• Tidak ada hasil yang ditemukan

Tingkat Konsumsi Ikan pada Kebiasaan Makan Anak Balita dan Refleksi Status Gizinya terhadap Status Gizi Anak Usia Sekolah Keluarga Nelayan dan Bukan Nelayan di Kelurahan Tambakwedi, Kecamatan Kenjeran, Kotamadya Surabaya, Provinsi Jawa Timur

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Tingkat Konsumsi Ikan pada Kebiasaan Makan Anak Balita dan Refleksi Status Gizinya terhadap Status Gizi Anak Usia Sekolah Keluarga Nelayan dan Bukan Nelayan di Kelurahan Tambakwedi, Kecamatan Kenjeran, Kotamadya Surabaya, Provinsi Jawa Timur"

Copied!
147
0
0

Teks penuh

(1)

'P

$

A/

/-

;.!r

j

% / i ~ c ~ ~ s ~ ~ / @

a/--

-

le ,"

r

,:

- - ,

I

"

1113 i ,

14., . .',$ .@

TlNGKAT KONSUMSI IKAN PADA KEBIASAAN MAKAN ANAK BATITA

DAN REFLEKSI STATUS GlZlNYA TERHADAP STATUS

GlZl

ANAK USlA SEKOLAH KELUARGA NELAYAN DAN BUKAN NELAYAN

Dl KELURAHAN TAMBAKWEDI, KECAMATAN KENJERAN,

KOTAMADYA SURABAYA, PROVlNSl JAWA TlMUR

Oleh

S R I

WAHYUNI

JURUSAN GlZl MASYARAKAT SUMBERDAYA KELUARGA

FAKULTAS PERTANIAN

INSTITUT PERTANIAN BOGOR

(2)

RINGKASAN

S R I W A H Y U N I . T i n g k a t Konsumsi I k a n P a d a K e b i a s a a n Makan Anak B a t i t a dan R e f l e k s i S t a t u s G i z i n y a T e r h a d a p S t a t u s G i z i Anak U s i a S e k o l a h K e l u a r g a N e l a y a n d a n Bukan N e l a y a n d i K e l u r a h a n Tambakwedi, Kecamatan K e n j e r a n , Kotamadya S u r a b a y a , P r o v i n s i Jawa Timur

( D i

bawah b i m b i n g a n D A R W I N

K A R Y A D I d a n H A D 1 RIYADI).

P e n e l i t i a n i n i b e r t u j u a n u n t u k m e n e l i t i t e n t a n g k e b i - a s a a n makan d a n s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a s e r t a hubungan a t a u r e f l e k s i s t a t u s g i z i n y a p a d a s t a t u s g i z i a n a k u s i a s e k o l a h k e l u a r g a n e l a y a n d a n b u k a n n e l a y a n .

P e n e l i t i a n i n i d i l a k s a n a k a n p a d a b u l a n P l a r e t s a m p a i d e n g a n A p r i l 1 9 8 8 , d i K e l u r a h a n Tambakwedi, Kecamatan Ken- j e r a n , Kotamadya s u r a b i y a , ~ r o v i n s i Jawa ~ i m " r .

~ o n t o h d i a m b i l s e c a r a a c a k t e r h a d a p k e l u a r g a yang mempunyai a n a k b a t i t a ( 7

-

36 b u l a n ) . Pada k e l u a r g a n e l a - y a n d i p e r o l e h 36 a n a k d a n p a d a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d i - p e r o l e h 30 a n a k . Anak u s i a s e k o l a h ( 6 , 7 a t a u 8 t a h u n ) u n t u k k e p e r l u a n a n a l i s i s s t a t i s t i k d i p e r o l e h s e b a n y a k 2 0 a n a k ( m e r u p a k a n k a k a k d a r i a n a k b a t i t a c o n t o h ) , s e d a n g k a n u n t u k a n a l i s i s d e s k r i p t i f d i p e r o l e h 57 a n a k u s i a s e k o l a h k e l u a r g a n e l a y a n d a n 47 a n a k k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n .

J e n i s d a t a y a n g d i k u m p u l k a n m e l i p u t i d a t a p r i m e r , y a i t u d a t a k o n s u m s i d e n g a n c a r a " r e c a l l " , d a t a p e n g e t a h u a n g i z i i b u , p e n d a p a t a n k e l u a r g a , d a n k e b i a s a a n makan. D a t a t e r s e b u t d i k u m p u l k a n d e n g a n c a r a wawancara.

(3)

D a t a a n t r o p o m e t r i a n a k y a i t u b e r a t b a d a n d i p e r o l e h d e n g a n c a r a p e n i m b a n g a n d e n g a n a l a t t i m b a n g a n d a c i n u n t u k a n a k .

b a t i t a d a n t i m b a n g a n i n j a k u n t u k a n a k u s i a s e k o l a h . D a t a t i n g g i b a d a n d i u k u r d e n g a n a l a t m e t e r a n y a n g d i b a n t u

d e n g a n a l a t s i k u .

D a t a yang d i p e r o l e h d i t a b u l a s i dan s e l a n j u t n y a d i a n a -

l i s i s s e c a r a d e s k r i p t i f . Untuk m e n g u j i h i p o t e s i s d i g u n a - k a n u j i b a d a

t

d a n u j i b e d a Z , u j i k o r e l a s i , d a n a n a l i s i s r e g r e s i l i n i e r b e r g a n d a .

H a s i l p e n e l i t i a n menunjukkan bahwa k o n s u m s i i k a n o l e h a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n d a n b u k a n n e l a y a n t i d a k b e r - b e d a n y a t a , y a k n i b e r t u r u t - t u r u t 6 4 , 2 4 d a n 6 5 , 1 8 gram p e r k a p i t a p e r h a r i .

Dengan i n d i k a t o r 88/U, TB/U d a n BB/TB ( m e n u r u t b a k u ~ a r v a r d ) r a t a - r a t a s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a - y a n d a n b u k a n n e l a y a n b e r t u r u t - t u r u t : 7 5 dan 80 p e r s e n ; 9 1 dan 9 3 p e r s e n ; s e r t a 8 8 d a n 9 3 p e r s e n . S e d a n g p a d a a n a k u s i a s e k o l a h b e r t u r u t - t u r u t : 7 8 d a n 82 p e r s e n ; 9 1 d a n 9 2 p e r s e n ; s e r t a 1 0 2 d a n 1 0 4 p e r s e n . Dengan i n d i k a - t o r B B / U , s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a d a n a n a k u s i a s e k o l a h p a d a k e d u a k e l u a r g a b e r b e d a n y a t a , s e d a n g k a n p a d a i n d i k a - t o r T B / U dan B ~ / T B t i d a k b e r b e d a n y a t a .

. . . . , .

(4)

K e b i a s a a n makan a n a k b a t i t a k e d u a k e d u a k e l u a r g a

ti-

d a k b e r b e d a n y a t a , y a k n i s k o r 2 8 4 p a d a k e l u a r g a n e l a y a n d a n s k o r 2 5 3 p a d a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n .

T i n g k a t k o n s u m s i e n e r g i , p r o t e i n , F e d a n v i t a m i n A

a n a k b a t i t a k e d u a k e l u a r g a b e r b e d a s a n g a t n y a t a . B e r t u - r u t - t u r u t u n t u k k e l u a r g a n e l a y a n d a n b u k a n n e l a y a n a d a l a h e n e r g i s e b e s a r 70 d a n 6 4 p e r s e n , p r o t e i n s e b e s a r 118 d a n 1 4 2 p e r s ' e n , F e s e b e s a r 7 9 d a n 59 p e r s e n , s e r t a v i t a m i n A

s e b e s a r 138 d a n 37 p e r s e n .

T i d a k d i p e r o l e h h u b u n g a n n y a t a a n t a r a s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a d e n g a n t i n g k a t k o n s u m s i e n e r g i , p r o t e i n , F e , v i t a m i n A , p e n d a p a t a n k e l u a r g a , p e n g e t a h u a n g i z i i b u d a n k e b i a s a a n makan a n a k b a t i t a , b a i k p a d a k e l u a r g a n e l a y a n maupun p a d a b u k a n n e l a y a n .

K e b i a s a a n makan m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k o n s u m s i p r o t e i n a n a k b a t i t a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d a n t i n g k a t k o n s u m s i F e a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n , d e n g a n i n d i k a s i s e m a k i n b a i k k e b i a s a a n makan a n a k b a t i t a s e m a k i n t i n g g i t i n g k a t k o n s u m

s i p r o t e i n a n a k b a t i t a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d a n s e m a k i n t i n g g i t i n g k a t k o n s u m s i F e a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n .

P e n d a p a t a n k e l u a r g a s e c a r a n y a t a m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k o n s u m s i F e a n a k b a t i t a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d a n s a n g a t n y a t a m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k o n s u m s i v i t a m i n A a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n . S e m a k i n t i n g g i p e n d a p a t a n k e l u a r g a , se-

(5)

P e n g e t a h u a n g i z i i b u s e c a r a n y a t a t i d a k mempengaruhi

t i n g k a t k o n s u m s i e n e r g i , p r o t e i n , F e , maupun v i t a m i n A anak

b a t i t a kedua k e l u a r g a .

T i d a k t e r d a p a t i n d i k a s i y a n g menunjukkan bahwa s e m a k i n

b a i k s t a t u s g i z i anak b a t i t a , s e m a k i n b a i k p u l a s t a t u s g i -

(6)

TINGKAT KONSUMSI I K A N PADA KEBIASAAN MAKAN ANAK B A T I T A DAN R E F L E K S I STATUS G I Z I N Y A TERHADAP STATUS G I Z I ANAK U S I A SEKOLAH KELUARGA NELAYAN DAN BUKAN NELAYAN

D I KELURAHAN TAMBAKWEOI, KECANATAN KENJERAN, KOTAMADYA SURABAYA, P R O V I N S I J A W A TIMUR

o l e h S R I WAHYUNI

K a r y a I l m i a h

s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t m e m p e r o l e h g e l a r S a r j a n a P e r t a n i a n

p a d a

F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n B o g o r

JURUSAN G I Z I MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA FAKULTAS PERTANIAN

(7)

J u d u l : TINGKAT KONSUNSI I K A N PADA K E B I A S A A N

NAKAN ANAK B A T I T A DAN R E F L E K S I STATUS

' G I Z I N Y A TERHADAP STATUS G I Z I ANAK U S I A

SEKOLAH KELUARGA NELAYAN DAN BUKAN

NELAYAN D I KELURAHAN TANBAKWEDI,

KECAMATAN KENJERAN, KOTANAOYA SURABAYA,

P R O V I N S I JAWA T I N U R

Nama N a h a s i s w a : S R I WAHYUNI

N o m o r P o k o k : A 2 1 1 5 0 8

N e n y e t u j u i

I r . H a d i R i y a d i

s e n ~ e m b i m b i n g ) ( D o s e n ~ e m b i m b i n g )

(8)

KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan kepada Tuhan Yang Maha

Esa atas rahmat dan kasih-Nya sehingga penulis dapat

me-nyelesaikan karya ilmiah ini.

Melalui kesempatan ini perkenankanlah penulis ュ・ョァオセ@

capkan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada:

1. 8apak Prof. Dr. dr. Darwi'n Karyadi dan Bapak Ir. Hadi Riyadi selaku dosen pembimbing yang telah memberikan

bimbingan dan pengarahan sejak awal hingga selesainya

karya ilmiah ini. Juga kepada Ibu Ir. Emmie Karsin

selaku dosen penguji yang telah banyak memberikan

ma-sukan bagi perbaikan karya ilmiah ini.

2. Kepala Kantor Sosial Politik Surabaya, Kepala Kantor

Departemen Kesehatan Surabaya, Camat Kenjeran, dan

. .,

Kepala Kelurahan i。ュ「。ォキセ、ゥ@ beserta staf'yang telah

memberikan ijin, informasi, dan fasilitas lainnya yang

menunjang pelaksanaan penelitian ini.

3. Bapak Djoko, 8apak Saleh, Bapak Darno, serta rekan

Farida yang turut aktif di lapang, yaitu dalam

pengu-kuran antropometri dan sebagai penterjemah.

4. Rekan Puguh dan Setiono yang membantu dalam pengolahan

data dengan komputer.

5. Masyarakat Tambakwedi, khususnya para responden yang

(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)

36 Masyarakat Kelurahan Tambakwedi identik dengan orang Madura, karena sebagian besar penduduknya suku madura.

Ada beberapa orang Jawa yang merupakan pendatang di daerah

ini. Bahasa yang mereka pergunakan ウ・「。セ。ゥ@ bahasa

sehari-hari juga bahasa Madura atau bahasa Jawa. Orang- orang

Madura ini pula yang sebagian besar mata pencahariannya

nelayan laut. Orang Jawa yang ada di daerah ini lebih

ba-nyak sebagai pegawai negeri/ABRI, pegawai swasta atau pe-dagang.

Kebanyakan nelayan ゥォ。セ@ menggunakan perahu motor atau

perahu layar serta menggunakan alat penangkap ikan berupa jaring (jaring ikan, jaring udang, jaring kepiting/

rajungan). Tidak semua nelayan di sini mempunyai kapal

sehingga sebagian besar dari mereka ikut berlayar dengan

pemilik perahu. Dari usaha ini mereka mendapat sebagian

hasil tangkapan berupa ikan atau berupa オ。ョァセ@ Bagi. pemilik

perahu motor, mereka lebihmudah untuk pergi ke laut kapan

saja tanpa menunggu angin datang. Sedangkan yang harus

ke-laut dengan perahu layar harus menunggu dulu sampai,angin

datang. Dalam satu minggu イ。エ。Mイセエ。@ mereka ke laut empat

sampai lima kali. Kalau tidak musim ikan atau tidak ada

angin datang, nelayan-nelayan ini diam saja di rumah sambil

memperbaiki jaring yang rusak. mencari pekerjaan sambilan

atau menganggur sama sekali. Pada saat seperti inilah

(53)
(54)
(55)
(56)

40 Perumahan tempat tinggal yang ada berupa rumah tembok

144 buah .dan zumah kayu atau bambu 188 buah. Sarana

pene-rangan listrik sudah ada di kelurahan ini.

Sarana air bersih belum tersedia secara merata.

Masyarakat masih memanfaatkan air asin dari sumur , air

rawa, kolam atau air sungai yang tidak terlalu asin teta-pi berwarna hijau untuk keperluan mandi dan mencuci baju

atau peralatan dapur. Untuk keperluan air minum atau

untuk memasak digunakan air bersih dari pedagang air. Sarana mandi-cuci-kakus (MCK) pernah ada, tetapi sekarang

tidak berfungsi lagi. Masyarakat membuang kotoran dan

sampah di pinggir laut atau disekitar halaman rumah. Kebutuhan sehari-hari masyarakat diperoleh dari wa-rung atau toko yang menjual bahan pangan seperti beras,

ikan asin, sayuran dan kebutuhan lain. Makanan jajanan

diperoleh juga dari warung atau dari pedagang yang lewat.

Keadaan Umum Keluarga Contoh 8esar dan Susunan Keluarga

Keluarga contoh yang diamati terdiri dari keluarga

nelayan sebanyak 36 KK dan keluarga bukan nelayan sebanyak

30 KK. Masing-masing keluarga merupakan keluarga inti

yang terdiri dari ayah, ibu dan anak. 8esar keluarga

(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
(80)

64

Tabel 12. Makanan Yang Dilarang Diberikan Kepada

Anak Batita Menurut Ibu-Ibu

Jenis Jawaban Nelayan Bk. Nelayan

(n)

(%)

(n)

(%)

-

Tidak ada yang dilarang

(asalkan anak maul 6 16,? 10 33,3

-

Ada :

-

Telur (gatal), ikan laut

(gatal, cacingan, amis) alergi), dadih (batuk ,

ikan lele (kepercayaan) 14 38, 9 8 26,7

-

Pi sang (bat!.Jk), mangga,

kedondon), semangka, rujak (mencret , pisang hijau

(kata dukun) 6 Hi, 7. fJ 0,0

-

Tidak memberi jawaban 10 27,8 12 40,0

Jumlah 36 100,0 30 100,0

Jawaban yang diberikan ibu-ibu tentang makanan yang tidak baik serta dilarang diberikan kepada anak seperti

yang ditemukan oleh Tan, M. G., セ@ al (1970) dalam

peneli-tiannya di lima provinsi di Indonesia, Sajogyo, セ@ al

(1986) dan Susanto.(1986) bahwa ikan masih dianggap tidak baik untuk anak serta dilarang diberikan karena alasan ke-sehatan.

Jumlah skor kebiasaan makan anak batita contoh

disa-jikan pada Tabel Lampiran 4. Skor rata-rata kebiasaan

ma-kan anak batita keluarga nelayan ternyata lebih tinggi

[image:80.629.64.532.85.430.2]
(81)
(82)
(83)
(84)

68

Sedangkan ibu-ibu keluarga bukan nelayan sebagian besar

mengatakan bahwa pi sang dan bubur tepung susu (misalnya

merk dagang "Promina") adalah makanan tambahan yang

ter-baik bagi anak.

Jika anak diare/mencret, AS! sebaiknya tetap

diberi-kan dinyatadiberi-kan oleh 80 persen ibu-ibu keluarga bukan

ne-layan dan 75 persen ibu-ibu keluarga nelayan. Jawaban

bahwa pemberian AS! sebaiknya dihentikan dinyatakan oleh

13 ,9 persen ibu-ibu keluarga nelayan dan 13,3 persen

ibu-ibu keluarga bukan nelayan. Sedang sisanya tidak

me-ngetahui bagaimana sebaiknya pemberian AS! jika anak

me-reka menderita diare/mencret.

Dari pertanyaan tentang usia penyapihan yang paling

baik bagi anak, sebagian besar ibu-ibu mengatakan usia

lebih dari 12 bulan .merupakan usia yang paling baik

(36,1 persen pada keluarga nelayan dan 56,7 persen pada

keluarga bukan nelayan). Usia penyapihan yang terlalu

dini yakni kurang dari 12 bulan sebagai usia penyapihan

yang paling baik, lebih banyak dinyatakan oleh ibu-ibu

keluarga nelayan (13,9 persen) daripada oleh ibu-ibu

ke-luarga bukan nelayan (3,3 persen).

Untuk mengetahui sampai seberapa jauh pengetahuan

ibu tentang zat gizi serta pengetahuan ibu tentang manfaat

(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)

76

Tabel 16. Penyebaran Jumlah Anak Usia Sekolah

Menurut Status Gizi dengan Indikator BB/U, TB/U dan BB/TB

Indikator Status Gizi Nelayan Bk. Nelayan

(n)

(%)

(n)

(%)

BB/U Baik 20 35,1 23 48,9

Kurang 35 61,4 24 51,1

Buruk 2 3,5 0 0,0

Jumlah 57 100,0 47 100,0

TB/U Baik 57 100,0 47 100,0

Kurang 0 0,0 0 0,0

Buruk 0 0,0 0 0,0

Jum1ah 57 100,0 47 100,0

BBITB Normal 52 91,2 44 93,6

Kurang 4 7,0 3 6,4

Buruk 1 1,8 0 0,0

Jum1ah 57 100,0 47 100,0

Keteranqan:

BB(TB)/U

.

Gizi Baik :

q

80 persen berat badan

(tinggi-badan) baku

Gizi

Kurang

·

·

60 - 80 persen berat badan ( tinggi badan) baku

Gizi

8uruk

·

·

<.

60 persen berat badan ( tinggi badan) baku

8B/TB :

Gizi

Normal : ) 90 persen berat badan baku

Gizi

Kurang

·

81

-

90 persen berat badan baku [image:92.620.112.519.91.502.2]
(93)
(94)
(95)
(96)
(97)
(98)
(99)
(100)
(101)
(102)
(103)
(104)
(105)
(106)
(107)
(108)

92

Saran

Mengingat masih rendahnya pengetahuan gizi. ibu,

ting-ginya prevalensi gizi kurang anak batita, maka perlu

dila-kukan penanggulangannya. Posyandu sebagai pusat kegiatan

ibu-ibu memperoleh informasi tentang gizi perlu

ditingkat-kan peranannya. Dalam kegiatan Posyandu, penyuluhan yang

intensif ten tang sumber pangan bergizi (terutama yang

ba-nyak tersedia didaerah setempat), kesehatan individu dan

lingkungan perlu diberikan.

Meningkatkan pangan sumber vitamin A dan Fe, misalnya

dengan memanfaatkan hati ikan, mengingat masih rendahnya

tingkat konsumsi vitamin A dan Fe anak batita. Juga

per-lu ditingkatkan pangan sumber energi seperti serealia dan

lemak, mengingat masih rendahnya tingkat ·konsumsi energi.

Juga meningkatkan kesadaran masyarakat akan pentingnya air ..

-bersih bagi kesehatan.

Perhatian dari pemerintah dalam usaha peningkatan

taraf hidup masyarakat terutama nelayan. Misalnya

bimbi-ngan bagi industri kecil pengolahan ikan, pembentukan KUD

(109)
(110)
(111)
(112)
(113)
(114)
(115)
(116)

99.

Lanjutan Tabel Lampiran

1.

No. No. Resp.

Energi

Protein Vit.A

Fe

Ikan Segar

'<Kalori)

(gram)

(RE)

(mg)

(gram)

22. 32 245 11,00 9 3,55 2,50

23. 34 372 11,67 31 4,50 0,00

24. 35 396 22,03 16 2 セ@ 13 135,00

25. 36 1669 52,26 219 14,05 12,50

26. 37 514 14,34 294 2,80 0,00

27. 38 647 21,24 42 5,39 22,50

28. 39 1802 46,10 197 8,55 0,00

29. 42 614 20,19 45 7,62 0,00

30. 43 226 4,68

°

.1,01 0,00

3l. 44 140 3,55 7 0,56 0,00

32. 45 1379 71,66 327 ,15,54 146,25

33. 46 331 9,85 228 4,80 0,00

34, 48 204 6,49 29 0., 71 0,00

35. 49 924 36,61 64 10,06 106,75

36. 50 223 13,96 47 2,66 78,75

37. 51 387 41,22 621 4,21 0,00

38. 52 265 7,91 34 0,85 0,00

39. 53 423 17 ,09 86 3,42 0,00

40. 57 689 23,83 18 3,28 0,00

41- 58 796 28,6 119 4,82 40,00

(117)
(118)
(119)
(120)
(121)

104

Tabel Lampiran 5. Jumlah Skor Pengetahuan Gizi Ibu

Keluarga Contoh

Keluarga Nelayan Keluarga 8ukan Nelayan

No. Skor No .' Skor No. Skor No. Skor

1. 23 19. 14 I. IB 16. 2B

2. 14 20. 17 2. 2B 17. 22

3. 12 2I. 5 3. 11 lB. 24

4. 11 22. 19 4 23 19. 26

5. 16 23. 10 5. 15 20. 10

6. 10 24. 10 6. 19 21- 33

7. IB 25 5 7. 20 22. 16

B. 17 26. 17 B. 15 23. 32

9. 16 27. 16 9. 7 24. 21

10. 20 2B. 13 10. 26 25. 9

II. 14 29. 9 11. 17 26. 17

12. IB 30. 19 12. 18 27. 19

13. 12 31- 17 13. 36*) 2B. 13

14. 16 32. 10 14. 12 29. 19

15. 17 33. 2*) 15. 11 30. 22

16. 13 34. 20

17. IB 35. 14

lB. 16 36. 35

Rata-rata: 14,B + 5,73 Rata-rata: 19,0 + 7,33

-

-Keterangan: *) Skor terendah

.

2 [image:121.601.97.524.75.587.2]
(122)
(123)
(124)

107

Tabel

l。ュセゥイ。ョ@ 7.

Status Gizi Anak 8atita Contoh

Status Gizi

Status Gizi

No. N o .

-88/U

T8/U

88/T8

88/U

T8/U

88/T8

セE@

8b)

(%

8b)

(%

Tb)

(%

8b)

1.

77 (K)

86 (B)

100 (N)

21.

47 (R)

82 (K)

72 (R)

2.

60

(R)

84 (K)

79

(R)

22. 100 (8) 107 (8)

88 (K)

3.

96 (8) 101 (8)

4.

67

(K)

90

(8)

セN@

69

(K)

83

(K)

6.

80

(K)

97

(8)

l.

89 (8)

89 (8)

B.

71

(K)

86

(8)

88

(K)

23.

85

(K)

24.

91

(N)

25.

83

(K) £§.

106

(N)

27.

89 (N)

1Jl..

71

(K)

74

(K) 119 (N)

57

(R)

85 (8)

80

(R)

89 (8)

99 (8)

99

(N)

78 (K)

91 (B)

B8 (K)

77 (K)

93 (8)

90

(N)

71 (K)

94

(B) 77 (R)

9.

76 (K)

91 (B)

87 (K)

セN@

73 (K)

i1

87 (8)

B8 (K)

10.

79 (K)85 (8)

128 (N)

30.

81 (8)

97 (8)

84 (K)

11.

66 (K)

95 (B)

72 (R)

31.

72 (K)

89 (8)

85 (K)

12.

71 (K)

86 (8)

92 (N)

32.

91 (8)

94 (8)

93 (N)

13.

58 (R)

90 (B)

68 (R)

33.

89 (B)

99 (8)

90 (N)

14.

67 (R)

82 (R)

88 (R)

34.

90 (8) 102 (8)

87 (K)

15.

82 (B)

93 (8)

91 (N)

35.

69 (R)

86 (8)

85 (K)

!..§.

65 (K)

91 (8)

74 (R)

lie

71 (K)

88 (B)

86 (K)

17.

71 (K)

92 (8)

80 (R)

37.

86 (8) 106 (8)

84' (K)

18.

86 (8) 101 (8)

84 (K)

38.

85 (8)

88 (8) 102 (N)

19.

75 (K)

97 (8)

80 (8)

39.

B8 (8)

99 (8)

89 (K)

[image:124.626.120.530.118.697.2]
(125)
(126)
(127)
(128)

111

Lanjutan Tabel Lampiran 8.

Status Gizi Status Gizi

No. ---No.

aB/U T8/U BB/TB

(%

Bb)

(%

Tb)

(%

Bb)

B3. 72(K)

84. 81(B)

85. 79(K)

86. 128(8)

87. 7l(K)

B8. 78(K)

89. 87(B)

YPセX@ ) 97(8) 91(8) 93(8) 93(8) 93(8) 94(8) 90(8) 99(N) 91(N) 107(N) 98(N)

88 (K)

97(B) 110(N) 103(N) 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101.

BB/U TB/U BB/TB

(%

Bb)

(%

Tb)

(%

Bb)

87(B) 72 (K) 90(8) 87(B) 77(K) 80(B) 80(B) 63(K) 94(8) 91(B) 95(80 83(B) 86(B) 83(B) 86(B) 108(N) 95(N) 108(N) 124(N) 119 (N) 111 (N) 123(N)

90. 77(K)

91. 100 (B) 93(8) 127(N) 102. 74(K)

. 86(B)

91(B) 91(8) 97 (80) 97(N) 10D(N) 9D(N) 89(K)

92. 79(K) 95(B)

93. 74(K) 94(8)

Keterangan:

95(N) 103. 73(K)

92(N) 104. 78(K)

- No (= nomor responden) 1 - 57 : keluarga nelayan

58 - 104: keluarga bukan nelayan

- Angka digaris bawahi adalah anak yang mempunyai

adik batita responden

- Status Gizi : B= baik; K= kurang; R= buruk N= normal

(129)
(130)
(131)

114

Tabel Lampiran 10. Analisis Regresi Hubungan Status

Gizi Anak Satita dan Faktor-Faktor Yang Serpengaruh

Vari- Koef. Regresi Probabilitas r2 parsial

abel

Nel. Sk.Nel. Nel. Sk.Nel Nel. Sk.Nel

Eng. -0,0074 -0,0622 0,9188 0,6692 0,0006 0,0125

Prt. 0,0256 -0,0617 0,5615 0,2047 0,0202 0,1049

Fe -0,0096 0,0021 0,9275 0,9823 0,0005 0,0000

VitA 0,0530 0,0023 0,6454 0,6778 0,0127 0,0118

PKlg -0,0001 -0,0001 0,5893 0,7782 0,0175 0,0055

PGI -0,2047 1,1663 0,6729 0,0784 0,0107 0,1922

KMkn -0,0150 0,0054 0,6361 0,8348 0,0135 0,0030

Kon. 85,1378 68,6360

r2 = Nel

.

0,0747

Sk.Nel: 0,2733 2

multipel = Nel

.

0,2733

r •

Sk.Nel: 0,5228

Probabilitas anal isis ragam= Nel

.

.

0,9821 (tidak nyata)

Sk.Nel: 0,5953 ( tidak nyata) Keteranoan

.

.

Eng : energi KMkn

.

.

kebiasaan makan

Prt

·

·

protein Kon. : konstanta

VitA vitamin A

PKlg

·

·

pendapatan keluarga [image:131.601.82.528.75.725.2]
(132)
(133)
(134)

117

Tabel Lampiran 13. Analisis Regresi Hubungan Tingkat

Konsumsi Fe dan Faktor-Faktor Yang Berpengaruh

2

Varia- Koef. Regresi Probabilitas r parsial

bel Nel. Bk.Nel Nel. Bk.Nel Nel. Bk.Nel

PKlg 0,0002 0,0040 0,7547 0,0122n 0,0047 0,2875

PGI -0,0533 1,9772 0,9699 0,3678 0,0001 0,0429

KMkn 0,2181 0,0805 0,0171 n 0,3133 0,2422 0,0534

Kon. 2,0598 '-17,0010

: 0,3214 Bk.Nel : 0,4426

r multipel = Nel 0,5669

Bk. Nel :,0,6653

Probabilitas analisis ragam

=

Nel : 0,0398 (nyata)

Bk.Nel: 0,0099 (sangat nyata) Keterangan:

PKlg : pendapatan keluarga

PGI : pengetahuan gizi ibu

KMkn kebiasaan makan

[image:134.601.87.527.86.650.2]
(135)
(136)
(137)
(138)

'P

$

A/

/-

;.!r

j

% / i ~ c ~ ~ s ~ ~ / @

a/--

-

le ,"

r

,:

- - ,

I

"

1113 i ,

14., . .',$ .@

TlNGKAT KONSUMSI IKAN PADA KEBIASAAN MAKAN ANAK BATITA

DAN REFLEKSI STATUS GlZlNYA TERHADAP STATUS

GlZl

ANAK USlA SEKOLAH KELUARGA NELAYAN DAN BUKAN NELAYAN

Dl KELURAHAN TAMBAKWEDI, KECAMATAN KENJERAN,

KOTAMADYA SURABAYA, PROVlNSl JAWA TlMUR

Oleh

S R I

WAHYUNI

JURUSAN GlZl MASYARAKAT SUMBERDAYA KELUARGA

FAKULTAS PERTANIAN

INSTITUT PERTANIAN BOGOR

(139)

RINGKASAN

S R I W A H Y U N I . T i n g k a t Konsumsi I k a n P a d a K e b i a s a a n Makan Anak B a t i t a dan R e f l e k s i S t a t u s G i z i n y a T e r h a d a p S t a t u s G i z i Anak U s i a S e k o l a h K e l u a r g a N e l a y a n d a n Bukan N e l a y a n d i K e l u r a h a n Tambakwedi, Kecamatan K e n j e r a n , Kotamadya S u r a b a y a , P r o v i n s i Jawa Timur

( D i

bawah b i m b i n g a n D A R W I N

K A R Y A D I d a n H A D 1 RIYADI).

P e n e l i t i a n i n i b e r t u j u a n u n t u k m e n e l i t i t e n t a n g k e b i - a s a a n makan d a n s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a s e r t a hubungan a t a u r e f l e k s i s t a t u s g i z i n y a p a d a s t a t u s g i z i a n a k u s i a s e k o l a h k e l u a r g a n e l a y a n d a n b u k a n n e l a y a n .

P e n e l i t i a n i n i d i l a k s a n a k a n p a d a b u l a n P l a r e t s a m p a i d e n g a n A p r i l 1 9 8 8 , d i K e l u r a h a n Tambakwedi, Kecamatan Ken- j e r a n , Kotamadya s u r a b i y a , ~ r o v i n s i Jawa ~ i m " r .

~ o n t o h d i a m b i l s e c a r a a c a k t e r h a d a p k e l u a r g a yang mempunyai a n a k b a t i t a ( 7

-

36 b u l a n ) . Pada k e l u a r g a n e l a - y a n d i p e r o l e h 36 a n a k d a n p a d a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d i - p e r o l e h 30 a n a k . Anak u s i a s e k o l a h ( 6 , 7 a t a u 8 t a h u n ) u n t u k k e p e r l u a n a n a l i s i s s t a t i s t i k d i p e r o l e h s e b a n y a k 2 0 a n a k ( m e r u p a k a n k a k a k d a r i a n a k b a t i t a c o n t o h ) , s e d a n g k a n u n t u k a n a l i s i s d e s k r i p t i f d i p e r o l e h 57 a n a k u s i a s e k o l a h k e l u a r g a n e l a y a n d a n 47 a n a k k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n .

J e n i s d a t a y a n g d i k u m p u l k a n m e l i p u t i d a t a p r i m e r , y a i t u d a t a k o n s u m s i d e n g a n c a r a " r e c a l l " , d a t a p e n g e t a h u a n g i z i i b u , p e n d a p a t a n k e l u a r g a , d a n k e b i a s a a n makan. D a t a t e r s e b u t d i k u m p u l k a n d e n g a n c a r a wawancara.

(140)

D a t a a n t r o p o m e t r i a n a k y a i t u b e r a t b a d a n d i p e r o l e h d e n g a n c a r a p e n i m b a n g a n d e n g a n a l a t t i m b a n g a n d a c i n u n t u k a n a k .

b a t i t a d a n t i m b a n g a n i n j a k u n t u k a n a k u s i a s e k o l a h . D a t a t i n g g i b a d a n d i u k u r d e n g a n a l a t m e t e r a n y a n g d i b a n t u

d e n g a n a l a t s i k u .

D a t a yang d i p e r o l e h d i t a b u l a s i dan s e l a n j u t n y a d i a n a -

l i s i s s e c a r a d e s k r i p t i f . Untuk m e n g u j i h i p o t e s i s d i g u n a - k a n u j i b a d a

t

d a n u j i b e d a Z , u j i k o r e l a s i , d a n a n a l i s i s r e g r e s i l i n i e r b e r g a n d a .

H a s i l p e n e l i t i a n menunjukkan bahwa k o n s u m s i i k a n o l e h a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n d a n b u k a n n e l a y a n t i d a k b e r - b e d a n y a t a , y a k n i b e r t u r u t - t u r u t 6 4 , 2 4 d a n 6 5 , 1 8 gram p e r k a p i t a p e r h a r i .

Dengan i n d i k a t o r 88/U, TB/U d a n BB/TB ( m e n u r u t b a k u ~ a r v a r d ) r a t a - r a t a s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a - y a n d a n b u k a n n e l a y a n b e r t u r u t - t u r u t : 7 5 dan 80 p e r s e n ; 9 1 dan 9 3 p e r s e n ; s e r t a 8 8 d a n 9 3 p e r s e n . S e d a n g p a d a a n a k u s i a s e k o l a h b e r t u r u t - t u r u t : 7 8 d a n 82 p e r s e n ; 9 1 d a n 9 2 p e r s e n ; s e r t a 1 0 2 d a n 1 0 4 p e r s e n . Dengan i n d i k a - t o r B B / U , s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a d a n a n a k u s i a s e k o l a h p a d a k e d u a k e l u a r g a b e r b e d a n y a t a , s e d a n g k a n p a d a i n d i k a - t o r T B / U dan B ~ / T B t i d a k b e r b e d a n y a t a .

. . . . , .

(141)

K e b i a s a a n makan a n a k b a t i t a k e d u a k e d u a k e l u a r g a

ti-

d a k b e r b e d a n y a t a , y a k n i s k o r 2 8 4 p a d a k e l u a r g a n e l a y a n d a n s k o r 2 5 3 p a d a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n .

T i n g k a t k o n s u m s i e n e r g i , p r o t e i n , F e d a n v i t a m i n A

a n a k b a t i t a k e d u a k e l u a r g a b e r b e d a s a n g a t n y a t a . B e r t u - r u t - t u r u t u n t u k k e l u a r g a n e l a y a n d a n b u k a n n e l a y a n a d a l a h e n e r g i s e b e s a r 70 d a n 6 4 p e r s e n , p r o t e i n s e b e s a r 118 d a n 1 4 2 p e r s ' e n , F e s e b e s a r 7 9 d a n 59 p e r s e n , s e r t a v i t a m i n A

s e b e s a r 138 d a n 37 p e r s e n .

T i d a k d i p e r o l e h h u b u n g a n n y a t a a n t a r a s t a t u s g i z i a n a k b a t i t a d e n g a n t i n g k a t k o n s u m s i e n e r g i , p r o t e i n , F e , v i t a m i n A , p e n d a p a t a n k e l u a r g a , p e n g e t a h u a n g i z i i b u d a n k e b i a s a a n makan a n a k b a t i t a , b a i k p a d a k e l u a r g a n e l a y a n maupun p a d a b u k a n n e l a y a n .

K e b i a s a a n makan m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k o n s u m s i p r o t e i n a n a k b a t i t a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d a n t i n g k a t k o n s u m s i F e a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n , d e n g a n i n d i k a s i s e m a k i n b a i k k e b i a s a a n makan a n a k b a t i t a s e m a k i n t i n g g i t i n g k a t k o n s u m

s i p r o t e i n a n a k b a t i t a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d a n s e m a k i n t i n g g i t i n g k a t k o n s u m s i F e a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n .

P e n d a p a t a n k e l u a r g a s e c a r a n y a t a m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k o n s u m s i F e a n a k b a t i t a k e l u a r g a b u k a n n e l a y a n d a n s a n g a t n y a t a m e m p e n g a r u h i t i n g k a t k o n s u m s i v i t a m i n A a n a k b a t i t a k e l u a r g a n e l a y a n . S e m a k i n t i n g g i p e n d a p a t a n k e l u a r g a , se-

(142)

P e n g e t a h u a n g i z i i b u s e c a r a n y a t a t i d a k mempengaruhi

t i n g k a t k o n s u m s i e n e r g i , p r o t e i n , F e , maupun v i t a m i n A anak

b a t i t a kedua k e l u a r g a .

T i d a k t e r d a p a t i n d i k a s i y a n g menunjukkan bahwa s e m a k i n

b a i k s t a t u s g i z i anak b a t i t a , s e m a k i n b a i k p u l a s t a t u s g i -

(143)

TINGKAT KONSUMSI I K A N PADA KEBIASAAN MAKAN ANAK B A T I T A DAN R E F L E K S I STATUS G I Z I N Y A TERHADAP STATUS G I Z I ANAK U S I A SEKOLAH KELUARGA NELAYAN DAN BUKAN NELAYAN

D I KELURAHAN TAMBAKWEOI, KECANATAN KENJERAN, KOTAMADYA SURABAYA, P R O V I N S I J A W A TIMUR

o l e h S R I WAHYUNI

K a r y a I l m i a h

s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t m e m p e r o l e h g e l a r S a r j a n a P e r t a n i a n

p a d a

F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n B o g o r

JURUSAN G I Z I MASYARAKAT DAN SUMBERDAYA KELUARGA FAKULTAS PERTANIAN

(144)

J u d u l : TINGKAT KONSUNSI I K A N PADA K E B I A S A A N

NAKAN ANAK B A T I T A DAN R E F L E K S I STATUS

' G I Z I N Y A TERHADAP STATUS G I Z I ANAK U S I A

SEKOLAH KELUARGA NELAYAN DAN BUKAN

NELAYAN D I KELURAHAN TANBAKWEDI,

KECAMATAN KENJERAN, KOTANAOYA SURABAYA,

P R O V I N S I JAWA T I N U R

Nama N a h a s i s w a : S R I WAHYUNI

N o m o r P o k o k : A 2 1 1 5 0 8

N e n y e t u j u i

I r . H a d i R i y a d i

s e n ~ e m b i m b i n g ) ( D o s e n ~ e m b i m b i n g )

(145)

KATA PENGANTAR

Puji syukur penulis panjatkan kepada Tuhan Yang Maha

Esa atas rahmat dan kasih-Nya sehingga penulis dapat

me-nyelesaikan karya ilmiah ini.

Melalui kesempatan ini perkenankanlah penulis ュ・ョァオセ@

capkan terima kasih yang sebesar-besarnya kepada:

1. 8apak Prof. Dr. dr. Darwi'n Karyadi dan Bapak Ir. Hadi Riyadi selaku dosen pembimbing yang telah memberikan

bimbingan dan pengarahan sejak awal hingga selesainya

karya ilmiah ini. Juga kepada Ibu Ir. Emmie Karsin

selaku dosen penguji yang telah banyak memberikan

ma-sukan bagi perbaikan karya ilmiah ini.

2. Kepala Kantor Sosial Politik Surabaya, Kepala Kantor

Departemen Kesehatan Surabaya, Camat Kenjeran, dan

. .,

Kepala Kelurahan i。ュ「。ォキセ、ゥ@ beserta staf'yang telah

memberikan ijin, informasi, dan fasilitas lainnya yang

menunjang pelaksanaan penelitian ini.

3. Bapak Djoko, 8apak Saleh, Bapak Darno, serta rekan

Farida yang turut aktif di lapang, yaitu dalam

pengu-kuran antropometri dan sebagai penterjemah.

4. Rekan Puguh dan Setiono yang membantu dalam pengolahan

data dengan komputer.

5. Masyarakat Tambakwedi, khususnya para responden yang

(146)
(147)

Gambar

Tabel 12. Makanan Yang Dilarang Diberikan Kepada
Tabel 16. Penyebaran Jumlah Anak Usia Sekolah Menurut Status Gizi dengan Indikator
Tabel Lampiran 5.
Tabel l。ュセゥイ。ョ@
+3

Referensi

Dokumen terkait

Hasil Penelitian ini adalah pemetaan produktivitas panen dalam bentuk sistem informasi geografis untuk mempermudah melakukan pemantauan produktivitas panen, juga

Jika foton jingga diganti dengan foton berwarna kuning terang dijatuhkan pada permukaan logam tersebut, pernyataan yang benar adalah ..... elektron yang dilepaskan dari logam

Pada penelitian ini terdapat 3 (tiga) bagian kuesioner yaitu data demografi, tingkat depresi dinilai dengan menggunakan instrument BDI (Beck Depression Inventory) II , dan

Dengan demikian pembagian harta bersama menurut Pasal 128 KUHPerdata bahwa setelah bubarnya harta bersama, kekayaan bersama dibagi dua antara suami dan isteri, tetapi dapat

Judul Skripsi : Hubungan Depresi dan Sindroma Dispepsia pada Pasien Penderita yang Diberi Kemoterapi di RSUP H.. Adam

governance ) yang baik sebagaimana dimaksud dalam Pasal 2, semua pelayanan medis yang dilakukan oleh setiap staf medis di rumah sakit dilakukan atas.. penugasan klinis

Mempunyai hak akses ke administrator yang dapat menambahkan data guru, siswa, mata pelajaran, jadwal, latihan soal dan laporan nilai siswa..

Permasalahan dalam penelitian ini adalah 1). Bagaimana Aktivitas Anak pada keluarga Pemikul Kayu Suku Tolaki di Desa Tambolosu Kecamatan Laonti Kabupaten Konawe Selatan? 2).