21. MITRA
Ija mas, keparenga bandjur nerusake. Nanging aku arep njuwun katrangan disik : kang wis kerep tak krungu, tembung t o k i d iku surasane sairib karo t e k a d, apa iku ,,tauhid” kang kalebu ing wirid iki ?
21. DARMA
Sampejan mundut pirsa mengkono iku, bener, supaja terang, ora klira-kliru ing pangerti.
Pantjen, umume tembung tokid lan tekad iku panganggone lira-liru, terkadang dirangkep awudjud purwakanti sastra, djalaran kinira pada tegese. Nanging sanjatane tegese beda banget.
Tembung ,,tekad” tumraping pagunem pedinan iku tegese : kekentjenganing karep (volharding), kajata gede tekade = rosa banget karepe, tekad-tekadan = ora wedi bakal keprije wusanane, djer karepe wis kentjeng. Hla iku asalae saka tembung Arab i`tiqaad kang tegese gegebengan utawa kapertjajan; iku tembung aran kang dirimbang saka tembung krija u` t a q a d a, tegese : pertjaja. Teges mengkono iku kanggone ana ing paguneman ngelmon, kajata : anekadake = ngantepi kapertjajane.
Dene tembung ,,tokid” iku ora tinemu ana ing paguneman pedinan, mung tinemu ana ing paguneman ngelmon bae, sarta tegese ora pada karo i`tiqaad mau. Tokid iku asal saka tembung Arab tauhid jaiku tembung krija kang dirimbag saka tembung wilangan waahid; dadine tembung aran at-tauhid ateges kawruh bab tauhid. Hla iku perlu dirembug kang sadjelas-djelase disik, supaja terang penampa sampejan marang wedaran bab tauhid mengko.
Tembung wilangan wahid iku tegese s i d j i. Upama wahid iku tembung Djawa, krijane dadi ,,mahid”; upama tembung Sunda krijane dadik ,,ngawahid”; upama tembung Insonesia, krijane dadi ,,mewahid”. Hla sarehning tembung Arab, krijane uga miturut tata-basa
Arab, krijane dadi ,,tauhid” mau kae, tegese : n j a w i d j e k a k e. Dene surasane ana rong werna kang miturut tata-basa : pada benere.
a. Tumrap wulangan sarengat, njawidjekake iku ditegesi nekadake mung sawidji, ora loro utawa luwih, lan dudu kang lijane. At-tauhid = kawruh kang nerangake sipat-sipating Pangeran, padane Al`aqaid.
b. Tumrap wedaraning wirid, njawidjekake iku ateges n u n g g a l m u n g s a w i d j i, sirna rasa-rumangsane luwih saka sidji. At-tauhid = kawruh manunggal, jaiku kang nerangake tjara pratikele anjirnakake rasa aku idjen-idjen (individueel) dadi rasa aku sawidji (universeel). Jaiku kang bakal tak aturake iki, minangka teruse wedaran bab imam kang wis nerangake kalajan gambling bab monotheisme (anekadake Pangeran mung sidji).
22. MITRA
Nuwun-nuwun sewu, mas, aku rada kodeng anggonku mikir. Ing wedaran bab iman, kita wis anekadake jen Pangeran iku tan pisah kelawan kita. Geneja isih keronehan dirembug maneh? Upama tudjuwaning pangrembug iku perlu anjatakake paham kang wis ditekadake mau, geneja wedaran tokid iku ora medarake panunggal kita karo ,,kang tan pisah” mau kae ?
22. DARMA
Pitakon sampejan iku wangsulane rada sulit di. Nanging sarehning sabagean wis sampejan wangsuli dewe, dadi suda sulite, ewadene wangsulane ija isih kudu rada dawa.
Wedaran bab iman, bab tauhid, bab apa bae ……, iku mung djeneng ngelmu (‘ilmu). Hla ngelmu iku bisane ana wohe (berhasil) utawa jakin ing njatane, ora lija kedjaba ditindakake utawa dingamalake (‘amal). Dene wedaran bab tauhid iku tudjuwane ora lija ija nerangake tjarane ngamalake iku mau. Terange : kajata wedaran bab iman, kang anekadake Pangeran tan pisah kelawan kita iku, senadjan akal lan pikiran kita wis bisa anekseni, nanging rak mung lagi dadi pangerti bae, durung tekan ……… njatane.
Anadene kita kang asipat wadag iki, teka arep njatakake kang asipat alus, iku rak ora mungkin, ta, di ! Apa maneh jen si wadag arep njatakake kang tan kena kinaja ngapa, saja ora mungkin banget. Kang mesti : wadag iku mung bisa njatakake kang wadag bae. Kang alus mung bisa dinjatakake dening kang alus uga. Hla kang tan kena kinaja ngapa, anggone njatakake ija jen ………. tan kena kinaja ngapa.
Dadi : ing dalem kahanan sirnaning rasa aku idjen-idjen dadi rasa aku sawidji mau bae, ora kurang lan ora luwih : mung tataran bae kang kudu kita liwati. Sampurnane tekan djumeneng Islam isih kudu ngliwati disik tataran sidji maneh kang aran Ma`rifat.
Ing Hadiest kang ndawuhake bab sapa kang wis angrasakake nikmating iman mau kae, antara lija rak ana kang njebutake ,,kang tresna marang sepadaning tumitah kanti sepi ing pamrih” (,,I.T.M.I.” : 15), hla iku wis terang : samangsa rasane aku idjen-idjen iki isih kandel, ora bakal karaketan sipat kang mengkono iku. Rak ija ta?
23. MITRA
Ija ija, mas, saiki aku wis dong. Mulane pandjenengan kaparenga bandjur miwiti ngendikaake wedaran bab tokid iku Nanging nuwun-nuwun sewu, aku arep ngoreksi setitik bab tembung ,,nunggal mung sawidji” mau kae, kiraku luwih trep jen diganti : n j a r i r a s a w i d j i. Apa ora mengkono?
23. DARMA
Mupakat banget, di! Tembung ,,nunggal mung sawidji” iku, kedjaba kaku, pantjen salah penganggone tembung ,,mung”. Hla iku untunge jen rembugan karo sedulur kang kagungan taalgevoel. Aku iki saja tuwa ndadak basaku daerah saja groboh.
Anadene wedaran bab tauhid, satemene aturku mau kae wis wiwit, hla teruse mengkene :
Kang andjalari kita kadunungan rasa aku idjen-ijden iku, ora lija djalaran kita kadajan ing piranti kita dewe kang aran indrija 5 : pangambu, pangrungu, pandeleng, pangejam, panggepok, lan …….….. (1) akal (2) ati (3) napsu, iku (,,Kuntji Swarga” I : 29). Dene blegere
kang wadag iki rak mung monat-manut bae. Mulane bisane sirna
rumasane aku idjen-idjen dadi rumasa aku sawidji, ora lija kedjaba :
ang l e r e n a k e makartine piranti-piranti iku mau.
Dene bisane piranti-piranti mau leren sadela ora makarti, tumrap kita wong agama Muhammad, saranane : d z i k i r, jaiku ngutjapake unen-unen (lapal). Djenenge dzikir dalah lapale werna-werna, kang baku : aran dzikir nafi isbat, jaiku ngutjapake unen-unen laa ilaha
illaallah, kanti mangerti tegese :
Laa ilaha = ora ana Pangeran = ngorakake anane (nafi) Illaallaah = kedjaba mung Allah = netepake anane (isbat)
Sepira suwene anggone ngutjapake lapal mengkono iku utawa jen nganggo diwilangi : pira kehe, iku mung gumantung seneng parenge kang nindakake bae. Wusana bandjur diterusake ngutjap isbate bae jaiku lapal illaallaah, illaallaah, suwene utawa kehe, uga mung terserah kang nindakake. Bandjur ngutjapake musbite (kang ditetepake) bae, jaiku : allahu, allahu, sateruse, nuli ditjekak hu, hu, sateruse ………. Lerene jen wis krasa kesel, utawa kebandjur turu, utawa ……..…. katekan sedyane.
24. MITRA
Hla kang katembungake katekan sedyane iku mau jen keprije, mas?
24. DARMA
Perkara ,,jen keprije” iku diterangake tiba keri bae, Kang perlu dirembug saiki bab bisane katekan sedyane; jaiku jen tjukup sarat-sarate sarta ketrima. Dene tembung ketrima iku mung kanggo gampange gunem bae, sanjatane pantjen wis miturut takdire dewe, amarga ora ana kedadean kang tanpa sebab, dumadine takdir ija mawa sebab (,,Kuntji swarga” II : 35; ,,K.S” III : 12)
Anadene sarat-sarate nindakake dzikir tumrap sedya iki mau, mangkene :
a. Tumindake adja mempeng kaworan daja-daja, sebab jen kaja mengkono, amesti durung nganti katekan sedyane : wis bosen. Mangka katekaning sedya iku ora bisa kawruhan pirang sasi, pirang taun
utawa pirang windu. Mulane tumindake dikaja nindakake salat sarengat bae (kanti eklas netepi wadjib), kang adjeg lan tlaten ing wajah bengi : sasireping djalma. Pedinane : kedjaba netepi rukuning agamane, linambaran mudjahadah lan rijadlah (merangi hawa napsu lan ora ngumbar kasenengan) apadene ngurip-uriping rasa asih marang sepada-pada.
b. Anggone ngutjapake lapal ora kumudu njuwara, kena mung dibatin bae; lan ora perlu molehake sirah, sebab obahing sirah iku bisa andjalari ana pengalaman, nanging dudu pengalaman kang kita sedya.
c. Nalika arep wiwit dzikir, kudu kanti kang mligi : mung nedya njatakake surasaning wedaran tauhid = n j a r i r a s a w i d j i, mau kae. Anadene tembung ,,dzikir” iku sanjatane ateges : ngeling-eling, jaiku eling marang maksude lapel laa illaha illaallaah kang diutjapake iku. Nanging elinge iku mung minangka dasar duk nalikane nijat bae, lire ora kena lali marang i’tiqaadkita ingatase Pangeran kang wis kawedarake tjeta gambling ana ing wedaran bab imam. Dene sadjroning dzikir: ora perlu dibarengi ngeling-eling apa bae.
Sarana sarat-sarat iku mau, jen ketrima, ing sawidjining wektu : ana pengalaman ……….. p l a s ……….. bjar, kita ana ing sadjroning alam (=ing ndalem kahanan) : dudu ngimpi, dudu melek, dudu rem-rem ajam. Ija pengalaman mengkono iku kang katembungake katekan sedyane anggone tauhid (njarira sawidji). Awit ing waktu iku : sirnane rasa aku idjen-idjen dadi rasa aku sawidji. Ing waktu iku, ana kang nganggo weruh rerupan, ana kang ora, nanging rerupan kang diweruhi mau ora lija ija ………. rupane dewe.
Anadene bisane tekan ing tataran kono iku wis angel banget, jen ora kelawan nugraha (ketrima). Mulane akeh bae kang duwe penganggep, jen iku kang diarani makripat ing Pangeran, djer wis r u m a s a : (1) ora ana apa-apa kedjaba mung ingsun, (2) ija sira ija ingsun, (3) kang nembah ija kang sinembah, lan lija-lijane.
Hla iku luput ing pijangkuh (zich overschatten) di! Muga-muga kita adja mengkono.
Ing sadjroning pengalaman iku : mung lagi sirnaning rasa aku idjen-idjen dadi rasa aku sawidji bae, jaiku kang diarani tauhid. Dene rupane dewe kang katon iku, - jen ora palsu, - ora lija kedjaba mung w e w a j a n g a n e (terugkaatsing) djiwane dewe, kang ditonton dening rasa djati, mulane ana kang ngarani, m a j a n g g a s e t a (wewajangan putih), dadi terang jen dudu Pangeran (,,Kuntji Swarga” III : 27).
Pengalamane kang mengkono iku padane kaja nalika Nabi Musa a.s ana ing tempurane segara loro. Fawadjadaa `abdan min
`ibadinaa atainahu rahmatan min `indinaa wa `allamahu min laduuna `ilman (Al Kahfi : 65 = ketemu kawulaning Allah kang wis
antuk nugraha lan kawulang ngelmu linuhung dening pandjenengane),
jaiku kang lumrahe didjejuluki N a b i H i d l i r, emane ora ana kang njritakake wernining pasurjane. Dene jen ing tjrita pedalangan, pengalaman mau kaja nalikane Aria Bratasena ana satengahing samodra ketemu karo D e w a R u t j i, kang pada wedanane tjeples kaja Arya Bratasena.
25. MITRA
Aduh, kangmas sedulurku dewe! Aku saiki ngerti, jen wirid kang pandjenengan paringake aku iki sanjata ora ana kang ngluwihi duwure, amarga aku tau krungu : djare duwur-duwuring gegajuhan iku ija kaja pengalamane Arja Sena iku mau. Mangka miturut ngendika pandjenengan : iku durung tekan.
25. DARMA
Ija ta di, nanging kita adja fanatiek. Jen ana wedaran ngelmu saka sapa bae, ija prayoga ditimbang lan dilimbang, bokmenawa djelase lan matone ngluwihi wirid iki.
Jen ngelmu iku diukur saka ,,gegajuhane”, amesti ora pada panemune, djer sidji-sidjining wong iku beda-beda kang ginajuh. Nanging jeng pengukure iku wewaton wis tekan apa durung, tak kira ora ana panemu werna-werna. Dene kang diarani ,,tekan” iku ora lija kedjaba ……….. inna lillahi wa inna ilaihi radji`uun (satuhune asal saka
Hla iku, di, jen Pangerane wong sadjagad iku tak upamakake segara, pepindane manungsa iki, retja ujah (Hjang Suksma kang kuwaos tanpa piranti) dibuntel ing kapas (djiwa = badan alus kang mawa piranti rasa djati), bandjur dilapisi ing malam (badan wadag dalah pirantine indrija 5 lan lija-lijane), dadi arupa retja malam, kang tansah katut ombaking samodra, nanging ora ketambasan banjuning segara.
Dene pengalaman kang kaja Aria Bratasena iku, pepindane si retja malam ing waktu iku : nisihake malame, dadi arupa retja kapas, kang bandjur bisa nesep banjuning segara. Mulane katembungake ngantjik tataran kakekat (haqiqat), djer uwis bisa njatakake utawa uwis weruh ing njata (haqq) : panesepe banju segara ing retja kapas, jaiku wewadining urip (Ing pedalanan kasebut ,,banju sutji”). Balik si retja ujah, rak durung bali asal, ta?
Mungguh nabi Hidlir tumrape Nabi Musa, utawa Dewa Rutji tumrape Arja Sena, iku uga sok katembungake G u r u S e d j a t i. Kasebut ing quran nabi hidlir kang kasinungan ngelmu linuhung (ladunna `ilman) iku akeh wewulangane marang nabi Musa a.s, mengkono uga ing tjrita pedalangan : Arja Sena uga diwedjang dening Dewa Rutji. Hla iku sampejan mangertosa, iki perkara penting temenan.
Wudjuda apa bae, jen medjang temenan kaja pamedjange A marang B, iku genah asal saka ndjaba. Senadjan katon kaja rupane dewe, ija palsu. Kang diwedjangake mesti mung bangsaning kaluwihan utawa i`tiqaad kang sasar.
Dene kang ora palsu : ora nganggo memedjang mengkono iku, djer kang katon kaja rupane dewe iku ora ora lija mung terugkaatsing bae. Anggone katjritakake mulang (medjang) ana ing Quran utawa ana ing pedalangan iku, djalaran kang ngantjik tataran kono iku akibate kaja oleh wedjangan werna-werna, luwih-luwih babagan ke-Tuhanan. Tekan samene wedaran bab tauhid : t a m a t, ganti wedaran bab Ma`rifat.