IDIOLEK VAN T.T. CLOETE:

(1)

IDIOLEK VAN T.T. CLOETE:

vers, sin en Woord in jukstaposisie

Ena Jooste M.A., H.O .D .

Proefskrif goedgekeur vir die graad Doctor Litterarum in Afrikaans-Nederlands in die

Fakulteit Lcttere en Wysbegeertc van die

Potchefstroomse Universiteit vir Christclike Hoer Onderwys.

Promotor: Prof. M .C.A .Seyffert Mcdepromotor: Prof. J. van der Elst

Potchefstroom

1989

(2)

vir O.T.

aan Thea

(3)

Geidel ike bystand van die RGN vir hierdie navorsing wot·d hie·rmee erken. Menings in hierdie studie uitgespreek of gevolgtt·ekkings waartoe geraak

is, is die van die outeur en moet nie beskou word as noodwendig die van

die RGN nie.

(4)

DANKWOORD My opregte dank aan

pr·off. Seyffert en Van der Elst vir kundige Ieiding en aanmoediging;

pr·of. H. S. Steyn van die Statistiese Konsultasiediens van die PU vir CHO vir hulp met die statistiese ver·werking van woordfr·ekwensiedata;

die personeel van die Rekensentrum van die PU vir CHO vir beskikbaarstelling van fasiliteite;

Heinie, Petri, Mar·thie en Chris vir spanwer·k soos min by die woor·dver·werker;

prof. Cloete vir toegang tot bronnemater·iaal, jarelange vriendskap en besielende gesprek;

my ouers vir al die jare se liefde en belangstelling;

my seuns, Petri (vir die baie proeflees en rekenaarwerk), Bemi (vir hulp met proeflees) en Andri (vir liefde en begrip);

my man, Theo vir te veel om ooit te probeer noem!

Aan God my hoogste dank en aan Hom aileen die eer.

(5)

"Wysheid begin met die dien van die Here;

alma! wat dit doen het ware insig." (Psalm 111:10.)

(6)

INHOUDSOPGAWE

VERANTWOORDING

I VOORAF

II PROBLEEMSTELLING

Ill ONDERWERPKEUSE EN AKTUALITEIT IV HIPOTESE

v

ONTWERP EN METODE VI VERLOOPSPLAN VII DOELWIT

HOOFSTUK 1

KADER VAN CLOETE SE IDIOLEK: LITERATOR-DIGTERSKAP

1. 1 1.2 1. 2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.3.1 1.2.3.2 1.2.3.3 1.2.3.4 1.2.4 1.2.4.1 1.2.4.2 1.2.4.3 1.2.5 1.2.5.1 1.2.5.2 1.2. 6 1.3 1.3.1

DIE KONSEP LITERATOR-DIGTER LITERATORSKAP

Oorspr·ong

Kennis en wetenskap Teorie as vertr·ekpunt Poetika

Fases van wetenskaplike studie Doel van literator-teoretikus Begr·ipskader·s

Kritiek as literere diskoer·s Aannames

l<l'itiek kundigheid en kreatiwiteit Middele tot kritiek

Historiese as liter·ere diskoers Literatuu rdimensie

Aard, doe I en middele Samevatti ng

DIGTERSKAP Oorsprong

2 3 4 7 8 9 11

13 14 14 14 16 16 17 21 21 25 26 27 33 44 44 46 49 49 49

(7)

1.3.2 Kennis en kuns 1.3.3 Kreatiwiteit en kuns 1.3.4 I ntu"lsie en ratio 1.3.4.1 Natuurlike bekwaamheid

1.3.4.2 Aangeleerde tegniek en: tegniese

1.3.5 Aard van die poeties-estetiese

1.3.6 Diskoersmoontlikhede I

1.3. 7 Samevatting ^I¹ 1.4 LITERATOR-DIGTERSK¹AP HOOFSTUK 2

VERS EN IDIOLEK

2.1 VERS

2.2 ARTEFAK EN PROSES

2.3 ARTEFAK EN SAMESTELLENDE 2.3.1 Woordbetekenis

2.3.2 Versklank 2.3.3 Ritme 2.3.4 Tipografie 2.3.5 Sintaksis

2.4 TAAL KONSEP PATR00N 2.5 SAMEVATTING

HOOFSTUK 3

SIN EN IDIOLEK

3.1 SIN

3.2 WAARNEMING 3.3 REDE OF INTELLEK 3.3.1 Taalvermoe

3.3.2 Denkvermoe 3.3.3 Poeti kale vermoe 3.3.3.1 Simultane denke

vaardigheid

ELEMENTE

50 51 52 53 56 57 59 60 61

64 66 73 75 83 94 98 101 107 113

116 118 129 130 138 145 146

(8)

3.3.3.2 Kado-denke 3.3.3.3 Onbewuste denke 3.3.3.4 Eenheidsdenke

3.4 AANVOELING, WERKLIKHEIDSDETAIL 3.5 SELEKSIE

3.6 SIN EN IDIOLEK

HOOFSTUK 4

WOORD EN IDIOLEK

4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4. 2. 2.1 4.2.2.2 4.2.3 4. 2.3.1 4.2.3.2 4.2.3.3 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4 4.5 4.5.1 4.5.2 4.6

WOORD

DIE JUKSTA VAN GODDELIKE EN MENSLIKE Kenne

Kommuni kasie Taal

Musiek Kreasie Lenig en strak

Volmaakte en mismaakte Vinger· en hand

DIE KONSEPTUEEL-LITEReRE EN DIE BYBELSE Tyd

Ruimte Figure

LYDING AS BYBELSE GEGEWE PERIFRASE EN BYBELSE SIMBOLE

"Jesaja"

"Onblusbaar·"

SAMEVATTING

151 155 156 158 170 183

185 188 188 196 200 205 211 212 220 225 228 228 234 237 242 251 252 253 254

(9)

i

HOOFSTUK 5

TEKSVARIANTE EN IDIOLEK

5.1 5.2 5.3 5.4

TRANSKRIPSIE EN IDIOLEK

UITERLIKE PROFIEL VAN I "TRANSKRIPSIE"

TEKSVARIANTE EN ID'IOLEK

I

'N NUWE STRATEGIE ' 5.4. 1 Sleutel

5.4.2 Transkripsie j

5.4.2.1 "I Joh. 21:18" I

5.4.2.2 "II Ps. 24:1; Job 7:19,20"

5.4.2.3 "Ill Job 4: 10,11" I

5.4.2.4 "IV Job 13:28; 14:7 el v."

5.4.2.5 "V Job 5:23; 6:6"

5.4.2.6 "VI Hooft"

5.4.2. 7 "VII Leopold"

5.4.2.8 "VIII Nijhoff"

5.4.2.9 "IX Leipoldt"

5.4.2.10 "X Ballade van die digter"

5.5 TENDENSE EN TIPOLOGIE: SLOTOPMERKINGS

HOOFSTUK 6

SLOTBESKOUING

6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.3 6.3.1 6.3.2 6.4

IDIOLEK EN TENDENSE BUN DELl DIOLEK: 'N S 11

NTESE Tematies

Leksikaal-semanties en fnorfologies Fonies-ritmies I

Sintakties en tipografies

IDIOLEK I

Titels en temas

ldiosinkratiese taalgebr~ik: oog en oor DIE HELDER DUBBELSTI ER

I

257 259 260 261 264 265 266 270 274 277 281 284 289 294 298 305 317

321 321 322 324 327 328 329 330 338 349

(10)

BYLAES

Bylae "I Joh. 21: 18" (manuskrip) 350

Bylae 2 "II Ps. 24:1; Job 7: 19,20" (manuskrip) 351 Bylae 3 "Ill Job 4:10, 11" (manuskrip) 352

Bylae 4 "IV Job 13:28; 14:7 e.v. (manuskl"ip) 353

Bylae 5 "V Job 5:23; 6:6" (manuskrip) 354

Bylae 6 "VI Hooft" (manuskrip) 355

Bylae 7 "VII Leopold" (manuskt·ip) 356

Bylae 8 "VIII Nijhoff" (manuskrip) 357

Bylae 9 "IX Leipoldt" (manuskrip) 358

Bylae 10 "X Ballade van die digter " (manuskrip) 360

Bylae 11 Woordfrekwensietabelle 362

ABSTRACT 374

BRONNELYS 376

(11)

VERANTWOORDING

(12)

VOORAF

Die individuele digter se intellektuele agtergt·ond, lewensbeskouing, oorspronklikheid en hele menswees lei tot 'n unieke t·epresentasie, sy eie

"kyk". Dorlijn (1984:6) verwys na die samestelling van 'n taalgebt·uiker se taalkompetensie, sy kennis van een of meet· pt·agmatiese sisteme en sy "kennis van de wet·eld in de meest algemene zin". Hy stel dat taalkompetensie tot stand kom deur 'n aangebore taalleervermoe, maar dat dit be'invloed word deur kennis van die algemeen pragmatiese taalgebruik binne omgewingsverband. Die spelreels van taalkompetensie word natuurlik medebepaal deUt· die "genre" (byvoorbeeld literatuur of we- tens kap) wat die betrokke taalgebt·u i k ten g ronds lag le. Scholtz (1984: 108) beweer dat die sogenaamde "literary competence" 'n rol te speel het by die skt·ywer se manier van doen of hy nou skt·ywer of Ieser is.

Met die verskyning van T. T. Cloete se vierde digbundel beklemtoon die titel, ldiolek, die digtet· se unieke kodesisteem of kommunikasiepahoon.

Die begrip idiolek wot·d immet·s gebruik om die spesifieke taalgebruik van die individu a an te dui (Van Gorp, 1984: 286). Litet·ere idiolek is dit wat die woot·dkunstenaat· se pet·soonlike kenmerk of "watermerk"

konkt·etiseer. 'n Digbundel met die titel ldiolek stel daarom 'n insae in die "taaldinkvet·sameling" ¹ van die digtet· in die voonlitsig omdat literere idiolek verantwoordelik is "voor de specifieke individuele eigenschappen die de teksten van de auteur kenmerken" ( Dorlijn, 1984: 7).

"Taaldinkversameling" is deur T. T. Cloete gemunt in die gedig

"goedweterondet·houer" (ldiolek, 1986: 131).

Opmerking: Notas soos hierdie wat die bet·edenet·ingslyn van die teks sou onderbreek, word deurgaans as voetnote op dieselfde bladsy geplaas. Dit word nie a an die einde van die hoofstuk gegee nie vanwee die noue verbondenheid daat·van met die teks. In enkele gevalle loop die laaste voetnoot van 'n bladsy oor na die voetnoot·

spasie van die volgende bladsy.

2

(13)

Die titel "idiolek", volgens Ham~idge (1986: 10), suggereer· die inbegrip van verwante konsepte soos "id~ologies ('n merkteken eie aan 'n persoon;

handelsmer·k), idiomaties, ideoiJgies, ensovoorts" - in 'n neutedop ver- vat: "die 'ek' se persoonlike handtekening"' . Hoewel die digterspersoon nie sommer met die personale "~I k" van sy woordkunswerk ge"identifiseer

kan word nie, leen die bum;Jel ldiolek hom by uitstek vir so 'n identifikasie omdat in hierdie bpndel die kode opgesluit le vir Cloete se digtersidiolek. Die opskrif by

I

'n resensie van ldiolek lui dan ook:

"Duidelik Cloete en profiel is * erper" (Grove, 1986:8). Juis omdat dit die jongste bundel van die outeu¹r is en kennelik 'n sintese van sy oeuvre bied, kan ldiolek as uitgangspupt dien vir die bestudering i van die ken-

merkende van Cloete se oeuvrel Trouens nie aileen Cloete se literere

I

idiolek word deur hierdie b:undel belig nie, maar die digterlike werksaamheid geniet op eksplisiete wyse deurlopende aandag sodat die poetikaal-religieuse van die vo:rige bundels as 't ware kristalliseer in ldiolek. ldiolek bied op 'n eie~oortige wyse 'n demonstrasie van die interafhanklike komponente van :cloete se idiolek.

I

Die begrip "idiolek" bring 'n ,lgemene en 'n bcsonder·e taalsisteem ter sprake. Die algemene literere en taalsisteem dien as agtergrond vir· die reelmatighede en tendense watl uit 'n besondere woordkunstenaar se oeuvre duidelik word. Om die i9I iolek van 'n digter te bestudeer, is sowel

die tematiese as die foniese', leksikaal morfologiese, sintaktiese, semantiese, grafemiese of tipodr·afiese karaktel'istieke tendense volgens Dorlijn ( 1984: 16) noodsaaklike

~ertrekpunte.

Die taalmanifestasies kan ook as poetiese middele. beskou !word (ver·gelyk hoofstuk 2) en die algemene begrippe in die verband is

1

van belang as vergelykingsbasis vir die besondere van die idiolek. Cloetlo. is egter 'n digter wat ook as literator aktief wer·ksaam is en sy taalko1I petensie word daardeur be'invloed.

II PROBLEEMSTELLING

I

'n Woordkunstenaar se skryfprJktyk hang nou saam met sy kyk op die literatuur as sodanig en sy kyk op dI ie werk van ander skrywers. Digter·s soos M; Nijhoff, T. S. Eliot en N. P. ! van Wyk Louw se verseksterne uit-

sprake oor (onderskeidelik) objektivering, "objective correlative" en

3

I

(14)

"digter as intellektueel" kan ter·uggevind word in hulle eie poesie. T. T. Cloete is tegelyk literator en digter. Van die digter, wat ook literator is, sou mens saam met die adistiek kreatiewe ook 'n intellektuele inslag ver·wag, 'n neiging tot kritiese denke en moontlik 'n voorliefde om te teoretiseer. A an die ander kant sou die literator·digter· se bydrae as liter·ator benewens kundigheid ook kunstigheid kon vertoon. Bowendien moet by Cloete ook sy uitgespr·oke Chl'istenskap² verr·eken word. In sy idiolek is daar reeds op die oog af drie komponente: digterskap (vers), literatorskap (sin) en Christenskap (Woord). ³ Uit die aard en samestelling van ldiolek kom die dde komponente as konver·gerende strale daarin aan die lig.

Die titel van hierdie proefskrif, naamlik IDIOLEK VAN T. T. CLOETE:

vers, sin en Woord in jukstaposisie, is enigsins ambivalent. Ener·syds sou dit kon uitwys na Cloete se literere idiolek, maar aangesien geen bepaalde lidwoord IDIOLEK voor·afgaan nie, sou dit ewe goed kon dui op die bundel ldiolek. Die titel is doelbewus so gekies om die bun del as kristallisasiepunt te impliseer· in die beskr·ywing van die tipiese in Cloete se oeuvre.

Ill ONDERWERPKEUSE EN AKTUALITEIT

'n Ondersoek na die interaksie van die poiHiese, poetikale en religieuse

str·amien van Cloete se oeuvre is nog nie onderneem nie•. Ook Cloete

Cloete(1981 :39) sien byvoorbeeld "foniese en r·itmiese taalwaar·des"

as "genadegawes aan die kunstenaar .. , waarmee hy taaldinge maak

... wat ewe goed as idees ensovoorts tot ver·heerliking van God kan

dien".

"Vers, sin en Woord" word omskryf en verklaar in hoofstukke 3, 4 en 5 onderskeidelik

Ek praat vanuit die per·spektief van 1986. Sededdien het enkele

4

(15)

! I

I

se implisiete kritiek' as sodanig,

i

sowel as die ekstrak van sy

literatuurteoretiese uitsprake

i ~

as studieonderwerpe grootliks onontgin.

Die jukstaposisionele' aard vain sy "vers, sin en Woord" kan dus met vrug nagegaan word. ldiolekl verteenwoordig 'n neer·slag van Cloete se artistieke, wetenskaplike en r·~ligieuse denkpatroon. Hierdie bundel is

I

tr·ouens die vonk wat my onde~soek na die kenmerkende in sy oeuvre laat vlam vat het. Die rede daarvoor I is ener·syds dat die titel ldiolek, sodanig

I

is dat dit, ten spyte daarvirn dat die digter nie noodwendig met die I

liriese subjek van die gedigte jgelykgestel kan word nie, 'n persoonlike stempel van die outeur· implise~r. Dit word versterk deur sy rubrisering

I

van die gedigte, wat eksplisiet~ digterlike werksaamheid betrek:

"pegasea", wat daarop dJ dat die betrokke gedigte betrekking het op die maak van gedigte;

' I

5

I

proefskr·ifte en 'n aantal

~ erhandel i nge

^{oor vers}killende aspekte van Cloete se poesie die Jig g~sien maar is die betr·okke onderwerp as sodanig nog nie bestudeer lnie.

Onder "implisiete kritiek"

~oet

verstaan word: k.-itiese essays, re- levante arti kels en sati

ri~ se

^gedigte asook parodiee, ensovoorts.

Aangesien die kritiese in Jogenoemde juis die artistiek kreatiewe as kommunikasiebasis gebruikl (in teestelling met eksplisiete kr·itiek), is dit 'n bron van illustrasiemateriaal ten opsigte van die interaksie van kritiek en poesie. Dit 1Js interessant dat Angelliera, Cloete se debuutbundel, met sy titel hierdie interaksie suggereer: angel + lier

(dit wil se kritiese en liriese).

Die konsep jukstaposisie

ko~

veral met betrekking tot Cloete se poesie onder die aandag met sy tweede digbundel, Jukstaposisie, waar dit tegelyk op teens telling en

~eenaanligging

^du^i.

Pegasus is die sogenaamde levleuelde perd van die digters - "Pegasus bestyg, gedigte maak" (HAT, I 1981 :826). Pegasus is ook die gun-

(16)

10

"ver·tekendes", waadn die "hedonistiese maatskappy met sy genietinge" (Gt·ove, 1986:8) satiries misgeteken, ver·teken word - 'n digterlike aksie wat skakel met die liter·ator·pr·aktyk (vHgelyk hoofstuk 2);

"life is in the eye of the beholder", wat impliseer dat lewe geskep word deur waarneming wat vera! deur die gesigsintuig plaasvind;

"toepassings van dante", as 'n toepassing van die wer·klikheid deur die digter wat, soos hy in vorige gedigte • natuurdinge toegepas het, dit hier met kultuurdinge doen;

"tr·anskt·ipsie", wat soos "vertekendes" en "toepassings van dante"

ook 'n outeursaktiwiteit is, en waarin n stappie verder gegaan word as in "toepassings ... " aangesien nie net die epigraaf uitgebr·ei word nie, maar 'n oorspr·onklike idiolek (die van 'n aangeduide digter) deur 'n nuwe idiolek tot nuwe gedig getransfor·meer wor·d;

"perifrase", wat aandui dat met "tekenende besonder·hede"

"omskrywend" gewerk wor·d;'.

"die aanwesigheid van die afwesigheid", wat daarop dui dat sekere gegewens tegelyk ver·swyg en ge"impliseer wor·d en die digtedike taalaanbod waadn implikasie¹⁰ 'n bepalende rol speel, getipeer word;

steling van die digters wat die muse vrylaat (Larousse, 1957:884); - en dui aan: wat betrekking het op.

Vergelyk die voels, mier·e, tuinboom, ensovoor·ts ( ldiolek).

Perifrase: "Stylfiguur· wat nie n begr-ip of ding reguit noem nie, maar dit deu r· tekenende besonder·hede oms kryf" (HAT, 1981: 830).

Vergelyk Snyman (1983:2), waar implikasie getipeer· word as iets anders as referensie en konnotasie omdat dit nie in die saak aileen

6

(17)

i

"holografie", die sluitstuk ! van die idiolektiese omdat die woord

I

holografie afgelei is van i"holograaf", wat dui op "vollsUindig eigenhandig

handschriftlic~

geschreibenes Schriftstuk; ein eigenhandiges Manuskript ei1¹es Werkes" (Von Wilpert, 1964-79: 280).

In al hierdie rubrieke van ldiolek is Cloete se literator-digter- Chr·istenskap s6 wesentlik gekorlkretiseer dat die bundeltitel by eerste implikasie digtersid.iolek in die albemeen betr·ek en by grondige ondersoek die Cloete- idiolek verteenwoordigi.

Die oorkoepelende aktualiteit vary hierdie studie is dan daarin gelee dat die jukstaposisionele aard van Clpete se wetenskaplike, artistieke en religieuse denke (grondslag van ; sy idiolek) die interafhanklikheid van vakdissiplines illustreer. Defini~r·ing van sy idiolek sal hopelik ook 'n bydrae lewer tot die enkodering: van sy poesie in die algemeen en insig in die omvang van sy literere bydrae tot die Aft-ikaanse letterkunde en die literatuurwetenskap verskaf.:

IV HIPOTESE

I

Die uitgangspunt van hierdie on~der·soek na die idiolek van T. T. Cloete is die aanname dat die bundeltit~l van sy vierde digbundel daarop dui

I

dat die gedigte in die betrokke !lundel die kiemsel van die Cloete-idiolek bevat. ¹¹ Die hipotese dat l?iolek I sintetiserend, ekspliserend en

terugverwysend na die bundels tngelliera, Jukstaposisie en Allotroop is, word ook gestel. 'n Verdere hipotese is dat Cloete se liter·atuurweten- skaplike bydrae benewens

ana l i ti ~ se

denke oak artistiek kreatiewe trekke vertoon. Aan die ander kant iJ sy poesie in 'n duidelik wetenskaplike en religieuse toonaard. Daarom 1ord Cloete se literer-kritiese instelling,

!

opgesluit le nie maar n "onbreekbare eenheid met I die volledigheid

d I "

van ie omringende taalkonteks vor·m .

11 Motivering hier·voor· is onder· II en Ill gegee.

7

(18)

sy literer·-wetenskaplike belangstelling en sy ar·tistiek-kreatiewe vermoens hipoteties as jukstaposisioneel aanvaar.

V ONTWERP EN METODE

Die hele navorsingspatroon is ontwer·p om die wisselwer·kende aar·d van Cloete se literator-digterskap en sy hanter·ing van Bybelse gegewe bloot te le as moontlike basis vir sy idiolek. Terselfdedyd word voor·tdurend gepoog om ldiolek as kr·istallisasiepunt van Cloete se idiolek te neem en so die idiolektiese trekke van die bundel in sy oeuvre na te gaan.

Pr-imere en sekondere br·onne word gebruik in tekstuele en teoretiese begronding van die onderwer·p. Die bundel, ldiolek, word as uitgangspunt geneem, terwyl Cloete se ander digbundels en r·elevante geskrifte as bevestigende voor·beeldmateriaal ingespan wor·d. Die wetenskaplike stramien van sy gedigte soos dit uit sy skeppende wer·k blyk, asook die interaksie van sy kr-itiese, teor·etiese en digterlike bydrae word ondersoek. Bybelverwysings wor·d meestal uit die 1954-hersiening van die Bybel (1933-vedaling) gemaak aangesien juis hierdie vertaling direkte ver·band hou met baie van Cloete se gedigte. \Vaar· die 1983-vertaling meer van toepassing is, sal dit vermeld wor·d.

'n Dee! van die navorsing is met behulp van die STAIRS-rekenaarpr·ogram onderneem met die oog op identifisering van 'n ker·nwoor·deskat as dee!

van Cloete se idiolek. Die databank wat hierdeur opgebou is, moes s6 saamgestel wor·d dat dit r·ekening hou met woordfr·ekwensie sowel as konteks.

Ten slotte is 'n metode ontwerp om die gr·oot hoeveelheid data statisties te ver·werk, te ver·gelyk en grafies toeganklik te maak.

Die navorsing ten opsigte van woordgebr·uik het aanvanklik die vorm aangeneem van 'n hekwensiebepaling van die algemene gebr·uikswoor·de in die vier digbundels van Cloete. Unieke samestellings, wetenskaplike ter·me en ander woor·de wat eie aan Cloete se poesie is, maar eenmalig voor·kom, is buite r·ekening gelaat maar· wei as voorbeeld binne die konteks

8

(19)

van ldiolek aangetoon. Die isolering van sekere woorde vir insluiting in die frekwensietabel is eerstens na aanleiding van woorde uit die digbundels self gedoen deur· die bundels deur te lees. Later is die kor·pus aangevul deur gebruikswoorde wat verkry is vanaf die finale ver·slag van 'n fr·ekwensiebepaling van spreektaalwoorde soos dit uit 'n S.A.U.K.-korpus vasgestel is. (Vergelyk Kroes, 1983(3):201-215.) Aangesien sommige woorde ver~killende betekenisse in dieselfde woord huisves (die woord "oor" ka¹n byvoorbeeld die menslike gehoororgaan aandui, maar dit kom ook in a~der verband voor), moes die woorde na

j

identifikasie afsonderlik binne konteks beoordeel word.

Die ge·isoleerde woor·de is uiteindelik met behulp van die SAS-r·ekenaarprogram statisties tot persentasies van die aantal woorde in elke betrokke bundel verwerk. Dit was nodig om 'n vergelykingsbasis te verkry vir die woordfrekwensie van die vier digbundels aangesien die verskillende bundels elk sy eie totale aantal woorde bevat. Uiteindelik kon die verskillende bundels se woorde in afnemende frekwensie ge- rangskik word sodat betekenisvolle woorde met 'n hoe fr·ekwensie vergelykenderwys grafies voorgestel kon word. Op die wyse kon nie aileen 'n deel van Cloete se kernwoordeskat blootgele word nie, maar kon ook 'n aantal woorde met 'n hoe frekwensie met oorkoepelende tematiese duiding van die verskillende digbundels vergelyk word. Op hierdie wyse is gepoog om woorde wat herhaaldelik in 'n bepaalde verband in Cloete se poesie voorkom, te identifiseer as deel van sy unieke kernwoordeskat of digtersleksi kon.

VI I VERLOOPSPLAN

'n Begripsomskrywing van "idiolek" is reeds ter inleiding aangevoer. Aan die hand van hierdie voorlopige tipering van "idiolek" is 'n eerste doelwit van die studie om bie agtergrond te omlyn waarteen die empiries-tekstuele ondersoek nJ die reelmatighede en tendense van die bundel, ldiolek, gesien moet wbrd. Omdat Cloete literator-digter is, is besinning hieroor nodig. Dit

I

is immers die sogenaamde pragmatiese

"genre" wat Cloete se idiolek te¹n grondslag le. Die aard, doel en middele van literator-digter·s kap sal in bie eerste hoof stu k bespr·eek word. Rele-

9

(20)

vante begrippe wat hieruit voor·tvloei, sal gaandeweg gedefinieer· word.

Sodra dit duidelik is wat liter·ator·-digterskap in die algemeen inhou, word die besonder·e van Cloete se idiolek a an die hand van ldiolek onder·soek.

Rekenskap word in hoofstuk 2 gegee van die wisselwerkende aar·d van Cloete se literere diskoers, naamlik dat hy as literator sekere insigte ten opsigte van poesie in die algemeen openbaar en dat hierdie sieninge vera!

aantoonbaar is in ldiolek. Cloete se hantering van die verskynsel vers word dus aan die hand van versinterne sowel as verseksterne manifestasies ondersoek.

idiolek" genoem.

Die tweede hoofstuk wor·d daarom ''Vers en

Die taalmanifestasies van sy poesie en spesifiek tematies en stilistiese eie-aar·dighede kom hier· aan bod. Die digterlike taalmiddele, waaroor Cloete versekstern besin het, maar versintern op 'n besonder·e wyse wisselwerkend hiermee koordineer, word beskou. Aandag sal oak aan leksis bestee wor-d in 'n paging om 'n digter-like "leksikon" af te lei.

Ee·n van die voor-die-hand-liggendste aspekte van 'n digter· se idiolek is die herhaling van bepaalde woor·de in sy poesie. Hierdie woorde kan selfs as sleutelwoorde in 'n hele oeuvre dien. lntegrasie van hier·die woorde binne die seggingsgeheel van 'n bundel, rubr-iek of selfs gedig kan 'n unieke patroon ('n idiolek) vorm. Die digter se leksikon het betekenis- implikasies vir die geheel van sy werk en raak daarom by uitstek sy idiolek.

'n Verdere doelwit is om die literatorkornponent van die sarnestelling literator-digter te bestudeer en wei soos dit idiolekties gekon kretiseer is in Cloete se poesie. Dit kom in hoofstuk 3 aan die orde. Cloete se unieke wyse van waarneming kr·y onder· andere aandag in hierdie hoofstuk. Die titel "Sin en idiolek" dui dus op die r·asioneel-intellektuele dimensie van Cloete se woordkuns. Soos in die vor·ige hoofstuk is verseksterne sowel as versinterne uitspr·ake, in saver dit relevansie het, in berekening gebring. Die wetenskaplike onder·bou van Cloete se poesie en 'n voorlopige kwalifisering van die idiolektiese daarvan, word oak gegee, maar waar· vanuit "vers"-perspektief in die vor·ige hoofstuk gefokus is op dit

10

(21)

wat eie is aan Cloete se oeuvre, word nou vanuit "sin"-perspektief na kenmerkende trekke gekyk.

Die Woord-komponent van die subtitel dui op 'n volgende doelwit, wat in hoofstuk vier ter sprake kom. In 'n poging om die Cloete-idiolek te beskryf, word die fokus op die religieuse dimensie van sy poesie geplaas en veral die Cloete-idoom wat i~ die teken van 'n bepaalde r·eligieuse visie staan, word verreken. Seker!" aspekte van die Cloete-leksikon word beskou en soos by vor-ige hoofStukke wot·d weer eens afleidings (voorlo-

1

pig) gemaak ten opsigte van dif patroonmatige in Cloete se poesie.

I

Hoofstuk 5 volg 'n alternatiewel benader-ing tot die probleem van idiolek- identifikasie. 'n Nuwe strategie!. afgelei van 'n model wat tevore in 'n ander literere sfeer in verband I met die beskr·ywing van 'n literere idiolek gebruik is, word gevolg. Die bkstaande model word sodanig aangepas dat dit ook Cloete se eksplisiete~ bemoeiing met 'n bepaalde vorm van intertekstualiteit belig. Dit is 'n poging om vanuit teksvariante deur herhalende elemente idiolektiese verskynsels in Cloete se poesie bloot te I

e.

Die slotbeskouing het ten doel 'n sintese van vorige bevindinge en bepaal uiteindelik die wisselwerkende aard van vers, sin en Woord as oorkoepelende idiolek van T. T. Cloete.

VII DOELWIT

Samevattend is die hoofdoel van hierdie studie dus om die interafhanklikheid van Cloete se ar·tistiek-kreatiewe en wetenskaplik kreatiewe denke saam met die religieuse stramien van sy poesie te verreken en die essensie van sy idiolek, wat in ldiolek neer·slag vind, aan te dui.

11