Hodng Sa vd Trudng Sa thupc chii quyin cua Vi?t Nam. Dilu ddc biet Id trong hon 9 bp thu tich cl cua Vi$t Nam vilt vl Hodng Sa, Trudng Sa dudi hai trilu Le vd Nguyin thi cd tdi 6 b^ do ngudi xiir Nghd bien sogn (ho§c tham gia bien sogn).

Dudi thdi Le - Trinh, dka tien phdi ndi din bp Tie chi Ig dd ciia Nho sinh Do Bd Cdng Dgo. Do Bd Cong Dgo ngudi xd Thanh Mai, huy?n Thanh Chuang, tinh Ngh? An. Ong Id ngudi thdng minh, phdng khodng vd thich giao du. Vdo ndm dau nien hi$u Duong Due ddi vua Le Gia Tdng (1672), dng thi tning Gidm sinh, sau dugc bd ldm Tri huy?n huyen Thgch Hd. Luc bdy gid nudc ta dang bj chia cdt thdnh hai mien Dang Ngodi vd Ddng Trong.

Chinh quyen hai ben thudng dem quan ddnh chilm lan nhau, ddc biet Id cupc ehiln phdn tranh Trinh - Nguyen ldn thii 5 tren mdnh ddt Nghe An que huong dng khien cho dat nudc chiu nhilu tang thuong, thdng khd. Chiia Nguyen dya vao sy hilm ylu cua sdng mii Ddng Trong dl phdng thii khiln cho chiia Trinh ddnh mai khdng thdng dugc, cudc chien tranh cu the keo ddi. Vdn Id ngudi thich ty do lgi cd long trung quan di qudc, dng lien tir quan de thyc hien chi ciia minh. Trong khodng nhiing ndm Chinh Hda (1680-1705), dng gia dang ldi budn dong thuyen vucrt bien vdo Nam thdm do hinh the sdng mil, xem xet dudng di ldi lai cdc nai. Khi da khdo sdt ki cdng, dng lai ve ban dd cdc

Nha f h * ho D|u ir Thanh Chirong, Ngh# An thd cdc than t6 hp Ddu (Dd) chi Cdm Nang

vd Gidm sinh Dd Bd Cong Dao

noi d xu Ddng Trong roi bi mdt trd ra bdc ddng ldn Chua. Chda Trjnh rat miing vd tiep tuc cho dng sogn bd Tu chi Ig do. Ddy Id bO sdch gdm 4 tap, trong moi tdp lai cd nhOng tdm bdn dl vdi nhO-ng phdn chii gidi rdt cy the.

.Trong dd cd phdn ghi ch^p vl Bdi cdt vdng nhu sau: "...Gida biin cd mdt qudn ddo ddi 400 ly vd rgng 200 ly cd ten la Bdi cdt vdng nhd lin tir ddy biin hudng vi phia duyen hdi giiea hai cdng Dgi Chiem vd Sa Vinh. Vdo miia mua Tdy Nam, cdc thuyin budn tie cdc qudc gia khdc nhau qua lgi gdn bd thudng bj dam d cdc khu vuc qudn ddo ndy... Moi ndm trong sudt thdng cudi cimg cda miia ddng, cdc chiia Nguyin deu phdi tdi ddo ndy mgt ham dgi gdm 18 tdu budm di vat cdc chiec tdu ddm. Ho thu dugc rdt nhiiu tien bgc, sung dng vd dgn dugc. Tie cdng Dgi Chiim phdi di mdt mgt ngdy rudi mdi din qudn ddo ndy, trong khi chi mdt cd mgt ngdy neu di tie Sa Ky... ".

Tuy chi dugc ghi chdp trong mdt doan vdn ngan nhung vdi 3 chy "Bai cdt vang" cung du de cho chiing ta thdy rd hai qudn dao Hodng Sa, Trudng Sa thupc quyen kiem soat va qudn ly cua ngudi Viet it nhdt ciing phdi tir trudc nhiing nam 1680-1705.

Dieu dac biet Id hai qudn ddo nay dugc chii thich ro rdng bang chii Ndm Id "Bai cdt vdng" the hi?n rd ngdn ngii dan gian xii Ddng Trong. Sau ndy cdc Nho sT Dang Ngodi mdi dich sang dm Hdn Viet Id Hodng Sa, Hodng Sa chu...

Bp sdch thii bai id Qudng Thudn dgo sif tdp ciia Tien sy Nguyen Huy Quynh. Nguyin Huy Quynh (1734- 1786) ten hieu la Ddn Phong thudc the b? thii 10 cua ddng hp Nguyen Huy d Trudng Luu (Trudng Lpc, Can Lpc, Hd Tinh). Ong xudt than tir ddng doi khoa hoan, cha Id Tham chinh Nguyin Huy Tuu, anh cd la Thdm

S6 1+2/2013- Jliftng tin KH-CN Ngh^ An [9?)

(3)

XI^NGHC-DATVANGirdl

Hoa Nguyen Huy Odnh. Ndm 1772, dng thi d5 tiln sy vd dupc bl chiic Gidm sdt ngy sii xii Son Nam. Din ndm 1774, dng giii chirc Kidm 1^

luong hudng nhung vy coi vi^c qudn nhu tham gia vdo d^i qudn Nam tien binh djnh Thu^n Hda, Phu Xuan. Trong nhiing ndm 1778-1785, dng giii chiic DIC ding rli DIC thj Thu^n Qudng vd lir trdn tai ddy. Trong khodng thdi gian d xii Ddng Trong, dng t§p hgp sir li^u kit hgp vdi sd kiln thyc tl soan ndn bd Qudng Thugn dgo .su tdp ghi chep vl ijch sii, dja ly, dja hinh ciia mdnh dit Thugn Hda - Qudng Nam. Sdch cd dogn nhu sau:

" Cd ddn ldng An Vdng (VTnh), sdn nhiiu ddu phung, d?i vdi. Igp rieng ddi Hodng Sa Nhi, hdng ndm 8 chiec thuyin ra hiin nhdt cua quy vi ngp lai Phu Xudn.." Trong sdch ndy, tuy khdng v5 bdn dd Bdi cdt vdng nhung lai chu thich ve que huong Cii Lao Rd ciia hdi dpi Hodng Sa. Kit hgp phdn ghi chep ndy vdi nhifng ghi chdp ciia Le Quy Ddn trong Phu biin tgp luc. ta thdy dii ddy Id 2 tdc pham ddc lap nhung lai cd dugc sy tuong ddng khi viet ve lich sir hogt dpng ciia hdi dpi Hodng Sa.

Bd sdch thii 3 Id Dgi Vi^t su ky tuc biin do chiia Trinh Sam lenh cho 7 vi dgi than Id Nguyen Hodn, Le Quy Ddn, Vii Mien, Ngd Thi Sy, Pham Nguyen Du, Ninh Tdn va Nguyen Sd ciing bien sogn. Quan Ddc ddng xii Nghe An Id Phgm Nguyen Du lam Todn tu cho bp sii. Pham Nguyen Du ngudi xa Nghi Xudn, huyen Nghi Lpc, tinh Ngh? An. Ong do ky thi Huong ndm 1773, thi ddu Hodng gidp ndm 1779. Ong lai cd cdng trong cupc Nam tien binh dinh Phii Xuan nen dugc thdng tdi chiic Ddng cdc Dai hpc sT, ham chdnh nhdt phdm vd dugc Chiia cho tham gia bien sogn sir. Trong bp Dgi Vi?t su ky tuc bien cd phdn chdp nhu sau: "...Tdm ngudi thugc dgi Hodng Sa, xa An VTnh, huy$n Binh San, phit Qudng Ngdi di thuyen nho vdo bai Hodng Sa giiea hdi ddo tim lay hda vgt, bf gid dgt vdo cua sdng Thanh Lan, huyen Vdn Chuong, phii Lo Chdu (thuoc ddt nhd Thanh)... ", "...trong ddo co Bai cdt vdng ddi udc 30 dam, bdi phdng nudc trong. Ddo CO vo so to yin, a bdi cdt lgi co dc vdn, tuc ggi la dc tai voi, dc xd cie, Sc huong va hdi trimg, hdi sdm, ddi mdi... Dgt dgi Hodng Sa gdm 70 sudt, ldy ngudi xdAn VTnh sung vdo dgi dy, cdt lugt nhau di thuyin den ddo mo tim sdn vgt..."

Sang tdi thdi NguySn, vdn dl biln ddo, trong dd cd Hodng Sa, Trudng Sa dugc quan tdm mOt cdch ddc bift, chfnh vl thi md hdu hit nhiing vdn dl lidn quan tdi Hodng Sa, Trudng Sa dlu dugc bidn chdp ddy dii vd chi tilt ban. Trudc hit phdi kl tdi bO bdch khoa todn thu ddu tien ciia Vi^t Nam dd Id Lich triiu hiin chuang logi chi ciia tdc gid Phan Huy Chii. Phan Huy Chu sinh ra vd ldn ldn tgi Bdc Hd, nhung qud glc cOa dng d thdn Chi Bdng, xd Thu Hogch, huy§n Thidn Lde, phu Dire Quang, trdn Ngh^ An (nay Id xd Thgch Chdu, buy^n Thgch Hd, tinh Hd TTnh). B$ sdch ciia dng gim 49 quyin, 10 phan, trong dd cd phdn Dja du chi dl cap tdi Bdi cdt vdng nhu sau: "...Thon An Vinh thugc huyen Binh Duang d ngodi biin...

gida hdn ddo co bai Hodng Sa ddi dg 30 ddm, bdng phdng rgng ldn, nudc trong sudt day... Ngay trudc cdc chua Nguyen Co dgt dgi Hodng Sa 70 ngudi ldy thdn An VTnh thay phien bo sung vao. Hang ndm cie den thdng 3 nhdn l^nh di ldm vi$c... ".

Bp sdch thd hai phdi ke tdi do chinh id Dgi Nam thgc lgc. Bp sach ndy gdm 2 phan, phan ddu gpi Id Tien bidn gim 13 quyin ch^p sy ki?n lich sii 9 ddi chiia Nguyen vd phdn sau gpi Id Chinh bien gdm 587 quyen chep sy ki?n ljch sd tir ndm 1778 din het ddi vua Khdi Djnh. Day la bp chinh sir bien nien dd sp nhdt dudi thdi Nguyin do trilu dinh td chdc bidn soan va dugc thyc hipn bdi hdng chuc vj dgi than. Trong dd cd rat nhieu sir quan ngudi Ngh? nhu Truong Ddng Que | (qud glc tgi huy?n Thgch Hd, Ha TTnh), Nguyin Trung Mdu (ngudi huy^n Dien Chdu, Nghe An), Phan Ba Dgt (ngudi huy^n Ditc Thp, Ha Tinh) bidn sogn phdn Tiln bidn; Truong j Quoc Dung (ngudi huypn Thgch Ha, Hd TTnh), Ddng Vdn Kilu (ngudi

S6 1+2/2013-

Jhang tin KH-CN Nghf An

(4)

XI^NGHl-BATVANGirai

huyen Thgch Hd, Hd TTnh), Phgm Htfu Nghi (que glc tgi Ngh^ An), Truong Quang Ddn (con trai ciia Truong Ddng Qui), Cao Xudn Dye (ngudi huyen Dien Chdu, Ngh? An), Cao Xudn Tilu (con trai Cao Xudn Dye) bien sogn phdn Chinh bidn.

Phdn Tiln bien ghi r5: "...Thdng 7 mua thu ndm Gidp Tudt (1753). ddn d^i Hodng Sa gdp gid to, dgt vao hdi phdn Quynh Chdu thudc nhd Thanh.

Quan Tdng ddc nha Thanh chu cdp ddy du rdi dua vi, chua sai viit thu giei qua. Ngodi biin xd An VTnh, huyen Binh Son, tinh Qudng Ngai cd 130 cdn cdt, cdch xa^ hodc mgt ngay dudng hodc vdi trdng canh, chiiu dai khong biit tdi mdy ngdn ddm, tgc ggi Id Vgn Ly Trudng Sa Chdu, tren cd gieng nudc nggt, sdn vdt co hdi sdm, ddi mdi, dc hoa, gidi, ba ba. Hdi qudc sa ddu triiu Nguyin dgt dgi Hodng Sa 70 ngudi ldy ddn xd An VTnh sung vao, hdng ndm cu din thdng 3 cudi thuyin ra ddo, ba ngdy ba dim tdi nai, thu lugm hda vgt, den thdng 8 trd ve ndp. Lgi cd dgi Bdc Hdi mg ddn Tu Chinh, Binh Co hogc xa Canh Duang sung vdo, dugc lenh cudi thuyin nhd ra cdc ddo Cdn Ldn a Bdc Hdi thu lugm, ciing do dgi

Hodng Sa cai qudn ludn ".

Phdn Chinh bien ghi chep cy the vd chi tiet hon: "...Ndm Binh Ty, nien hieu Gia Long th,'' 15 (1816), vua ra l^nh cho thdy qudn di thuyen ra ddo Hodng Sa de khdm xet vd do dgc hdi trinh". "Ndm Gidp Ngg, nien hiiu Minh Mgng thit 15 (1834), sai Gidm thanh dgi trudng Truang PhUc Sy cimg^ thuy qudn han 20 ngudi di thuyin tdi dao Hodng Sa thugc tinh Qudng Ngdi ve bdn dd ".

Nhu vdy, tdi thdi Nguydn, trong bp chinh sii cua nhd nudc, Hodng Sa, Trudng Sa Id mpt don vi bdnh chinh cu thi tryc thudc tinh Qudng Ngdi. Ddc biet, Chinh bien cd phdn ghi chep viec vua Minh Mgng sai Chdnh d§i trudng sudt dpi Hodng Sa Phgm Hifu Nhgt ra Hoang Sa dyng bdi lam ddu chu quydn.

Hodng Sa khdng nhiing Id mdt dan vj chiu sy qudn ly tryc tilp cia nhd

nudc md Hdi dpi Hodng Sa cdn phdi tudn thil nhifng quy djnh vd the che cua trilu dinh cd vl mdt to chiic cung nhu hogt d^ng: "Bg Cong tdu: Ddo Hodng Sa thudc vimg biin nudc ta, ddy la nai^ hiim yeu, truac dd tieng sai vi bdn do, nhung vi hinh thi xa rgng nen chi mdi ve dugc mgt sd chd, vd lgi CUng chua biet lam thi ndo cho ro.

Hdng ndm thudng phdi ngudi di khdp cd de biit tudng tan dudng biin. Ke tie ndm nay ve sau mdi khi den hg tudn thdng gieng chgn phdi thuy qudn ddi ma cung gidm thdnh ddp mdt chiic thuyen nhdm thugng tudn thdng 2 din Qudng Ngdi, giao cho 2 tinh Qudng Ngai vd Binh Dinh thue 4 chiec thuyen cda ddn, khien hg ddn dudng ra ddo Hodng Sa... Hinh the hiim trd di ddng the ndo phdi quan sdt, do dgc cho rd rdng rdi ve thdnh bdn do... Tdt cd diu nhdt thiet phdi

86 1+2/2013-

Phdn ghi ch6p trong £>?/ Nam thgx: lgc chinh bISn vh vIOc Vua sai suSt d^i thdy qudn Phgm Ha>u Nh$t ra d^ng ddu chii quy4n tgi Hodng Sa

IhOng tin KH-CN Ngh^ An [99]

(5)

xif NGHt-eATVANGUdl

miiu td cho rd, ldn lugt dem vc ddng trinh. Vua y ldi tdu Sai sudt dgi thu^ qudn Phgm Httu Nhdt dua binh thuyen di. chudn bi mang theo mudi cdi bdi gd. din nai dgng bdi len ldm ddu ghi rd. Mdt bdi khdc chu "Ndm Minh Mgng thir 17. Binh Thdn (1836). Thiiy ddi Trudng sudt ddi Phgm Hdu Nhdt vdng I4nh ra Hodng Sa xem xit do dgc, din ddy luu ddu di ghi nhd. "

Ngodi nhCfng bO sdch kl tren. dudi trilu Nguyin cdn cd hai bp quic chl ldn khdc dd Id Dgi Nam nhdt thdng chi vd Qudc triiu chinh biin todt yiu.

Cd hai bp sdch ndy dugc thyc bi?n bdi Quic sir qudn Iridu Nguyen do mOt danh nhdn ki§l xudt ciia xii Ngh? Id Ddng cdc Dgi hgc sJ Cao Xudn Dye ldm Tong tdi phy trdch vi?c bien sogn. Dgi Nam nhdt thdng chi Id bp sdch vilt vl ljch sii vd dja I]?

dugc coi Id bg sdch ldn nhdt vd quan trpng nhdt vl dja chi Vi^t Nam dudi thdi phong kiln. Sdch g6m 28 tgp vd 31 quyen, trong dd quyen chdp ve tinh Qudng Ngdi cd dogn: "...Tren ddo c6 bdi Trudng Sa keo dai khdng biet mdy ngdn ddm, tgc danh Id Vgn Ly Trudng Sa... ".

Cdn Qudc triiu chinh biin todt yiu Id bp sir bien nien gidn luge ve trieu vua Nguyen. Tuy khdng chi tilt nhu Dgi Nam thuc luc nhung phdn ghi chdp vl Hodng Sa, Trudng Sa lgi cu the ban, dd chinh Id vi?c xudt hien den mieu vd bia dd thd than Hodng Sa: "...D^g den thd Thdn Hodng Sa d Qudng Ngdi. Hdi phgn Hodng Sa a Qudng Ngdi co mgt cdn cdt trdng, nai dy cdy coi xum xui. tuai tdt. O trong con cdt cd mgt cdi giing. Phia Tdy Nam cd mgt ngdi miiu cd, bia dd co khdc 4 chd "Vgn ly ba binh " (mugn ddm sdng yen). Cdn cdt trdng kia cd tin la Phgt Tu Son (nui chiia Phdt)... Ra l^nh xdy miiu vd dung bia cho ndy. trudc miiu c6 xdy binh phong..." Trilu Nguyen khdng chi thilt Igp chii

quyin md cdn dua vdn hda tdm linh tin ngudng ra tdn ngodi biln ddo, chiing td sy qudn I3? Hodng Sa, Trudng Sa dudi thdi cdc vua Nguyin dd dgt tdi miic dp hodn thi$n. Khdng nhifng vdy, cu6n sdch ndy cdn cho bilt m^t chi tilt d$c bi$t ban dd Id vi§c trilu Nguyin cho ciiu tl m0t con tdu phuang Tdy gdp ngn d Hodng Sa vd thdi dO cua triiu dinh dll vdi vi$c dd: "...Thdng 12ndmBinh Thdn, tdu budn nudc Anh Cdi Lgi qua bdi Hodng Sa bf mdc cgn. ghi vdo bd biin Binh Dfnh han 90 ngudi. Vua sai tim nai cho d vd hdu cdp tiin ggo.

Thuyin trudng, ddu muc td ra rat cdm kich... Vua sdc cho phdi vien di Tdy.

Nguyin Tri Phuang dem mdy ngudi do xudng bin a Hg Chdu dua ve nudc...".

Nhtfng vi$c ldm cua vua Nguyen trong vi?c doi xir vdi cdc tdu budn phuoi^

Tdy dlu ndm tren phuang di?n quic gia, khdng nhifng the hi?n quyin t^

quylt trong phdn ldnh hdi chii quyin ciia minh md cdn the hipn tinh nhan vdn, tinh than than hifu vdi cdc qudc gia khdc.

Van de bien ddo ludn Id moi quan tdm hdng dau cua nudc ta thdi phoi^

kiln, vugt len cd danh nghia vd khudn kho cua trieu dgi, thong nhdt vd xuyfin suot qua nhilu thi h^. Trong qud hinh di tim tu lipu de khdng djnh chii quyin cua ddn t$c Vi^t Nam dii vdi Hodng Sa, ngudi Ngh? ty hdo dd gdp phdn *to' vi^c tuu gitf nhihig chiing tfch thdng qua cdc bO thu tjch cd./. *"

Tai lifu tham khao

1. Trin B^ Chf, Ngu&i vi ban dd qudn dao Hodng Sa thi ky XVll - D6 Bd Cdng Dgo vdi bdn 36 B&i cdt v (Hoang Sa), T?ip chf Hdn N6m s6 6 (56), nfitn 2012.

2. Nguyin Huy MJ, Nguyin Thanh Tdng, Nguyin Huy Quj^nh, Cu^c ddi vd tha vdn. Nxb U o D$ng, 2012.

3. Quoc sij vi^n trilu Le, Dpi Vi?t siekytvc biin (1676-1789), Nxb Vfln hda Th6ng tin, 2011.

4. Phan Huy ChQ, Ljch trieu hien chuang logi chl, Nxb Gido dye.

5. Quic siJ quin tri^u Nguyin, Bgi Nam thgc Itfc, Nxb Gido dvc 6. Qu6c sii qu4n tri^u Nguyin, Dgi Nam nhdl thdng chi, Nxb Lao d^ng.

7. Quic sii qu4n tri^u Nguyin, Qudc triiu chlnh biin todt yiu, bin pdf.

8. Tran Nam Tiln, Hoang Sa Trudng Sa, hoi vd ddp, Nxb Tr4,2011.

S6 1+2/2013-

Jhanj tin KH-CN NghMn [looi

Referensi

Dokumen terkait