• Tidak ada hasil yang ditemukan

BAB III METODE PENELITIAN

A. Penyajian Data

Dalam penyajian data akan disajikan mengenai analisis semiotik tembang macapat, yaitu pembacaan heuristik, pembacaan hermeneutik dan kemungkinan pembelajaran tembang macapat dari Serat Sana Sunu di SMA.

1. Semiotika Tembang Macapat Serat Sana Sunu

Penulis menyajikan analisis semiotik untuk mengetahui makna yang terdapat dalam tembang macapat dari Serat Sana Sunu yang meliputi pembacaan heuristik dan pembacaan hermeneutik.

Tabel 3

Sajian data pembacaan heuristik dan pembacaan hermeneutik pada Serat Sana Sunu karya Raden Ngabehi Yasadipura II

Berikut tabel pencatat data.

No. Tembang Macapat Pembacaan Heuristik Pembacaan Hermeneutik A.

1.

2.

Dhandhanggula

Haywa karem asabeng wanadri haywa karem asabeng samodra, kali-kali sasamine,

akeh bencananipun, pra-pri ngadat kang uwis, wong karem las-alasan, ing wasananipun,

asring amanggih tan harja, myang ing kali-kali akathah tan becik,

den emut haywa lupa.

Lawan haywa karem ing kasektin,

ngelmu kanuragan kadigdayan, kateguhan sasamine,

tan anguwisi iku,

ngelmu lahir kakehan kibir, yen katercecet dadya, singkir ngelmu iku, dudu mangunah keramat, lawan dudu mukjijat marma tan apti,

kang wus utameng cipta.

Dhandanggula

Haywa karem asabeng (ing) wanadri

haywa karem asabeng (ing) samodra, kali-kali (lan) sasamine,(ingkang) akeh bencananipun, pra-pri ngadat kang uwis, wong karem las-alasan, ing wasananipun, asring amanggih tan harja, myang ing kali-kali akathah tan becik, den emut haywa (kanthi) lupa.

Lawan haywa karem ing kasektin, (yaitu) ngelmu kanuragan kadigdayan, kateguhan (lan) sasamine, tan anguwisi iku, ngelmu lahir kakehan kibir, yen katercecet dadya, singkir (ing) ngelmu iku,

dudu mangunah keramat, lawan dudu mukjijat marma tan apti, kang wus utameng cipta.

Wanadri berarti hutan, menunjukan tempat yang banyak bencana. Kadigdayan berarti kekuatan yang menunjukan kesaktian.

3.

4.

5.

Kandel kumandel marang

Hyang Widhi,

teteg teguh ing tyas tan anedya, kira-kira sasmitane,

mung anedya rahayu, kira-kira haywana prapti, ajagang pasrah ing Hyang, baluwartinipun,

kumandel ing Hyang suksma, ineb-inebing pintu kuthanireki, tetep madhep ing Suksma.

Wismanira jro pintu kutheki, yeku panuggalira Hyang Suksma,

kang minangka bojanane, tatandhon jro kutheku,

pan panembahira Hyang Widhi, yekang minangka obat,

mimis jro kutheku, tanawut napinakirah, yen wus mantep tetep adhep tanpa kelir,

kinepung kuthanira.

Den selamet kang angepung sami,

sanjatane sinipatan rahman, pun sipat rakim mimise, tiba pating talebuk,

kamurahanira Hyang Widhi, lan sihira Hyang Suksma, metabar rahayu,

rahayu ngayuh kamulyan, tan maluya-laya tetep kita linggih,

mungsuhing balebaka.

Kandel kumandel (imanipun) marang Hyang Widhi, teteg teguh ing tyas tan anedya, kira-kira (tan) sasmitane, mung anedya (ing) rahayu, kira-kira haywana prapti, ajagang pasrah ing Hyang, baluwartinipun, kumandel (marang) ing Hyang suksma, ineb-inebing (marang) pintu kuthanireki, tetep madhep ing Suksma.

Wismanira (sa) jro (ning) pintu kutheki, yeku panuggalira (ing) Hyang Suksma, kang minangka bojanane, tatandhon jro (ning) kutheku, pan panembahira (ing) Hyang Widhi, yekang minangka obat, mimis jro (ning) kutheku, tanawut napinakirah, yen wus mantep tetep adhep tanpa kelir, kinepung kuthanira.

Den selamet kang angepung (se) sami,

sanjatane sinipatan (marang) rahman,

pun sipat rakim (lan) mimise, tiba pating talebuk,

kamurahanira Hyang Widhi, lan sihira Hyang Suksma, metabar (marang) rahayu, rahayu ngayuh kamulyan, tan maluya-laya tetep kita linggih (marang) mungsuhing balebaka. Kandel kumandel dapat berarti kepercayaan yang menunjukan penyerahan diri terhadap Tuhan. Kutheki dapat berarti kota, menunjukan tempat. Balebaka dapat berarti abadi, kekal tidak akan pernah musnah menunjukan keselamatan.

6.

7

8

Bakal bakuh akukuh tan kongkih,

Kahanane kana kinenan, kaonang-ngonang kanang reh, sareh sarekaning hyun,

ing ngagnyana manda sinandi, sining wong sadu dibya,

kanthi sabar maklum, mula-mula tan tinilar,

tatalere tinatal tulening budi, dumadi sangsara.

Karana pam bancananing

ngeblis,

jroning kitab Ki Sangsulambiya, pinencar anak putune,

ngriridhu ambabawur, ngoberi manungsa urip, duk lahir maring dunya, bineka binedhung, pamrihe belis laknat,

akarana ring babayi aja kongsi, nadyan kongsiya tuwa.

Belasara manut ing ibelis, wurunga kuda belo sadaya, jro kitab Insankamile, kocap pakartinipun, dadya sangang dasa bab nenggih,

lawan punjul sasanga, sang ibelis wau,

pan satus kirang satunggal,

pangwasane anggodha

Bakal bakuh akukuh tan kongkih,

kahanane (ing) kana kinenan, kaonang-ngonang kanang reh, sareh sarekaning hyun,

ing ngagnyana manda sinandi, sining wong sadu dibya,

kanthi (tyas) sabar maklum, mula-mula tan tinilar,

tatalere tinatal tulening budi (utami) dumadi (tan) sangsara.

Karana pam bancananing ngeblis,

(sa) jroning kitab Ki Sangsulambiya (den) pinencar(marang) anak putune, ngriridhu ambabawur,

(tan) ngoberi manungsa urip, duk lahir maring dunya, bineka binedhung,

pamrihe (sang) belis laknat, akarana ring babayi aja kongsi, nadyan kongsiya tuwa.

Belasara manut ing ibelis, wurunga kuda belo sadaya, (sa) jro(ning) kitab Insankamile, kocap pakartinipun,

dadya sangang dasa bab nenggih,

lawan punjul (kaping) sasanga, sang ibelis wau,

pan satus kirang satunggal, pangwasane anggodha Kinenan dapat berarti kokoh tidak tergoyakan oleh suatu keadaan apapun menunjukan teguh pendirian. Ngeblis dapat berarti setan yang dapat membuat manusia menjadi celaka menunjukan makhluk ciptaan Allah Swt. Pangwasane dapat berarti kekuatan menunjukan pengaruh setan.

9

10

11

ngrecana janmi,

mrih katarik mring sasar.

Den prayitna lawan dene eling, barang panggawe barang pangucap,

miwah barang sakarepe, setan amor ing ngriku, nora kena lamun winilis, pam bencananing setan, neggih pencaripun, angebeki sabuwana, nadyan namaning Hyang Suksma ingkang adi, tiniru karya kala.

Marwa kadya apa wong ngaurip,

yen kena lali jroning cipta, ya ing sanalika bahe, saking panumbasipun, sumarambah amaratani, pakartinireng setan, kang tugur mor nepsu,

angen-angen ingkang harda,

loba murka maring sahwat maring bukti,

maring papas dunya.

Panjawiling setan kang mrih olih,

yen tinuruta olih sangsara, kaserakat ing temahe, kasengsem kapiayun,

merang yen mundura ing kapti, dadya kerem wong ika,

(marang) ngrecana janmi, mrih katarik mring sasar.

Den prayitna lawan dene eling, barang panggawe barang pangucap, miwah barang sakarepe, (yen) setan amor ing ngriku, nora kena lamun winilis, pam bencananing setan, (nun) neggih pencaripun, angebeki (ing) sabuwana, nadyan namaning Hyang Suksma ingkang adi, tiniru karya kala.

Marwa kadya apa wong ngaurip (punika) yen kena lali (sa) jroning cipta,

ya ing sanalika bahe, saking panumbasipun, sumarambah amaratani, pakartinireng (marang) setan, kang tugur mor nepsu,

angen-angen ingkang harda, (watak) loba murka maring sahwat maring bukti,

maring papas dunya.

Panjawiling setan kang mrih olih (awon) yen tinuruta olih sangsara,

kaserakat ing temahe,(punika) kasengsem kapiayun,

merang yen mundura ing kapti, dadya kerem wong ika,

Sabuwana dapat berarti dunia menunjukkan tempat. Angan-angan dapat berarti impian, angan-angan, bayangan menunjukan pikiran manusia. Pepeteng dapat berarti kegelapan, penghalang yang menunjukan sifat buruk.

12

13.

14

ing wawatakipun,

mring pepeteng sabangsanya, netra wuta karnanira dadya tuli, tanwun tibeng naraka.

Nahan warna kaping nem winarni,

lamun sira mrih apawong sanak,

akakanca sasamine, pikiren jroning kalbu, umpamane sira ningali, panganan lan minuman, sira pan kapencut, pikiren jroning wardaya, hiya dene karo iku manpangati, marang sariranira.

Lan tan ana wong kang nedya sakit,

pan mangkono ing apawong sanak,

ing kakanca pamilihe, upama sira watuk,

sru kapenging marang lelegi, nginum kelang katekan, sakareping napsu,

luamah maring sangsara, ora wurung dadi mengi mengkrik-mengkrik, tuna tan olih karya.

Ana satengahing manungseki, olih bilahi saking kakancan, myang saking pawong sanake, iku sira den emut,

singgahana saking bilahi,

ing wawatakipun,

mring pepeteng (lan) sabangsanya, netra wuta karnanira dadya tuli,

tanwun tibeng (mring) naraka.

Nahan warna kaping nem winarni,

lamun sira mrih apawong sanak (kaki) akakanca (lan) sasamine, pikiren (sa)jroning kalbu, umpamane sira ningali, panganan lan minuman, sira pan kapencut,

pikiren (sa)jroning wardaya, hiya dene karo iku manpangati, marang sariranira.

Lan tan ana wong kang nedya (ngelmu) sakit,

pan mangkono ing apawong sanak (kaki)

ing kakanca pamilihe, upama sira watuk,

sru kapenging (mangan) marang lelegi,

nginum kelang katekan, sakareping napsu,(sira) luamah maring sangsara, ora wurung dadi mengi mengkrik-mengkrik,

tuna tan olih karya.

Ana satengahing manungseki, olih bilahi saking kakancan, myang saking pawong sanake iku sira den emut (ing kalbu) singgahana saking bilahi,

Wardaya dapat berarti hati, kalbu yang mempunyai sifat perasaan dan menunjukkan benda. Lelegi dapat berarti manis, rasanya yang manis untuk menunjukan sesuatu hal. Singgahana dapat berarti menghindari, menjahui perkara atau masalah yang

15

16

17

aja apawong sanak, lan wong tan rahayu, tanwun katularan sira, upamane wonglaraweteng kapengin,

rujak kecut pinangan.

Hiya nora wurung andilinding, bilaheni mring sariranira, nora ana mupangate, lawan haywa sireku,

pawong mitra wong tanpa budi, yo wong bodho tyas mudha, tanwun anunungkul, katularan bodho sira,

pan wong bodho durung wruh ing ala becik,

ing wawadi tan wikan.

Lawan haywa pawong sanak malih,

lan wong ingkang tan bisa ing sastra,

wong kang mangkana wateke, karepe sok amberung,

pangrasane bener sayekti, kuranging pamicara, nadyan dhawul-dhawul, jalebut sok tumindaka, ngiris-iris nyebit ing ngatata-titi,

tangeh manggih raharja.

Lawan haywa pawong sanak kaki,

lan wong pasek pan wong pasek ika,

nora wedi ing siksane,

aja apawong sanak, (sedulur) lan wong tan rahayu,

tanwun katularan sira,

upamane (ana) wong lara weteng kapengin,(mangan) rujak kecut pinangan.

Hiya nora wurung andilinding, bilaheni mring sariranira, nora ana mupangate, lawan haywa sireku,

pawong mitra (kaliyan) wong tanpa budi,

yo wong bodho tyas mudha, tanwun (amargi) anunungkul, katularan bodho sira,

pan wong bodho durung wruh ing ala becik,

ing wawadi tan (perkara)wikan.

Lawan haywa pawong (kaliyan) sanak malih,

lan wong ingkang tan bisa ing sastra,

wong kang mangkana wateke, karepe sok amberung,

pangrasane bener sayekti, (kaliyan) kuranging pamicara, nadyan dhawul-dhawul,

jalebut sok (kagem) tumindaka, ngiris-iris nyebit ing ngatata-titi,

tangeh manggih (ing) raharja.

Lawan haywa pawong (kaliyan) sanak kaki,

lan wong pasek pan wong pasek ika,

nora wedi ing siksane,

jelek. Wikan dapat diartikan rahasia menunjukan sifat orang bodoh. Tumindaka dapat diartikan kelakuan, bertindak menunjukan perbuatan. Calawenthah dapat diartikan ugal-ugalan, amburadul, morat marit

18

19

20

ing Hyang kang Maha Agung, murang sarak angorak-arik, atekad calawenthah,

lawan haywa ayun, lan wong drengki pawong sanak,

sring karyala ing sasami tyase jahil,

den wruh sireng tengeran.

Karana wong mukmin iku kaki, hiya padha mukmin pepaesan, denya ngapek panengrane, ala becik tinemu,

ing pracara dulunen dhingin, ping ro semu winawas, kaping tiganipun,

katandha ing tapsilanya, kaping pate ingtatakrama pinanggih,

ping lima ing pirembag.

Yeku pancawada nora gingsir, wong kang dhustha lan wong

kamandhaka,

sujana myang berbudine, akathah warnanipun, tyasing janma sawiji-wiji, ana kadya raksasa, murka ambeg rusuh, ana kang ambeg dipangga, kathah yen winarna empere kang janmi,

waspadakna priyangga.

Apawong sanak sira ta kaki, lan wong kang berbudi

wicaksana,

wruh ing ajar lan ijire, sarunging para putus,

ing Hyang kang Maha Agung, murang sarak angorak-arik, atekad (kagem) calawenthah, lawan haywa ayun,

lan wong drengki pawong sanak,(kaliyan wong)

sring karyala ing sasami tyase jahil,

den wruh sireng tengeran.

Karana wong mukmin iku kaki, hiya padha mukmin pepaesan, denya ngapek panengrane, (pakaryane) ala becik tinemu, ing pracara dulunen dhingin, ping ro(ne) semu winawas, kaping tiganipun,

katandha ing tapsilanya,

kaping pate ing tatakrama pinanggih,

ping lima ing pirembag.

Yeku pancawada nora gingsir, wong kang dhustha lan wong (ingkang) kamandhaka,

sujana myang berbudine, akathah warnanipun, tyasing janma sawiji-wiji, ana (ingkang) kadya raksasa, murka ambeg rusuh,

ana kang ambeg dipangga, kathah yen winarna empere kang janmi, waspadakna (kaliyan)priyangga.

Apawong sanak sira ta kaki, lan wong (ing)kang berbudi wicaksana,wruh ing ajar lan ijire, sarunging para putus, kulanana minta dhisik,

tidak karuan , tidak teratur menunjukan sifat. Winawus dapat diartikan diteliti, sesuatu yang akan diteliti dengan penuh cermat menunjukan sifat. Kamandhaka dapat diartikan pandai, orang yang mempunyai keahlian dari berbagai bidang. Wicaksana dapat diartikan bijaksana menunjukan sifat yang

21

22

kulanana minta dhisik, nadyan sira wutahna, wawadinireku,

sayekti bisa rumeksaa, lamun ana catur kang sikara budi,

marang ing sariranta.

Bisa mangartekken marang becik,

ingngagesang akathah wicara, kang dadya salang surupe, hiya ingkang andulu,

ingkang dudu ngaranan yekti, yen kang wus wicaksana, wruh mring hiya dudu, sumimpang ing dora cara, yen apawong mitra nedya males becik,

wruh becik binecikan.

Lamun sira nuju darbe becik, gedhe maklume wong

wicaksana,

lumayeng pangapurane, parah-parah yen muwus, pamawase waskitheng titi, titika tan tinilar,

nalirah rinuruh,

ruruh amembing wicara, locananya liyep tan angas ingaksi,

ngaksama para marta.

nadyan sira wutahna, wawadinireku,

sayekti bisa rumeksaa,

lamun ana (wong) catur kang sikara budi, marang ing sariranta.

Bisa mangartekken marang (ingkang) becik,

ingngagesang akathah wicara, kang dadya salang surupe, hiya ingkang andulu,

ingkang dudu ngaranan yekti, (amargi) yen (ing) kang wus wicaksana,

wruh mring hiya dudu, sumimpang ing dora cara, yen apawong mitra (ingkang) nedya (micara) males becik, wruh becik binecikan.

Lamun sira nuju darbe becik, gedhe maklume (marang)wong wicaksana,

lumayeng pangapurane, parah-parah yen muwus, pamawase waskitheng titi, titika tan tinilar, nalirah rinuruh, ruruh amembing (kanthi ingkang) wicara, locananya liyep tan angas ingaksi,

ngaksama para marta.

dimiliki oleh seseorang. Mitra dapat diartikan teman, sahabat, menunjukkan orang yang dapat dijadikan lawan bicara, atau kerja. Pangapurane dapat diartikan memaafkan, seseorang yang telah melakukan kesalahan harus mempunyai sifat pemaaf.

23

24

25

Lawan apawonga mitra kaki, sujanma kang gedhe ngamalira, hiya ingkang ngamal soleh, kang anamur ing laku,

kalakuwan kang marang becik, yaiku janma ingkang,

tan umbag tan sengung, yen tetulung tan katara, mring liyane aniyat sadhekah piker,

tumameng kautaman.

Yen apawong sanak sira kaki, akakanca lan manungsa kathah, kulanana sasedhenge,

den prayitna ing kewuh,

haywa dumeh ngagungken sami, anggunggung marang sira, ngalem baneng wuwus, akeh tan tumekeng manah, yen wus antuk pitutur ingkang sayekti,

ing mangkya manawana.

Karubedanira ing ngaurip, nora pisan silih tutulunga, malah muwuhi ribede, agawe aru biru,

karya tandha dennya mrih kodhil,

pawong mitra satengah, temah dadya satru,

nanging yen mangkono ana, sira myarsa aja niyat males kaki,

srahna maring Hyang Suksma.

Lawan apawonga (marang) mitra kaki,

sujanma kang gedhe ngamalira, hiya ingkang ngamal soleh, kang anamur ing laku, (kang becik) kalakuwan kang marang becik, yaiku janma ingkang, tan umbag tan sengung, yen tetulung tan katara,

mring liyane aniyat sadhekah piker, tumameng (kang) kautaman.

Yen apawong sanak (marang) sira kaki, akakanca lan manungsa kathah,

kulanana (lan) sasedhenge, den prayitna ing kewuh,

haywa dumeh ngagungken sami, (ingsun) anggunggung marang sira, (yaiku) ngalem baneng wuwus,

akeh tan tumekeng manah, yen wus antuk pitutur ingkang sayekti,ing mangkya manawana.

Karubedanira ing ngaurip, nora pisan silih tutulunga, malah (olih) muwuhi ribede, agawe aru biru, (sajroning) karya tandha dennya mrih kodhil,

pawong mitra satengah, temah (arep) dadya satru, nanging yen mangkono ana, sira myarsa aja niyat males kaki,

srahna maring Hyang Suksma.

Anamur dapat diartikan perbuatan, perlakuan, sifat yang dimiliki seseorang untuk melakukan sesuatu. Pitutur dapat diartikan nasehat, piwulang, wejangan pelajaran yang diberikan seseorang untuk kebaikan. Ribede dapat diartikan susah, sengsara, menunjukkan orang yang mendapat halangan atau masalah.

26

27.

B

1

2

Muga binalekna marang becik, lawan haywa nguneg-uneg sira, haywa ngowahi tatane,

pamitranireng dangu, den ateguh sira ing galih, haywa sira nanacad, ya dupeh wong ngiku, kang ngalani marang sira, yen wadining wong liya kang angalani,

sira pasrahna ing Hyang.

Tinutupan wawadinireki, den amantep sira among mitra, akakanca sasamine,

kawulaning Hyang Agung,

yen sira tan bisa sumingkir, tan amor ing ngakathah, ing kono sireku,

bibisiking pancabaya,

ning wong kathah marma den abisa kaki,

amomot mengku misah.

Megatruh

Nahan warna kaping sapta kang winuwus,

kaqlamun sira abukti, pribadi neng wismanipun, nganggoa lakuning ngelmi, manut Jeng Rosul kinaot.

Pendhak tengah ari dhahar Jeng Rosul,

pan ing sadina sawengi,

Muga binalekna marang becik, lawan haywa nguneg-uneg sira, (ora) haywa ngowahi tatane, pamitranireng dangu, den ateguh sira ing galih, haywa sira nanacad, ya dupeh wong ngiku, kang ngalani marang sira, yen (sira) wadining wong liya kang angalani,

sira pasrahna ing Hyang Suksma.

Tinutupan wawadinireki, den amantep sira among mitra, akakanca (lan) sasamine, kawulaning Hyang Agung, yen sira tan bisa sumingkir, tan amor ing ngakathah, ing kono sireku,

bibisiking pancabaya,

ning wong kathah marma den abisa kaki,(kanthi)

amomot mengku misah.

Megatruh

Nahan warna kaping sapta kang (jelasaken) winuwus, (ingkang) kaqlamun sira abukti, pribadi neng wismanipun, nganggoa lakuning ngelmi, (agami) manut Jeng Rosul kinaot.

Pendhak tengah ari (yen) dhahar Jeng Rosul,

pan ing sadina sawengi,

Nanacad dapat diartikan mencela, mengolok-olok menunjukan sifat yang dimiliki orang lain. Kawulaning dapat diartikan hamba,menunju kkan abdi yang diciptakan Allah Swt. Wismanipun dapat diartikan rumah, benda yang dapat dipakai sebagai tempat berteduh manusia. Sadina sawengi dapat diartikan sehari semalam,

3

4

5

6

mung sapisan dhaharipun, sarwi jegang yen abukti, tumungkul tan amiraos.

Duk amuluk ing sekul sarwi anebut,

ing asmanira Hyang Widhi, bismilah salajengipun, mawi dunga pan utami, lajeng dhahare ing kono.

Yen wus dhahar tumenga lajeng anginum,

tigang cegukan tan luwih, kang sacegukan anebut, alkhamdulillah hirabil, ngalamin sukur ing Manon.

Ingkang kalih cegukan denira nebut,

subekkannallah ping kalih, maha sucekken Hyang Agung, dene yen sira abukti,

lan tatamu sabarang wong.

Anganggoa yudanagara mrih patut,

asilaa ingkang becik,

den mepes sarwi tumungkul, haywata saduwa kaki,

mung sapisan dhaharipun, sarwi jegang yen abukti,

tumungkul (sirahipun) tan amiraos.

Duk amuluk ing sekul sarwi anebut,

ing asmanira Hyang Widhi, (maos) bismilah salajengipun, mawi dunga (iku) pan utami, lajeng dhahare ing kono.

Yen wus dhahar tumenga (sa)lajeng (ipun) anginum, tigang cegukan tan luwih, kang sacegukan anebut, alkhamdulillah hirabil,

ngalamin sukur ing (kang) Manon.

Ingkang kalih cegukan denira nebut,

subekkannallah ping kalih, (tegese) maha sucekken Hyang Agung, dene yen sira abukti, lan (sebab) tatamu sabarang wong.

Anganggoa yudanagara (tetep) mrih patut, asilaa ingkang becik,

den mepes sarwi tumungkul, (ngisor) haywata saduwa kaki,

menunjukan waktu. Sekul dapat diartikan nasi, menunjukan makanan. Cegukan dapat diartikan telan, minum, menunjukan orang yang melakukan sesuatu. Tatamu dapat diartikan tamu, menunjukan orang yang bertamu kerumah orang lain. Tumungkul dapat diartikan menunduk, menunjukan bahwa orang

7

8

9

10

lawan haywa amiraos.

Mung nyarakna pasuguhira mring tamu,

wusing mengkono sireki,

hiya haywa muwus-muwus, mung tamunira angling, ngajaka selang wiraos.

Tandukana prihen sukana ing kalbu,

akeha denira bukti, den sumeh netyanireku, sira haywa uwis dhingin, angerenana ing kono.

Wus lakune sanadyan sira wus

tuwuk,

iriden denira bukti, ngantenana ing tatamu, tuwin lamun sira bukti, lan janma keh hya mengkono.

Saenggone miwah sira yen martamu,

pan hiya mengkono ugi, haywa sembrana ing kalbu,

(lan) lawan haywa amiraos.

Mung nyarakna pasuguhira mring tamu, (iku)

wusing mengkono sireki, hiya haywa muwus-muwus, mung (yen) tamunira angling, ngajaka selang wiraos.

Tandukana prihen (tamu) sukana ing kalbu,(kanthi) akeha denira bukti, den sumeh netyanireku, sira haywa uwis dhingin, angerenana ing kono.

Wus (iku) lakune sanadyan sira wus tuwuk,

iriden (tuwin) denira bukti, (panganan) ngantenana ing tatamu, tuwin lamun sira bukti, lan janma keh hya mengkono.

Saenggone miwah sira yen martamu, (lan)

pan hiya mengkono ugi, haywa sembrana ing kalbu,

lewat didepan orang lain dengan cara menundukan kepala yang menyimbolkan kesopanan. Wusing dapat diartikan setelah, sesudah, menunjukan waktu yang telah dilewati. Sumeh dapat diartikan cerah, sopan santun, menunjukan sifat yang baik.

Tuwuk dapat diartikan kenyang, menunjukan sifat orang yang perutnya sudah berisi. Galih dapat diartikan batin, menunjukan sifat perasaan di

11

12

13

14

momoyok sajroning galih, sega iwak kurang kaot.

Den asengkud kurmat paringan Hyang Agung, yen sira nanacad batin, tan apik segane wuluh, myang iwake nora becik, kasiku sireng Hyang Manon.

Dena emut duk Nabi Musa ngalurug,

kaluwen umate sami,

neng ara-ara duk bingung, andodonga Kanjeng Nabi, minta sihira Hyang Manon.

Pinaringan saking ngawiyat tumurun,

umate wus den janjeni, yen pinarengan sireku, haywana nacad sireki, sagah sandika sakeh wong.

Nulya samya nadhah ngrasa nikmatipun,

sawenah ana kang angling, mung sawiji cacadipun, pepak wak-iwakaneki, mung lalaban tan sumaos.

(lan) momoyok sajroning galih, sega iwak (ingkang wau) kurang kaot.

Den asengkud kurmat paringan (sang) Hyang Agung, yen sira nanacad batin,

tan apik segane wuluh,

myang (kanthi) iwake nora becik, kasiku sireng Hyang Manon.

Dena emut duk Nabi Musa ngalurug,

kaluwen umate sami, (ia) neng ara-ara duk bingung, andodonga Kanjeng Nabi, minta sihira (marang) Hyang Manon.

Pinaringan saking ngawiyat (kang) tumurun,

umate wus den janjeni, yen pinarengan sireku,(iku) haywana nacad sireki, sagah sandika sakeh wong.

Dokumen terkait