KOMI]NIKASI
POLITIK
MTJHAMMADIYA
Strategl, Artikul,asi,
E
Wacana
PoLittk
Muhammadiyalt
KOMI-]NIKASI
POLITIK
MT]HAMMADIYAH
Strategi,
Artikulasi, dan Wacana Politik
Muhammadiyah
Tahun
1994-2005
Dr.
M.
N
urul
Yamin, M.
S,.!--;._-*-i):t!!t*
=
-
=
n
=
,:
7
7
E=
E
i
+
r
=
Z
i
1,
z f, L4 3 Z ; I -
_1.
- 2'iI
=
=,
1-4'-.-
/ r
S
= E+
y as.=a
?a
E;.iEitE=4iHEl!;,;
+
7
i-=
+
2n
a
Ei
tl1i
E
aDr,
cJ
a ! =--v.a
= = \ n y-E
=
=i4zriaaiz=A
d 4,===
>'-i=V)2 e*&?,ir
.>yT:5
aE
E
i
3^
i
E
g
'.iii
i
E1_i
=
t-i;n=eiYVis-=+1E:
,.
V
E
LJi i +i :3
=
i
a
r
=
=
H.= ts ,-.ft
g+=;
i
EiIZr+
i
iiji
;;
:
*
;:-
:;
t
*
P
$
3
E
E
g
E
r
=
+Y.if;?_i;sesE=6.=p+d
i.) Fe €
e
--
=
i
t,
=4i
ry
H=:. n
i
H
E
g,E
=E s
E.
iEJ;iE ?i;F=i
i *
-:*
E
$t
?z
r;
$-s
yE
j
oo^;
ii
a
7
3
E
y
t
$3
5
i
fr
a=
)
{
j
z
*=
a n
1*
E
=
E
E
I j-
r
xtc4-,+-.2=tE+E{tZ
-E y, S ! 6.i
-= L r . :" .- ; E ={
=
:; .= 2 i Z.
=
==::;1yiSi=;38*
r
j
o1
=,:=
=
:
=
=i1l
i
i
+
E:
t-F+\)
bo
nq) r-tV
3=
o Ed ,6
= AE E
6G:-O
a
F5 * *
=
q
o:
F@<o=Ld
=
F
==-tsoe
's
= a
=aEEEe**
E=
E
=EEE:cEi*
E= =
E*
=E=EEE;=E
H
E
=
Es
se==gs==E
EYE
tr=-JI.6
9< a
-A
LL->--v;o
6 o * E.>')
*g:EEH
zZ'-
s
E-l<.o=:c
>-6u-E=
^JL(U==
10
Kom*nikasi P olitik Muhammadil ah
Muhammadiyah yang bersifat praksis dan taktis.
Sebagian besar
isi buku
ini
merupakanhasil
disertasipenulis
dalammemperoleh gelar
doktor
bidangilmu
komunikasi
politik
di
Universitas Padjadjaran Bandung awal tahun 2012 silam.Untuk
itu perkenankan penulis harurkan rasa terima kasih kepada Bapak Prof.Dr.H.Soleh Soemirat, Drs,M.S selaku ketua promotor, Bapak Prof.Dr.H.Soeganda Priyatna,Drs,M.M dan BapakProf.Dr.H.Karim
Suryadi, Drs,M.Si
selaku anggota promotor yang telah banyak memberikan arahan dan motivasi kala penulis menyelesaikan disertasi.Rasa terima kasih
ini
pula penulis sampaikan kepada teman teman diskusidi Program Doktor Ilmu Komunikasi universitas Padjadlaran Bandungyakni
"Prof'
Jauhari, MasKhairil,
Pak"Guru'
Khairuddin,
dan Cak Agus Mufadatas segala masukan dan kritiknya.
Tidak
lupa pula kepada teman-temandi
Sekretariat PP Muhammadiyah khususnya Pak Sofri dan Mas Nurhadi sayahaturkan terima kasih atas segala bantuan yang telah diberikan. Kepada semua
pihak yang ddak dapat disebutkan satLl persatu, penulis sampaikan ucapan
terima kasih, dengan panjatan do'a iazakumuLlah khairan katsiran.
Terakhir
kali,
buku
ini
tentu tidak mungkin hadir
tanpa pengorbanandan dukungan
istri tercinta'![ahyu
Umarsih serta putraputri
yang sangatpenulis banggakan Rizqa Awalia Rahman dan Nindya Puspita Tsani,
untuk
merekalah karya
ini
penulis persembahkan.Penulis yakin, buku
ini
belum sepenuhnya memenuhi harapan pembaca,untuk itu kritik
dan saran yangkonstruktif untuk
kesempurnaandi
masa yang akan datang sangat penulis harapkan. Kepada Allah jualah kami berserahdiri
dan kepadaNya pula kami mengharap ridhoNya.\7a11ahu a'lamu bisshowab
Thmantirto, September Z0l2 M.N.Yamin
Persembahan
Kata Pengantar
Daftar Tabel
Daftar Gambar
Daftar Isi
PROLOG, Melacal
/
BAGIAN I, Memeha
A. [-atar Belakang
B. Kerangka Teori 1. Teori Pralcik S
2. Teori Konstrulc
3. Teori Analisis'
C. Paradigma Keilmu
1. Subyek, Ohi€L 2. Model Peneliti:
3. Paradigma Pen
prolog
Mel^acak
Akar
BudnY
a
Komunikasi
PolitikMuh"a,mmddiyalt
RElq.sr Muhammadiyah dan
politik
tidak bisa dipisahkan. Dinamikapolitik
Muhammadiyah
senantiasa menyertaidetak
langkal-r perjalananpolitik
bangsa sejak masa penjajahan sampai era reformasi sekarangini-
Secara menarik, Baidl-rawy sebagaimana c{ikutip oleh Jurdi (2004) memetakan sejarah relasi Mr-rhammadiyah denganpolitik
dalam sembilan fase,yaitu
pertama, masakooperatif.
Pada masaini
Muhammadiyah
memandang pentingmenjalin
kerjasama dengan pemerintahHindia
Belanda, misalnya dalambidang pendidikan Muhammadiyah
tidak
menolak subsidi yang diberikan oleh pemerintahHindia
Belanda.Kedua, masa kemerdekaan (1940-1950). Keterlibatan Muhammadiyah
E'iiIgEEg
i€ii{i€iiii
Eit€IiEilE
EF
a*
B
'E
E$THEEE
EE€aE;iE*Er
Ei;*IgE5E.
=ti*gaiI
g;gggggIg*g
EiEttagEi€
E
E'
=
,f
--=*i
iig{}EiEEEi,EiaEEgE*=,
i
*
E'
=
g
=E*E€EtI
BiBf
=
€E.3
€
=5
EEE
rgu
+r
EH{E?EE€E€E€;EEigE-E
-.i
e
E
,*E
*"
E
;
B€€
EE*
E€*?
gE
*E*
gEE
5
:T
E;i:7-LE
;
i
TETrt;
+EB*€
gl
gg€€ggEiliiI
g
tE
il'lz
sEi
iEi
€€'?i*g1gEI{
I
igEitgitgE
tE
g;I:a
zi
sBSs
pg
E;,EL;€E
[E
gti
;+
E?
iEeE5
F€
a
E
EE
?l;=ziiEl€fe,EE|iizz=|ltisE=l1=.i1ii
1
n
7
i
iE-z
I
=r E$sEFEDi i€ei23=4Ei
+4=F,
lin=='1
.1,
i=;+rEE
=A
€i E4:=]55i
€;*3
H
=:
== 1;
=
iEiEi=i;
=
Eiz$EE
ilE
iEa
tiii:
=.
=--
'1
3:47=24^*Zs*-E-i1'E:J
'i t
=x='/'==
1;:
-=,i
E=u
7a
2;1E
7zie7i
=v
!"i,
E
Z
Eilt=r=
:
=:
-=
:
=
E
g
e
=V*Z:iEiqi;EEy
Ei3iViE=;=
=
:
;iE j
:
xzE
q3
z
i*
Z
i;
;i
+
=
_e
*,ici_=i:
==,
:=
*"7|EAZE*tEs;iE=Ezre
11
;jri+:
i
;z:EHfgaE=9,433ry8=z-'i'iz==r=+==
: == +isZZi2 rBsTZ;,E==i\i
E+?EE;:-:
',
==
lee=ifr18;E!
E
X*taize
EE
iiTsi=z:
-:
a
z
jE
V=E
ftjE
71i';il
EEEY==
iH
rii:=a
r-:
I
i
+
qsj
Aj
i*le7iE
p€
2
e
i#=iEi
freE
i-=
;
.
=.
:
A
L=
HE
E
ei
* =44
2ii7=
iZE+E;
i4
*=,==
,
;
.
i
t+iii+ii+
zi4*;
ziEE
E
iE*iE2i,:_
:
=-
i
t1
4*Ei-
iiEii*iz
tE+?izE
f
;
€
?
'Eiz=:
ad
itr
^=4
E
rt
E4
=
E
i,ou7=7zE
*Era
A 7
Eii
?=
:
.
=?t&d
za'r=1
;3
r*ii-:7a,u;;EEti-=z=1:
j
=;
==
E
i
E
E
i*;s
Etiitr
EE:=
n
===;Et
iii|iiiii
E
Ev;ze
r+t ;*ll;i;===
t
E
a*
=
s
i=-v
.
=-c'E
(n
v I ! :r A ,a;i
? 7 a a
=;.=.ij
t - "o* o=_-z-t
ax
bb-9
;
i;pt
=2ZiEiE
F+Ti*i
EZ:E
EjE{=e=i==
?vnEiEs,tf
F€
ef
Eii${E4Z
ljE;
iidl7"=.;
EET
:
-c
sc'
6.
o) g)
=7
+i&Ee.t$E=SuEgi_FiEtH
3*f
i3i>=
--
-=1=,
ii;;gigt:iEllygl{
*;
{i?ii11:
Z;
=.
a
i
Er
9;
=
j:
=
=r>l-€<
1i3i
i
E
:
$
E
5
*
FiE
t
iil*
?E=f,
sEii
.
=:
=+Eiilr=
a=qsN3aiF,7n
r=??++
{=
j=:
i7;rii
#ixt$;;i
€+ie*
sEieEiT'=
:
=
:; ri Zi ?Z"
= ii.o
o:s
€
=
=a
i : 7
-3=
4
;;
r
:'
i
-.
:'-
=;2;i
*Ef7A
EEISE5
;E
frFF
E
3E
EE
liii
:
=
i=
+
;,
i
i;
E
E
E
?:l
E
a
z
iZEi; *
=iE'+
a3=
i
.:ac
.
=
=
111i*i
E
i
;
i
a
i
{
iEElEl
.lelg;
e
1=
=
. 1I'!
a'--t=-a'i
t
E3
E E
E
$
z$?
j
I
E
j
r€
3
*E3;3
$
3l,.1€;
i=*
-
'
=
iEi
€r
E
E
F€
=
=
c
g
3
t
E E
i
i
E
fi
3g;5=
E,
.Pe
-=C)i i a-
a c -E = . - -v.=
c-
=.:
b f ii4 a
.o
i c x -: ; - , ;
.
*
-
E
=
h
E
3.
8
E
EE #
5l i
y
H
5E
H
53
E
&E
f
E
+
=
-*
!J--=iiii;
*
i?
9-
in
z=!
i*
ulii+E
Ei
E
i;-ii
i
; Z *. t€
i: t'
=.=
?=;€ii+jEg"f
i33E;!€r
*4?2+u;f
i1l
?=