Metode - PEMBUATAN SIKLUS MENU 10 HARI DIET RENDAH GARAM UNTUK PENYAKIT HIPERTENSI PADA RSUD UN

5.2. Tujuan

Tujuan dari pembuatan siklus menu 10 hari untuk penyakit hipertensi adalah untuk melakukan modifikasi pada makanan RSUD Ungaran sehingga lebih bervariasi dan lebih modern. Selain itu pembuatan siklus menu 10 hari mengenai diet penyakit hipertensi ini bertujuan untuk melatih penulis untuk membuat menu pada rumah sakit serta melatih menggunakan program nutrisurvei. Dengan dilakukannya pembuatan menu diet rendah garam terutama untuk penyakit hipertensi, diharapkan dapat mengetahui lebih dalam mengenai penyakit hipertensi dan bagaimana menjaga pola makan yang tepat.

5.3. Metode

Metode yang digunakan dalam pembuatan siklus menu ini adalah pengumpulan data yang dilakukan secara lisan atau wawancara ketika melakukan kerja praktek. Selain itu juga melakukan studi kasus selama kerja praktek, yang mana penulis melihat data riwayat penyakit pasien dan hasil laboratorium.Metode pendukung yang digunakan adalah dengan studi pustaka yang diambil dari referensi buku atau e-book.

5.4. Hasil

Pembuatan siklus menu selama 10 hari dengan menu diet rendah garam untuk penyakit hipertensi ini terdiri dari makan pagi, makan siang, dan makan malam. Perencanaan menu yang dibuat berdasarkan dari kumpulan-kumpulan masakan yang kemudian dilakukan modifikasi sehingga menu makanan yang dibuat sesuai dengan diet penyakit hipertensi. Dalam menu 10 hari ini, makanan yang dibuat tidak mengguanakan garam sehingga dapat meminimalkan asupan garam pada pasien, selain itu pada menu ini mengurangi makanan yang berminyak, dan memperbanyak serat. Berikut adalah hasil pembuatan menu diet penyakit hipertensi selama 10 hari.

Tabel 5 1Menu Hari Pertama

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih Sate ayam

Brokoli goreng tepung Sayur sop, kentang, wortel

Nasi putih Ikan kukus Pepes jamur Sop jagung Nasi putih Pepes tahu Daging ayam kukus Sop bayam Melon

57 Tabel 5 2Menu Hari Kedua

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih

Omelet + daun bawang Sapo tahu Ca kangkung Nasi putih Semur tahu Tumis sawi Sate lilit Nasi putih Perkedel (tahu, wortel) Sate bakso Sop tomat (kentang,wortel, kol) Pepaya

Tabel 5 3MenuHari Ketiga

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih Nuget ayam Telur

Sop tofu dengan sayuran

Nasi putih

Ayam panggang saus lada hitam

Rolade tahu+sayur kukus

Sop sayur

Nasi putih Muget jamur

Ikan rebus bumbu rempah

Sayuran tumis (buncis+jagung)

Pisang

Tabel 5 4MenuHari keempat

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih

Ayam rebus saus lemon Buncis goreng tepung Sop jagung, wortel, telur

Nasi putih

Kakap asem manis Pepes tahu

Sop bayam

Nasi putih

Kekian ayam sayur Rolade tempe Tumis kangkung

Apel

Tabel 5 5MenuHari Kelima

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih Omelet sayuran Ayam saus kecap Sop bayam

Nasi putih

Dadar gulung ayam Tahu bumbu kare

Tumis kacang panjang Nasi putih Steak tempe Telur rebus Kuah soto+tauge+soon Jeruk

Tabel 5 6Menu Hari Keenam

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih Bola-bola ayam Tahu sayur kukus Sop kentang, wortel, kol

Nasi putih Sate ayam Tempe bacem Sop sawi putih

Nasi putih Ayam saus tiram Oseng-oseng tahu tomat

Orak-arik buncis wortel

58 Tabel 5 7MenuHari Ketujuh

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih Omelet telur+sayuran Semur tahu Sop jagung Nasi putih Nuget jamur Daging ayam kukus Sop sayur Nasi putih Nuget bayam Sate bakso Sop tomat (kentang, wortel, kol) Semangka

Tabel 5 8MenuHari Kedelapan

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih Steak tempe Telur rebus Kuah soto+tauge+soon Nasi putih Rolade tahu+sayuran Daging ayam kukus Sop bayam Nasi putih

Dadar gulung ayam Kekian sayuran Sop sawi putih

melon

Tabel 5 9MenuHari Kesembilan

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih

Bandeng goreng tepung Tumis kangkung Tahu bacem

Nasi putih Omelet sayuran Ayam saus lemon Sop sayuran

Nasi putih Sate jamur

Ayam saus lada hitam

Tumis kacang panjang

semangka

Tabel 5 10 Menu Hari Kesepuluh

Makan Pagi Makan Siang Makan Malam Buah

Nasi putih

Bakmoi tahu+telur Orak-arik buncis wortel

Nasi putih Ayam saus madu Rolade tempe Sop jagung

Nasi putih Nuget bayam Ayam saus kecap

Sop kentang, wortel, kol

pepaya

Menu diet rendah garam untuk penyakit hipertensi diatas dibuat dengan tidak menggunakan garam namun menggunakan lebih banyak bumbu rempah-rempah. Komposisi ukuran porsi yang diatas adalah untuk makanan pokok yaitu nasi sebesar 200 gram, lauk hewani dan nabati masing-masing sebesar 50 gram, dan sop atau sayuran sebesar 100 gram. Setelah membuat menu diatas selanjutnya menu makanan

diatas di cek kandungan nutrisinya menggunakan program nutrisurvei. Berikut adalah hasil nutrisurvei dari siklus menu 10 hari diet untuk penyakit hipertensi.

Tabel 5 11 Nutrisurvei Hari Pertama

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g kacang tanah kulit 5 g 20.7 kcal 0.6 g kecap 5 g 3.0 kcal 0.3 g Broccoli fresh cooked 50 g 11.6 kcal 0.9 g adonan tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g Carrot fresh cooked 40 g 8.4 kcal 1.5 g kentang 30 g 27.9 kcal 6.5 g White cabbage fresh cooked 25 g 5.0 kcal 0.8 g bawang merah 2 g 0.9 kcal 0.2 g bawang putih 5 g 4.4 kcal 1.0 g

Meal analysis: energy 502.5 kcal (33 %), carbohydrate 72.7 g (34 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g ikan kakap 50 g 41.9 kcal 0.0 g bawang merah 2 g 0.9 kcal 0.2 g bawang merah 3 g 1.3 kcal 0.3 g minyak kelapa 2 g 17.2 kcal 0.0 g Mushroo ms fresh coo ked 50 g 7.5 kcal 0.2 g bawang merah 3 g 1.3 kcal 0.3 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g telur ayam 30 g 46.5 kcal 0.3 g minyak kelapa 2 g 17.2 kcal 0.0 g telur ayam 30 g 46.5 kcal 0.3 g jagung kuning segar 40 g 43.2 kcal 10.0 g daun bawang 1 g 0.2 kcal 0.1 g Carrot fresh cooked 30 g 6.3 kcal 1.1 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g

Meal analysis: energy 493.8 kcal (33 %), carbohydrate 70.9 g (33 %)

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g pepes tahu 50 g 38.0 kcal 0.9 g daging ayam 40 g 114.0 kcal 0.0 g minyak ikan 2 g 18.0 kcal 0.0 g minyak wijen 2 g 17.7 kcal 0.0 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g

jahe 5 g 3.3 kcal 0.8 g

bayam segar 40 g 14.8 kcal 2.9 g Carrot fresh 40 g 10.3 kcal 1.9 g bawang merah 3 g 1.3 kcal 0.3 g

Meal analysis: energy 479.2 kcal (32 %), carbohydrate 64.5 g (30 %)

BUAH

Melon fresh 100 g 38.2 kcal 8.3 g

Meal analysis: energy 38.2 kcal (3 %), carbohydrate 8.3 g (4 %)

===================================================================== Result

======================== Nutrient content ________________________ energy water protein fat carbohydr. dietary fiber alcohol PUFA cholesterol Vit. A carotene Vit. E (eq.) Vit. B1 Vit. B2 Vit. B6 tot. fol.acid Vit. C sodium potassium calcium magnesium phosphorus iron zinc ============================================= analysed recommended percentage value value/day fulfillment ______________________________________________________ 1513.8 kcal 2036.3 kcal 74 % 304.2 g 2600.0 g 12 % 70.2 g(19%) 60.1 g(12 %) 117 % 38.6 g(23%) 69.1 g(< 30 %) 56 % 216.4 g(58%) 290.7 g(> 55 %) 74 % 12.8 g 30.0 g 43 % 0.0 g - - 9.1 g 10.0 g 91 % 349.2 mg - - 2054.5 µg 800.0 µg 257 % 8.5 mg - - 3.9 mg 12.0 mg 32 % 0.7 mg 1.0 mg 70 % 1.2 mg 1.2 mg 99 % 1.4 mg 1.2 mg 117 % 186.6 µg 400.0 µg 47 % 72.0 mg 100.0 mg 72 % 527.3 mg 2000.0 mg 26 % 1823.3 mg 3500.0 mg 52 % 348.9 mg 1000.0 mg 35 % 268.9 mg 300.0 mg 90 % 873.5 mg 700.0 mg 125 % 11.9 mg 15.0 mg 79 % 7.4 mg 7.0 mg 105 %

61 Tabel 5 12 Nutrisurvei Hari Kedua

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g telur dadar 50 g 93.5 kcal 0.6 g daun bawang 3 g 0.6 kcal 0.2 g kangkung 80 g 12.0 kcal 1.7 g bawang merah 3 g 1.3 kcal 0.3 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g Tomatoes fresh cooked 20 g 3.9 kcal 0.6 g Tofu fresh 30 g 23.2 kcal 0.2 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g daun bawang 2 g 0.4 kcal 0.1 g tepung maizena 3 g 11.4 kcal 2.7 g bawang putih 3 g 2.6 kcal 0.6 g

Meal analysis: energy 416.0 kcal (29 %), carbohydrate 65.5 g (31 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g semur tahu 50 g 68.5 kcal 5.3 g sawi putih mentah 80 g 12.0 kcal 1.7 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g daun bawang 2 g 0.4 kcal 0.1 g kaldu ayam 20 g 1.6 kcal 0.2 g ikan tongkol 30 g 33.3 kcal 0.0 g tahu 20 g 15.2 kcal 0.4 g telur ayam ba gian kuning 10 g 27.8 kcal 0.2 g

Meal analysis: energy 420.6 kcal (29 %), carbohydrate 65.5 g (31 %)

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g tahu 20 g 15.2 kcal 0.4 g White cabbage fresh 10 g 2.5 kcal 0.4 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g adonan tepung beras 10 g 13.0 kcal 2.9 g bawang merah 3 g 1.3 kcal 0.3 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g minyak kelapa sawit 5 g 43.1 kcal 0.0 g bakso pentol 50 g 185.0 kcal 0.1 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g kentang 25 g 23.2 kcal 5.4 g

White cabbage fresh 25 g 6.2 kcal 1.0 g Tomatoes fresh cooked 30 g 5.9 kcal 0.9 g bawang merah 3 g 1.3 kcal 0.3 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g

Meal analysis: energy 570.6 kcal (39 %), carbohydrate 71.6 g (34 %)

BUAH

pepaya 100 g 39.0 kcal 9.8 g

Meal analysis: energy 39.0 kcal (3 %), carbohydrate 9.8 g (5 %)

===================================================================== Result

===================================================================== Nutrient analysed recommended percentage content value value/day fulfillment ______________________________________________________________________________ energy 1446.2 kcal 2036.3 kcal 71 % water 157.6 g 2600.0 g 6 % protein 60.8 g(17%) 60.1 g(12 %) 101 % fat 37.4 g(23%) 69.1 g(< 30 %) 54 % carbohydr. 212.3 g(60%) 290.7 g(> 55 %) 73 % dietary fiber 12.4 g 30.0 g 41 % alcohol 0.0 g - - PUFA 6.3 g 10.0 g 63 % cholesterol 403.4 mg - - Vit. A 2051.1 µg 800.0 µg 256 % carotene 5.0 mg - - Vit. E (eq.) 7.5 mg 12.0 mg 62 % Vit. B1 0.6 mg 1.0 mg 64 % Vit. B2 0.8 mg 1.2 mg 65 % Vit. B6 1.2 mg 1.2 mg 102 % tot. fol.acid 288.1 µg 400.0 µg 72 % Vit. C 135.2 mg 100.0 mg 135 % sodium 322.4 mg 2000.0 mg 16 % potassium 1745.0 mg 3500.0 mg 50 % calcium 360.8 mg 1000.0 mg 36 % magnesium 269.3 mg 300.0 mg 90 % phosphorus 765.2 mg 700.0 mg 109 % iron 11.1 mg 15.0 mg 74 % zinc 7.8 mg 7.0 mg 112 %

63 Tabel 5 13 Nutrisurvei Hari Ketiga

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 15 g 42.7 kcal 0.0 g bayam segar 30 g 11.1 kcal 2.2 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g tepung maizena 2 g 7.6 kcal 1.8 g bawang putih 1 g 0.9 kcal 0.2 g telur ayam 50 g 77.6 kcal 0.6 g tahu 20 g 15.2 kcal 0.4 g kacang panjang mentah 30 g 10.5 kcal 2.4 g Broccoli fresh cooked 30 g 7.0 kcal 0.6 g kaldu ayam 20 g 1.6 kcal 0.2 g bawang merah 0.1 g 0.0 kcal 0.0 g jeruk nipis 1 g 0.3 kcal 0.1 g

Meal analysis: energy 442.2 kcal (27 %), carbohydrate 65.6 g (28 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g kecap 2 g 1.2 kcal 0.1 g merica halus 3 g 9.8 kcal 1.7 g jeruk nipis 2 g 0.6 kcal 0.2 g bawang putih 1 g 0.9 kcal 0.2 g minyak kelapa sawit 2 g 17.2 kcal 0.0 g tahu 20 g 15.2 kcal 0.4 g Carrot fresh 15 g 3.9 kcal 0.7 g White cabbage fresh 15 g 3.7 kcal 0.6 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g tepung beras ketan putih 5 g 18.0 kcal 4.0 g merica 1 g 3.3 kcal 0.6 g bawang merah 1 g 0.4 kcal 0.1 g bawang putih 1 g 0.9 kcal 0.2 g kembang tahu mentah 20 g 76.0 kcal 1.9 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g White cabbage fresh 20 g 5.0 kcal 0.8 g daun bawang 1 g 0.2 kcal 0.1 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g jamur putih mentah 50 g 13.5 kcal 2.5 g bawang merah 1 g 0.4 kcal 0.1 g bawang putih 1 g 0.9 kcal 0.2 g tepung beras ketan putih 5 g 18.0 kcal 4.0 g tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 10 g 86.2 kcal 0.0 g ikan kembung 50 g 56.0 kcal 0.0 g jeruk nipis 3 g 0.9 kcal 0.3 g

jahe 2 g 1.3 kcal 0.3 g

lengkuas 2 g 2.8 kcal 0.5 g kunyit 1 g 3.3 kcal 0.6 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g sereh 0.5 g 0.7 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 2 g 17.2 kcal 0.0 g buncis mentah 30 g 10.5 kcal 2.4 g jagung kuning segar 30 g 32.4 kcal 7.5 g jamur kuping segar 30 g 8.1 kcal 1.5 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 538.7 kcal (33 %), carbohydrate 81.3 g (34 %)

BUAH

Banana fresh 100 g 95.1 kcal 21.4 g

Meal analysis: energy 95.1 kcal (6 %), carbohydrate 21.4 g (9 %)

===================================================================== Result

65 carotene 3.2 mg - - Vit. E (eq.) 3.7 mg 12.0 mg 31 % Vit. B1 0.7 mg 1.0 mg 70 % Vit. B2 1.3 mg 1.2 mg 105 % Vit. B6 1.7 mg 1.2 mg 138 % tot. fol.acid 242.8 µg 400.0 µg 61 % Vit. C 75.8 mg 100.0 mg 76 % sodium 440.7 mg 2000.0 mg 22 % potassium 2314.2 mg 3500.0 mg 66 % calcium 449.8 mg 1000.0 mg 45 % magnesium 418.7 mg 300.0 mg 140 % phosphorus 969.8 mg 700.0 mg 139 % iron 18.9 mg 15.0 mg 126 % zinc 8.0 mg 7.0 mg 114 %

66 Tabel 5 14 Nutrisurvei Hari Keempat

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g Candied lemon peel 2 g 5.9 kcal 1.4 g tepung sagu 1 g 3.8 kcal 0.9 g kecap 1 g 0.6 kcal 0.1 g

madu 1 g 3.0 kcal 0.8 g

merica 0.3 g 1.0 kcal 0.2 g kaldu ayam 5 g 0.4 kcal 0.0 g buncis mentah 50 g 17.4 kcal 4.0 g tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 5 g 43.1 kcal 0.0 g jagung kuning segar 40 g 43.2 kcal 10.0 g gula pasir 0.5 g 1.9 kcal 0.5 g merica 0.3 g 1.0 kcal 0.2 g daging ayam 15 g 42.7 kcal 0.0 g telur ayam 10 g 15.5 kcal 0.1 g Carrot fresh 30 g 7.7 kcal 1.4 g tepung maizena 5 g 19.0 kcal 4.6 g minyak kelapa sawit 5 g 43.1 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 677.9 kcal (41 %), carbohydrate 85.3 g (34 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g pepes tahu 50 g 38.0 kcal 0.9 g ikan kakap 50 g 41.9 kcal 0.0 g tepung terigu 1 g 3.6 kcal 0.8 g tepung sagu 1 g 3.8 kcal 0.9 g bawang putih 0.3 g 0.3 kcal 0.1 g

jahe 1 g 0.7 kcal 0.2 g

daun bawang 0.2 g 0.0 kcal 0.0 g tepung maizena 1 g 3.8 kcal 0.9 g Tomatoes fresh cooked 5 g 1.0 kcal 0.1 g Tomato ketchup 2 g 2.2 kcal 0.5 g bayam segar 60 g 22.2 kcal 4.4 g jagung kuning segar 20 g 21.6 kcal 5.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g merica 0.1 g 0.3 kcal 0.1 g

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 20 g 57.0 kcal 0.0 g Carrot fresh 10 g 2.6 kcal 0.5 g daun bawang 0.5 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g tepung maizena 5 g 19.0 kcal 4.6 g tepung tapioka 5 g 19.0 kcal 4.6 g bayam segar 20 g 7.4 kcal 1.5 g tempe kedele murni 50 g 99.5 kcal 8.5 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g tepung terigu 0.5 g 1.8 kcal 0.4 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g merica 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g kangkung 80 g 12.0 kcal 1.7 g toge kacang hijau mentah 20 g 12.2 kcal 1.0 g uda ng segar 10 g 7.9 kcal 0.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 507.8 kcal (31 %), carbohydrate 80.2 g (32 %)

BUAH

apel 100 g 59.0 kcal 15.3 g

Meal analysis: energy 59.0 kcal (4 %), carbohydrate 15.3 g (6 %)

===================================================================== Result

68 Vit. B6 1.6 mg 1.2 mg 129 % tot. fol.acid 280.7 µg 400.0 µg 70 % Vit. C 67.3 mg 100.0 mg 67 % sodium 310.0 mg 2000.0 mg 15 % potassium 1946.5 mg 3500.0 mg 56 % calcium 438.8 mg 1000.0 mg 44 % magnesium 322.4 mg 300.0 mg 107 % phosphorus 855.1 mg 700.0 mg 122 % iron 13.1 mg 15.0 mg 87 % zinc 7.3 mg 7.0 mg 104 %

69 Tabel 5 15 Nutrisurvei Hari Kelima

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g telur dadar 20 g 37.4 kcal 0.2 g daun bawang 2 g 0.4 kcal 0.1 g Carrot fresh 30 g 7.7 kcal 1.4 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g gula pasir 0.2 g 0.8 kcal 0.2 g kecap 0.5 g 0.3 kcal 0.0 g merica 0.1 g 0.3 kcal 0.1 g bayam segar 60 g 22.2 kcal 4.4 g jagung kuning segar 20 g 21.6 kcal 5.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g merica 0.1 g 0.3 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 1 g 8.6 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 502.6 kcal (33 %), carbohydrate 68.8 g (30 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g telur dadar 10 g 18.7 kcal 0.1 g tepung terigu 3 g 10.9 kcal 2.3 g daging ayam 30 g 85.5 kcal 0.0 g uda ng segar 10 g 7.9 kcal 0.0 g tepung maizena 2 g 7.6 kcal 1.8 g telur ayam ba gian putih 5 g 2.5 kcal 0.1 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g tahu 50 g 38.0 kcal 0.9 g sereh 3 g 4.1 kcal 0.8 g santan 5 g 3.5 kcal 0.2 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g jahe 0.5 g 0.3 kcal 0.1 g kemiri 0.2 g 0.6 kcal 0.1 g kacang panjang mentah 100 g 34.9 kcal 7.9 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g cabe merah 5 g 1.4 kcal 0.3 g merica 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 2 g 17.2 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 494.5 kcal (32 %), carbohydrate 72.0 g (32 %)

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g tempe kedele murni 50 g 99.5 kcal 8.5 g tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g merica 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 2 g 17.2 kcal 0.0 g tepung maizena 2 g 7.6 kcal 1.8 g telur ayam 25 g 38.8 kcal 0.3 g toge kacang hijau mentah 20 g 12.2 kcal 1.0 g Tomatoes fresh cooked 10 g 2.0 kcal 0.3 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g

jahe 1 g 0.7 kcal 0.2 g

kecap 2 g 1.2 kcal 0.1 g kemiri 0.2 g 0.6 kcal 0.1 g sereh 1 g 1.4 kcal 0.3 g minyak kelapa sawit 3 g 25.9 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 486.2 kcal (32 %), carbohydrate 73.7 g (33 %)

BUAH

jeruk manis 100 g 47.1 kcal 11.8 g

Meal analysis: energy 47.1 kcal (3 %), carbohydrate 11.8 g (5 %)

===================================================================== Result

71 Vit. B2 1.0 mg 1.2 mg 86 % Vit. B6 1.3 mg 1.2 mg 110 % tot. fol.acid 251.6 µg 400.0 µg 63 % Vit. C 100.2 mg 100.0 mg 100 % sodium 341.8 mg 2000.0 mg 17 % potassium 1808.0 mg 3500.0 mg 52 % calcium 434.9 mg 1000.0 mg 43 % magnesium 293.9 mg 300.0 mg 98 % phosphorus 794.7 mg 700.0 mg 114 % iron 14.1 mg 15.0 mg 94 % zinc 7.3 mg 7.0 mg 104 %

72 Tabel 5 16 Nutrisurvei Hari Keenam

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g merica 0.1 g 0.3 kcal 0.1 g tepung sagu 2 g 7.6 kcal 1.8 g tahu 30 g 22.8 kcal 0.6 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g seledri 0.1 g 0.0 kcal 0.0 g daun bawang 0.2 g 0.0 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g kentang 30 g 27.9 kcal 6.5 g Carrot fresh 40 g 10.3 kcal 1.9 g White cabbage fresh 15 g 3.7 kcal 0.6 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g minyak kelapa sawit 3 g 25.9 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 514.8 kcal (31 %), carbohydrate 69.9 g (31 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g tempe bacem 50 g 118.5 kcal 8.8 g daging ayam 40 g 114.0 kcal 0.0 g kacang tanah kulit 5 g 20.7 kcal 0.6 g kecap 1 g 0.6 kcal 0.1 g sawi putih mentah 70 g 10.5 kcal 1.5 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g kaldu ayam 10 g 0.8 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 3 g 25.9 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 551.3 kcal (33 %), carbohydrate 68.3 g (30 %)

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 40 g 114.0 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g

bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g cabe merah 2 g 0.5 kcal 0.1 g jeruk nipis 1 g 0.3 kcal 0.1 g kecap 1 g 0.6 kcal 0.1 g saos tomat 5 g 1.6 kcal 0.3 g tahu 40 g 30.4 kcal 0.8 g loncang 2 g 0.4 kcal 0.1 g Tomatoes fresh cooked 10 g 2.0 kcal 0.3 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g minyak kelapa sawit 3 g 25.9 kcal 0.0 g kecap 1 g 0.6 kcal 0.1 g White cabbage fresh 30 g 7.5 kcal 1.2 g buncis mentah 30 g 10.5 kcal 2.4 g Carrot fresh 30 g 7.7 kcal 1.4 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g merica 0.1 g 0.3 kcal 0.1 g telur ayam 25 g 38.8 kcal 0.3 g minyak kelapa sawit 1 g 8.6 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 510.6 kcal (31 %), carbohydrate 64.6 g (29 %)

BUAH

Banana fresh 100 g 95.1 kcal 21.4 g

Meal analysis: energy 95.1 kcal (6 %), carbohydrate 21.4 g (10 %)

===================================================================== Result

74 Vit. B6 1.5 mg 1.2 mg 125 % tot. fol.acid 197.2 µg 400.0 µg 49 % Vit. C 70.1 mg 100.0 mg 70 % sodium 439.9 mg 2000.0 mg 22 % potassium 1817.9 mg 3500.0 mg 52 % calcium 306.3 mg 1000.0 mg 31 % magnesium 313.0 mg 310.0 mg 101 % phosphorus 791.4 mg 700.0 mg 113 % iron 13.1 mg 15.0 mg 87 % zinc 7.6 mg 7.0 mg 108 %

75 Tabel 5 17 Nutrisurvei Hari Ketujuh

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g telur dadar 20 g 37.4 kcal 0.2 g Carrot fresh 30 g 7.7 kcal 1.4 g daun bawang 2 g 0.4 kcal 0.1 g semur tahu 50 g 68.5 kcal 5.3 g jagung kuning segar 40 g 43.2 kcal 10.0 g telur ayam 30 g 46.5 kcal 0.3 g daun bawang 1 g 0.2 kcal 0.1 g Carrot fresh 30 g 7.7 kcal 1.4 g bawang putih 0.3 g 0.3 kcal 0.1 g

Meal analysis: energy 472.0 kcal (28 %), carbohydrate 76.2 g (34 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g jamur putih mentah 50 g 13.5 kcal 2.5 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g tepung beras ketan putih 5 g 18.0 kcal 4.0 g tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 5 g 43.1 kcal 0.0 g daging ayam 40 g 114.0 kcal 0.0 g minyak ikan 2 g 18.0 kcal 0.0 g minyak wijen 2 g 17.7 kcal 0.0 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g

jahe 3 g 2.0 kcal 0.5 g

kembang tahu mentah 20 g 76.0 kcal 1.9 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g White cabbage fresh 20 g 5.0 kcal 0.8 g bawang putih 0.3 g 0.3 kcal 0.1 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g daun bawang 1 g 0.2 kcal 0.1 g

Meal analysis: energy 601.0 kcal (36 %), carbohydrate 72.4 g (32 %)

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g daging ayam 15 g 42.7 kcal 0.0 g bayam segar 30 g 11.1 kcal 2.2 g

telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g tepung maizena 2 g 7.6 kcal 1.8 g bawang putih 1 g 0.9 kcal 0.2 g bakso pentol 50 g 185.0 kcal 0.1 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g kentang 25 g 23.2 kcal 5.4 g White cabbage fresh 25 g 6.2 kcal 1.0 g Tomatoes fresh cooked 30 g 5.9 kcal 0.9 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 555.9 kcal (33 %), carbohydrate 69.9 g (31 %)

BUAH

semangka 100 g 32.0 kcal 7.2 g

Meal analysis: energy 32.0 kcal (2 %), carbohydrate 7.2 g (3 %)

===================================================================== Result

===================================================================== Nutrient analysed recommended percentage content value value/day fulfillment ______________________________________________________________________________ energy 1661.0 kcal 2036.3 kcal 82 % water 158.1 g 2700.0 g 6 % protein 70.9 g(17%) 60.1 g(12 %) 118 % fat 51.5 g(27%) 69.1 g(< 30 %) 75 % carbohydr. 225.6 g(55%) 290.7 g(> 55 %) 78 % dietary fiber 12.2 g 30.0 g 41 % alcohol 0.0 g - - PUFA 9.8 g 10.0 g 98 % cholesterol 357.2 mg - - Vit. A 2196.6 µg 800.0 µg 275 % carotene 8.0 mg - - Vit. E (eq.) 3.3 mg 12.0 mg 27 % Vit. B1 0.7 mg 1.0 mg 73 % Vit. B2 1.1 mg 1.2 mg 89 % Vit. B6 1.4 mg 1.2 mg 120 % tot. fol.acid 185.3 µg 400.0 µg 46 % Vit. C 60.7 mg 100.0 mg 61 % sodium 242.5 mg 2000.0 mg 12 % potassium 1868.8 mg 3500.0 mg 53 % calcium 328.4 mg 1000.0 mg 33 % magnesium 321.0 mg 310.0 mg 104 % phosphorus 871.8 mg 700.0 mg 125 % iron 15.0 mg 15.0 mg 100 % zinc 9.6 mg 7.0 mg 138 %

77 Tabel 5 18 Nutrisurvei Hari Kedelapan

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g tempe kedele murni 50 g 99.5 kcal 8.5 g tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g merica 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 1 g 8.6 kcal 0.0 g tepung maizena 2 g 7.6 kcal 1.8 g telur ayam 25 g 38.8 kcal 0.3 g toge kacang hijau mentah 20 g 12.2 kcal 1.0 g Tomatoes fresh cooked 10 g 2.0 kcal 0.3 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g

jahe 1 g 0.7 kcal 0.2 g

kecap 1 g 0.6 kcal 0.1 g kemiri 0.2 g 0.6 kcal 0.1 g sereh 1 g 1.4 kcal 0.3 g minyak kelapa sawit 1 g 8.6 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 459.9 kcal (30 %), carbohydrate 73.7 g (32 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g tahu 20 g 15.2 kcal 0.4 g Carrot fresh 15 g 3.9 kcal 0.7 g White cabbage fresh 15 g 3.7 kcal 0.6 g telur ayam 5 g 7.8 kcal 0.1 g tepung beras ketan putih 5 g 18.0 kcal 4.0 g merica 1 g 3.3 kcal 0.6 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g daging ayam 40 g 114.0 kcal 0.0 g minyak ikan 2 g 18.0 kcal 0.0 g minyak wijen 2 g 17.7 kcal 0.0 g bawang putih 2 g 1.8 kcal 0.4 g

jahe 2 g 1.3 kcal 0.3 g

bayam segar 60 g 22.2 kcal 4.4 g jagung kuning segar 20 g 21.6 kcal 5.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g merica 0.1 g 0.3 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 1 g 8.6 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 517.8 kcal (34 %), carbohydrate 73.8 g (32 %)

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g telur dadar 10 g 18.7 kcal 0.1 g tepung terigu 3 g 10.9 kcal 2.3 g daging ayam 30 g 85.5 kcal 0.0 g uda ng segar 10 g 7.9 kcal 0.0 g tepung maizena 2 g 7.6 kcal 1.8 g telur ayam ba gian putih 5 g 2.5 kcal 0.1 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g daging ayam 10 g 28.5 kcal 0.0 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g daun bawang 0.5 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.5 g 0.4 kcal 0.1 g tepung maizena 5 g 19.0 kcal 4.6 g tepung tapioka 5 g 19.0 kcal 4.6 g sawi putih mentah 70 g 10.5 kcal 1.5 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g kaldu ayam 10 g 0.8 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 3 g 25.9 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 503.1 kcal (33 %), carbohydrate 73.4 g (32 %)

BUAH

Melon fresh 100 g 38.2 kcal 8.3 g

Meal analysis: energy 38.2 kcal (3 %), carbohydrate 8.3 g (4 %)

===================================================================== Result

79 Vit. A 1550.7 µg 800.0 µg 194 % carotene 3.0 mg - - Vit. E (eq.) 4.2 mg 12.0 mg 35 % Vit. B1 0.6 mg 1.0 mg 57 % Vit. B2 0.9 mg 1.2 mg 74 % Vit. B6 1.3 mg 1.2 mg 111 % tot. fol.acid 238.0 µg 400.0 µg 60 % Vit. C 58.8 mg 100.0 mg 59 % sodium 302.0 mg 2000.0 mg 15 % potassium 1566.8 mg 3500.0 mg 45 % calcium 360.9 mg 1000.0 mg 36 % magnesium 243.4 mg 310.0 mg 79 % phosphorus 736.8 mg 700.0 mg 105 % iron 10.8 mg 15.0 mg 72 % zinc 6.7 mg 7.0 mg 95 %

80 Tabel 5 19 Nutrisurvei Hari Kesembilan

===================================================================== Analysis of the food record

=====================================================================

Food Amount energy carbohydr.

______________________________________________________________________________

MAKAN PAGI

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g ikan ba nde ng 50 g 41.9 kcal 0.0 g adonan tepung terigu 5 g 18.2 kcal 3.8 g telur ayam 2 g 3.1 kcal 0.0 g tahu 50 g 38.0 kcal 0.9 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g ketumbar halus 0.1 g 0.6 kcal 0.1 g merica 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g kecap 0.5 g 0.3 kcal 0.0 g lengkuas 0.5 g 0.7 kcal 0.1 g kangkung 80 g 12.0 kcal 1.7 g toge kacang hijau mentah 20 g 12.2 kcal 1.0 g uda ng segar 10 g 7.9 kcal 0.0 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 396.3 kcal (26 %), carbohydrate 65.1 g (31 %)

MAKAN SIANG

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g telur dadar 30 g 56.1 kcal 0.4 g Carrot fresh 20 g 5.2 kcal 1.0 g daun bawang 1 g 0.2 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 0.5 g 4.3 kcal 0.0 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g Candied lemon peel 2 g 5.9 kcal 1.4 g tepung sagu 1 g 3.8 kcal 0.9 g kecap 1 g 0.6 kcal 0.1 g

madu 1 g 3.0 kcal 0.8 g

merica 0.3 g 1.0 kcal 0.2 g kaldu ayam 5 g 0.4 kcal 0.0 g kembang tahu mentah 30 g 114.0 kcal 2.8 g Carrot fresh 40 g 10.3 kcal 1.9 g White cabbage fresh 30 g 7.5 kcal 1.2 g daun bawang 1 g 0.2 kcal 0.1 g bawang merah 0.2 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.1 g 0.1 kcal 0.0 g

MAKAN MALAM

nasi putih 200 g 260.0 kcal 57.2 g jamur putih mentah 50 g 13.5 kcal 2.5 g bawang putih 0.3 g 0.3 kcal 0.1 g ketumbar halus 0.2 g 1.2 kcal 0.1 g kecap 0.3 g 0.2 kcal 0.0 g minyak kelapa sawit 0.5 g 4.3 kcal 0.0 g daging ayam 50 g 142.4 kcal 0.0 g kecap 2 g 1.2 kcal 0.1 g merica halus 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g jeruk nipis 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g minyak kelapa sawit 0.5 g 4.3 kcal 0.0 g kacang panjang mentah 100 g 34.9 kcal 7.9 g bawang merah 0.3 g 0.1 kcal 0.0 g bawang putih 0.2 g 0.2 kcal 0.0 g cabe merah 2 g 0.5 kcal 0.1 g merica 0.2 g 0.7 kcal 0.1 g minyak kelapa sawit 1 g 8.6 kcal 0.0 g

Meal analysis: energy 473.4 kcal (31 %), carbohydrate 68.5 g (32 %)

BUAH

jeruk manis 100 g 47.1 kcal 11.8 g

Meal analysis: energy 47.1 kcal (3 %), carbohydrate 11.8 g (6 %)

===================================================================== Result

===================================================================== Nutrient analysed recommended percentage content value value/day fulfillment ______________________________________________________________________________ energy 1531.9 kcal 2036.3 kcal 75 % water 81.2 g 2700.0 g 3 % protein 79.6 g(21%) 60.1 g(12 %) 132 % fat 40.1 g(23%) 69.1 g(< 30 %) 58 % carbohydr. 213.4 g(56%) 290.7 g(> 55 %) 73 % dietary fiber 16.4 g 30.0 g 55 % alcohol 0.0 g - - PUFA 12.6 g 10.0 g 126 % cholesterol 246.7 mg - - Vit. A 1515.7 µg 800.0 µg 189 % carotene 4.7 mg - - Vit. E (eq.) 4.5 mg 12.0 mg 37 % Vit. B1 0.8 mg 1.0 mg 82 % Vit. B2 1.1 mg 1.2 mg 88 % Vit. B6 1.1 mg 1.2 mg 95 %

82 tot. fol.acid 251.1 µg 400.0 µg 63 % Vit. C 109.2 mg 100.0 mg 109 % sodium 462.3 mg 2000.0 mg 23 % potassium 1979.4 mg 3500.0 mg 57 % calcium 472.0 mg 1000.0 mg 47 % magnesium 406.5 mg 310.0 mg 131 % phosphorus 974.6 mg 700.0 mg 139 % iron 19.7 mg 15.0 mg 132 % zinc 8.3 mg 7.0 mg 119 %

83 Tabel 5 20 Nutrisurvei Hari Kesepuluh

Dalam dokumen PEMBUATAN SIKLUS MENU 10 HARI DIET RENDAH GARAM UNTUK PENYAKIT HIPERTENSI PADA RSUD UNGARAN (Halaman 59-91)