• Tidak ada hasil yang ditemukan

Ri wus slêsih sumpahipun/ gya dènarak turut margi/

Dalam dokumen BAB II ANALISIS DATA (Halaman 52-80)

mring 29 janma kang maksih tis-tis/ kadiparan marganira/

4. Ri wus slêsih sumpahipun/ gya dènarak turut margi/

nadyan panas gêgênthangan/ samya tan rinasèng galih/ kaslimur asuka-suka/

lampahnya dèniring mungsik//

Saat sudah selesai sumpahnya/ lalu diarak di sepanjang jalan/ walaupun panas sekali/ semakin tidak terasa/ karena terhibur bersuka ria/

langkahnya diiringi musik (gamelan eropa)// 5. Ting klêbêt bênderanipun/

kalamun katiyup angin/ magunturan surakira/ pêmudha tansah ngabani/ tinampi sakèh ing janma/ mardika sarêng kapyarsi//

Saling berkibar benderanya/ waktu tertiup angin/

terdengar ramai soraknya/ pemuda memberikan aba-aba/ diterima oleh banyak orang/ merdeka bersama yang terdengar// 6. Barisan pêmudha kêmput/

dèniring nèng jroning nagri/ têlas ing arak-arakan/ jumujug ngajêng pandhapi/ karaton Mangkunegaran/

dènjenèngi Kanjêng Gu-[21]-sti//

Barisan pemuda mengitari/ diiring di dalam negara/ setelah di arak-arakan/ sampai ke depan pendapa/ keraton Mangkunegaran/ dilantik Kanjeng Gusti// 7. Dènadhêp abdi sêdarum/

dhawuh kinèn aningali/ gya kumpul sakèh bêndera/ barisan tinata rapih/

plataran kêbak kang janma/ mirêngkên dhawuhing Gusti//

Dihadap oleh semua abdi/ perintah disuruh melihat/

segera berkumpul banyak bendera/ barisan tertata rapi/

pekarangan banyak oleh orang/ memerhatikan perintah rajanya// 8. Kangjêng Gusti ngandika rum/

bangêt ing panrima mami/ têkane angkatan mudha/ miwah pra panggawe nêgri/ kalawan para kawula/

pandhudhuk sajroning nagri//

Kanjeng Gusti berkata/

senang sekali dalam menerima/ datanganya angkatan muda/ dan juga pegawai negara/ juga para rakyat/

penduduk di dalam negara// 9. Rampungira dènya nyambut/

sakèhing pamrentah nagri/

Selesai olehnya menyambut/ banyaknya pemerintah negara/

sinêksan para panitya/ gung alit sami ngastuti/ titi Jêng Gusti dhawuhnya/ paring dhawuh bibar sami//

disaksikan para panitia/ besar kecil saling berdoa/ selesai perintahnya Jeng Gusti/ memberi perintah lalu bubar semua// 10. Barisan lèngsèr sing ngayun/

sowangan dènira mijil/ gambiranira pra mudha/ tan sagêd tinimbang tulis/ tan pêgat suwaranira/ mardika duk panggih janmi//

Barisan bubar setelah berdoa/ beriringan olehnya keluar/ gembiranya para pemuda/ tidak bisa dituliskan kata-kata/ tidak berhenti suaranya/ merdeka saat bertemu orang// 11. Sigêg ing caritanipun/

wit janma tan bisa : sami/ sawènèh gagas mardika/ ing griya sêpèn kang têdhi/ têmah gung yuda ing driya/ sabar mardikaning galih//

Berhenti ceritanya/

karena manusia tidak bisa : saling/

menerangkan dengan jelas tentang merdeka/ di rumah tidak ada makanan/

sehingga perang besar dalam hati/ sabar merdekanya hati//

12. Aywa kaliru panêmu/ mardika kang sira tampi/ sêmbarang dèn wasdakna/ suwara kêlawan yêkti/ bab kamardikaning praja/ lawan mardikaning janmi//

Jangan salah mengartikan/ merdeka yang kamu terima/ semuanya harus diperhatikan/ suara maupun kenyataan/ bab kemerdekaan negara/

dibanding kemerdekaan manusia// 13. Nadyan nêgri mardika gung/

yèn janma kèh salang-sarik/ wit janma isining praja/ kadi mina ning jro kêpis/ kang ngrasake kamardikan/ kajaba makluking Gusti//

Walaupun negara merdeka besar/ bila manusia masih salah paham/ karena manusia di negara/ seperti ikan dalam perangkap/ yang merasakan kemerdekaan/ kecuali makhluk Tuhan// 14. Nanging kosok balinipun/

dyan mardika gung kang janmi/ yèn praja sih rêtu yuda/

tan wurung kang para janmi/

Tetapi kebalikannya/

lalu merdeka besar para manusia/ bila negara masih ada perang/ sudah pasti para manusia/

uga lir mina jinala/ ting bilulung ngudi urip//

juga seperti ikan di jala/

kesana-kemari mengupayakan hidup// 15. Mula kang sarèh ing kalbu/

dènira sira kang ngrakit/ suwara : kalawan nyata/ mrih kumpul dadi sawiji/ sawijèkna jroning nala/ dèn ikêt [22] nèng sanubari//

Maka bersabarlah dalam hati/ olehmu mengatur/

suara : dibanding kenyataan/ agar berkumpul jadi satu/ satukanlah dalam hati/ dan ikatlah di sanubari// 16. Wit nêgri lagi rinêmuk/

tatanan kang mrih lêstari/ sakgon-gon akèh prakara/ kang karya ribêting nagri/ nadyan wêwêngkoning praja/ tuwin wêwêngkoro pêblik//31

Karena negara sedang rusak/ tatanan yang lestari/

dimana-mana banyak masalah/ yang mebuat repotnya negara/ walaupun dikuasai keraton/ juga dikuasai republik// 17. Wantunira maksih kiwul/

dènya brantas satru julig/ sakgon-gon tan pêgat warta/ ananing dahuru nêgri/ kadi ing wus mêsthinira/ nêgri anyar kang tinampi//

Ditambah masih menanggulangi/ olehnya memerangi musuh yang licik/ dimana-mana tidak putus beritanya/ adanya masalah dalam negara/ seperti sudah semestinya/ diterima oleh negara baru// 18. Kathah salang sarikipun/

wit ing pulo tanah Jawi/ wiwit duk ing jaman kuna/ kèh ratu kang samya melik/ kagawa : tata raharja/ janma kèh alim ing dhiri//

Banyak masalahnya/ karena di pulau Jawa/ sejak jaman dulu/

banyak raja yang ingin menguasai/ terbawa : tertata tentram/

banyak manusia yang tidak suka keangkuhan//

19. Nêgri kawêngku ing ratu/ turunaning para nabi/ kaloka kaunang-unang/ wit ing Kartasura nagri/

Negara dikuasai oleh raja/ keturunannya para nabi/ sangat terkenal sekali/ karena di Kartasura/

wus kasusra sakèh praja/ tan wontên lir tanah Jawi//

sudah terkenal di banyak kota/ tidak ada yang seperti tanah Jawa// 20. Tinata jroning dwi minggu/

puyèngan janma makardi/ sakèh kantor nama inggal/ lan pindah panggènanèki/ karya gidhuh palayangan/ mungkur sing panggèn lami//

Ditata dalam 2 (dua) minggu/ bingung manusia bekerja/

banyak kantor dengan nama baru/ dan pindah tempatnya/

pekerjaan rusuh sekali/ meninggalkan tempat lama//

Pupuh VI Pangkur

1. Pangkur tumrap Surakarta/

amèngêti kang karya rêtuning nagri/ ping sawêlas tanggalipun/

Oktobêr32 wulanira/

nunggil warsi kadya kang kasêbut wuwur/ wiwit dina Kêmis siyang/

samêkta praboting jurit//

Pangkur di Surakarta/

memperingati bekas kerusuhan negara/ 11 tanggalnya/

Oktober bulannya/

masih di tahun yang sama disebut di atas/ mulai hari Kamis siang/

sudah lengkap perlengkapan perang// 2. Pra angkataning pamudha/

sigra budhal dènirarsa andon jurit/ mring Mangkubumèn angêpung/ bètènging wadya Jêpan/

têpung gêlang pamudha kang sami ngêpung/

manganti janjianira/

dènirarsa srah kang bêdhil//

Para angkatan pemuda/

segera berangkat untuk berperang/ ke Mangkubumen mengepung/ bentengnya tentara Jepang/

pemuda mengepung seluruh sisi (benteng)/

menunggu janjinya/

untuk menyerahkan seluruh senjata// 3. Kang kanthi eklasing driya/

aywa karya nyidrani janji lan nêgri/ dèn anti têkèng surup/

rêbut dènira nata/

Harus ikhlas hatinya/

jangan mengingkari janji dan negara/ ditunggu sampai malam/

merebut kekuasaannya/

gya dèn srahkên senjata kang wus dèn atur/

tinampi lan pra pêmudha/ kalawan sucining galih//[23]

segera diserahkan senjata yang sudah ditata/

diterima oleh para pemuda/ dengan hati yang suci// 4. Dènangkati saknalika/

tan suwala nganti tumêkèng enjing/ kocapa ing wanci dalu/

gantos sanès panggènan/

wadya Jêpan kapulisèn karyanipun/ arsa balela tan suka/

sênjatanira dènambil//

Diangkati seketika/

tidak melawan sampai pagi/ diceritakan di waktu malam/ ganti di suatu tempat/

tentara Jepang kepolisiannya/ hendak menentang tidak suka/ senjatanya diambil//

5. Ing dalu nuli jinaga/

têkèng injang dènanti têkèng sahari/ mêksa ing sêdya akukuh/

tan pisan ulungêna/

têkèng dalu pêmudha dènira nunggu/ wus sami golong ing driya/

dènbrondong kêlawan mimis//

Di waktu malam baru dijaga/

sampai pagi ditunggu sampai sehari/ memaksa niat yang kuat/

tidak mau menyerahkan/

sampai malam pemuda menunggu/ sudah satu tujuannya/

diserang dengan tembakan// 6. Ing dalu trusing ngayuda/

swaranira kang grênat kêlawan bêdhil/ karya tis-tis kang angrungu/

siyap janma jro praja/

kang kaperang : pra èstri kêlawan sunu/ kinèn angungsi sadaya/

ywa kongsi manggih bilai//

Di waktu malam kelanjutan dari perang/ suara granat dan juga pistol/

membuat sedih yang mendengar/ siap manusia di dalam kota/

yang dikumpulkan : para wanita dan anak/ disuruh mengungsi semua/

jangan sampai terkena celaka// 7. Sêdalu dènira yuda/

karêpotan dènira sami ngulati/ janma Jêpan kang wus mêtu/ tan uningan kang jaga/

nyandhang Jawa nèng jaba anamur laku/ sarta anggawa gaman/

wus ambyar nèng jroning nêgri//

Semalam dalam berperang/ kerepotan yang terlihat/

orang Jepang yang sudah keluar/ tidak tahu yang menjaga/

memakai pakaian Jawa di luar menyamar/ serta membawa senjata/

8. Ing dalu warta sumêbar/ saya titi janma kang sami jagi/ nèng marga miwah jro kampung/ sak praja pepuyèngan/

sanadyana nyandhang Jawa toh kapikut/

bêja mati bêja gêsang/ tan ana cicir sawiji//

Di waktu malam berita tersebar/ semakin hati-hati orang yang menjaga/ di jalan dan di kampung/

sekota kebingungan/

walaupun memakai pakaian Jawa tertangkap juga/

baik mati baik hidup/

tidak ada satupun yang tersisa//

9. Têkèng injang dènya ngêpang/33

wis tan bisa owal sing bêbaya pati/ byar rahina gya kinruntug/

grênat miwah sênjata/

wus jam wolu tan pisan anêdya nungkul/

pêmudha kaku tyasira/ mriyêm tinata kêkalih//

Sampai pagi dalam mengepung/

sudah tidak bisa lepas dari bahaya mati/ pada siang hari segera berurutan/ granat dan senjata/

sudah pukul 08.00 tak sekali berniat menyerah/

pemuda kuat hatinya/ meriam ditata keduanya// 10. Waspada dènya tumingal/

gya linêpas mriyêm kalih gênti-gênti/

swaranira kadi guntur/ wadya Jêpan duk myarsa/

saknalika ebah pangraosaning kalbu/ tita yèn tan kiyat nyangga/

wit ka-[24]-roban kèh ing bêdhil//

Waspada dalam melihat/

segera dilepas meriam keduanya bergantian/

suaranya seperti guntur/

tentara Jepang saat mendengar/ seketika bergerak perasaannya/

sudah merasa bila tidak kuat mengangkat/ karena kebanjiran banyak tembakan// 11. Tan dangu mêdal sadaya/

nyasmitani : angangkat asta kêkalih/ mratandani lamun têluk/

arsa srahkên gêgaman/

duk nalika pamimpin pamudha dulu/ wadya Jêpan sami mêdal/

nadyan wus takluking jurit//

Tidak lama keluar semua/

memberi tanda : mengakat kedua tangan/ menandakan kalau menyerah/

bersedia menyerahkan senjata/ ketika pemimpin pemuda melihat/ tentara Jepang keluar/

walaupun sudah kalah perang//

12. Èngêt purwa bukanira/

duk siniksa nèng kunjaran tan tuk mijil34 pisah garwa lawan sunu/

dènangkat ruda-pêksa/

wus prasêtya dènirarsa balês ukum/ mung nêdya malêsaning mati//

Ingat awal mulanya/

saat disiksa di penjara tidak bisa keluar/ berpisah dengan istri dan anak/

diangkat paksa/

sudah berjanji olehnya membalas dendam/ hanya berniat membalas mati//

13. Kèngêt yèn trahing kusuma/

wus kaloka kakonang-konang jro nagri/ dhasar putranirèng ratu/

kuncara ingkang asma/

saknalika malumpat angasta pistul/ dèntuju jajaning Jêpan/

sapisan tiba kêbanting//

Terkejut bila keturunannya bangsawan/ sudah terkenal sekali di dalam negara/ yaitu seorang putra raja/

terkenal namanya/

seketika melompat memegang pistol/ ditujukan dadanya Jepang/

seketika jatuh terbanting// 14. Duk pêmudha sami pirsa/

pamimpinya wus malumpat sarwi bêdhil/

gya malumpat sarêng ngêbyuk/ rêbut dhucung angêring/

wadya Jêpan sadaya sami pinikut/ dènangkati sanjatanya/

gya dèniring mring jro buwi//

Saat pemuda melihat/

pemimpinnya sudah melompat memegang senjata/

segera melompat lalu menyerang/ berebutan mendahului/

tentara Jepang juga ikut/ diangkati senjatanya/

segera diiring ke dalam penjara// 15. Pra pêmudha inggal mriksa/

mayitira wadya Jêpan kang wus lalis/ sinêrèt sami kinumpul/

titi dènya amriksa/

gya kêpanggih mayit pêmudha

gumluntung/

rinungkêpan pra pêmudha/ gya dèn angkat lir mêmanik//

Para pemuda segera memeriksa/

mayatnya tentara Jêpang yang sudah mati/ diseret dan dikumpulkan/

teliti olehnya meriksa/

lalu ditemukan mayat pemuda tergeletak/

dirangkul para pemuda/ segera diangkat seperti intan//

16. Tinandhua pra pêmudha/ Ditandu oleh para pemuda/

34 Tertulis “duk sinisiksa nèng kunjaran tan tuk mijil” Adisi suku tembang (13i, Pangkur seharusnya 12i)

anèng ngasta kadi amboyong kang putri/ rêbut dhucung ingkang ngrangkul/ tan kaguh gubrah kang rah/

gya binêkta mangetan lan montor agung/

têlêng praja Surakarta/ kurbaning jurit utami//

di tangan seperti membawa putri/ berebutan yang merangkul/ tidak takut terkena darah/

segera dibawa ke timur dengan motor besar/

bunganya kota Surakarta/ jadi koban prajurit utama// 17. Wus slêsih pramiksanira/

asalira pamudha sing nagri Ngawi/ dènurus rama lan ibu/

kapangya ingkang nama/

gya winartan lan tilpun tan dangu rawuh/

panggih [25] putra wus palastra/ dadi kurbaning nagari//

Sudah selesai pemeriksaannya/

asalnya pemuda dari kabupaten Ngawi/ diurus oleh ayah dan ibu/

ketemulah namanya/

segera dikabarkan dan ditelpon tidak lama lalu datang/

bertemu dengan putranya yang meninggal/ jadi korban negara//

18. Pinuwus papêsthaning Hyang/

wit manungsa mung sakdarma anglakoni/ nadyan sirna asma luhur/

luhur nglabuhi praja/

ewon janma si : Aripin kurbanipun/ dadi kêmbanging praja/

kuncara asmaning lalis//35

Sudah menjadi kehendak Tuhan/ karena manusia hanya bisa menjalani/ walaupun mati tapi luhur namanya/ luhur membela negara/

ribuan manusia nama : Aripin korbannya/ jadi bunganya negara/

terkenal namanya// 19. Miwiti kurbaning yuda/

mayitira pêmudha ingkang nucèni/ dènjenèngi lan priyagung/

tan kurang mulyanira/

angungkuli sedane priyayi luhur/ dalah uparêngganira/

kêmbang ukêt warni-warni//

Awal korbannya perang/

mayatnya pemuda yang dimandikan/ dinamakan dan bangsawan/

tidak kurang kemulyaannya/ melebihi matinya para bangsawan/ dan juga pepajangannya/

bunga-bunga warna-warni//

20. Sumbangan bukêt kêmbangan/ Sumbangan buket bunga/

têkèng sore layon sipêng sêratri/

tinunggu sawêngi muput/ kêbak para pêmudha/

tan wilangan kumpul lan priyayi luhur/

tan têlas dènucapêna/ mulyaning layon utami//

sampai sore peziarah menginap sampai malam/

ditunggu semalam suntuk/ banyak para pemuda/

tidak terhitung kumpul dan para bangsawan/

tidak habis diucapkan/ mulianya peziarah utama// 21. Têkèng siyang wancinira/

layon pangkat rinompa-rompa pra inggil/ kang ngiring maèwu-èwu/

janma tan bisa ngetang/

kèh pra janma jroning ngiring nèng dêlang gung/

jroning tyas kadya belaa/ kumantar-kantar jro galih//

Sampai siang hari/

peziarah berangkat digotong para petinggi/ yang mengiringi beribu-ribu/

manusia tidak terhitung/

banyak para manusia yang mengiring ke jalan/

dalam hati seperti membela/ menyala-nyala dalam hati// 22. Ngunadika njoning nala/

baya kawan ana andon jurit malih/ prasêtya tan nêdya mundur/

arsa ngrabosèng yuda/

nora gigrig lan Jêpan kang sêdya ngamuk/ apa manèh bangsa Londha/

sun kêmbuli andon jurit//

Berkata dalam hati/ jika ada perang lagi/ janji tidak boleh mundur/ ingin menanggulangi perang/

tidak takut kepada Jepang yang mengamuk/ apalagi bangsa Belanda/

harus ikut perang// 23. Layon wus têkèng kuburan/

Purwalaya makam umum jro nagri/ duk nyêmplung kenjisimipun/ dènurmati sênjata/

rambah-rambah karya ngrês kang samya ngrungu/

wiwit ing dintên punika/ arwahnya mugi tinampi//

Peziarah sudah sampai kuburan/

Purwalaya makam umum dalam negara/ saat dimasukan peti matinya/

dihormati senjata/

berkali-kali membuat sedih yang mendengar/

mulai di hari itu/

arwahnya semoga diterima//

kabèh janma kadi anggèningke galih/ wus slêsih samya wê-[26]-wangsul/ sowangan anèng marga/

rangu-rangu pêmudha katon arêngu/ wiwit dintên ing punika/

pra janma sami miranti//

semua orang mengheningkan hati/ sudah selesai lalu pulang/

beriringan di jalan/

samar-samar pemuda terlihat bertekad/ mulai di hari itu/

para manusia akan mempersiapkan// 25. Ya sagamaning ngayuda/

rupa-rupa pra janma ingkang kinanti/ sinangkêlit anèng lambung/

sawènèh dipun anggar/

kadya pedhang nadyan cêndhak nora saru/ tuwa mudha tan prabeda/

ngayu-ayu dènya kardi//

Yaitu persenjataan perang/

bermacam-macam yang dibawa manusia/ diselipkan di perut/

sebagian di samping pinggang/

seperti pedang walau pendek tapi pantas/ tua muda tidak beda/

supaya baik olehnya bekerja// 26. Kaya andêling jro nala/

yèn katêmpuh bêbaya anèng margi/ sakala klêbu umum/

malah para wanita/

nora ketung lading buntung dipunkandhut/ nèng sajroning tas cangkingan/

tan samar sajroning galih//

Seperti percaya dalam hati/ bila diserang bahaya di jalan/ semuanya termasuk umum/ terlebih para wanita/

tidak terhitung pisau buntung dibawanya/ di dalam tas jinjingnya/

tidak kuwatir dalam hati// 27. Wanita pasisir wetan/

gung sêmangat pamimpinira36 pra putri/

kongsi grênat kang kinandhut/ tan arta karya wadhah/

lamun glathi wanita wetan wus umum/

wiwit jamanira kuna/ wus kalêbu kang piranti//

Wanita pesisir timur/

besar jiwa kepemimpinannya para putri/ sampai granat yang dibawanya/

tempat uang sebagai wadah/

bila belati sudah menjadi umumnya wanita timur/

sejak jaman dahulu/

sudah menjadi peralatannya// 28. Wiwit jaman rêtu anyar/

rina wêngi pra janma siyap ing galih/ tan tilar prayitnanipun/

Mulai jaman baru/

siang malam para manusia siap hatinya/ tidak ketinggalan kehati-hatiannya/

ngupadi mrih raharja/

yèn karungu sêsorah radhiyo umum/ lan srat kabar warna-warna/

kahanan sanès nagari//

berusaha agar tentram/

bila mendengar pidato di radio umum/ dan surat kabar macam-macam/ keadaan negara lain//

29. Mungsuh rupa-rupa bangsa/

tindakira sakwênang-wênang mring janmi/

kanthi akaling panyamun/ ngrampogi pulan bêgal/

wus kabrantas tindak kang karya pangridhu/

thukul nèng liyaning praja/ pamudha saya gung wêngis//

Musuh berbagai bangsa/

perlakuannya sewenang-wenang terhadap manusia/

dengan cara menyamar/

mencuri dan mengambil secara paksa/ sudah diberantas tindakan yang membuat masalah/

tumbuh di negara lain/

pemuda semakin marah besar// 30. Kang swara janma mardika/

mung nyatane paprangan gung wus sinapih/

kongsok bali kang tinêmu/ wiwit antuk mardika/

wus tan pêgat dènira nanggulang pupuh/

ambrantas satru kang nêdya/ ngrêbut mardika Ropêblik37//[27]

Suaranya manusia merdeka/

kenyataannya perang besar sudah berhenti/

kabalikannya yang ditemui/ mulai mendapat merdeka/

sudah tidak putus olehnya menanggulangi perang/

memberantas musuh yang ada/ merebut kemerdekaan Republik// 31. Saya gung ing wantêrira/

pra manggala pêmudha kang wus don jurit/

mring liyan praja ambantu/ kang katêmpuh prang muka/

kongsi resik tan bali yèn durung rampung/

gêntèn kang katêmpuh yuda/ saya gung adêging jurit//

Semakin besar keberaniannya/

para pemuda posisi terdepan yang sudah berperang/

membantu kepada kota lain/ yang menempuh perang/

sampai bersih tak kembali bila belum selesai/

bergantian yang menempuh perang/ semakin besar menegakkan peperangan//

32. Ewon kang para pamudha/

kang wus tahu anjêlajah andon jurit/ tan cinêlu têka ngêbyuk/

minta ngêbyuk ngayuda/

sukan kèri belani mring prajanipun/ suka lêbur jroning yuda/

timbang jinajah Wêlandi//

Ribuan para pemuda/

yang sudah pernah menjelajahi perang/ tidak harus datang serentak/

meminta serentak berperang/

sungkan tertinggal membela negaranya/ rela mati dalam perang/

daripada dijajah Belanda// 33. Saya gung panyuwunira/

kang pra janma ukuman nèng jroning buwi/ prasêtya mlêbu prang pupuh/

dadi prajurit ngarsa/

tan garantês kalamun tumêkèng lampus/ dadia kurbaning praja/

ngumambang nèng banjir gêtih//

Semakin besar permintaannya/

hukuman para manusia di dalam penjara/ janji ikut berperang/

jadi prajurit terdepan/

tidak sedih walaupun sampai mati/ jadilah korbannya negara/

mengambang di banjir darah//

Pupuh VII Maskumambang

1. Wus pinasthi sangking karsaning Hyang Widhi/

kutha ing Sêmarang/ kang têmbe katêmpuh jurit/ prang sabil kèh wong palastra//

Sudah ditetapkan oleh Tuhan/

kota di Semarang/

yang baru saja mengalami peperangan/ perang sabil banyak orang meninggal// 2. Awit wadya Jêpan kang wus kasor jurit/

anèng tanah Jawa/ anyipta tan bisa bali/

mring nêgrinira priyangga//

Sebab tentara Jepang yang sudah kalah perang/

di tanah Jawa/ tidak bisa kembali/ ke negaranya sendiri// 3. Luwung sirna katimbang papa ing dhiri/

ewon janma Jêpan/ wus golong sae kakapti/ nêdya ngrusak jroning kutha//

Lebih baik mati daripada sengsara/ ribuan orang Jepang/

sudah bersatu keinginannya/ niat merusak dalam kota//

ngrabosèng ngayuda/ tan pilih janma gung alit/ kang kacêpêng dipunsiksa//

menempuh peperangan/

tidak memilih manusia besar kecil/ yang tertangkap disiksa//

5. Rupa-rupa paniksanira mring janmi/ sak ponthang sênjata/

lan mintliyur kèh wong mati/ sawènèh ambêsmi wisma//

Macam-macam siksaan terhadap manusia/ dengan berbagai senjata/

dan seketika banyak orang mati/ sebagian membakar rumah// 6. Pepuyèngan janma gung alit jro nagri/

bangke turut marga/ kèh janma mati kabêsmi/ ing dalu kalawan rina//

Bingung manusia besar kecil di dalam negara/ mayat di jalanan/

banyak manusia mati terbakar/ di malam dan juga siang// 7. Gung bramantya pêmudha kang andon

jurit/

binantu lyan praja/ sadaya sami ngêmbuli/ dhinga lena musthi mati//

Besar kemarahannya pemuda yang berperang/

dibantu (pemuda) lain kota/ semua ikut berperang/

siapa saja mati harus rela mati// 8. Wus rong èwu gung alit janma kang lalis/

gangsal atus Jêpan/

wus sirna sêpanjang margi/ [28] nêm atus kang nandhang papa//

Sudah dua ribu orang besar kecil manusia yang mati/

500 ratus Jepang/

sudah mati di sepanjang jalan/ 600 ratus yang terluka// 9. Sih dènubrês ing siyang kêlawan ratri/

awit janma Jêpan/

sih akèh kang sami dhêlik/ yèn dalu dènya ngumbara//

Masih dicari di siang dan malam/ karena orang Jepang/

masih banyak yang bersembunyi/ bila malam ia mengembara// 10. Pra pêmudha tan kèndêl dènya ngupadi/

pêmbantu lyan praja/

sansaya kèh ingkang prapti/ anêba mèlu ngupaya//

Para pemuda tidak berhenti dalam berusaha/ membantu lain kota/

semakin banyak yang datang/ bersama-sama ikut membantu// 11. Kongsi ewon janma kang wus sami lalis/

Dalam dokumen BAB II ANALISIS DATA (Halaman 52-80)