In 1908 is die inrigting na die Transvaalse Onderwysdepartement oorgeplaas. 7) Jaarverslag van die Departement van Nasionale Onderwys9. Daar is van kolleges vereis om die meeste vakleerlingopleiding regoor die land uit te voer. Met die goedkeuring van hierdie wet het die rade. tegniese kolleges het ook regspersoonlikheid gekry.
Die tabel is ook insiggewend in die sin dat dit die verband tussen deeltydse en voltydse leer toon. Ten spyte van die Ada:mson-kommissie se aanbevelings is kolleges steeds nie heeltemal seker daaroor nie.
Serfontein, op.cit., p.30
’n Verdere kompliserende faktor vir die tegniese kolleges was hul unieke status, wat aan hulle groot vryheid gegee het. Boonop was daar ook in sommige kringe vrees dat die hoërskole op die universiteitsterrein kon indring en sodoende 'n bedreiging vir hulle inhou. Die Van der Horst-kommissie (wat sy verslag in 1928 voltooi het) was daarteen gekant dat die provinsies beheer oor die kolleges teruggee.
Verder is beklemtoon dat die tegniese kolleges en uni- versi tei te nie toegelaat :moet word om op mekaar se ter-. Die Kommissie het die mening uitgespreek dat die kolleges nie op die terrein van die u.niversiteite oortree nie en het die kolleges aangemoedig om hu.lle diens aan die gemeenskap uit te bret.
Ibid
Die .::,co:mmissiB.h.et.:. verklaar dat die tegniese kolleges bowenal 'n ~ min of meer gespesialiseerde vorm van sekondêre onderwys moet verskaf; en dat hulle as hoërskole geklassifiseer moet word en tegniese skole of institute genoem moet word. Intussen het die provinsies weer druk begin uitoefen om beroepsonderrig te staak en daarom is die verslag van die Provinsiale Finansiële Kommissie in
Serfontein, op.cit., p.30-31
Terwyl daar gewag is op die verslag van die De Villiers-kommissie9, was die skole nie in staat om hul uitbreidingsplanne ten volle te implementeer nie en dit is uitgestel hangende die Kommissie se bevindinge. Soos reeds genoem, het die Kommissie inderdaad verreikende voorstelle voorberei, waaronder die bekendstelling van 'n nuwe tipe ongetwyfeld die belangrikste is. Die Ministerie van Onderwys, Kuns en Regte begin om tegniese kolleges as volwaardige staatsinstellings oor te dra.
Die Departement van Onderwys, Kuns en Wet.enskap begin om die tegniese kolleges as volle staatsinrigtings oor te
Serfontein 9 op.cit., p.3l
Serfontein, op.cit., p.45
Die personeel van die tegniese kolleges het die nuus van die oorname met gemengde gevoelens ontvang. Op die . By die jaarlikse konferensie van die Federasie van Tegniese Kolleges in 1956 het die Minister van Onderwys 9 Kuns en Wetenskappe besonderhede verskaf in verband met die oorname. Gedurende die daaropvolgende jare na 1955 was daar deur die jare gereelde afdelings van die verskillende tegniese kolleges.
Departement van Onderwys 9 Kuns en Wetenskappe oorgeneem soos in die departement se jaarverslae aangetoon. Die vermindering in die aantal instellings en studente was 'n gevolg van die staat se oorname van sekere hoërskole.
Hierdie tendens het daartoe gelei dat tegniese fakulteite geleidelik geïdentifiseer is as instellings met. Hier in die 1960's sou kolleges uiteindelik die plek begin oorneem wat oorspronklik vir hulle bedoel was.
Die syfers is verkry uit die jaarverslae van die Departe- ment vir die betrokke jare
Die Minister van Onderwys, Kuns en Wetenskap het dit in sy jaarverslag vir 1957 soos volg weggelaat. Permanente TI-personeellid: met dien verstande dat hulle onderneem om vir minstens drie jaar in diens van die departement te bly. Reeds in die laat 1950's het dit duidelik geword dat konkrete stappe geneem moes word om in die groeiende behoefte aan tegnologie te voorsien.
Die eerste kursusse is aangebied deur die Witwaters- randse Tegniese Kollege en later het dit na die ander kolleges uitgebrei. In 1960 is opleiding vir tegnici reeds deur verskillende tegniese kolleges (Wi twaters-- rand 9 Pretoria 9 Kaapstad 9 Natal9 Port Elizabeth), asook deur die Tegnologiese Instituut te Sasolburg aangebied. In dieselfde jaar was die toestro:rning tot die kur- susse so groot dat •n groot totaal van sowat 1 200 kan- didate vir die studierigtings chemie 9 ingenieurswese, telekommunikasie en die medisyne ingeskryf het.57). Die Sekretaris van die De:partement van Onderwys, Kuns en Wetenska:p het gemeld dat "die grootste tekort aan goed-o:pgele'ide tegniese personeel bestaan in die vlak tussen die universiteitso:pgeleide ingenieur en die vak- man, wat deur die tegnikus gevu.l moet word.1.t58.
Die tegniese kolleges in Durban, Kaapstad, Port Elizabeth en Johannesburg (Witwatersrand) het 'n wye verskeidenheid kursusse aangebied. In. 1965 was daar, benewens die bestaande gevorderde Q. flP.eJ_time tegniese kursusse byna 60 verskillende tegniese kursusse op 'n deeltydse, stapel- en voltydse basis.. 'n landwye opname wat deur die Ministerie van Onderwys gedoen is 9. Kuns en Wetenskap IToor die fasiliteite wat geskep gaan word vir die opleiding van tegniese personeel binne. die tekstielbedryf, toerusting en masjiene9 wat vir hierdie doel aangekoop moet word in die omgewing van.
In 1965 het die sekretaris weer gewys op die groot behoefte aan tegnici in die bedryf. Hy het gesê dat tegnici ongeveer 25% van die arbeidsmag uitmaak terwyl dit in die geval van geskoolde vakmanne en . ongeskoolde werkers beloop onderskeidelik 18% en 12%.61. In 1966 is 'n kollege in Vanderbijlpark gestig spesifiek vir die opleiding van tegnici (Vaaltriangle College for Advanced Technical Education), waar die eerste studente in Augustus 1966-62 by hierdie kollege ingeskryf is.
KOLLEGES VIR GEVORDERDE TEGNIESE ONDERWYS
NTAL INRIGTINGS EN LEERLINGE/STUDENTE 1
- Die administrasie Van staatsondersteunde kol1eges
- Syfers verkry uit die jaarverslae van die departement vir die betrokke jare
- Ingevo1ge artike1 l
- F.Ho Spencer, op.cit.; p.29
- Jaarvers1ag van die Departement van Onderwys, Ku.ns en Wetenskap9 1953- 1954 9 p.7
Hierna word 'n kort opsomming gegee van die gevalle waarin die minister die reg van goedkeuring voorbehou voordat 'n handeling in verband hiermee in werking kan tree. l) Staande orde van die Raad.;. Uit bogenoemde kan afgelei word dat die Minister van Onderwys 'n groot mate van beheer oor die hoërskole se samewerking bereik het, alhoewel . hoërskole. was egter grootliks selfregerend. Die eerste formule was van krag totdat dit later vervang is deur die inwerkingtreding van die Wet op Finansiële Voorsiening van 193176).
In 1947 is die subsidies met 10% op die bestaande vorm verhoog as gevolg van die devaluasie van geld. Sentrale regeringsbier in die administrasie van hoërskole vir gevorderde tegniese onderwys. Die rede waarom besluit is om die hoërskole hul status as semi-outonome departemente9 te laat opbou, kan gesien word uit die Minister van Onderwys se verklaring in die Deense parlement oor die aangeleentheid.
Vervolgens sal op grond van die Wet op Hoër Tegniese Onderwys kortliks die aandag gevestig word op die belangrikste bepalings in verband met die administrasie van 'n kollege vir tegniese hoër onderwys en ook die regering se aandeel hierin. Hierdie lede moet nie minder wees as die ander lede van die raad nie 9 volgens artikel 8, subartikel 3, van Wet No Pretoria Kollege vir Gevorderde Tegniese Onderwys. Die studieraad vir 'n kollege bestaan uit~. a) skoolhoof 9, wat voorsitter is van die studenteraad9.
Die 1ede van die doserende 9 administratiewe en k1erk1ike personee1 word Cl.eur die raad aange- ste1. Di t skakel 'n probleem van die ver-- lede, nl. die verskynsel dat die kolleges elk hul. In Suid-Afrika word hierdie koordinerende en beherende funksies ten opsigte van die kolleges deur Wet .. vroeer gemaak is dat die Staat su.bsidieer sander ge- noegsame toesig9lOO) is nou grootliks uitgeskakel. Su.bsidiering.
Die wet bepaal dat die staat subsidies aan skole betaal ooreenkomstig die ~ grootstyl wat die minister bepaal het.lOl). Die huidige kollegesubsidieformule is reeds in 1965 in werking gestel en is reeds in Afdeling E van hierdie hoofstuk uiteengesit.
ONDERWYS
DIE AKADEMIESE FUNKSIES VAN DIE KOLLEGES VIR GEVORDERDE TEG- NIESE ONDERVVYS
- Die opleiding van tegnici
In hierdie opsig verskil hoër beroepsskole van die voormalige hoër tegniese skole. Pretoria College of Advanced Technical Education 9. Witwatersrand Technical College of Advanced Technical Education 9 op.cit. 21.00 Publikasies Erudita 9 op.cit., p.312. fasiliteite bestaan in fakulteite, name ver~ . afsonderlike departemente bestaande by die Pretoria Kollege vir• Gevorderde Tegniese Onderwys hieronder gelys.
Daar is reeds genoem dat die opleiding van tegnici een van die hooftake van tegniese hoëronderwyskolleges is. Moes dit as hoër onderwys oorweeg het. en geadministreer word deur die Unie Onderwysdepartement? Of moet dit deur die provinsies hanteer word? Maar die Unie Onderwysdepartement het self in 1913 onderwysersertifikaat begin uitreik? naamlik. die Eersteklassertifikaat waarvoor kandidate by verskeie kolleges kon inskryf.l34).
Nadat onderwysers in kolleges opgelei is, word hierdie opleiding later by die wetlike definisie van 'n boer ingesluit. Uit die tabel hierbo blyk dit dat die grootste toename sedert 1957 2 hoofsaaklik as gevolg van. die vestiging van verdere fasiliteite vir onderwysersopleiding, insluitend voltydse kursusse vir tegniese en beroepsonderwysers by die Pretoria Tegniese Kollege. Soos gesien kan word, is een van die funksies van. kolleges van gevorderde tegniese onderwys om onderwys en opleiding te verskaf.
Daarom vind ons by die kolleges veral . die opleiding vir handels- 9 tegniese en ambagsonderwysers en·nie. Die kolleges vir gevorderde tegniese onderwys is egter nie al inrigtings wat onder die Departement van Nasionale Opvoeding ressorteer, waar onderwysersopleiding verskaf word nie. HuishoudJ:rnnde - aan die Kolleges vir Gevorderde Tegniese Onderwys te Pretoria, Durban en Kaapstad en die Opleidingskollege vir Huishoudkundige Onderwysere::Dse, Johannesburg.
Kuns by die Kolleges vir Gevorderde Tegniese Onderwys in Pretoria, Durban en Port Elizabeth en die Kunskollege, Johannesburg. ONDERWYSERSOPLEIDING (VOL EN DEELTYDS) IN DIE INSTELLINGS ONDER DIE BEHEER VAN DIE DIENS, 1966 - 1970. a) Kollege vir Kuns-statistieke bygevoeg vanaf 1969.
Werkwinkel
