Opvoedkundige straf : volgens ons eie and oorsese opvoedkundiges

VOLGENS ONS EIE EN OORSESE OPVOEDKUNDIGES

deur

Claudius Emanuel Willibald Gutsche

Voorgele as gedeeltelike nakoming van die vereistes vir die graad van

D. PHIL.

IN DIE FAKULTEIT VAN ,

OPVOEDKUNDE

UNIVERSITEIT VAN PRETORIA PRETORIA

1939

OPVOEDKUNDIGE STRAF:

VOLGF.NS ONS

EIE EN

OORSESE OPVOEDKUNDIGES

DEUR

CLAUDIUS EMANUEL WILLIBALD GUTSCHE

VOORGE~ AS GEDgELTF~LIKE NAKOMING VAN DIE VEREISTES VIR DIE GRAAD VAN

D. PHIL.

IN DIE FAKULTEIT VAN OPVOEDKIBIDE

UNIVERSITEIT VAN PRETORIA

.PRETORIA

1939.

Hoofstuk

II.

III.

IV.

DIHOUD.

Bladsy WAT BF:11tK.Eh S'i'RAn •••••••••••••••••• 1 - 27

.l. Ve ran twoordel 1khe1 dagevoel en

B.

c.

D.

E •

Ge••te~···

¹

Strat GD Boetedoening •••••••••·• 10 Die Leer vnn die Nntuurlike strat.

Die onmisbaarheid van die Opvoeder 11 outoriteitsbeginsel en Veyhe1ds-

beg1neel. Die ger1nge mate van

etre.f by pr1m1t1ewe volkere ••••••• 15 Ia d&&.r 'n vorsk1l tusaen J'Uridieao an Opvoedkundige straf'? ••••••••••• 22 STRAFD.EIWiDELING VAN BEPAALDE

SXOOLOORTREDINGS. •••••••••••••••• 28 - 65 .l. Af'knou ~n Baaeepeel ••••••••••••••• 30

B. Diefstal •••••••••••••••••••••••••• 39

c.

Egoiotieoc Leucns ••••••••••••••••• 51 D. Lnatkom •••••·••••••••••••••••••••• 62

STRAFBEIIANDELIHO VAN BEPA.ALDE SlCOOL-

OORTRED :CHE (VOOHTSETTING) •••••••••••• 66 - 100 E. Moedew1111ge Onbeloetdheid ••••••·• 66

F. Ongohoorsaamheid ef Verset •••••••• 71 G. Onsedelike Teal••••••••••••••••••• 77 H. Seknuele Vergrype ••••••••••••••••• 80 I. Rook•••••••••••••••••••••••••••••• 89 1. Stokkicsdrnai ••••••••••••••••••••• 93

S'IIlAFBI:HA!;JELING VAN BEPAALDE SKOOLOORTREDINGS

(VOO~E'l"I';,:NG) •••••••••••••••••••••••• 100 - 125

~· \

x.

Slordige Skrif ••••••••••••••••••••• 100 L. Slord1ghe1d op eie Lyf en Y.lere ••••• 103 M. Vern1eleug •••••••••••••••••••••••••107 N. Vlook ••••••••••••••••••••••••••••••110

o.

WerkYersuim (ernst1ee) •••••••••·••·ll2 P. Wreedheid ••••••••••••••••••••••••••119 V. DIE MOEILIT),A.cn_,E OORTREDIN OS OF OHDEUGDE

OM TE BESTRY •••••••••••••••••••••••••••126 - 132 VI. DIE P'REKWF.MSIE EN DCELTRF-FFF_.MDH1~ID VAN

VERN.AME S"iRAFMIOOELS •••••••••••••••••••133 - 165 Dio Keee-To~rkomende strawwe •••••••••••133

Die Verskillende strawwe :-

A. Skaem. mnak ••••••••••••••••••••••••• 137 B. Grappig die spot dryf •••••••••••••• 139 C. ISOLJ\SIE ••••••••••••••••••••••••••• 142 D. Skoolsit •••••·••·•·••·••••••••••••• 145 E. stretwerk b7 die hui~ •••••••••••••• 148

F. Ander soorte van- strar en

strafwerk ••••••••••••••••••••••••• 150 G. Tydelike Skorslng en Perme.nente

Verwydering ••••••••••••••••••••••• 153 B. Ontneem van voorre~e •••••••• : ••••• 161

Hoofstuk

VII. LYFS'rilAF ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

A.

(a) (b) (c)

Op watter ouderdomme (by skoolkinders) is lyfstrat die doeltreftendste? •••••••••

'n Deeglike pak of net •n poeie raps?•••

Hoe effektief is lyfstraf vir karakter- foute? ••••••••••••••••••••••••••••••••••

(d) Hoe eftektief ia lyfstraf vir werkgebreke

Bladsy.

166 - 194 •

166 169 172 enwerkversuim? ••••••••••••••••••••••••• 175 (e) Kan Lyfstrat heeltemal uitgeskakel word?.. 177 (f) Waar is lytstraf beslis at te keur

(g) (h)

en Waarom?•••••••••••••••••••••••••••••••

Is dit goed dat alleen die Hoof lyfstraf moet toedien? •••••••••••••••••••••••••••

Is dit waar dat lyfstrar sekere kinders seksueel prikkel?••••••••••••••••••••••••

B. IN WATTER Llu~DE WORD LYFSTBAP VIR KINDERS

TOEGELAAT, EN WAAR WORD DIT DELET?•••••••••

VIII. STRAF IN VEREAND MET BUITENGEWON'i OPVOEDKUNDIGE INRIGTINGS. ••••••••••••••••••••••••••••••••••••

A.•

1.

2.

3.

4.

5.

6.

B.

Die Abraham Kr1el-Kinderhu1s,

Langlaagte, Transvaal•••••••••••••••••

Die Industrieskool vir Meisies op

Standerton, TransTaal •••••••••••••••••

Die Industrieskool vir Seuns (naby) Heidelberg, Transvaal•••••••••••••••••

Die Houtpoortse Verbeteringshuis,

naby Heidelberg, Transvaal••••••••••••

"Norman House", 1ohannesburg ••••••••••

"Spaclanan House", Krugersdorp •••••••••

Behandeling van Bednatmakere ••••••••••

IX. HtTLPMIDDELS OK STRAF SOVEEL AS MOONTLIK UIT TE

SKAKEL •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Stelsels om Straf uit te Skakel: VALENTIN, TROTZENOORF, THOMAS ARNOLD, WILSON GILL,

10HANNES LANGERMANN. •••••••••••••••••••••••••

DIE PREFEKSTELSEL (en ander atelsels)

IN ONS LAND·•••••••••••••••••••••••••••••••••

In watte~ skole word die prefekstelsel

aangetref? •••••••••••••••••••••••••••••••••••

Voorregte en kentekens van prefekte ••••••••••

Die prefekstelsel en strafuitskakeliIW •••••••

Kiesing van prefekte: moet dit demokrnties geskied of nie? ••••••••••••••••••••••••••••••

Uit watter klasse moet prefekte gekies word? ••

Keuse deur leerlinge: die bestes? of die populerstes? •••••••••••••••••••••••••••••••••

Word daar gereilde vergaderin~s van prefekte gehou? ~-•••••••••••••••••••••••••••••••••••••

180 182 186

192

196 - 239

196 206 211 217 232 233 236

240 - 274

240

244

247 249 250

261 252 254

255

- I I I .

Hoofstuk.

Behoort prefekte die reg te hi om straf op te 1&? ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Pligte van prefekte •••••••••••••••••••••••••

?or~ake Tir miflukkinr, van die prefekstelsel.,..

1n n paar sko~e. •••••••••••••••••••••••••••

Onmisbare eienskappe van pretekte •••••••••••

Onmisbare kenmerke van 'n goed-eeorgeniseerde prefekstelsel •••••••••••••••••••••••••••••••

VOORBEELD VAN KONSTIT"J9IE: Gekombineerde Prefek- en Seniorstelsel ••••••••••••••••••••

X. HULPMIDDEIS OM STFaF SOVEEL AS MOONTLIK UIT TE

SICAKEL (VOORTSETTING) ••••••••••••••••••••••••

Geskikte Werk en Geleentheid vir Prestaeies en Vryetydsbesteding ••••••••••••••••••••••••

Padvindery en Buiteskoolse Akt1wit61te ••••••

XI. HULPMIDDEIS OM STRAP' SOVEEL AS MOOUTLIK

UIT TE SKAKEL ,voo:aTSITTIWG) ••••••••••••••••••

Persoonlike Verhoudings en Karakterstudie in Verband met Straf ••••••••••••••••••••••••

Karakterstudie ••••••••••••••••••••••••••••••

Opvoedkundige Klinieke ••••••••••••••••••••••

XII. OPSOMMING EN GEVOLGTREKKINGS.

. ...

^•.•

... .

BIBLIOGRAFIE ••••••••••

VRAEL'YS ilN SKOLE GmTUUR • •••••

Bladsy.

267 261 263 263

266

268

275 - 291

275 286

292 - 306

292

294 301

307 - 313.

314 - 320

321 - 324.

1.

HOOFSTUK I.

Wet beteken ₁₁STRAJ'". 2

Verantwoordelikhe1dsgevoel en Qawets.

Is die mens verantwoordelik vir sy dade ot nie?

Oor hierdie vraag is &w.r al onteaglik baie geskryt. As ons die vraag ontkennend beantwoord, dan is elle opvoeding onmoontlik.

Kohnstamt'l't(l)

se

die volgende: "Opvoeding is gewetenevorming ••••••

•••••••••• wie geweten zegt, zegt verantwoordelijkheid ••••••••••••

DaaroD kunnen wij ook alle~n opvoeden voor zooveel wij verant- woordelijkheid aanvaarden, bewust of onbewust. Inderdaad er- kennen dan ook alle opvoedkundigen op welk metaphyeisch of kennistheoretisch standpunt zij ook mogen staan, dat de mensch verantwoordelijk is".

Dit sou ons bestek oorskry om alle begrippe en implikasies wa.t met straf te doen het noukeurig te ondersoek.

Hier dien egter tog met nndruk daarop gewys te word dat die

begrip "verantwoordelikhsid" verreikeude implikasies het en eelfs WTsgerig nog ver van deurgrond is. Beteken .verantwoordelikheid"

die besit van 'n "vrye wil" soos vroeer aanvaar is? Ona wil hier volstaan met die bevinding dat al die begrippe soos strar.

verantwoordelikheid, skuldbewussyn, gewete, berou, versoening, verwys na twee dinge ~at in 'n geestelike verhouding tot mekaar staan. Daar is ten eerste 'n n~rm of 'n eis of 'n ideaal wat deur 'n peraoon of groep met geaag beklee, gestel word, en dan is daar 'n persoon wat die norm aanvaar h·,t, d.w.s. op een of ander wyss ingestem het om die ideanl na te strewe. Dit is die kernstuk van die hele verantwoordelikheidsidee, naernJik dat daar isnand is wat 'n nom. of 'n taak subjektief aanvaar het en dit wil nalewe.

Da~ruit volg ook dat nieocnd ware skuldbewussyn of be- rou oor iets kan belewe nie teney die pereoon vrywillig innerlik in- gestem het om die wet of ideaal wat hy deur sy daad aantas, te

aanvanr nie. Die geesteswetenakappe soos

(1) Ph. Kohnstmmn: .Persoonlijkheid in wording", 1929, bl. 66.

2.

die geskiedenis, sosiologie en sielkunde moet die waardeleer or filosotie behulpaaam wees om vas te stel watter ideaal ot ideale aan die mene of die w&reld of 'n gemeenskap dieper eie is, en dit is die taak van die opvoeding tuis, op skool en in die openbare lewe om kinders sover te lei dat hulle daardie waardes self aanvaar om daarna te lewe(l). Gewete betekm daa bewuseyn ot kennis vnn die aanvaarde ideale, skuldbewyssyn die wete dat nie gehandel is na die eie gewilde norme nie, berou

•n leedgevoel oor die eie ontrouheid aan die eie norme. Dnarom is die hoofdoel van alle ware opvoeding om die kind te lei en te help sodat hy die diepeie waardes van sy geestesgemeenakap, d.w.s.

ay volks-, kultuur- en ,go.dsdiensgroep kan ontdek en innerlik aanvaar, want dan eers voel hy hom verantwoordelik. Soos Xeyter tereg aandui, moet die opvoedkunde 'n menigvuldigheid van doel- stellinge aanvaar m.aar tog 'n samehang of eenheid in d1t alles Yind, 'n hierargie van d oelstellinge due onder leiding van 'n integrerende beginse1.<²) }iyeelf beskou die organiseer van die kind se lewenskragte tot 'n "stabiele eenheid" as die hoogste doelstelling van die opvoeding of soos hy dit anders u1tdru.k

"innerlike stabiliteit en bestendigheid". Die nadruk wat ons egter op die "beterwete" en die varantwoordelikheidsgevoel ,2!.

-bewuasyn

13

in teenstelling met xeyter moet daaruit verklaar word dat one veral te doen het met die gadrag en oortredings van

die skoolkind. Daarom tree die karaktervorm1ng soos by Kohnstam:m,

~oerater en McDougall in hierdie studie meer op die voorgrond.

Miskien moet one due praat van die doel van opvoedlmndige atraf- behandeling in one geval en nie van opvoeding 1n sy geheel nie.

Willemse

el

die volgende:(j)"As ons aware krimineles bestudeer, dan vind one dat die meeste van hulle ook volgens die regeopvatting van vreemde kulture en volke oortreders sou gewees het". Daarvan sou mens geneig weea om at te lei dat

aekere algemene norme gemeenskaplike eiendom van die hele mensdom

(l)

Vergelyk ook T.1. Hugo: .xarakterstudie en Opvoeding", 1922, Hoofatuk IV, veral bla. 81, 88 en 86; en verder die referaat oor Geskieden1s deur prof.

I.D. Bosman voor die Onderwyskongres te Bloemfontein, Julie 1939.

(2) 1. de W. Jteyter:, Qpvoeding en Onderwys,: Bloemf'ontetn, 1936, bla.110. 113, 117.

(Al 4 J Q ~ ~ ~ o ~ .£. ✓.~~-· ^_

1 ~ . · · _

11/!JJ,, - ~ .. /~._

.;.. 3 -

is. Wat betret sulke norme moet hulle m.1. beskou word as die

stem van die Skepper in die mens. Deanietemin bring tie verakillende nasionaal-Iculturele ontwikkelinge en omstandighede van die ver-

ekillende gemeenskappe tog ander nuanseringe mee van die algemene waardea. 'n Lewendige opvoedkunde sal dua die kind tot verant- woordel1khe1d lei in die eerste plek ten opsigte van die norme en ideale wat hy reeds van kindsbeen at daeliks ervaar het. Indien die skool n1e organiea aansluit ^by die norme van die ouerhuis en die ^bekE:nde gemeenskap nie, mae.r probeer om die kind verantwoor- delikheid te laat aanvaar teenoor vreemde abstrakte norme, ver- oorsaak dit verwarring en kontlik in die gees van so'n kind.

So'n botsing tussen die kodea en ideale van die ouerhuis en

die van die akool, blyk baie duidelik uit .Amerikaanse onderaoekinge oor die hol misdaadaytere by die kinders van immigrante(l). Die atbrekende uitwerking van ao'n disha:rmonie lean dus nie meer ontken word nie, en die skool moet uitera versigtig wees om die volkaetos as grondslag nie te ondermyn nie.

Gewete en Verantwoordelikheid by Kinders.

Omdat die verantwoordelikheidsgevoel wat ons as die doel van opvoedkundige atraf beklemtoon het, so nou saamhang met gewete, is dit noodsaaklik om aan te du1 dat die gewete (en ook verantwoordelikheidsbewussyn) reeds vroeg in die lewe van die kind te voorskyn tree. Die nuutste opvattings

is

dat die gewete

'n ingewikkelde dinamiese struktuur is, in die vorming waarvan verskillende faktore werksaam is.<2) Ten eerste is danr die primere sosiale neiging en vermoA om met andere mee te voel,

aimpe.tie, wat reeds by die kind tussen een en twee jaar waargeneem

-Al<

kan word. Dit is 'n ingebore aanleg wat gel~elik ryp word en nie (eoos die Behaviorieme aanneem) deur ervaringe aangewerf word nie(3). Onteenseglik word die inhoud ve.n die beterwete

egter ook stark be1nvloed deur die voorbeeld en gebode van die ouera.

(1

(2)

Dia psigo-analiae huldig selfs die opvatting dat die gewete ot "Ideale-Ek" hootsaaklik die neerslag is van die ouere ee

voorbeeld en bevele wat ^by die kind later vanaeltaprekend-onbewua word en sy vital• drange in bedwang hou.(l) Dit gee ona ook gelyk

waar one aangedui het dat die opvoeding deur voorbeeld en strar die kind moet voer tot die aanvaarding van die gemeenskap se

norme en ideale. Hoewel die natuurlike meegevoel en die opvoedende belering beskou moet word as die grondp1lare van die gewete, kom daar nog meer by. lloDouge.11 e.a. wys tereg op die groot betekenis van die rangstrewe van die mens ("self-assertion and self-submission") en sy aelf-waarderingagevoel ("self-regarding sentiment") in die

opbou van sy karakter.< ²) Of dit as sedelik waardevol beskou moet word, laat on■ nou daar, maar dikwels word kwaad nageleat

or

goed gedoen nie uit simpatie nie, ook nie vanwee onbewus geworde ouergebode nie, maar hootsanklik tenrille van die publieke opinie.

Maar selfs hierdie 4r1e element• kan nog nie heeltemal die gewete en normverantwoordelilcheid verklaar nie. Pundamentalistiese skrywera glo aan 'n tundamentele beset van goad en kwaad by die mens afgesien van meegevoel • ouergebode en aeltreepek. Die regsbewussyn van die kind kom duidelik uit in sy beaondere gevoel1ghe1d ten opaigte van beurte en later ook in verband met onwaarheid en oneerlikheid, manr dit is baie moeilik om te s3 boeveel daarvan ouer-voorbeelde is en hoeveel te wyte is aan 'n inherente beset van goed en kwaad.

Ona is nie 1n ataat en beskou dit ook nie ons taak om noukeurig vas te stel hoe en wanneer al hierdie strukture en die verantwoordelikheidagevoel wat daarmee saamhang in die lewe van die kind begin te funksioneer nie. Dit is genoeg om aan ta dui dat die kind reeds voor sy akooljare 'n groot ontwikkeling op die gebied deurmaak. Die primi tiewe sku.l<l_bewussyn wat berus op 'n

-

vreea vir strat en ook die vermoi am met an4ere mee te voel, ie reeds by di9i'tind van twee jaar aanwesig. Langaa.merhand word die 7eber •••• bls. 274, 310, 361. E.A.D.E. Carp.~De Psychopa,ien,'

.&msterdam"bls. !2,4, 3 3., .34-- .

. d'3~

wm.

McDougall: ''Social Psychology': 1926, bls. 213, ens.

... 5 - ..a...

na\we.= selfsugtigheid met toenemende ouderdom aan bande gele deur nuwe gewoontes en insigte wat die kind opdoen in sy verhoudinge met ouers en ander kinders. Wanneer hy or sy met die eesd~ jaar in die skool kom, mag ons aanneem dat die kind nie alleen al die denlcwette kan gebruik nie, maar ook reeds die vernaamste gedragsno:rme leer ken en verantwoordelikheid aanvaar het. Daarvoor is baie aanduidinge soos simpatie-uitinge, 'n goeie beset van beurte en besittingsregte, taalgebruik van etiese begrippe soos "ma:mrnie maak nie reg nie", en ,.jy .houJ.

nie Jou woord nie."(l) Natuurlik 11 daar nog 'n groot veld v1r ontwikkeling en invloed deur die skool en lewe na die

sesde jaar. Die gewoontes en norm.a moe~ geko6rdineer, (tot "'n innerlike stabiel• eenheid" gevoer) en op die wyere lewensgebiede van toepassing gemaak word. Bowendien)soos one nog later sal aantoon in die bespreking van gesag en vryhe1d, bly vrees vir blaam en strat, of hoop op lot en loon nog lang belangrike motiewe. Eers laat in sy karakterontwikkeling word die mens se verantwoordelikheidsbewussyn en idealisme so sterk dat hY of sy oorwegend terwille van die eie nonn of ideaal handel •

..__

Die na\we verantwoordelikheidsgevoel en verant- woordelikheidseise wat ons by skoolkinders aantret, word veral deur die·selfondersoek wat die puberteit kenmerk later tot 'n bewuste oortuiging dat elkeen wel deeglik verantwoordelik is vir sy dade. Kelchaer kom tot h1erdie gevolgtrekking na sy die uitsprake van 2;?,77 jeugdiges nagegaan het. Hulle het opstelle geskryf' oor sulke onderwerpe soos Rskuld, strat, berou". Die groot meerderheid van jeugdiges sien wel dat die mens as gevolg van sy natuurlike aanleg iucere misdade kan pleeg, maar hulle eis nogtans van die oortreder rekenskap.

{l) Prof. Willemse: Ongepubliseerde lesings.

~ ^{~ :} ~ ~ ~ ~

[,t) ~ ~ ^{- / ~} ~ ^{~ :}

1?

9

i / ;;M . ~:t. .

Verantwoordelikhe1dsgevoel by Misdadigers.

Dit is •n bekende teit dat misdadigers hulleself in baie geTalle aan die owerhede uitlewer, selfs om die dood- atr~ op hulle te neem.. J'oerater (l) mae.k melding van Louis Proal, 'n Franse regter wat 'n boek oor ,.lliadad1ghe14 en Strat"

geskryt het. Proal verklaar dat hy' in ay ondervinding baie dergelike gevalle te8gekom het. Onder hulle was daar aowel

jeugdiges aa ouea, eowel diewe as moordenaare. en hulle het hulle atrat nie net ondergaan nie, maar hullo bet dit uitdruklik

verlang en erken dat nie die omatand.ighede nie maar hulleself die ekuld dra. Ben erken b.v. 4at hy nie eerlik teensy harts- togte geatry het nie, en 'n ander vertel van die vreeslilte gewetenswroeging wat hy na die misdaad ondervind het. Proal wys dan op die wonderlike rua wet sulke m1edad1gers ondervind na hulle deur die hot veroordeel is.

Veral by die psigo-analitiese akrywers neem die normatiewe wideale-Ek" en die skuldgevoel 'n belangrike plek in. <2> Dit is bekend dat hulle (veral Carp) min versk11

maak tuasen die "Ideale-Ek" en die "gewete". Neteoos die klein kind bang voel en dit wil goedmaak ashy die ouers se bewuste bevel• duidelik oortree het, so voel die groter kind en volwasse oortreder later ekuldig want

a;e

strenge ouergebode is dan al deel van homselt, sy gewete of "Ideale•Ek", geword. Hierdie ,.Ideale-Ek" hou nie net die Vitale en egoiatiese dritte van die groter kind en die volwaasene in bedwang nie, maar dit eis ook genoegdoening wanneardie dritte deurgebreek het in die vorm van

'n verbode daad. soms ontstaan dan na sulke verbode dade 'n bewuste akuldgevoel maar dikwels is die skuldgevoel donker-

bewua en kom alegs tot uiting deur angsgevoelens, depressiwiteit en ander lui tegewone verakynsela. .Alexander (Z) w:,s veral daarop dat baie miadadigers deur hierdie donkerbewuste akuldbewussyn gedrywe word om na straf te soek, hulle oortree weer en weer om (l}

(2)

r.w.

Foerster: "Schuld und Sf.thne", 1912, bl. 71.

E.A.D. Carp: wDe Paychopathiin", 1934, bls. 20-45.

( 3 ) Fr • .Alexander and \f. Healy: "Roots ot Crime", 1935, bls. 293; 111-118. Vergelyk ook H.S. Bryan: ttThe Troublesome Boytt, 1936, bl. 137.

- 7 -

gestraf te kan word. Straf is vir hulle donkerbewuste

skuldbewussyn

'n

aangename lafenis. Dit is die groat verdienste van die analitiese skrywers dat hulle daarop gewys hat dat 'n uiterlike gedrag baia diep wortels mag

hi.

en dat die kon:f1ik tussen sy "Ideale-Ek" ot gewete en die natuurlike drifte selfs

by die enoodste misdadiger bestaan, veral in sy donkerbewuste.

Oenskynlik is daar natuurlik misdadigers wat weinig verantwoordelikheidsgevoel openbaar. Willemse (l) maa.k melding van mense wat moorde pleeg en wat, as mens hulle teregstel, geen spoor van berou toon nie; b.v. in die geval van die lusmoordenaar Kurten was die verstand heeltemal normaal en was daar geen taken van berou ta sien nie.

Willemse <2) kom tot hierdie gevolgtrekking:

n'n Matige graad van die morale defekt en gebrek aan invoelbehoette moat by die meeste swaarkrimineles welseker toe- gestaan word". Maar dit wil nie

se

dat hulle van kleins at onvatbaar was vir goeie opvoeding nie. Onder die volgende afdeling sal one hierdie punt verder bespreek.

Verantwoordelikheidsgevoel by Kranksinniges.

Xortliks wil ek nagaan wat Kohnstamm (3

} in verband hiermee meedeel. HY maak melding van die arbeidaterapie vir

"onrustige" pasiente sooa dit in die eerste instansie deur dr. Simon van G(ltersloh toegepas is. Ek wil hier beklemtoon dat ons hier te doen het met die swaarste gevalle van geestes- siekes. Kohnstamm

se

dit uitdruklik. Hierdie behandeling is ook in Nederlandse gestigte op proef gestel en wel met skitterende suksee. Vroe~r het omtrent 30~ van die gevalle op "Santpoort" en

"aan den Dolder" behoort tot die "voor bun omg8'J(ing gevaarlijke, agressieve, scheurende, vernielzuehtige patienten" wat in isoleer-

(1)

(2) (3)

Willemse en Rademeyer, A.W. bl. 24.

w.A.

Willemse en C.I. Rademeyer: c.1.,...-;-; bl. 25.

Paedagogische studien, Febr. 1929: Ph. Kohnstamm:

"De Psychiater ala Opvoeder".

• 8 -

kam.ers ot ¹ⁿ permanente baddena moes verpleeg word, ot ^by 'n geringer graad van onrua "meestal slordig en vies gekleed, op de a1'deelingen omhingen". Hierdie tipe van pasiint het egter reeds "praktiach geaprokenn uit die gestigte verdwyn. Na invoering van die terapie was daar minder a s * dergelike pasiente wat weena psigieae atoornisse nie gewerk het nie, terwy-1 daar vroelr 30i was.

Hoe 1a hierdie resultate verkry? Xort~lika is die nun behandel1ng aa volg:

(a) daar word vir elke paaiint werk gesoek n t aanpas

by ff1' intellektuele trap van vaardigheid;

(b) die paailnte word gemeenskaplik in 'n omgewing geplaas wat so huislik en aangenaam aa moontlik is;

(c) enige wanordelikheid word omniddellik met aagtheid maar groot beslistheid onderdruk. Die pasiinte wat hulle aan wanordel1khe1d skuldig maak:, word dadelik uit die gemeenakap verwyder en vir 'n tydperk van 5 minute in 'n iaoleerkamertjie gebring. Kohnstamm

s,

^{'n mens}

moet die menae help en hierdie kort isolering word met dankbaarheid deur hulle aanvaar. Hierdie maatreil is byna altyd voldoende om die pasi&nt so te belnvloed dat hy weer in die gemeenskap opgeneem kan word. ·Dit is selde dat die isolaeietyd tot 10 ot 20 minute moet ver- leng word •

•

(d) ladigheid word met bealistheid teigewerk.

Wat ie nou die belangrikete verskil tussen die ou behandeling en die nuwe? In ·kort, 1• dit hierdie: dat die pasi&nt nou vir ay handelinge verantwoordelik gehou word. Die ou terapie het die wanordelikheid beskou as 'n noodaaaklike gevolg van die siekte en dat die pasilnt nie anders~ handel nie, maar die gevolg wae dan vroe!r.geweldpleging wat alleen met geweld kon gekeer word.

Die nuwe behendeling stel dus sellre eise aan die

-

pasilnt - ., in di t a de-verantwoordeli jkstellen ligt het

zwaartepunt van de geheele verandering". Xohnstamm

d

dat die ou beho.ndeling - "onder den invloed van eenzijdig

materialiatische en deterministische theoriein" - die pasiinte beroot het van hulle kostelikate goed deur te ontken dat hulle tog verantwoordelike menae is, want dit bly hulle tog,

se

Xohnst81111l, al is hulle krankeinnig. ••1• als mensch behandeld wordt, reageert ala :mensch, in die eenvoudige waarheid ligt

haar verwonderlijk suoces•. SO verklaar Kohnstamm die verandering.

il moet daar due toegegee word dat verantwoordelikheids- gevoel nie in dieseltde mate by alle manse aangetret word nie, nogtana moet die totale atwesigheid daarvan eelts by swaar- krimineles en swaarkrankainnigea aterk batwytel word.

Carp (l)

al

o.a. die volgende:

"De menigmaal opvallende koelheid en pseudo- onverschilligheid, waarmede ernatige emotioneele gebeurte- nissen (b.v. ongelukken, verlies van tamilieleden, Ter-

oordeel1ng) door vele pa7ohopatieche pereoonlijkheden achijn- baar worden opgencmen, behoeven dan ook geenszins te getuigen van een werkelijke gevoela-stompheid ot eenig moreel detect, maar lcunnen m.enigmaal ala een verdringing der werkelijkheid en als afweer-middel ter bescherming der persoonlijkheid word.en beschouwd".

Omdat dit volgens carp verkeerd is om aan te neem dat aulke peraone nie anders kon gehandel het n1e<2

>,

omdat die kriminaliteit nie 'n "onatwendbaar tatum• is nie(3

) en omdat die gewetenstunkeie ^by hulle tog "op verkapte wijzen werkzaem kan zijn"(4) volg dit dan ook dat berou ook by hulle aanweaig lean wees. i l is dit dus waar dat daar soms geen uiterlike tekens van die minste berou by die misdadiger vir ons sigbaar 1s nie, dan mag ons nog nie die gevolgtrekking maak dat daar·geen die minste berou aanwesig is nie. Selfe ICUrten het erken dat hy die dood verdien en hat nie omgegee om dit te ondergaan nie.

(l)

Carp, a.w.; bl. 106.

(2)

carp,

••••;

^{bl. 79.}

(3)

carp, a.w.;bl. 127.

(4)

•.•.

• 10 -

Btrat as Boetedoening.

As daar 'n verantwoordelikheidsbeset en skuldbewuesyn

by die kind aanwesig is, dan is daar ook die behoette om weer reg te maak wat verkeerd gedoen is. Kaar dit ls onmoontlik om iets wat gebeur het, weer ongedaan te maak. Al sou 'n kind 'n gestaelde artikel weer teruggee, dan is die verkeerde daad daarmee nog nie uitgedelg nie. Gevolglik ia daar 'n behoefte by die akuldige

om 'n lyding te ondergaan. Hierdie "vrywillige" lyding s1illboliseer die erkenning van akuldbeset. strat 1• dus - in hierdie lig

geaien - nie 'n wraakhandeling deur die opvoeder nie, maar 'n weldaad vir die kind, natuurlik nie in die sin nie as of die gedane ongedaan gemaak word nie. Hlberlin (l) druk dit so uit:

"De.rum iat die richtige Sflhnestrate durch den Erzieher, beeonders auch wegen dea darin enthaltenen Liebesentzuges. eine Wohltat

rnr

den schuldbeladenen Z8glingtt. Voor daar nie eera boetedoening plaaevind nie, is die kind wat betret sy sedelike energie gestrem.

Kaar deur boetedoening word die akuldige weer vry. "So wirkt die sf1hne. durch Betreiung und damit Vermehnmg der disponiblen Energie. gO.nstig nlr die sittliche Geataltung der Zukunft".<2

>

Kohnstmmn(B) wya daarop dat die kind wet gestrat word, voel dat die lietdesband tuseen hom en die opvoedar bly beataan, dat dit selta nouer getrek word deur die straf. Dit kom egter daarop aan in watter geea die bestratfing plaasvind.

Die opvoeder moet egter ook help om die gewete te vorm of te skep deur atkeuring te wye met simboolhandelinge. ,.De etraf ie een aimboolhandeling. waardoor op een voor het kind begrijpelijke wijze een veroordeling uit de ethische sfeer in de empirische werkelijkheid wordt vertolkt en aldua zijn geweten gewekt en gevormd•.(t) Die simboolhandaling sal in die geval

(l) p. Haeberlin: "Wege und Irrwege der Erziehung", 1920; bl.158.

<2_{> p.} Haeberlin:

A.w.;

bl. 160.

(3 ) Ph. Xohnstamm: ,.Persoonlijkheid in Wording1', 1929; bl.270.

( 4 ) .,

Gt.-!°

bl. 270 •

• 11 -

van 'n klein kind die vom van 'n tik kan aanneem, maar so 'n tik het volgens Kohnstamm niks gemeenakaplik met kweperlat-opvoedkunde nie ("Prflgelpldagogik"). _.Maar",

al

ICohnstamm(l}"ik eluit mij geheel aan bij Katz en Kabisch ("Das neue Geschlecht", bl. 160) ala zij mean.en dat na het twee4e of uiterlijk derde levensjaar dit middel reeds overbodig moet zijn geworden•.

Selh na daardie leettyd moet een of ander ~ ,

'n

tubare ieta, gepaard gae.n met die straf', want woorde e.lleen is volgena Kohnstamm ondoeltreftend. Kohnstamm keur dit teitlik altyd at om 'n atrat

Jcw7t

te akel? (Vergittenia ie egter heeltemal ieta anders aa lorytakel. Kohnatanm keur dit b.v. aterk at dat

'n kind gedwing word om by die opvoeder te pan elcakuua vra.

Hierdie punt sit onslater verder uiteen,

Die Leer van die Natuurlike strat.

Dit waa Rousseau wat die leer van die Natuurlike Strat verkondig het en daar ie tot vandag toe opvoedlcundigea wat hierdie teorie propageer.

Rousseau het aangeneem dat die kind 'n a-morele wese is en dat alle aedelike opvoeding gevolglik tot die puberteit uit- geatel moet ¹¹⁰ rd. ( 2 } !tinders moet volgens Rousseau nooi t strat ae aulke ontvang nie, mar die "straf" moet f'eitlik vanselt kom as

'n natuurlike gevolg van hull• dade.<3

) As voorbeeld noem. Rousseau die geval van 'n kind wat 'n leuen vertel. Die natuurlike gevolg sal in hierdie geTal wees dat die opvoeder en ander hom nou nie meer glo nie, al apreelc hy dan ook die narhaid. {Oor die verdert- lib invloed van so'n hand.•l•wy•e sal ek op 'n ander plek uitwei).

Haar eooa dikwela by Rousseau die geval is. hou hy die leer nie vol nie; b.v. aa die aleg-gehumeurde kind alles breek, b.v. die ruite van ay kamer, dan aoet die ruite voorlopig nie reggemaak word nie, sodat die kind die ongerief van die koue trek kan voel.. Maar

(i) cl.«-; bl • 270.

(2) Ph. JCohnatum: (I.••• ; -~ bl. 259.

( 3 ) Rousseau: "lmile or Education translated by B. FoxleY"; 1921;

bl. 65.

• 12 -

as die ruite uiteindelilc tog weer. 1ngea1t word en hy breek dit weer, dan moet die opvoeder die.kind in 'n donker kamer opsluit, ure lank, totdat hy belowe om nie weer ruite te breek nie.(l) Rousseau erken dua hierm.ee aelf dat die opvoeder onm.oontlik geheel en al o~sy kan staan wat betret die toedien van atrat.

--

(Sy atratmetode, naamlik am 'n kind in 'n kaner₁ en dit noge.l

in 'n donker kamer, op te sluit, is natuurlik totaal onopvoedkundig).

Dit was Spencer wat hierdie teorie van die Natuurlike strar verder uitgewerk het. Dit het uitatekend ingepaa by ay hele opvoedkundige leer. Volgens Spenoer(2) is die doel van

opvoeding om aenae te Jcweek geakik vir die dreld soos dit nou is.

Gunning meen dat Spencer aan daardi• hootstuk, naamlik .. sedelike Opvoedinl", net so goed die opakrit "Onaedelike Opvoeding" kon gegee het. Die doel wat Spencer beoog, sou vandag glad nie u sedelike opvoeding bestempel word nie, maar as aanpassing by 'n bedorwe wereld, aooa dit nou eenmaal is. J'Uis in hierdie aan- paasing skuil daar 'n groot gevaar vir die mens se eedelik:e wese.

Hoe andera ia dan ook die doel van opvoeding soos Gunning dit aien: "Sedelika opvoeding ia Yerzet tegen de omgeving en strijd tegen haar en tegen de eigen natuur, atr1Jd, soma tot bloedens toe"(~

Jlaar laat ons eera die gedagtegang van Spencer en ander vooratandera Yan hierdie leer verder nagaan. Die doel van opvoeding is dus volgens hulle om die kind te laat leer - liefs deqr eie ondervinding as dit kan - dat sekere dade slegte gevolge en ender.weer goeie gevolge het. Die kind moet sy dade due ao kiea dat die gevolge daarvan net aangenamn sal wees. Spencer s8 nou dat die stram van die natuur - b.v. as 'n kind sy kop

atamp ot ay vinger brand - altyd mooi eweredig is met die oortreding.

Die ouer moet dus aover moontlik dird van die natuur volg;

(l) Rou.aaeau: "1'1111• or Education translated by B. FoxleY", 1921 - bl. 64.

( 2 )

1.u.

Quml1ng: "Veraamelde Paedagogiache Opetellen tcaraktervorming", 1908; bl. 191.

(3) 1.H. aunning,

A.w.;

bl. 191.

••••

1 (2) (3) (4) (5)

• 13 -

b.v. as die kind te laat is ^a,n seam te stap, dan moot by by die huia bly en die ouer alleen gaan, ens. Maar Spencer erken al gou dat daar moeilikhede ie:(l) b.Y., ae die kind dietstal pleeg. Dan moet die ontevredenheid van die ouers tog ook aa 'n ·deel van die ne.tuurlike geTolg Ye.n die daad beakou word. Net aoos Rousseau vind hy dit ook onmoontlik om die ouer heeltemal uit te skakel.

Dit vind one trouens ook by die hedendaagse opvoedkundiges wat die laer wil verdedig. Ek noem maar E. wexberg as 'n voorbeeld.( 2 )

Kritiek op hierdie I,eer.

1. Dit is in die lewe geensins altyd so dat goeie dade goeie gevolge het en andersom,. Maar die kind moet leer om nie die aangename ot onaangename gavolge van sy dade in oorweging te neem nie, maar om

sy

;plig te doen, of ay ideal• waardes na te strewe

...

~geaien van 4

-

1e gevolge.

2. Die natuurlike strat is in bate gevalle onverstaanbaar Tir die kind. L i e ~ (3) noem die voorbeeld van tn kind wat tet veel lekkernye geenoep het en gevolglik maagpyn, ens. key. Die samehang van die daad en die gevolg ia vir die kind nie duidelik nie. Dit sal nodig wees om hom at te leer om te snoep.

3. Die natuurlike strar volg soma veels te laat op die oortreding en die atraf sal dan moontlik eo noodlottig wees - b.v.

by oortreding Tan sekere gesondhe14erells - dat dit te laat is vir die betrokk:e persoon om nog iets daaruit te leer.

4. Soos Gunning

s3(

⁴) verlaag hierdie leer die opvoeder tot die rol van lydelike toeskouer. Die kind het die reg o» ons hulp. Xeraohensteiner sS:(⁵) "Geen opvoeding kan of mag. in't algemeen geaproken, blijven wachten totdat Dliaschien eigen ervaring tot zeltbeheersching releid heett. Zelta een kind, dat zich

gebrand heett, is niet altyd bang voor het vuur en ervaring maakt eenzins all• m.enschen verstandi • Kerschensteiner ken wel •n Sp, ncer: "Education", .hootetuk •

Erwin Wexherg: "Sorgenkindel"', 1931; bl. 140.

Dr. med.

z.

Lietmann: "Zeitschrift ftlr Paed. Psychologie•, 1ulie/Aug., - 1927, bl. 335.

1.H. Gunning:

"6....

^{bl. 191.}

G. Kerachensteiner: ttQezag en Vrijheid•, (vertaal deur 1.L. Gunning),

• 14 •

p1ek aan die natuurlike straf toe, maar

.!!!:!

kom kunsmatige stram, gewoontevorming, wat dan later gedeeltelik deur natuur- lik• etra .... e lean vervang word.

5. Dear is sekere tipee van men.se wat hulle minder deur vrees vir die gevolge van hul:e dade laat atskrik(l). Hulle

handel onnadenkend en impulsief en die gedagte aan vorige etr,,:,.t,.w~

/ft_

ditsy natuurlike o~ &Dder - laat hom op die kritie•e oomblik nie geld nie. Hierdie gebrek aan "sekondere tu.nksie• <2 ) tret mens veral by ₀ goler1ese" en ,. san4r..1iniese·" tipes aan. Natuurlik ia hierdie beswaar van toepassing op meeste strawwe, maar m.i.

apeaiaal wat betret s.g • • natuurlike" strawwe, waar die opvoeder uitgeskakel word en die kind dus heeltemal op homself aangewese is.

Uit die vyt besware wat ons opgenoem het, is dit duidelik dat wat betret gewoontevorming (dressuur) eowel as wat betret

aedelike opvoeding, natuurlike straf ontoereikend is. Dit ia omnoontlik om die opvoeder uit te akakel wat betret die opl3 en toediening van straf. Ons Jc.an dus nie wag dat die natuur of die noodlot v1r ons •n strat aanwye en toedien nie, maar daar 1a tog 'n kern van waarhoid in hierdie bekende teorie: Geen stra.t bevredig die ware opvoedkundige nie, teney dit in 'n •esenlike verband staan met die wandaad or sy ooraake. In ons latere beapreking sal blyk dat sodra 'n strat hoegenaamd geen aamehang toon met die wese van d 1e wangedrag nie, doen di t aan •Y waarde

~. b.v. aa iemand seuna in die tuin laat epit omdat hulle ongewas na skool kom. Veel meer tevrede is die opvoedkundiges as die ongewaste aeun verplig word o~ ·n yskoue stortbad te neem.

In noue verband met hierdie leer staan die leer van totale u1tskakel1ng van alle atrawwe. Ona dinlt b.v. aan die paigo-analiae en die so goed bekende populere verteenwoordiger daarvan,

.A.s.

Neill.

om

alle straf uit te skakel, is om die outoriteitsbeginael prys te gee. Daaroor handel die volgende

(l) w.A. Willemse: "The Road to the Reformatory", 1938, bls. 95 en 98.

(2) T.J. Hugo,a.ke; bls. 50, 52, 105 e.v.

• 15 - atdaling;

;r. outoriteitabeginsel en Vrpteidsbeginael.

Steinmetz het 'n baie deeglike onderaoek ingestel in verband met die kwessie van strat by primitiewe volkere. d.w.s.

by die opvoeding van hulle kindere.

Hy het gevind dat tug en d1ss1pline by die primitietate volkere heAltemal ontbreak het. Dear was min ot geen eise wat die ouer aan die kind se gedrag stel nie en due was daar ook geen strat nie. "Die zucht, ^die Dieciplin tehlten ursprllng].ich

glnzlich; ea konnte also nicht ihren Forderungen entgegen gehandelt warden: disciplinlre Vergehen bestanden nicht, also

(1) auch keine disciplin!ren stre.tenff.

Steinmetz beantwoord die vraag: watter behandeling ontvang kindere Tan primitiewe volkere Ten hulle ouers? Bl"

deel sulke volkere in drie groepe in, naemlik:

(1) die waar daar absolute toegewing is en elke spoor van ^/ opvoeding ontbreek;

(2) die waar opvoeding in sy aanvanklike stadium aangetret ^/ word, sonder - ot byna eonder - enige kastydiq;

(3) ~ie ^/ waar die kindere ru behnndel YOrd en waar daar strengo tug is.

Steinmeta kom nou tot die gevolgtrekking dat groep No. 1 varreweg die grootste is. Nie minder aa 32 prim1tiewe volkere noem hy op wat aan hierdie groep behoort. By h1erd1e volkere kom dit voor dat die kinders bale astrant teenoor hulle ouera optree en dat hulle eelte hullo ouers slaan? By party

van die 12 volkere word dit graag gesien det die kinders baie stout ia. Dit kom vonr {ot m1sk1en moet ons s3: ~ voorgekom in Steinmetz se laeftyd~as die moeder in haar ongeduld tog 'n

(l)

Sebald Rudolf Steinmetz: ~Ethnologische Studien zur

eraten Entwicklung der Strafe", Teil II, bls. 178 tot 214;

(1892).

- 16 •

kind 'n klap sou gee, veral as dit 'n seun is, dat die pa dan kwaad word en vir ey vrou 'n pale alae gee! "In allen zwei und dreiaaig Flllen warden die Kim.er von ihren BJ.tern geliebt oder vernachllaaigt, allerdings in der Uberaus groasen Mehrzahl der Falle zlrtlich geliebt un.d verhAtachelt, ohne dass eich nu.r eine Spur von irgend einer Erziehung tande" •

Steinma.tz .a- maak nou 'n baie interessante en m.1. uiters belangrike vergEl.yking. HY wys daarop dat 'n mens by die laagste klasse van sy eie volk 'n soortgelyke toeetand anntret as die wat ona by groep No. 1 van primitiewe opgemerk het. Ook by sy eie volk ae laagste klasse het Steinmetz ao'n vertroeteling aangetret. Die ouers gee aan elke wens van die kind toe, daar word 'n oordrewe

mate van laksheid, gepaard met wispelturige soetsappigheid, openbaar.

so•n

toestand, meen Steinmetz, word dikwela aangetret, tensy dat dronkenekap 'n ontaarding last ontstaan het wat miskien in vroes- like wreedheid· tot u1t1ng kom, of tensy dat 'n strange vorm van godsdiens (hy noem Calvinisme) die ouers van die laagste klaa

be\nvloed het, in watter geval 'n mens dan as gevolg strange tug sal aantrof.

By primitiewe volkere is daar nie baie reila wat deur die maatskappy gemaak is nie, en due kan daar ook nie aprake wees van baie oortredings nie. 'n J.nder verklaring van Steinmetz is hierdie: dat 'n mens by primitiewe volkere nie liggeraaktheid aantret soos b.v. in ons beakaatde maatskappy nie; gevolglik sal primitiewe volkere baie van hulle kinders verdra waaroor ons maatskappy se senuweagtige pa's sou kwaad word. Daar is egter

volgens Steinmetz nog 'n ande~verklaring vir hierdie atwesigheid van tug: sulke ouers (by primitiewe volkere) sien graag dat hulle kindera, Teral hulle aeuns, vir niks moet bang wees nie, en die ouer is dus in party gevalle eerder bly daaroor dat die seun hom aal slann, want di t ie 'n bewys van d apperheid, en die moed van dis seun moenie gebreek word nie. Hy druk dit so uit: "Kratt,

• 17 •

Grauaamkeit, ungeblndigte lfi:ldheit we.ran 1m Antang die Eigenschaften, welche der rechte Kann, der sich pltend machen wollte, haben sollte:

diese bewunderte und wUnschte jeder in sich selbst und in denen, die er liebt•·••••••••••"

Buitendien probeer primitiewe volkere om 'n kind ao gou as moontlik eeltatandig te maak, en daarom epeel die gesag van die ouer ao'n ondergeakikte rol.

Wat

se

ander opvoedkundiges in verband met Steimnetz ae bevindinga? Xerachensteiner (l) het ay aienswyse weergegee in 'n hootatuk met die opakrit nJ>e hiatorisohe ontwikkeling van het

autoriteitabeginael". HY wys daarop dat daar in die geskiedenis van die pedagogiek 'n byna onatgebroke beweging van die outoriteitebegin- ael na die vryheidsbeginael aanweliS is. Dit loop saam met die poli- tieke ontwikkeling van die volkere. Kerachensteiner

se

egter dat ons nie tot die gevolgtrekking moet kom dat daar in die sisteem van

opvoeding by heel prim.itiewe volkere die vryheidsbeginsel geheers bet nie, want in ao'n maatskappy 1s daar nog geen (etiese) waardes aamresig nie en is daar dus ,ook nog geen behoette aan opvoeding van die jonger geslag n1e. wBY geheel primitiewe stammen van visachers en jagers, zoale onder de Patagonilrs en VUurlanders, Australilra en Taemanilra, tretten wlj nog heden ten dage een-houding van de Tolwaasenen tegenover de jeugd aan, die den indruk maakt van absolute vrijheid van 'zeltbepaling' voor de jeugd, van de vroegate kinderjaren at. wanneer men uit hat heden ooncluaies betrettende bet verleden mag trekken, dan zou men kunnen zeggen dat bij het begin van alle

beachaving in het beginael de vrijheid heerschte. Toch zou deze

concluaje inderdaad mialeidend zijn, WB11t men ziet over't bootd dat daar, waar nog geen eeuwige 'waarden' in geestelijke gooderen omgezet zijn, waar zelta nog niet eena een e1genlijke gemeenschap\ beataat, ook volstrekt geen behoette aan opvoeding van het jongere geslacht gevoeld word."

(l)

G. Xerschensteiner,a.dit."; bl.? tot 9.

- 18 •

wat

Xerschenateiner beweer kom due heeltemal ooreen met wat Steinmetz ve:dclaar, naamlik by a:rwesigheid van waardes,

rell en wet is daar ook nie oortredings nie en is daar geen opvoeding nie. One moat bier egter ook daarop wya dat latere etnologieae studies 8008 die van Schmidt en xoifers· •• akool(l) weer maer waardebeset, wet en ord• in die lewe van die prim.itietate kulture 8ien. Hull• toon aan dat die prim.1t1ne godedien8, familie- lewe en opvoeding Tan die oerkulture baie meer eg en menalik waa as die van latere sogenaemd meer gevorclerde kulture. Desnietemin mag ons aanneem dat die outoriteitsontwikkeling min of meer 'n parabolieae

lzn

qs naamlik van 'n ietwat ongebokde primitiewe toestand tot drastiese gesaghandhaw1ng in ons eie histories• tye en vanaf die iu.tkllrung en Rousseau weer meer tot 'n bewuste en bedoelde TrYheid. Beide by die oerkulture en by die mees

liberal• moderne rigtinge ia daar 'n mate van vertroeteling: in die primitiatste tyd onopsetlik, spontaan, onbekommerd en in die

moderne etrominge as die bewuate reaultaat van tilosofie en weten- akap.

Die nadele van •n Tertroetelende opvoeding sooa ons dit

by die oerkul ture en weer by hiper-moderne "new schools" aantret, word tretfend geaketa deur die onderakeid n t Haeberl1n(2) ma.ale

tuasen •••ntimentale" en "sachliche" opvoeding. Haeberlin verduidelik

by

dat daar/'n "saaklike opvoeding" 'n vaate sedelike doel is, terwyl die .. aentimentele opvoeding" nie 'n vast• doelatelling het nie, maer hom aanpas by die ••nae en grille van die kind. "Die aachliche Erziehung 1st gegenttber allen undisziplinierten Wflnschen eine grund- sltzlich strenge Erziehung, n i l daa absolute Ziel keine Nachgiebig- keit vertriigt. Die sentimental• Erziehung dagegen - 1m 'J'ahrhundert des Kindea' wie zu allen Zeiten verbreitet - 1st weichm.lltig, nach- giebig, mitleidig. In 1hr regiert der Zogling, aber nicht das

(l)

(2)

Sohmidt-Ko~ra:

7/v

"V6lker und Kulturen" - Wien, 1929.

P. Haeberlin: ^"Wege und Irrwege der Erziehung", 1920; bl. 66.

• 19 -

Beste 1m Z6glin.g, sondern seine u.nerzogenen w«nsch•"•

Ten alotte noem ek nog Montessori. Sy' erken ook die ontwikkeling van die outoriteitabeginsel tot die vryheidsbeginael in die geakiedenis van di•ensdom.(l) Dit akyn selfs asot

Montessori reken dat one dalk nou al sover gevorder is dat dit tyd geword het om alle atrat by die opvoeding at te skat, dat ons anders dalk geva.ar loop om weer agteruit te gaan as ons strat nog langer as noodsaaklik beskou. Ia strawwe nog nodig vir ons

verdere ontwikkeling? "If•• have indeed gone beyond this point, then to apply such a form or education (met strat en beloning) would be to draw the new generation back to a lower level ••••• "

Maar Montessori erken aan die anderkent dat ^by alle sogenoemde vryheid van handeling - waardeur sy dissipline wil bewerkstellig - die slegte tog onderdruk moet word. "It is of course understood that here we do not speak ot useless or dangerous

(2)

~ c, acts, tor ^these mu\t_ be suppressed, destroyed." Ook moet ona by-yoeg dat die s.g. "vryheid" van handeling ook in 'n Montessori- skool beperk is. b.v. die kinders me.g die materiaal net op 'n aekere manier gebruik en mag nie daarmee "speel" nie. Buitendien maak Montessori gebruik van isolasie (al duur dit nie lank nie) as 'n soort atrafmiddel.

'n wyae opvoeding sal die hiatoriese ontwikkeling van 'n primitiewe losbandigheid tot 'n strenge outoriteitshandhawing en weer daarvandaa.n tot groter vryheid en erkenning van die natuur van die kind moet ter harte neem. Dit is die bekende pendulum- beweging van nre ontwikkeling, die tese en antitese wat Hegel tot die grondslag van sy filosofie geneem bet. llaar hierdie histories• gang dwing ons ook om nie die pendulwn-beweging na vry- heid te oordryt nie; one moet eoos Hegel die tese en antiteae kombineer tot 'n eintese waarin beide uiterates tot hulle reg kom.

(l) (2)

Ilaria Montessori: "The Montessori Method•: (Tartaal deur Anne E. George); ble. 22-28.

M. Montessori, <.t

.«;

bl. 88.

- 20 -

(1)

Onaantaabare waardes en wette moat daar wees anders is die karakter sonder houvaa en struktuur; strenge verantwoordelikheids- eiee moet ona atel, anders voel die mens asot by en sy plek in 41• gemeenakap nika beteken nie; atraf' m.oet op oortredinp volg anders kom die waardee en verantwoordelikheidseiae nie op taabare

lfY•~ tot gelding nie. Maar eover moontlik moet die waardes en wette deur die kind self aanvaar word en derhalwe moet die spon•ane natuur en die ontw1k.kel1ngstases van die kind terdei in aanmerking geneem word.

Ona meen dat die moontlike gevaar waarop Montessori wys, in sovar gagron4 is det one ttael gabruik VIIII strrl kan maek, b.v. ^by sekere kinders waar dit grotendeels oorbodig is, mo.ar m.1.

1• die ander gevaar veel groter: as one alle straf by die opvoeding gaan at•kat, den gaan on• weer die stadium bereik waarin die

primitietete volkere hull• bevind. waar daar minder orde, minder gehooraaamheid, minder etieae waardes 1s. AS ons die outoriteita- beginael gaa.n prysgee dan sal dit met ons gaan soos met die berugte akole in Hamburg, wat omtrent 1923 tot 1928 "gebloe1⁸ het. Die ekaperiment ie al atgeloop: daer was die outor1te1t pr.,sgegee;

die kindera kon doen feitlik net wat hulle wou: op tyd wees of nie, klasse by,roon

or

^{nie, leer}

or

^nie. beleefd wees teenoor die onder- wyser of nie. En wat was die uitwerking van hierdie "eksperiment"?

TOTALE CHAOS Im ONT.u.RDIHG! <2_> Dit was die wrange vrugte van 'n aiste8Jft8wat die outor1teitabeginael wou pryagee. Rawson sedan ook: "Progress is not to be achieved in a diminution of authorityt'.

118.ar Duitaland is gelukkig van hierdie losbandige sisteem verlos.

Xalehner( 3 ) het daarop gewys dat die jeug self die noodsaaklikheid van tug en order in die huisgesin, die skool

(l)

(2)

(3)

G.w.F.

Hegel: "Vorlesungen Uber die Philoaophie der Geschichte"

samtl. Werke, 13(. XI. .

w.T.R. Rawson: "iuthority and the New Education", wat verskyn het in "The New Era", Desember 1937.

Mathilde Kelchner, cLV.; bl. 130.

- 21 -

en die DBat ■kappy erken. Ook die moderne nadrulc op diseipline as 'n.voorbereiding vir die lewe, voer tsrug na die uitspraak van Bagley(l) twintig jaar gelede: "The school must continue

to reaemble in many ways the older order in which a single individual imposed hie will upon the group, and the conception of school

discipline must CQD.tinue to reflect some measure ot arbitrary

dominance and repression. This is made inevitable by the immaturity of the pupils, and by the necessity of bringing them, through a

process of training to the point where they can appreciate the nature and limitations of individual freedom".

Keyter wys dwaradeur sy hele werk op die noodsaa.k- likheid van 'n mate van gesag_en waersku teen die gevare van

'n verkeerde toepassing van die vryheidebeginsel veral wat betref die onrype kind, want dit kan losbandigheid en verwildering

veroorsaa1c<²> en die mens word "aan die genade Tan q ongeorgani- seerde en onbeheerde, primitiewe impulse oorgelewer en vir sy sosiale bestemming onbekwaam gema.ak"•••••••• "Trouens", vervolg Xeyter, .sommige beweginge toon alweer tekens van •n reaksionere neiging tot heratel van ¹n groter :mate van gesonde gesagw< 3 ).

Natuurlik is te Teel gesag, onderdllkking en straf ook ongewens want dit lei tot 'n elaatae selt-onderwerpingsgevoel en kan alle selfstandigheid en selfvertroue in kiean vern1etig en 'n stark minderwaardigheidagevoel laat ontwikkel( 4 ).

Die hele kwessie van vryheid en outoriteit word m.1.

baie goed uiteengesit en saamgevat in die volgende aanhaling(5 ):

"Vryheid veronderstel die regte gebruik daarvan en demokratiese vryheid veronderstel •n diepgaande eerbied vir wet en orde en pligsgetroue verantwoordelikheidsgevoel.

Daardie stadium van ontwikkeling bereik die mens eers in die loo van 'n la ewennin en eestelike roei d.w.a. wanneer h sede ik se standi en wo • McDougall onders ei vier eta e 1 e ontwikkeling:

(a) die aanvangstadium waarin die mens alleen deur die aange~e en onaangename ervaringe wat hy toevallig

(1) w.c.

Bagley: "School Discipline", 1916.

(2) 1. dew. Keyter: "Opvoeding en Onderwys", 1936, bls.18, 232,

233, 268.

(3) Keyter, a.w., bla. 364. Vergel.yk ook bls. 365, 366, 404, 471.

(4) Keyter, a.w. bls. 39, 41, 235.

(5) Keyter, ••••, bls. 243 - 244.· Vergelyk ook bl. 40.

• 22 -

in die varloop van ay inatinlctiewe aktiwiteite ervaar, in sy gedrag gekontroleer en gerig word;

(b) die tweede stadium waarin sy gedrag gewysig word deur die beloning en straf wat min of meer sisteJ!l.8.ties deur sy aoaiale milieu toegedien word;

(

(o) die derde waa.rin die vooruitsig van sosialelo:r en afkeuring die deuralaggewende faktore in die rig en kontrolear van sy doen en late is;

(d) die hoogate stadium waarin die mens sy dade rig volgena 'n ideaal van gedrag wat hom in staat stel om te doen wat hy reg vind atgesien van die openbare mening van sy omgewing1t.

Xeyter wye egter daarop dat die laaste trap van

ontwik:keling sedelike vryheid veronderstel en deur heel weinigea bereik word. 'n Groot aantal mense bly- aelta in die eerste twee stadia van aedelike groei staan. Met hierdie feite voor

oe

^durf

die ernstige opvoeder alleen vryheid veroorloof in verhouding tot die ontwikkeling en bekwaamheid van die skoliere. ilgehele vryheid in die eerate twee stadia kan dus, volgens Xeyter, slege lei tot die oorgawe van die kind aan die heerskappy van sy primi- tiewe impulse en gevolglik tot sedelike onatab111teit. "Trouens", vervolg Keyter, .on• het reeds daarop gewys dat alle egte opvoeding geleidelik moet oorgaan in selfopvoeding. De.arvoor is gesag 'n absolute noodaaaklikheid". J(.a.w., Keyter stem saam met Bagley, wat hy op 'n ander plek aanhaal(l):

"Th• only freedom that is thinkable today is disc1Rlined freedom•.

pie Verskil tussen 1uridiese strat en Opvoedkundige

strat.

Op 'n vorige blndsy is reeds op die volgende belangrike feit gewya: as ons swaar-krimineles bestudeer, dan vind ons dat die meeate van hulle ook volgens die regsopvatting van vreemde ku.lture en volk:ere oortreders bOU gewees het. Dit is ook waar dat ona ae gevolg van ons moderne uitgebreide regsisteme veel nader gekom bet aan ona ideaal om aan die norme of waardes 11'8.t ae.n die

(l)

Bagley, in "Crime and social Progress", aangehaal deur Keyter, a.w., bl. 233.