ANALISIS DETERMINAN KEJADIAN KANKER LEHER RAHIM
DI RSD dr. SOEBANDI JEMBER
SKRIPSI
Oleh :
Anisa Yulia Wulandari
NIM 062110101073
BAGIAN EPIDEMIOLOGI DAN BIOSTATISTIKA KEPENDUDUKAN
FAKULTAS KESEHATAN MASYARAKAT
UNIVERSITAS JEMBER
2010
DAFTAR ISI
Halaman
HALAMAN JUDUL ... i
HALAMAN PERSEMBAHAN ... ii
HALAMAN MOTTO ... iii
HALAMAN PERNYATAAN... iv
HALAMAN PEMBIMBINGAN ... v
HALAMAN PENGESAHAN ... vi
ABSTRACT ... vii
RINGKASAN ... viii
KATA PENGANTAR ... x
DAFTAR ISI ... xii
DAFTAR TABEL ... xv
DAFTAR GAMBAR ... xvi
DAFTAR LAMPIRAN ... xvii
DAFTAR ARTI LAMBANG DAN SINGKATAN ... xviii
BAB 1. PENDAHULUAN ... 1
1.1Latar Belakang ... 1
1.2Rumusan Masalah ... 5
1.3Tujuan ... 5
1.3.1 Tujuan Umum ... 5
1.3.2 Tujuan Khusus ... 6
1.4Manfaat ... 6
1.4.1 Manfaat Teorotis ... 6
1.4.2 Manfaat Praktis ... 6
BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA ... 7
2.1Pengertian Kanker Leher Rahim ... 7
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
2.2Penyebab Kanker Leher Rahim ... 8
2.3Mekanisme Kanker Leher Rahim ... 8
2.4Penyebaran Kanker Leher Rahim ... 10
2.5Gejala Kanker Leher Rahim ... 10
2.6Stadium Pada Kanker Leher Rahim ... 11
2.7Deteksi Dini Kanker Leher Rahim ... 13
2.8Pengobatan Kanker Leher Rahim ... 15
2.9Pencegahan Kanker Leher Rahim ... 17
2.10Faktor Risiko Kanker Leher Rahim ... 18
2.11Kerangka Konseptual dan Hipotesis Penelitian ... 25
2.11.1 Kerangka Konseptual ... 25
2.11.2 Hipotesis Penelitian ... 26
BAB 3. METODE PENELITIAN ... 27
3.1. Jenis Penelitian ... 27
3.2. Lokasi dan Waktu Penelitian ... 27
3.2.1 Tempat Penelitian ... 27
3.2.2 Waktu Penelitian ... 28
3.3. Populasi dan Sampel ... 28
3.3.1 Populasi ... 28
3.3.2 Sampel dan Besar Sampel ... 28
3.4. Teknik Pengambilan Sampel ... 30
3.5. Variabel dan Definisi Operasional ... 31
3.6. Teknik dan Instrumen Pengumpulan Data ... 33
3.6.1 Teknik Pengumpulan Data ... 33
3.6.1 Instrumen Pengumpulan data ... 34
3.7. Penyajian Data ... 34
3.8. Teknik Analisis Data ... 34
3.9. Kerangka Operasional ... 36
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
BAB 4. HASIL dan PEMBAHASAN ... 37
4.1. Hasil Penelitian ... 37
4.1.1 Deskripsi Karakteristik Responden ... 37
4.1.2 Deskripsi Usia Pertama Kali Menikah Responden ... 38
4.1.3 Deskripsi Paritas (Jumlah Anak yang Dilahirkan) Responden ... 38
4.1.4 Deskripsi Penggunaan Alat Kontrasepsi Responden ... 39
4.1.5 Deskripsi Perilaku Douching atau Mencuci Vagina Menggunakan Antiseptik Responden ... 40
4.2. Pembahasan ... 41
4.2.1 Pengaruh karakteristik responden terhadap kejadian kanker leher rahim ... 41
4.2.2 Pengaruh usia pertama kali menikah terhadap kejadian kanker leher rahim ... 46
4.2.3 Pengaruh paritas terhadap kejadian kanker leher rahim ... 48
4.2.4 Pengaruh alat kontrasepsi terhadap kejadian kanker leher rahim ... 49
4.2.5 Pengaruh perilaku ”douching” atau mencuci vagina menggunakan antiseptik terhadap kejadian kanker leher rahim ... 52
4.3. Faktor dominan terhadap kejadian kanker leher rahim di RSD dr. Soebandi Jember ... 54
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN ... 58
5.1. Kesimpulan ... 58
5.2. Saran ... 60
DAFTAR PUSTAKA ... 62
LAMPIRAN ... 66
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
DAFTAR TABEL
Halaman
3.1 Variabel dan Definisi Operasional ... 32
4.1 Distribusi Karakteristik Responden Terhadap Kejadian Kanker Leher
Rahim pada Kelompok Kasus dan Kelompok Kontrol di RSD
dr.Soebandi Jember ... 37
4.2 Distribusi Usia Pertama Kali Menikah Terhadap Kejadian Kanker
Leher Rahim pada Kelompok Kasus dan Kelompok Kontrol di RSD
dr.Soebandi Jember ... 38
4.3 Distribusi Paritas (Jumlah Anak yang Dilahirkan) Terhadap Kejadian
Kanker Leher Rahim pada Kelompok Kasus dan Kelompok Kontrol
di RSD dr.Soebandi Jember ... 39
4.4 Distribusi Jenis, Lama Penggunaan, dan Efek Samping Alat Kontrasepsi
Terhadap Kejadian Kanker Leher Rahim pada Kelompok Kasus dan
Kelompok Kontrol di RSD dr.Soebandi Jember ... 39
4.5 Distribusi Perilaku “Douching” atau Mencuci Vagina Menggunakan
Antiseptik Terhadap Kejadian Kanker Leher Rahim pada Kelompok
Kasus dan Kelompok Kontrol di RSD dr.Soebandi Jember ... 41
4.6. Hasil Analisis Multivariat Menggunakan Uji Regresi Logistik ... 55
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
DAFTAR GAMBAR
Halaman
2.1 Bentuk kanker leher rahim ... 9
2.2 Perubahan sel menjadi kanker... 13
2.3 Prosedur pap smear ... 14
3.1 Kerangka operasional ... 36
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
DAFTAR LAMPIRAN
Halaman
A. Lembar Kuesioner Penelitian ... 66
B. Data Kuesioner ... 72
C. Hasil Analisis ... 75
D. Profil RSD dr. Soebandi ... 88
E. Surat Ijin Pengambilan Data Awal dari Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas Jember ... 91
F. Surat Surat Ijin Pengambilan Data Awal dari Badan Kesatuan Bangsa dan Perlindungan Masyarakat Kabupaten Jember ... 92
G. Surat Ijin Pengambilan Data Awal dari RSD dr. Soebandi Jember ... 93
H. Surat Ijin Penelitian dari Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas Jember ... 94
I. Surat Ijin Penelitian dari Badan Kesatuan Bangsa dan Perlindungan Masyarakat Kabupaten Jember ... 95
J. Surat Ijin Penelitian dari RSD dr. Soebandi Jember ... 96
K. Dokumentasi ... 97
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
DAFTAR ARTI LAMBANG DAN SINGKATAN
Daftar Arti Lambang
% = persen
< = kurang dari
> = lebih dari
≤ = kurang dari sama dengan
≥ = lebih dari sama dengan
Daftar Singkatan
HPV = Human Papilloma Virus
Depkes RI = Departemen Kesehatan Republik Indonesia
Riskesdas = Riset Kesehatan Dasar
RSD = Rumah Sakit Daerah
CFR = Case Fatality Rate
BKKBN = Badan Koordinasi Keluarga Berencana Nasional
Pap smear = Papaniculou smear
IVA = Inspeksi Visual Asam asetat
PID = Pelvic Inflammatory Disease
SD = Sekolah Dasar
SMP = Sekolah Menengah Pertama
SMA = Sekolah Menengah Atas
PMS = Penyakit Menular Seksual
Kesrepro = Kesehatan Reproduksi
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id
http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id http://digilib.unej.ac.id