• Tidak ada hasil yang ditemukan

Ngwangun Pendidikan Karakter Mabasis Kearifan Lokal

DHARMANING GURU PANGAJIAN

Matur suksma mantuk ring pangénter acara riantuk galahé sida kapaica ring titiang. Inggih, Ida dané miwah para sameton sané wangiang titiang. Sadurung nglantur, lugrayang riin titiang ngaluhurang rasa pangayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, riantuk Ida sampun asung micayang karayuan jagat ring iraga sareng sami. Om Swastyastu.

Ida-dané sinamian sané wangiang titiang. Ring galahé sané luih hayu puniki, risaksat nasikin sagara makadi titiang, purun matur samatra sané mabantang “Dharmaning Guru Pangajian“. Bantang bebaosan puniki becik pisan anggén titiang malajahang déwék, malajah ngwedar daging manah, sinambi nelebang ajahan agama druéné, manut kadi baos sang maraga pawiku, “Taki-takining séwaka gunawidya”.

Ida dané sané pisinggihin titiang. Ring aab jagaté sané kabaos éra global sané ngranjing ring masa kaliyuga puniki, akéh parajanané kantun kaliput déning rajah tamah, mapuara sumingkin rered pangubaktiné ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Silih sinunggil pamargi sané patut pidabdabin, ngupapira jagat druéné wantah widang pendidikan. Bebaosan widang pendidikan, nénten pisan dados lémpasang ring dharmaning sang maraga guru.

Kocap kruna guru mawiwit saking basa Sansekerta sané mapiteges: abot, sukil, mabuat, sayang, agung, yayah rena miwah sang sané mapaweh kaweruhan. Taler naenan titiang ngwacén, kruna guru, kawangun antuk kecap gu miwah ru. Gu mateges peteng utawi gelap, ru mateges galang utawi terang. Dadosipun, kruna guru mateges, sang sané sida ngicénin sesuluh ring anaké tambet utawi kapetengan.

Sajaba punika, ketah kabaosang guru punika dang acarya, adhyapaka, upadhyaya utawi siwa, inggih punika “Jadmané sané prasida ngicénin kahuripan rahayu”. Yéning dumun, genah anaké nunas kaweruhan wantah ring Ida Sang Pinandita, mawinan rauh mangkin Sang Pandita kabaos Siwa. Indiké puniki wénten kasurat ring lontar Pancasiksa, asapuniki.

Guru ngaranya, wwang awreddha, tapowreddha, jñàna wreddha. Wang awreddha sang matuharing wayah, kadi angganing bapa, ibu; guru pangajyan, nguniweh sang sumangàskàra ri kita. Tapowreddha sang matuha ring brata, Jñànawreddha sang matuha ring aji.

Tegesipun, Sané kabaos wwang awredha, kasinanggeh guru wantah jadmané sené sampun lingsir sakadi i aji miwah i biang; guru pangajian sané ngicénin pangajah-ajah; bilih-bilih sané sida ngicénin tatuladan. Tapowreddha mateges, anaké sané tama ngamargiang tapa brata. Jnanawreddha mateges anaké sané pastika ngawésayang daging kaweruhan.

Inggih, Ida dané sané wangiang titiang. Ring ajahan agama Hinduné, ketah wénten catur kang sinanggeh guru, minakadi: Guru Swadhyaya, Guru Rupaka, Guru Pangajian, miwah Guru Wisésa. Sang maraga sujana maosang, guru pangajiané sané madué swadharma pinih utama. Napi sané mawinan? Duaning guru pangajiané, madasar pikayunan lascarya, tatan pamrih mapawéh aji pangweruhan miwah kadiatmikan mantuk ring para sisiannyané. Napi luir sané kapaica punika, kawastanin widhyadana. Indik

kautaman widhyadana puniki munggah ring Pustaka Çlokantara asapuniki.

Yan ana wwang amaweh skool, kanista dana ngaran. Amaweh mas manik mole-mole, madyama dana ngaran, Amaweh pawestri kanyakka ayu, utama dana ngaran, Amaweh jnyana sandhi, ananta dana ngaran,

Ikang purusa mayuda matoh jiwa, adiutama dana ngaran.

Suksmanipun, Anaké sané mapunia ajeng-ajengan kabaos madana sané alit; Punia marupa arta brana kabaos madia dana; Micayang oka istri kanggén rabi antuk anak lanang kabaos utama dana; Punia sané marupa aji kaweruhan (ilmu pengetahuan), kabaos utamaning utama dana; Raris, anaké matoh jiwa raga, mabéla pati ring payudan, kabaos adi utama dana.

Malarapan punika sida kabaosang, utama pisan pikenoh paicané marupa widhyadana ring kahuripan i manusa. Puniki manut ring lirik Pupuh Ginantiné,

Kawruhané luir senjata

(Ageng pisan kawigunan aji-kaweruhane, tan péndah kadi prabot, utawi piranti)

Né dadi prabotang sai,

(Sané sarahina-rahina dados kanggén pinaka prabot) Kaanggén ngaruruh merta,

(Punika anggen gegawan ngamolihang pangupajiwa) Saenun ceningé urip.

(Sakantun iraga maurip iriki ring jagate).

Ida dané sinamian. Wénten jadmané dados dokter, dados pilot, dados menteri, jéndral, miwah sané lianan, makasami punika mawiwit saking aguron-guron, molihang aji-kaweruhan. Punika risaksat kanggén senjata sarahina-rahina, kanggén ngruruh pangupajiwa. Makasami punika pikolih pangajah-ajah saking sang maraga guru.

Ida dané sinamian sané kusumayang titiang. Sajeroning ngwangun widang pendidikan, para guruné patut sayaga manados agén pauwahan. Guru pangajian, nénten ja wantah wikan ngajahin,

nanging patut manados modél tetuladan sané jemet, kreatif miwah inovatif. Duaning asapunika, para guruné patut setata nincapang kaweruhan anggan dané, learning by doing, long live education. Malajah salantang yusa, mawinan sayaga pinaka konselor sané cumager sajeroning ngwantu panglimbakan para siswané.

Ida dané sané subaktinin titiang. Ring masa kaliyuga puniki, banget pisan kaaptiang embas guru-guru sané professional pinaka modél tetuladan. Manut Ki Hajar Dewantara, guru patut “Hing harso sungtulodo, hing madyo mangun karso, tut wuri handayani”. Rig ajeng pinaka tetuladan, ring tengah sareng malaksana, ring ungkur ngicénin motivasi. Puniki manut ring slogan jagaté, “Guru kencing berdiri, murid kencing berlari”. Yéning guru mawarih ngadeg, muridé pacang mabanyu mlaib-laiban. Tegesipun, yéning pangajahé kaon, majanten sané kaon pacang katinutin antuk para siswané.

Duaning asapunika, nénten becik puaran anaké pinaka guru sané malaksana kaon, riantuk iraga nyungkemin hukum karma phala, kadi munggah ring Arjuna Wiwaha asapuniki.

Syapa yeki tan temung ayu masedana sarwa ayu, nyata katemuning ala masedana sarwa ala“

Tegesipun, sapasira nénten manggihin rahayu yéning sampun malaksana sané becik? Janten pacang manggihin kaon anaké sané malaksana kaon. Antuk punika, sang maraga guru patut nelebin Undang-Undang Nomer 30 warsa 2003, indik Sistem Pendidikan Nasional. Manut undang-undang inucap, wénten papat kompetensi sané patut kawésayang antuk guru pangajian, minakadi kompetensi pedagogik, kompetensi kepribadian, kompetensi sosial, miwah kompetensi profesional.

Inggih, ida dané sareng sami sané kusumayang titiang. Indik napi luir sané sampun tlatarang titiang iwawu, prasida kacutetang kadi asapuniki.

1. Swadharmaning guru kabaos abot utawi sukil, nanging utamaning utama duaning dané setata mapaica widhyadana malarapan pikayunan lascarya tan pamerih.

2. Guru sané becik patut sayaga manados tatuladan ring para muridnyané, mawinan tan surud-surud mlajahang angga 3. Swadharmaning guru pengajian, patut gresepang daging

Undang-Undang Pendidikan mangda sida manados guru sané profesional.

Inggih, ida dané, angga tim juri, miwah sameton yowana sané wangiang titiang. Kadi punika prasida antuk titiang matur, mogi-mogi wénten pikenohipun. Badung mangupura, ngabas bet titiang ring pétang. Kirang langkung nunas ampura, antuk tambet titiangé kalintang. Inggih jagi puputang titiang antuk nguncarang parama santih.

Om Santih Santih Santih Om

4.5.4 Dharma Wecana "Ajahan Sad Kertih"