HUBUNGAN TINGKAT KETERAMPILAN TIK DENGAN
PERSEPSI MAHASISWA TERHADAP PENGGUNAAN
E-LEARNING PADA PROGRAM STUDI S1 PGSD
UNIVERSITAS KRISTEN SATYA WACANA
SALATIGA
Skripsi
Diajukan kepada Fakultas Teknik
Universitas Negeri Yogyakarta
Untuk Memenuhi Sebagian Persyaratan
Guna Memperoleh Gelar Sarjana Pendidikan
Disusun Oleh:
Nila Prawitasari Kristyaningrum
NIM 07520241032
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN TEKNIK INFORMATIKA
FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS NEGERI YOGYAKARTA
Takut akan TUHAN adalah permulaan pengetahuan, tetapi orang bodoh
menghina hikmat dan didikan.
u
capkan puji dan syukur kepada T uhan Yesus Kristus, skripsi ini
kupersembahkan untuk :
Bapak dan Ibu yang menjadi motivator terbaik yang pernah ada, terutama Bapak
yang selalu membimbing, mengarahkan, mencukupi segala fasilitasi dan memberi
semangat yang luar biasa
Adikku Dian Puspitadewi Kristyaningtyas sekaligus teman
curhat
yang sangat
baik, jadilah lebih baik dari kakakmu ini ya!
Sahabat-sahabat terbaikku Woro, Way, Innes, Bagas, Spica, Mas Cha yang selalu
ada untukku. Kalian adalah semangatku untuk selalu menjadi lebih baik
Keluarga kos Putri Biru, terutama Mbak Heni, Mbak Dyah, Mami, Mbak Dini,
Irna, Dita, Njung, Yuli, Ana, mereka yang mengajarkanku untuk tidak pernah
menyerah menghadapi hidup ini
!" # $ ! %" #%&# &' "()$* " # $%+& ! " )&',&), $( "", $ , -"# & '"+"))& !! " "
&
-
* & "' $ !)" + ")'. ! '"(,# + $, /) !, + $0 &' , $#",%' $ ,# & , "# 1 "-"2 " ", "* "# $!"
34 567 84 9
:
r
9w
t
9 ;9
r
<r
sty
9n
=>r
?@ 8 ABCDEFCFGHCIFB9;949 6 9
y
n
> 65=J9K JL9 M N9w
9 O9==y
9 J 949@ P 5= 54t
9= = 9J94 96 @5=L9 M 6?O?= >9= 9=Q9M9t
=>K9t
K5t
5 M9 @P4 9= RA< J 5= >9= P 5 M; 5P ; @9 69 ;;S9t
5M69J9P P 5= >> ?=99= T
-
4 59 M== >,
@5=L9M 6?O?=>9= 9=Q 9M9 P5M; 5P ; @9 69 ;;S9t
5M69J9P P 5= >>?= 99= T
-
459 M==> J 5= >9= 69 ;4 O54 9N9 M @9 69;;S9.
U 9= @ 5=L9 M 6?O?=>9=t
=>K9t
K5t
5 M9@P4 9= RA< J 5= >9=69 ;4O54 9 N9 M @9 69;;S 9.
V 5MJ 9 ;9 MK9= P 5M@9 ;94 96 9=t
5M;5O?Q @9K9 P5= 54t
9= = O5Mt
?N ?9= ?=Q ?K7 H) Mendeskripsikan
tingkat keterampilan TIK mahasiswa Program studi S1 PGSD UKSW, 2)
Mendeskripsikan persepsi mahasiswa Program studi S1 PGSD UKSW terhadap
penggunaan e-learning, 3) Mendeskripsikan hubungan antara tingkat ketrampilan
TIK dengan persepsi mahasiswa Program studi S1 PGSD UKSW terhadap
penggunaan e-learning, 4) Mendeskripsikan hubungan antara persepsi mahasiswa
terhadap penggunaan E-learning dengan hasil belajar dan 5) Mendeskripsikan
hubungan antara tingkat ketrampilan TIK terhadap dengan hasil belajar
mahasiswa.
Desain penelitian ini adalah penelitian korelasional, yang mencari
hubungan antara tingkat keterampilan TIK dengan persepsi mahasiswa terhadap
penggunaan E-learning, persepsi dengan hasil belajar, dan keterampilan TIK
dengan hasil belajar. Populasi penelitian ini adalah mahasiswa progam S1 PGSD
FIKP UKSW peserta perkuliahan yang diselenggarakan dengan E-learning.
Sampel diambil dengan menggunakan teknik
W XYZ[\ ] X\^_ ` Ya. Teknik yang
digunakan untuk mengumpulkan data dalam penelitian ini adalah angket. Analisis
data dilakukan dalam 2 tahapan yaitu analisis statistik deskriptif dan analisis
statistik korelasi dengan menggunakan Kendal Tau. Berdasar hasil analisis
statistik korelasi dilakukan uji hipotesis.
KATA PENGANTAR
de fg
sy
e he i jk le m gs
jnl fnt
hnl hko n pgint
qeo n l rksu
s
si gstu
s y
n ltt
k mnoukm gu
p
nohnl vkr
hnt
pnl o g hunt
wxy
ns
koglttn jk lemgs
pn jnt
uk lyk mknghnls
jk lemg
s
nl zh igp
s
g glg pk ltnl fe pe m {|}|~~ c~ K
c ~ K
~ ~P
cM
c P
~|~ ~ ~c ~P
P
| c P
~c b c c ~y
~ c zh ig j g g lg pg eel e leh ukmk lthn j g etn wetn pn l ukukle og
y
nin wy
nin eleh uk l njng tk mn i zn i fn ln
P
kl pgp ghnl qk h lgh jnpn l gv
k i gn N
k tkigrt ynhn i n
P
kle mg nl hig j gglgpnjnk im nh nln gpn hmkjnpnigvn lenlpe heltn lp i ltnl k unltn kin n inl pnl jk lpnjn pnig vk i vn tng j gon h
O
mk o hnikln gepnmn uhk k u jn nlgl gjkle m guk lyn u jn ghn lkigunhn gohk jn pn
:
¡n i pnl zenl
y
¢p£ kmnhe £khnl ¤n hem n qkhl gh l gv
k i gn N
k tkigrt ynhn i n
¥
M
npe h g¦nhn ignM
q kmnheK
k en §eienlP
klpgpg hnlqk h l gh¢mkh ilghn¤nhem n qkhlghl g
v
k i gn N
k tkigrt ynhnin ¨ u g ©onn g
y
M
q k mn heK
k e nP
i tin u zepgP
kl p gpg hnl qk h lghªl «iunghn¤nhe m nqk h lghlgki gn
v
N
ktk i gr tnhnin y
¬ {~ | c®
P
¯® kmn heP
k u vgu v glt zh igj gy
n l t km no uk u vk ig hnljk ltnino nlpnlv gu v gltnl l
y
nk mnunjkltk i fnnlzhi gj gglg°¯
M
w
c®¯±®M
¯±® |K
c P
~c b cK
c ~ y
~
y
~ ~c²c ~ ~ |~| | ~ ~cc~ c³
x
´µ ¶·¸µ ¹ º·»¸ »¼
M
µ½ ¾¼ ¸ ¿ÀÁº ¾»¸ ¿Ã ÄÁÅÁ ºÀ ³Á ÆK
ÁÇ ³Áà ÈP
¹ ¹ ¶ ¹ÉP
ʹ ¶ËÃ³Ì ¿·¸³Å Á¸Í ·³¸ Å ¿Ã¹ÁÅ
y
ÁÎÁÏÁÃÁy
Áà ÐÅ ¿ÀÁ ÆÄ ¿ÄÑ¿·Â¿ÃÁàÁÃÄ ¿ÀÁ ºÂÁ ÃѿÿÀ³Å ³Áþ ³Â¿ÀÁ¸ÁÃÐ
y
¾³Á ÄѺµ7
Ò ÓÔ ÕÖ × ØÙ Ú× Û × Ü Ýy
ÞÖ ßÖ Þ ÕÔÜ àÖÛÖÜÝ áÔßÞ× ÕÔÕ âÔßÙÛ× Ü á×ß× Ü ã Õ äÞÙv
× áÙ à ×Üàä×ß Ô áÞÖÛÔ Ø×à ×ØÔÜ Ö åÙ áÖ ÜÞ Ö ÛÕÔ Ü æÔ åÔá× Ù Û×ÜáÛßÙØ áÙÙ ÜÙ Ò
A
ÛÚÙß Ü æ× áÛßÙØáÙ ÙÜ Ù áÔÛÙß ×Üæ× à × Ø× Þ âÔ ßÕ×Ü ç×× Þ â×ÝÙ áÔ ÕÖ× ØÙÚ×Û à×å×ÕØÔÜÝÔÕâ× Ü Ý×ÜØÔßÛÖåÙ×Ú×Ü× Ü Ý
y
âÔ ß â× áÙáè é åÔ×ßÜ ÙÜ ÝÒê» ÐÁÂÁ
y
·ÅÁ¼M
¿³ëìÉÉP
¿ÃºÀ³¸Nila Prawitasari Kristyaningrum
x
DAFTAR ISI
Abstrak... vii
Kata Pengantar ... viii
Daftar Isi ... x
BAB I. PENDAHULUAN
A
.
ña
òa
óB
ôõa
öa
÷ øùúû úõa
üýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþB
.
I
ÿ ô÷ òö úû ù úûa
õa
üýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýý.
Ba
òa
û ú÷ù úûa
õa
üýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýý.
û ú÷ù úû úõ
a
üýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýý.
T
ú÷ô÷ ôõòa
÷ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýý.
ùú÷aa
òô÷ ôõòa
÷ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýBAB II KAJIAN PUSTAKA
A
ýôóû ôû ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþþ ýô÷øô óò
a
÷ôóûôû ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþ ýa
ö òóa
ö ò óa
÷øù ôô÷ø úóüT
ôóa
ÿ÷a
ôóû ôû ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþþ ýó÷ û ó÷ ûa
û úóôóû ôû ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþ ýóû ôûT
ôóa
ÿ÷a
ô óûôû ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþB
ýôö÷öI
÷óa
û ÿ ú÷K
÷ö úû ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþþ ýô÷û ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþ ý
K
ôò ôóa
õa
÷IK
ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýþ ýô÷ ôõòa
÷a
÷ øôõ ôa
÷ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýý ýôóa
÷ øö úB
ôó öóýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýý ýò ôûûýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýBAB III. METODE PENELITIAN
A
ýôûú÷ô÷ ôõòa
÷ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýB
ýõa
û ÿ ú÷Sa
ôõô÷ ôõòa
÷ýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýýx
A
! "#K
" #" $a
% &'a
TIK
()(
A
! "#*" $+" &+,,-.
a
'/ #a
+/01"'
ab
' #a
+I
+#$2%" ,3
.
a
'/ #a
+I
+#$2%",3( 1"'
ab
' #a
+I
+#$2%"456
T
" ! !A
a
' ++ 7a
#
a
45A
0'++7a
#a
,)(
U
8H
&9#"++4BAB IV. HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN
A
Ha
+'*""'#a
4,7
a
#a Ha
+'*""'#a
4,(
A
0'++7a
#a
:(B
*"%ba
;0+a
<5BAB V. Kesimpulan dan Saran
K
"+%&2'a
<:(
Sa
$a
<)DAFTAR PUSTAKA ... 68
?@AB @CB @D EF
GHIJKLM>N>OP>N>
A
QRPJ SMJ STHU V>K HQG WMXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX YZGHIJKYM>N>OP>N>
A
QRPJ S[JT NJVN>\H]HN>N ^ HGJT]H_HV`OK JHT Q>QRXXXXXXXXXXXX abGHIJKa
D
>N ST>I cN>F
TJ PcJ QN>MJSJT HUV>KHQG WM XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX bdGHIJKb
D
>N ST>I cN>F
TJ PcJ QN>[JT NJ VN>XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX beGHIJKd
D
>N ST>I cN>F
TJ PcJ QN>f HN>KB
JKHgHT\H]HN>N ^HXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX dLGHIJKhi HQRPcUHQj S HS>N S>P
D
J N PT>VS>kj PlTMJ SJ T HU V>KHQG WMm[JTNJ VN>_HQn>KH>XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX da
GHIJKof HN>K
A
QHK>N>NM lTJKHN>MJ Q_ HKGHcA
QS HTp HT>HIJKXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX dbGHIJKe[JTI HQ_>Q RHQf H N>K
A
QHK>N>NMlTJKHN>MJ Q _HKGHc{|}~ | |}r | | | }|}||
{|}~ | ~ || || |}r ||r
¡
G
¡¢ £¤¥¦§¨©ª¦ « ¥¦ ¬¦®¦ ¯«°±® ± ¥¦ ¬²³¦¯´µ°¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶·¸
¤¥¦§¨¹ª¦ « ¥¦ ¬¦®¦ ¯«º± ¥»±²»® ± ¥¼¦ ½¦²º± ¯«« ¾¯¦¦ ¯¿À³± ¦ ¥¯¯«¶¶¶¶¶¶¶¶¶¶·Á
ÒÓÔ ÕÖ×Ó ØÙ
A
Ø ÚÛÜÝÞÜÝ Ü×ÓÔÕÖßÓ Øà áÞâââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââ ãäÒÓÔ ÕÖ×Ó Øåæ Ø ÚÛÜÝç Ü×èÜÕèÖâââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââ éê
ÒÓÔ ÕÖ×Ó ØëìÓÝÓí ÜØÝ Óîââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââ ïã
ÒÓÔ ÕÖ×Ó ØðáñàÞØòó ßÜô ÚÜ
A
Øôõ ÛÖ ßßâââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââââ ÙäÙ1
.
Seiring dengan berjalannya waktu, dunia saat ini telah memasuki era
globalisasi dengan teknologi informasi yang berkembang dengan pesat.
Perkembangan teknologi informasi dapat meningkatkan kinerja dan
memungkinkan berbagai kegiatan dapat dilaksanakan dengan cepat, tepat dan
akurat, sehingga akan meningkatkan produktivitas. Perkembangan teknologi
informasi juga telah banyak mempengaruhi berbagai bidang kehidupan, salah
satunya adalah bidang pendidikan. Teknologi informasi telah berfungsi
sebagai pemasok ilmu pengetahuan. Pesatnya kemajuan teknologi ini harus
diimbangi dengan upaya peningkatan kualitas pendidikan dan pengetahuan.
Karena itu, dengan teknologi informasi dapat digunakan untuk menciptakan
SDM yang terampil dan andal. Dalam pencapaian tujuan tersebut,
pemanfaatan teknologi
informasi sangat ditentukan oleh ketepatan
penggunaan strateginya. Informasi untuk pendidikan dan pengetahuan bisa
didapatkan melalui internet yang sudah cukup lama dikenal dan juga telah
banyak dimanfaatkan untuk peningkatan
kualitas pendidikan dan
pengetahuan di berbagai negara termasuk di Indonesia.
Peran TIK menjadi cukup strategis dalam melakukan integrasi
keterampilan abad 21 pada proses pembelajaran, dalam hal ini TIK sebagai
alat bantu pembelajaran baik bagi dosen maupun mahasiswa, serta sebagai
media interaksi antara dosen dan mahasiswa, kemudian TIK sebagai
2
internet, intranet sekolah, ruang multimedia, alat ajar multimedia, video
conference dll. Selain itu juga TIK sebagai penunjang administrasi sekolah.
Diharapkan dengan memanfaatkan TIK akan terbangun komunitas cerdas dan
kreatif.
Romi (2005:1) menyatakan seiring dengan perkembangan Teknologi
Informasi (TI) yang semakin pesat, kebutuhan akan suatu konsep dan
mekanisme belajar mengajar (pendidikan) berbasis TI menjadi tidak
terelakkan lagi. Konsep yang kemudian terkenal dengan sebutan
E-Learning
ini membawa pengaruh terjadinya proses transformasi pendidikan
konvensional ke dalam bentuk digital, baik secara isi (
contents
) dan
sistemnya. Saat ini konsep E-learning sudah banyak diterima oleh masyarakat
dunia, terbukti dengan maraknya implementasi E-learning di lembaga
pendidikan (sekolah, training dan universitas) maupun industri (
Cisco
System
,
IBM
,
HP
,
Oracle
, dsb). Melfachrozi M. (2006:1) dalam hal ini
menyatakan perkembangan Teknologi Informasi (TI) sudah mempengaruhi
berbagai aspek kehidupan masyarakat. Pada bidang Pendidikan, dampak
yang muncul ialah kegiatan belajar dan mengajar yang dikenal dengan
konsep E-learning.
Dibantu teknologi informasi, peningkatan kualitas pendidikan dan
pengetahuan dapat diatasi dengan E-learning. Sebuah sistem pembelajaran
yang memanfaatkan kelebihan-kelebihan yang dimiliki oleh internet, yang
selama ini digunakan sebagai media transfer ilmu pengetahuan. Sistem yang
3
pengajar.
Fungsi dari penerapan
E-learning
bisa sebagai tambahan
(
suplemen
) atau pelengkap/pendukung (
komplemen
) ataupun sebagai
pengganti (
substitusi
) pembelajaran konvensional (Siahaan, 2001). Namun
dalam
pembahasan
ini,
E-learning
berfungsi
sebagai
sistem
pelengkap/pendukung bagi sistem pembelajaran konvensional. Pemanfaatan
teknologi informasi, khususnya internet berpengaruh terhadap tugas staf
akademik (dosen/karyawan) dalam proses pembelajaran. Proses belajar dan
mengajar yang terdahulu sangat didominasi oleh peran dosen (
the area of
teacher
), dan saat ini proses itu mulai banyak didominasi oleh peran dosen
dan buku (
the area of teacher and book
) dan pada masa mendatang proses
belajar mengajar akandidominasi oleh peran dosen, buku dan teknologi (
the
area of teacher, book and technology
).
Kondisi sumber daya manusia Indonesia sangat memprihatinkan.
Dalam ranking Human Development Index tahun 2010, Indonesia berada di
urutan ke-8 dari daftar 10 peringkat HDI terendah di antara Negara ASEAN .
Untuk meningkatkan kualitas sumber daya manusia di Indonesia yang sangat
rendah ini Kementrian komunikasi dan Informasi menciptakan program
fasilitas koordinasi di antara pemerintah, dunia usaha dan masyarakat, agar
setiap sekolah memiliki satu laboratorium computer yang terhubung dengan
jaringan intenet. Pogram ini disebut
One School One Lab
(OSOL).Program
ini dimaksudkan untuk meningkatkan kesiapan masyarakat agar mampu
4
OSOL yang diprogramkan melalui Kepmen Kominfo No.
17/KEP/M.KOMINFO/4/2003 ini merupakan program terpadu dalam
mengurangi kesenjangan dan gagap teknologi di kalangan masyarakat,
khususnya generasi muda dan mahasiswa. Program OSOL, selain bertujuan
mengatasi kondisi
Digital Devide
jurang pemisah antara individual, rumah
tangga, bisnis, Negara, area geografis dengan tingkat sosial ekonomi yang
berbeda-beda, dengan memperhatikan pula kesempatan-kesempatan untuk
mengakses TIK serta kualitas penggunaan internet dalam aktifitas sehari-hari
di Indonesia dengan memperkenalkan penggunaan computer sejak usia dini
(usia sekolah), juga merupakan program untuk membantu meningkatkan
efisiensi belajar-mengajar dengan pemanfaatan fasilitas komputer.
Penggunaan E-learning di lingkungan UKSW diberi nama
Flexible
Learning UKSW
disingkat
Flearn
dengan alamat
www.flearn.uksw.edu
.
Flearn
berada di bawah pengelolaan Biro Teknologi dan Sistem Informasi
yang diperuntukkan bagi semua program studi. Berikut gambar tampilan
5
Gambar 1. Tampilan halaman muka Flearn
Dari tampilan halaman muka
Flearn
dapat dilihat jumlah mata kuliah
yang disajikan berbasis E-learning sejumlah 119 mata kuliah. Dibanding
dengan jumlah mata kuliah untuk seluruh program studi di lingkungan
UKSW, pengguna tersebut masih relatif kecil. Berdasarkan informasi dari
administrator flearn dari jumlah tersebut yang aktif digunakan tidak lebih dari
25%. Program studi S1 PGSD termasuk program studi paling banyak kedua
dengan 21 mata kuliah di bawah FBS dengan 27 mata kuliah sebagai
6
Namun sama dengan kondisi UKSW secara keseluruhan, tidak semua mata
kuliah yang terdaftar aktif memanfaatkan perkuliahan berbasis E-learning.
Masih belum optimalnya penggunaan
flearn
ini disebabkan persoalan
kompetensi, mengingat untuk dapat menyelenggarakan perkuliahan berbasis
E-learning dibutuhkan ketrampilan dalam mengelolan perkuliahan
online
.
Namun masalah tidak terletak hanya pada persoalan ketrampilan semata,
tetapi terkait juga perubahan paradigma dalam perkuliahan. Jumlah pelatihan
dan peserta pelatihan
flearn
tidak berjalan seiring dengan jumlah mata kuliah
yang diselenggarakan dengan
flearn
.
Sedangkan yang menjadi pembahasan lebih lanjut disini mengenai
tingkat kemampuan keterampilan TIK mahasiswa. Salah satu faktor yang
mempengaruhi tinggi rendahnya tingkat keterampilan TIK adalah perbedaan
daerah asal mahasiswa, ada beberapa dari mereka yang berasal dari kota-kota
besar, tetapi ada juga yang berasal dari kota kecil. Kota besar, seperti
contohnya Jakarta yang identik dengan kota metropolitan, memiliki tingkat
kemajuan yang lebih dibanding kota kecil. Maka dalam hal dunia pendidikan
juga tentunya di kota besar memiliki tingkat sarana prasarana yang lebih
memadai, sehingga pengetahuan dan keterampilan TIK mereka lebih maju
dibanding yang berada di kota-kota kecil. Maka respon mereka terhadap
penggunaan E-learning sebagai sumber belajar mungkin saja akan terdapat
perbedaan.
Permasalahan di atas menarik untuk dibahas lebih dalam di penelitian
7
memiliki latar belakang penguasaan keterampilan TIK yang beragam dengan
penggunaan E-learning sebagai sumber belajar. Lalu adakah hubungan
persepsi mahasiswa terhadap penggunaan E-learning dengan hasil belajar
mahasiswa.
.
! "Berdasarkan penjelasan masalah dalam latar belakang masalah maka
dapat diidentifikasi masalah sebagai berikut :
1.
Penggunaan E-learning sebagai sumber belajar pada Prodi S1 PGSD
UKSW yang belum optimal.
2.
Masih
rendahnya tingkat kesiapan SDM dalam menghadapi
perkembangan pendidikan menggunakan E-learning pada Prodi S1
PGSD UKSW.
3.
Beragamnya tingkat keterampilan TIK mahasiswa pengguna E-learning
pada Prodi S1 PGSD UKSW.
4.
Beragamnya persepsi mahasiswa terhadap penggunaan E-learning pada
Prodi S1 PGSD UKSW.
C.
Batasan Masalah
Berdasarkan identifikasi masalah yang telah diuraikan tersebut diatas,
maka perlu dibuat suatu batasan masalah sehingga ruang lingkup
permasalahan menjadi jelas. Pada penelitian ini penulis membatasi
permasalahan penelitian pada persepsi mahasiswa S1 Program Studi PGSD di
8
#
.
$%&%' ()* (' (+ (,Berdasarkan batasan masalah diatas maka dapat dirumuskan
permasalahan untuk dicari pemecahannya, rumusan masalah tersebut adalah
mencari hubungan antara tingkat keterampilan TIK dengan persepsi
mahasiswa terhadap penggunaan E-learning, mencari hubungan antara
persepsi mahasiswa terhadap penggunaan E-learning dengan hasil belajar
mahasiswa. Dan mencari hubungan tingkat keterampilan TIK dengan hasil
belajar mahasiswa.
-
.
.%juan Penelitian
Adapun maksud dan tujuan penelitian ini adalah:
1.
Mendeskripsikan tingkat keterampilan TIK mahasiswa Program studi S1
PGSD.
2.
Mendeskripsikan persepsi mahasiswa Program studi S1 PGSD UKSW
terhadap penggunaan e-learning.
3.
Mendeskripsikan hubungan antara tingkat ketrampilan TIK dengan
persepsi mahasiswa Program studi S1 PGSD terhadap penggunaan
e-learning.
4.
Mendeskripsikan hubungan antara persepsi mahasiswa terhadap
penggunaan E-learning dengan hasil belajar.
5.
Mendeskripsikan hubungan antara tingkat ketrampilan TIK terhadap
9
/
.
012 3 11456 2678 48 12Dengan penelitian ini, diharapkan dapat memberikan beberapa manfaat,
antara lain:
1.
Memberikan pemahaman yang lebih luastentang pentingnya wacana
pemanfaatan teknologi informasi berupa E-learningsebagai media
pelengkap/pendukung system pembelajaran konvensional yang terbatas
dengan waktu dan tempat.
2.
Memungkinkan bagi pihak institusi UKSW untuk menerapkan sistem
E-learningdengan tujuan peningkatan kualitas pendidikan institusi dan
kualitas individu baik dosen maupun mahasiswa dalam misi
menciptakan SDM yang terampil dan handal.
3.
Memberikan motivasi untuk mengoptimalisasikan kemampuan dan
fasilitas yang telah dimiliki dengan sebaik-baiknya untuk tujuan yang
;< ;= =
>< ?=< @ABC D< ><
<
.
AE FGEHGI9J K LMNLOP QR MK L OSL TSQ
UL M NR M VL M NNW MRXR M RYRP Q MZL OR [R M N ZQV QY QX Q\ QMZQ] QZW
VL MNL MRYQ ZW MQR Y WR OJ ^MZ Q] QZW ZR TRP V LMNL MRYQ Z Q OQ ZR M XL RZRRM
Z QS LX QP RO _LOX QP R M ZL M NR M T LOS L TS Q
(perception).
`LYRYW Q TOaS LSTLMNQ MZ L OR R M VLVW MbW Y XR M TLOS LTSQ TRZ R Z QOQ Q MZ Q] QZWJ ^MZ Q] QZW
VL MNRVRP Q \ VL M NRYRV Q ZRM VL M NcR[R P Q RP RW V LV_L OQ R OP Q P LOcRZR T
SLV WRS PQVWY WS[R M NZRPRMNJ
`L MW OWP d YRV LP a ef::gh9:fi TL OS L TSQ RZRYRc TOaS LS [R M N
VL M[RM NXWP VRS WX M [R TLS RM RPRW QM ja OVRSQ XL ZRYRV aP RX V RMWS QRJ
`LY RY W Q TL OSL TSQ VR MWSQ R P LOWS VL MLOWS VL M NRZ RXR M cW_W MNR M ZL M NR M
Y Q MNXW MNR MM[RJ kW_W M NR M QP W Z QYRXWXR M Y LlRP QMZL ORM[R [R QP W Q MZLOR
TLMNYQcRP \T LMZL M NRO\TLOR_R \TL ORS RZ R MTLMbQWVJ
`L MW OWPU QV[R P Qe9mnm ho9iTL OSL TSQRZRY R cV LM RjS QOXR MS P QVWY WS
[RM NP LYR c RZRZ Q Z RY RVaP RXJp RY RY WZ QM qRcV RP e 9mm oh r9iVLM[RP RXRM
_Rcl R TL OS L TS Q RZRY R c TL MNRY RVR M PL MP RMN a_sLX \ TL OQSPQl R RP RW
cW_W MNR M tcW_W M NR M [RM N Z QTLOaYL c ZLMNRM V L M [QV TWY XRM Q Mja OVRS Q
ZRMV L MRjSQOX R MTLSR MJ
`L MW OWP U R] QZa jj e9mn9i TL OS L TS Q Z QZL jQMQS QXRM SL_RNR Q TOaSLS
[RM N VL M Na O NRMQSQO Z R M V LMNNR_W M NXR M Z RP R tZ R P R X QP R e TL M NQMZLORR Mi
W MPWX Z QXLV_R MNX R M SL ZLV QX QR M OW TR SLcQ MNNR XQP R ZR TRP VL M [R ZROQ
wxy z{|} {z} ~ {| z z|} {} z{ | ~}} ~ z{ ~ {| z| {} } ~
{|z } ~ } ~{|~ { | ~}{ ~ ~ ~ } {~
{|z }{} {||~ {| z ~~}
~{ | { ~|~~ ~~
{|}{z}~ {|z ~~} {|~{ | } ~ ~ |~~ ~~
z ~ |~ ~ ~~ ~ ~ z{|} {z} ~
B
{| }| {|} { z{|} {z} ~ z ~ { | { z{| } {z {|~ ~|z{ z{ ~ ~~
~ } {z{|} {z} ~ } {} } ~ } } ~ z{|} {z} ~
~ {| {|~ ~ ~} { ~ ~ ~~
|~ {{| z z{ z ~ } z ~}~ z z {|} {z}~
} z|}{} z { {|~ z{~ ~ z{ | ~} } ~
z{ ~ {| z|{} } ~ }{} {| } { { z | {| z {
z{|~} ~ } ~ } ~ z{| { {
{~ z{ { { z{|~ } ~ {|} {
~z{| { { ~ z|}{} ~} ~ {}~
{ ~ z { } ~| z{} { { } {z{
{{|}{
| | {z{ |~ {| ~{|}{z} ~
{|}{z}~}{} {| ~z{ | ~ {| ~| {{
} {}{| { {|~ ~{|z| {}}~ {| { { | ~
z}{~ }{}
¡¢£¤¥ ¦§¨¡ ¥ ©
¡¢ £¤¥ ¦§¨ ¡ ¥ © ª«¢ ¢ ¨ ª¬ ¡ ª®«¯¡ ª®« ® ¥ ¦ °«¥± ²
« ¥¥± ©°²«¢§ «²§¨¨ ª¨ §¥®¡ ª®«®¥¦° «°«¥¤¬¨ ¤³ ¤ ¥
¨ ¥±¨ ´¨ ±¤ ® ¥ ¦ °«© ¤ ¥ ²«¢§ «²§¨ µ«² «¢ ¨ ² «¥ ¦ ¢¤¬ «ª¤ ¤¬ ¥¶
«¦«°ª¨¢¥ ·§ ¤ § ¥ ¬ ¨ ¸¶ ²«©®¥¥ ±¥ ²«¥¦©° ¥ ° § ©© ¤
§«¡¢¥¦¨¥±¨´¨±¤
ª ¡¢§ ¢¤ ¤¢ ©
B
«¢ § © ±¢¨§ ¨ ° ¤©¨ ±¥ «£« ¯ «£«§ ¢£ ®¥ ¦±¨ ¨°ª¤© ¥¥ ® ² ±§¨§ «° §¢£ ¨¥±¨´¨±¤ ¹¢¨ ¥§¨² ¯²¢¨¥§¨ ² ¨ ¤ ° «¥¤¢¤ «¡¢¨ º «§ ©
® ¨ ¤ ª¨ © ¨ ° «°²«¢ §« ²§¨ §«§ ¤ ¤¶¨ ° «° ²«¢§«²§¨ ¥® § «ª ¦¨
§¤ ¤ «§ «© ¤¢ ¤¬¥ »¨ ¨ ± °«©¨¬ ª ¦¨ ¥¯ª¦¨ ¥¥ ® ¼ ¨ ¨
¨ ¥¦¨ ¥ °«° ¬°¨ §«§«¡¢¥¦¶ ¨ ¬¢¤§ °«©¨ ¬ ± ©° ¡ ¥ «§¥® ¶
©¨¥¦¤¥¦ ¥¥® ¶§«¢ ± ©°° § © ¬® ¥ ¦±¨¬± ²¨¥ ®
½ ¡¢§¨ ¤ §¨¡ ¥ ©
¡¢ ¨ ¥¨ ª ¥® ª«¢ ¨ ¥ ±«¥ ¦¥ ª ¬ § ¥¡ ¥ ´ «¢ª © ¹ « ¤¥³¤
²¢¡ § «°¨¶ ²« ¤¥³¤ ¨ ¥«§¨ ¶ ²« ¤¥³ ¤ ³ ¬¶ ² « ¤¥³¤
²¢ ©¨¥ ¦¤¨ § ¨ ±© ¬ ª«ª«¢ ² £ ¡¢ §¨ ¤ §¨¡ ¥ © ® ¥ ¦
° «° ²«¥¦¢ ¤¬¨²«¢§ «²§¨
± ¡¢²«¢ §¡ ¥©
¡¢ ²«¢ §¡ ¥ © «¢±¨ ¢¨ § ²«¥ ¦ ©° ¥¶ ° ¡ ¨ ´ §¨ ± ¥ «²¢¨ ª ±¨ ¥
±¢¨ ° §¨¥¦¯° §¨ ¥¦¨ ¥±¨´¨ ±¤® ¥ ¦ ¥± ² °«¢¥¨ ²«¢ ª«± ¥
ÇÈÉÊËÊÌ Í ÎÏ ÐÑÌ Ò ÓÔÕÕÔ Ö × ÕØ ÙÎÚÌÒ Ë ÛÙÎÚÌ Ò Ë ÜÎÉ Ð Ý ÈËÞ ÈËÎ É ßÎÏ Îà
ÞÈËáÈÞá ÑßÎÞÎÌßÑÚ Èà ÊÚÎ ÚÎÉÝ ÈÝ ÈËÎÞÎÙÎÚÌÒ ËâÜÎÑÌÊÖ
Îã äÝÜÈÚÜÎÉÐßÑÞÈ ËáÈÞá Ñ
Ý ã äÝÜÈÚ àÈÉÑà Ý ÊÏÚÎ É á ÌÑàÊÏ Êá ÜÎ É Ð à ÈÉ ÐÈÉÎÑ ÎÏÎÌ ÑÉß ÈËÎ ÎÌ Î Ê
ËÈáÈÞÌ Ò Ëã å Ì Ñà ÊÏÊá ßÎÞÎÌ ßÎÌ Î É Ð ßÎ ËÑ Ï ÊÎ Ë ÑÉßÑ æÑß Ê ÜÎÉ Ð
à Èà ÞÈËá ÈÞá Ñâ Ì ÈÌÎ ÞÑ ç ÊÐÎ ßÎ ÞÎÌ ßÎÌ Î É Ð ßÎ ËÑ ßÎÏÎà ßÑ ËÑ ÑÉßÑ æÑ ß Ê
ÜÎÉ Ð ÝÈËá Î É ÐÚ ÊÌ Î É ÜÎ É Ð ÏÎ ÉÐáÊÉ Ðà ÈÉ ÐÈÉÎÑ áÜÎËÎ Ù ÞÈÉÈ ËÑ àÎ ÜÎ É Ð
Ý ÈÚ ÈËçÎáÈÝÎÐÎÑË Èá ÈÞÌ Ò Ëã
èã
A
ÏÎÌÑ Éß ÈËÎâáÜÎËÎÙß Î ÉáÊáÊÉÎÉáÜÎËÎÙA
ÏÎÌÑÉß ÈËÎÎÌÎ ÊËÈáÈÞÌÒËàÈËÊÞÎÚÎ ÉÎÏ ÎÌÊÉÌÊÚàÈÉÈËÑà Îá ÌÑ à ÊÏÊáâßÑ á Îà ÞÑÉÐ Ñ Ì Ê çÊÐÎ éÎ ËÊá ÎßÎ áÜÎËÎÙ áÈÉáÒ ËÑ á á ÈÝÎÐÎÑ ÎÏ ÎÌ ÊÉÌÊÚ
à ÈÉÈËÊá ÚÎ É á Ì Ñà ÊÏÊá ÜÎ ÉÐ ßÑÌÈËÑà Î Ë Èá ÈÞÌ Ò Ë Ú È ÞÊáÎÌ á Êá ÊÉÎ É
áÜÎËÎÙâ ÜÎ ÑÌÊ ÒÌ ÎÚ á ÈÝÎÐÎÑ ÞÊáÎÌ Ú Èá ÎßÎ ËÎ Éã å ÈÝÎ ÐÎÑ ÎÏÎÌ ÊÉÌÊÚ
à ÈÉÐÎßÎÚÎ É ËÈáÞÒ É ßÑ Þ ÈËÏ ÊÚÎ É àÒÌ Ò ËÑ á ÜÎ É Ð ßÎÞÎÌ àÈàÝ ÈÉÌ ÊÚ
ÞÈËáÈÞá Ñá ÈáÈÒËÎ É Ðã
ß ã êÈËéÎÌÑ Î É
ë ÉÌ ÊÚ àÈÉÜÎßÎ ËÑ ÎÌÎ Ê ßÎÏÎà à ÈÉ ÐÎß ÎÚÎÉ ÞÈËá ÈÞáÑ ßÑ ÞÈËÏ ÊÚÎ É
ÎßÎ ÉÜÎ Þ ÈËéÎÌ ÑÎ Éâ ÜÎÑÌÊ à ÈËÊÞÎÚÎ É Ï ÎÉÐÚÎé ÊÌÎ àÎ á ÈÝÎÐÎÑ á ÊÎÌÊ
ÞÈËá ÑÎ ÞÎ É ß ÎÏÎà ËÎ É ÐÚÎ àÈÉ ÐÎßÎÚÎ É Þ ÈËá ÈÞá Ñ ã ê ÈËéÎÌ ÑÎ É
à ÈËÊÞÎÚÎ É ÞÈàÊáÎÌÎÉ ÎÌ Î Ê ÚÒ ÉáÈÉÌËÎá Ñ ßÎËÑ á ÈÏÊËÊé ÎÚÌ Ñ æÑ ÌÎá
îïðñ òóòóðïô ï õï ö÷øð ùï úû òóðôó ðïú üïýïþ ôóþ òóú ÷ÿöïú ôóð óô ñ
üñ ï ÷ï þóú ÿú ÿööïú òïï ò ïúùï ö óö ï ý ñ õï ö÷øð õï ö÷ø ð ùïú û
þó þôóúûïð ÿ ñ ôóð óô ñ ñú üñ ñüÿ ï ö÷øðõïö÷øð ÷óð óò ÿ÷ þóú ïüñ öïú
ôóð óô ñ ñú üñ ñüÿ òóðò óüï ï÷ ÿ ï þï ý ïñú üïú ï öïú òó ðôóúûï ð ÿ ôï üï
ñú üñ ñüÿ üïý ï þ þó þôóð óô ñ ÿï ÷ÿ øòùó ö ÷ñ þÿý ÿ þó öñô ÿú øòùóö
÷óð óò ÿ÷òóúï ðòóú ïð ï þï
ðñú ñôôð ñú ñôî ï ïð óð óô ñ
ï ðñú ñôñ÷ ÿðóý ï ÷ñõò ÿöïúú ùïïò øýÿ÷
ïú ÿ ñï ò ÿöïú ñú ÷ðÿþóú ñýþñï ùïú û þï þô ÿ þóúùó ðïô ó ÿï ÷ÿ
ôóð ñ óôó ð÷ ñ öóï üïïú óòóúïðúùï î ïýï þ ÿòÿúûïúúùï üóú ûïú
öóðóýï ÷ ñõ ïú óôó ð÷ ñ ôóð óô ñ ñú ñ üï þôï ö ôóð ÷ ï þï üïð ñ ÿï ÷ÿ
ôóð ÿòïïú ð ïúû ïú û üñðï ï öïú ýóò ñ òó ïð üï ð ñôï üï ðïú û ïú ûïú
ùï ú ûüï ÷ïúûöó þ ÿüñïú
ò ðñú ñôñ÷ ÿ óý ó ö÷ñõ
ó óøðïúû ïúùï þó þô óðï ÷ñ öïú òóò óð ïôï ðïú û ïúûïú ïï üïð ñ
òïúùïöðïúû ïú ûïúùï ú ûï üïüñ ó öóýñýñúûúùïôï üï ïï ÷÷óð÷óú ÷ÿ
óð óô ñþó þô ÿúùï ñ÷ ï ÷ï úïú
ðïúû þóúó ðñ þï ðïú û ï úûïú ÷ ñüï ö üóú ûïú ï ðï ó þòïðïúûïú ï
ïöïú þóúóð ñþïúùï ü ïý ï þ òóú ÷ ÿö ÿò ÿúûïú ÿò ÿúûïú ï÷ï ÿ
öóý ø þôø ööóýø þôø ö ñöï ðïú û ïúûïú ùïú û üï ÷ï úû ÷ñ üïö ý óú ûöïô
ñï ï öïú þóý óúûöïô ñúùï óú üñðñ ó ñúûûï ÿò ÿúûïú ñ÷ ÿ þóú ïüñ
! " # $
%
& " $ " $ ' "
$ ( " ! ' " ' $) ! * ' ( + $
( " ! ' " '' $" !
+$ ' +'" ' ' "
' "! $ " ' * + +
'"! $ "!"! ' ( $
+ ' '! ( + ,
+ - ) + , + !$ " + )
+ !$ " ' + !$ $ '- #.!$ '
//0 12%
3 4* (
'* ( ' *! " + + " '0 +* "
$ $+! " ' $ ! '$! $ !' # ' %
$ " 5 " . ' $ ! ( '$ ! ! '
' " ! ( 5 " ' " $ "
5 ! 6 $ ' * ! ' " + '
" - $ ( ( ! ') (
)' ( + $ " " !
! ' " $ "
9:; <=> ; :?@ A@ B @ CB?@D E@FB <:F; :<;B E@ <@ D E B@ G? BH =H :I B >E BJBEK
E:>A@ >?:F? @ A@ BG@L@G?:>D KCMNDBG KHK;G@ >@O@ >A@C@ >G: >E @ <@ DC@ >
F:;<=> E@ F B B >E BJBE K D:FA@ >DK> A <@E@ <: F I@D B@ > B>E B JBE K O@ >A
?:F; @> ACKD@ >M
P: >KF KD QBE =E = RSTTUV WSX Y@ CD=F B>D:F >@H O@ >A G:G <: >A@F KIB
<:F; :<;B O@ B DK B>E B JBE KZ ;:E@ >A Y@ CD=F : C; D:F>@ H @E@H@ I ; D BGKH K; E@>
H B >ACK>A@>M [:E K@ Y@CD =F B DK ; @H B >A ?:F B>D :F@C; B E@H @G B >E BJBE K
G: >A@E@C@ > <:F;: <;BM
A
A@F ;DBG KH K; E@< @D E B <:F; : <; B Z G @C @ ; D BGKH K;I@F K; L KCK< CK@ DZ ;DBG KHK; G :G<K>O@ B C: CK@D @> O@> A GB>BG@H D:D@ <B
; KE@ I E@ <@D G: >BG? KH C@ > C:; @E@F@ >Z ; KE @ I E@ <@ D E B <:F; :<B =H: I
B>E B JBE KM[ :\:H@; @>;D BG KHK;\KA@E@ <@ D?:F< :> A@ F KI<@E@<: F; :<; BM
]
.
^_` a b`cadefga
h bia
aK
egu
ai
`a
h b7M j: YB >B;B
k: C>=H =AB l>Y=FG@;B E @> [ =GK>BC@; B Rkl[XZ @D@ K E@H@G ?@ I@;@
l>AAF B; E B C: >@H E:> A@> B;DBH@ I
Information and Communication
Technologies
R lCT), adalah payung besar terminologi yang mencakup
seluruh peralatan teknis untuk memproses dan menyampaikan informasi.
TIK mencakup dua aspek yaitu teknologi informasi dan teknologi
komunikasi.Teknologi informasi meliputi segala hal yang berkaitan
dengan proses, penggunaan sebagai alat bantu, manipulasi, dan
pengelolaan informasi. Sedangkan teknologi komunikasi adalah segala
sesuatu yang berkaitan dengan penggunaan alat bantu untuk memproses
op qr stu qvt wx yz xqsv{p { |w wv}{ u~ t w tv xqsv{p{ |w s{~ yv wst w
ttp tr yt yt rs{v qt v|xwtsxq uw t rstv t w qsv{p { |wv}{u~ t w
tv{~yv wst w~ qv |tv yv |qv|quxwtvp yt t wxyq|tpts q|wtxtvt v|
x qust wx qv|tv q~ u{ qtv z ~ tv wyp t w z qv|qp {pt tv z q~wvt rtv
wv}{ u~ t w tvxt u ~ q w t xwp t r ~ yv yp qx qp t r ttvt qut y tv
tvx t ut xqsv{p{|w s{~ yxqu t ws q utv|stx squt ~ tyyv qutv|stx
p yvts qv|tv x qsv{p{|w s{~yv wst w tt qux qv|t rtv tt sq
qut ytv sq yt x qs v{p { |w xquq yx qusq~tv | qtx ~qp t~tyw
wtv | xqsv{p{|w p twvvt wv ||t t tp tt s qm ~ t w r x quy
~ qv |tpt~ w qut|t wquyt rtvtvqpy~xqupwrtxx wx ws qv yrv t
qx qut~wp tv
t wv |stxqxut~wp tv
m txt u
B
qpts tv|tx t qp ttutv qsv{p{ |w v }{ u~t w tv { ~ yv wst w
w~ ts ystv yvx ys ~ q~ qu wt stv q q ux t w ws t |tu ~ t~y
~ qv |tvx w w t wqtxvtqus q~tv|tvx quq yx
tx t qp t t utv wv w qupy wqus qvtp stv z wutsx wsstv tv
ws yt tw qquxt w ws q wv w ~yv |s wv t |t u ~quqst ~ q~wpws w
qstp yvxys ~ qvq yt ws tv wuw tp t~ sqrw ytv |p {tp t v|
wx tvt w
qv |tv qu yt rtv tv| tv|tx qtx vx ys
~ qv |rttw quytrtv xqu q yx w qupystv s q~ t~ytv tv
s q~ t ytv qp ttu qtv tv | rtt x qv|tv qt x tv qut
¡ ¢ £ ¤¥¦ §¦ § £ ¨ © ª
¢ ¡ ¤ ª ª ¢¦ ¡ « ¢£ «¦ ¬«¦
¡ ® ¤®ª ¯®¦ ¢ ¡® ¡ ¢ £ ¢ ¯ ¡ ¡
¦° ¤ £¦® ¤ ¥¦ ± ª £ ¢ ¡« ¦ ± ¢ £
ª ¢ £ ¡ £ ¦ ¢ ¢ ¡ ¢ ª ¤ ª¡ ª ¢ ¢
¡ ¦ ¥¨
² £ ¤ ¥ ¦ ³ ¡ ® ¤ ®ª ´¯®¦ ¢ µ® ¡
£ ¢ ¥¥ ª ¶² ·¸² · §¡£ £ ª ¡ ¦£ ¤
¡®£ ¦ £¦ £ ¡ ¦ ¥ ¦ ª ¥ £ ¦ ¤ ¡® ¡
¢ §¦ £ ¦® ¤« ª® ¤ « ¢ ª¡ ® ¡ ¡
¯®¦ ¨ ² £ ¤¥¦ ¦£ ¡ ¡ ¤¥ ¢ ¦
£ ª ¤ ³¡ ® ¤® ª ´ ¯®¦ ¢ µ® ¡ ± ª ¤«
¢ £ ¦® ¤ «£ ¢ ¥¥ª¶²¹¸² ³ ¡ ¤ ª ª ¡¤ª
£ ¦ ¢ ¢ ¡ ¡ ¦ ¢ £ ¢ ª ¢ ¡ ¦ ¥ ¢
£ ¦¡ ª ¢ ¦¡ £ ¢ ¢ ¡ £ ¢ ¥¥ª ± ª
¤ « ªª ¨
º» ³ ¥
² £ ¤ ¥¦ ³¡ ® ¤ ®ª ´¯®¦ ¢ µ ® ¡
¼³´µ » ¦ ¥ ª ¦ £ ¦ ¢ ¢ ¡ ¤ ¡ ¡ £
ª ¦ ¡ ¨
¨ ²« ¡ ® ¤®ª ¯®¦ ¢ ¡® ¡
¨ ²ª ª¡ ¡ ¦£ ¤ ¡ ¯ ¡
¿À ÁÂÃÄÂÅ ÆÇÃ ÄÈÇÃÉÊ ÈÇËÈ ÌÊ ÍÊÉÎÈÌÂÇÍÊ ÏÎÇË ÌÂÉÊ ÇÍÊ ÏÐ Ç ÃÅ ÇÃÐÊÌÊ
Ð ÇÑ ÇÅËÂÃ ÄÄÒ ÃÇ ÇÃÍ ÂÈÃÓÑÓ ÄÊÊ ÃÏÓÌÅ ÇÉÊÐ ÇÃÈÓÅÒÃÊÈÇÉÊ
Ð À ÁÂÃÄÔÇÌÄÇÊ ÈÇÌÕÇ ¿Ê ËÍÇ ÐÊ ÆÊÐ ÇÃÄ ÍÂÈÃÓ ÑÓÄÊ Ê ÃÏÓ ÌÅÇÉÊ Ð ÇÃ
ÈÓÅÒ ÃÊÈÇÉÊÀ
Ö× ØÒ ÇÃÄÙÊ ÃÄÈÒ Ë
ØÒ ÇÃÄ ÑÊ Ã ÄÈÒ Ë ÅÇÍÇ ËÂÑÇÚ ÇÌ ÇÃ Û ÂÈÃÓ ÑÓÄÊ ÊÃÏÓÌÅÇÉÊ Ð ÇÃ
ÈÓÅÒ ÃÊÈÇÉÊÅ ÂÑÊËÒÍÊÇÉ ËÂÈ ÜÇÉ ËÂÈÉÂÆÇÄÇÊÆ ÂÌÊÈÒÍ À
ÇÀ ÝÂÌ ÇÃ ÄÈÇÍ ÈÂÌÇÉ ÐÇÃ Ë ÂÌÇÃ ÄÈÇÍ ÑÒ Ã ÇÈ ÕÇÃ Ä ÐÊÄÒ ÃÇÈ ÇÃ
Ò ÃÍÒ È ÅÂÃÄÒÅ ËÒ Ñ ÈÇÃÎ Å ÂÃÕÊÅËÇÃÎ ÅÂÅ ÇÃÊ ËÒ Ñ ÇÉÊÎ Ð ÇÃ
Å ÂÃÕÇÚ Ê ÈÇÃÊÃÏÓÌÅÇÉÊ
ÆÀ ÝÂÃÄÄÒ ÃÇ ÇÃ ÇÑ ÇÍ ÆÇÃÍ Ò Ò ÃÍÒ È ÅÂÅ ËÌÓ ÉÂÉ Ð ÇÃ Å ÂÅ Ê ÃÐ ÇÔ
Ð ÇÍÇÐ ÇÌÊÉÇÍÒËÂÌ ÇÃ ÄÈ ÇÍÈÂËÂÌ ÇÃÄÈÇÍÑÇÊÃÃ ÕÇÀ
Æ× Á ÂÃÄÒ ÈÒÌÈÂÍ Ì ÇÅËÊ ÑÇÃÛÞß
½ × àÚÊÙÇà ÄÉÒ ÃÄáâÊÌ Â¿ÍÛ ÉÍÊÃÄ×
ß Ó ÃÉÂË ËÂÃ ÄÒÚÊÇÃ ÅÂÅÊÑÊÈÊ ÆÂÆÂÌ ÇËÇ ÈÂÅ Ò Ã ÄÈÊ ÃÇÃ ÇÌÍ Ê
ÕÇ Ã Ä ÂÌÇÍ ÔÒ ÆÒ ÃÄÇÃÃÕÇ Ð ÂÃ ÄÇÃ ÈÓ ÃÉÂË ËÂÃ ÄÒÈÒÌ ÇÃÀ â ÇÑ ÇÅ
ËÂÃÄÒÚ Ê ÇÃÐÊÐÒ ÃÊÇË ÂÃÐÊÐÊ ÈÇÃÒÚ ÊÑ ÇÃ ÄÉÒ ÃÄÉÂÌÊ ÃÄÐÊ Ð ÂÏÊÃÊ ÉÊ ÈÇÃ
ÉÂÆÇ ÄÇÊ Ë ÂÃ ÄÒ ÈÒÌ ÇÃËÂÃÄÂÍÇÔÒ ÇÃ ÈÂÅÇÅ ËÒ ÇÃÐÇ Ã ÆÇÈÇÍ ÉÊ É ã ÇÀ
ÝÂÃÄÒÚ Ê ÇÃ Ê ÃÊ ÐÊ äÊ ÐÒ ÆÊÇÉÇÃÕÇ Ë Âà ÄÒ ÈÒÌ Çà ŠÂÑ ÇÑÒ Ê ËÂÃÕÂÌ ÇÔ ÇÃ
ÍÒ ÄÇÉÎ ÒÅ ËÇà ÆÇÑÊ È ÈÂËÇÐ Ç ÄÒÌÒ åÐÓ ÉÂÃÀ Ý ÂÃÄÒ È ÒÌÇà ÊÃÊ ÂÌÇÍ
ÈÇÊ Í ÇÃÃÕÇ Ð ÂÃÄÇà ÌÂÉËÓà РÇÌÊ ÉÊ É ãÇåÅ ÇÔÇÉÊÉã Ç ÕÇ Ã Ä É ÂÐÇÃÄ
ÐÊÒÚ Ê À
ê ëìíîïîð ñì ï ëò ëðñ óôõ öñ ì ÷ øù úõ ûñ óôõì í ú ëì íñ ì üñ ðñ
direct test
úñôñò ó ëì ííî ìñïñìself-assessment
ý øû òõ öñþ ûelf-assessment
ÿîíñ û ëðõì í úõï ëìñ ö ú ëì íñ ìself-report
ý ññ þð úñìñ ìûëìèéé é ú ñ öñ óþñ öõìõó ëì ñ ò ñïñ ìñ þ ñ
The alternative and potential supplement to direct skills
testing is to survey nationally representative samples of
individuals. One way that has occasionally been used to assess
skills through surveys is through self-assessment. The approach
has been to ask individuals to say how good or how
effective they are at certain activities or
how often
individuals use certain skills.
ñúõ óëìîðî ò ññþðúñ ì ñ ìû ëì ô ëì íîïî ðñì ï ëò ëðñóôõ öñ ì
ñì í ô ò ëìûõñ ö ñì í úñôñò úõ íî ìñï ñ ì û ëñíñõ ñö òëð ìñ òõ û ëöñõ ì
direct test
ñúñ öñ þ ú ëìíñ ìself-assesment
ý ê ëìú ëïñòñ ì õìõóëóõìòñ õ ìúõ õúî î ìòîï ó ëìíî ìíïñôïñ ì û ëëðñ ôñ ñõï ñ òñî
ûëëðñô ñ ëëï òõ óëðëï ñ ôñúñ ïë íõñ òñì òëðò ëìòî ñòñî úëìíñ ì
óëìíî ì íï ñôïñì ûë ëðñôñ ûëðõ ìí õìõúõ õúî ò ëðû ëî ò
óëìííî ìñïñì ï ëòëðñ óô õöñ ì òëð òëìòîý
A
ö òëð ìñ òõ ûîð ëõ ñ ì íëð ñ ûõû ôñúñ ó ëòú ë
skills assessment
õ ìõ õñ ûñ ìñ úõöñïîïñ ìú ëìíñ ì ü ñðñ
self-report
ñ òñ û ï ëðÿñ óëð ëïñý ÷ î ÿî ñ ììñ ñú ñ öñ þóëìñ ì ñïñ ì ïëôñúñð ëûôìú ëì ò ëìòñ ì íñï òõõ òñ ûúñìï ëî òî þñ ì
ï ëð ÿñó ëð ëïñý
ê ëìííî ìñ ñ ì
self-assesment
úõúñ ûñðï ñ ì ñ òñ û ëëð ñôñô ëð òõóñ ìíñ ìý ñ öñ ó þñ ö õìõ ññ þð úñ ì ñ ìû ëì èéé
approaches to skills assessment that were quicker and less
expensive to develop and implement.
Self-assesment atau self-report
!
" #$ % & '( ) * ' "
+
A
* ," *! #
CT Skills. Departement of Education and
Training Western Australia (2006:11)
ICT
teacher survey: to
enable teachers to self-report their levels of ICT knowledge
and skill, the ways in which they use ICT and the extent to
which they promote the use of ICT in student learning and to
identify any factors that impact on each of these
.
Penggunaan cara tersebut dilaporan mampu mengukur
keterampilan TIK sesuai dengan kondisi aktual. Dinyatakan
bahwa:
The outcomes indicated that responses given to ICT
Teacher Survey items provide an accurate measure of teachers
ICT knowledge and skill. Teacher assessments of their ICT
ability can therefore be considered as a valid assessment of
their actual ICT ability.
Therefore, the results of the ICT Teacher Survey provide
an accurate, baseline measure of the existing ICT competence
of teachers working in Western Australian government
schools
Intaganok et.al (2008:5) dalam penelitiannya tentang
Attitudes of Staff to Information and Communication
. /01120 3430
self-report
20 524 . /012426 7CT competence.
Dinyatakan bahwa
respondents were asked to assess their own
skill level on 40 ICT skills.
C.
89:9 ;i
<ia
:ya
: => 9;9va
:Dalam Survey Report dari A project partially funded in the
framework of the SOCRATES Programme
MINERVA Action of the
Directorate General for Education and Culture of the European
Commission yang berjudul
Students perceptions of the use of ICT in
university learning and teachingdisimpulkan bahwa :
This study also showed a positive relationship between experience
with different technologies and a positive perception of the use of
ICT in education and learning. Although this finding is very
interesting from the perspective of enhancing students perceptions
of ICT in education, it is the result of a cross-sectional study, which
does not allow us to draw conclusions on the specific direction of
the relationship. Indeed, it is possible that a more positive
perception of the use of ICT in education, leads students to
experiment more with these technologies, leading to more
experience with it rather than the other way around. More precise
results could be obtained from a longitudinal study in which
students are followed for some period of time. In such a
longitudinal design, it would be possible to provide students with
experience with particular technologies and measure the effects of
this on their perceptions at some later point in time. This would
allow more precise conclusions to be drawn on the direction of the
relationship between experience and perception.
Keri Moore dan Sumiko Iida (2010: 977-978) dalam penelitiannya
tentang
Students' perception of
supplementary
, online activities for
Japanese language learning: Groupwork, quiz and discussion tools
,
It is clear from this study that the frequency with which students
use online supplementary course materials has an effect on their
positive perception of the educational value of the tools
AVolkov (2008:6) dalam studinya tentang
Students Perception of an
Online Marketing Subject
menyimpulkan bahwa:
The results from this exploratory study have allowed a better
understanding and insight into students perception and attitudes
toward the online learning environment.
Pin Ng, and Raymond Ho-Leung Tsoi (2008:84) dalam
A Study on
the Students Perception of Adopting Blended Learning at Sub-degree
Level
, menyatakan bahwa :
The results from this study indicate the positive attitude towards
blended learning from the sub-degree students, students will
develop much interest in learning and possess much greater
motivation in their learning activities.
B
.
CD EFG HI FJ DEK LILESeperti telah dijelaskan lebih dalam diatas bahwa persepsi dipengaruhi
oleh banyak faktor, yang salah satunya adalah faktor fungsional, misalnya
pengaruh pengalaman masa lalu. Kemudian faktor situasional, misalnya
lingkungan. Dalam hal ini pengalaman masa lalu adalah tingkat
keterampilan TIK yang dimiliki seseorang, lingkungannya adalah
perkuliahan dengan e-learning sebagai sumber belajar. Maka beberapa
faktor tersebut akan mempengaruhi persepsi seseorang, semakin tinggi
tingkat keterampilan TIK maka persepsi terhadap penggunaan e-learning
akan semakin positif.
Persepsi yang positif tentunya akan memicu semangat seseorang dalam
O PQRRSQ TUTQ VWX PTYQZQR[ \TUT Z QZ TUTQ ] PY^S]SQRTQ ]TZU _PQRTQ ^T `ZX
] PXTaT Y OT ^T` Z` b T [ c PQ RTQ dPY` Pd` Z eTQR df`Z gZ h g PY^T _Td dPQ RRSQT TQ VW
XPT YQZ Q Ri^T`ZX] PXTa TYeT QR_Z YTZ ^a S RTgPQg SQeTT UTQ` PO TUZ Q]TZU [
B
PYZ USg _TdTg _ZXZ^Tg RT O ]TYTQ ^S]SQ RTQ TQgT YT U PgPYTOdZXTQ j kl_PQRTQd PY`Pd` ZO T ^T`Z `bTg PY^T_ Tdd PQ RSQ TTQVWX PT YQZQ Rm
nTO ]T YM [oS]SQ RTQTQg T YTl Pg PYTOdZXTQj kl_PQRTQp P Y` Pd` Z \T^T` Z` bTgPY^T _Tdp PQ RRSQT TQVWX PT YQZQ R
q
.
r st uvwx sxB
PY_T` T YUTQ U P YTQ RUT ]PYhZUZYi O TUT _TdTg _Z gTYZU ^Z dfg P` Z` ` P]T RTZ] PYZ USgm
y [ j PY_Td Tg ^S]SQRTQ eT QR df` Zg Zh _TQ `ZRQZhZ UTQ TQgT YT gZ QRU Tg
U PgPYTO dZ XTQ j kl_ PQ RT Qd PY` Pd` Z OT ^T`Z ` bT gPY ^T _Tdd PQRRSQT TQ V W
XPT YQZ Q R[
M [ j PY_Td Tg ^S]SQRTQ eTQR df`Z gZ h _TQ `Z RQZ hZ UTQ TQg T YT d PY` Pd`Z
OT ^T`Z ` bT g PY^T _Td d PQRRSQT TQ VWXPTYQZQR _ PQRTQ ^T` Z X ] PXT aT Y
OT ^T`Z ` bT [
z [ j PY_Td Tg ^S]SQRTQ eT QR df` Zg Zh _TQ `ZRQZhZ UTQ TQgT YT gZ QRU Tg
U PgYTO dZ XTQj kl_ PQ RTQ^T` ZX] PXTa TYOT ^T` Z` b T
Keterampilan TIK
} ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~
~ ~~ ~~ ~ ~
}
= tidak terdapat hubungan yang positif dan signifikan antara tingkat
keterampilan TIK dengan persepsi mahasiswa terhadap penggunaan
E-learning.
2. Ho2 = tidak terdapat hubungan yang positif dan signifikan antara
persepsi mahasiswa terhadap penggunaan E-learning dengan hasil
belajar mahasiswa.
3. Ho3 = tidak terdapat hubungan yang positif dan signifikan antara tingkat
26
¡¢££ ¤ ¢¥¢ ¡£
¦ §¨§ ©ª «ª ¬¨ ª ¨ª §®¯ª °¬« ±§ ¯²®ª ³«ª ° ²´® § ©¬¯ª ´¨¬© ²¬® §¨¬ µ§®¶ ³¬²¬¨
³§¨§ ©ª «ª ¬¨ ·¬¨ ¸ ±ª µ ¬²¯¶ ± ²¬¨ ¶ ¨«¶ ² µ§ ¨¸¶µ ³¶ © ²¬¨ ª ¨°´®µ¬¯ª µ § ¨¸§¨¬ª ¬± ¬
«ª ± ¬²¨ ·¬ ¹¶¶ ¨¸ ¬¨ ¬¨«¬®¬ ±¶ ¬ ¬« ¬¶ §§®¬³¬ º ¬® ª¬§ ©
.
» ¬©¬µ ¹ ¬© ª ¨ª ¬± ¬© ¬¹µ§ ¨¼ ¬®ª ¹¶¶ ¨¸¬¨ ¬¨«¬®¬ «ª¨¸² ¬« ²§«§®¬µ³ª ©¬¨ ½ ¾¿ ±§ ¨¸¬¨ ³§®¯§³¯ª
µ ¬¹ ¬¯ª¯À ¬ «§®¹¬± ¬³ ³§¨¸¸¶ ¨¬ ¬¨ Á
-
©§¬® ¨ª ¨¸.
¿§ µ ¶±ª ¬¨ µ § ¨¼ ¬®ª ¹¶¶ ¨¸¬¨¬¨« ¬®¬ ³§ ® ¯§ ³¯ª µ¬¹ ¬¯ª ¯ À¬ «§®¹ ¬±¬³ ³§ ¨¸¸¶ ¨¬ ¬ ¨ Á
-
©§ ¬® ¨ª ¨¸ ±§ ¨¸¬¨ ¹¬¯ª ©§© ¬Â ¬®
.
¦ § ¨§©ª «ª ¬¨ ª¨ª µ§ ¨¸¸¶ ¨¬²¬¨ ³§ ¨±§ ²¬« ¬¨ ²¶ ¬¨«ª « ¬«ª °,
²¬®§ ¨ ¬ ± ¬© ¬µµ§ ¨¸ ¬¨¬©ª ¯ª¯ ± ¬« ¬ µ§ ¨¸¸¶ ¨¬² ¬¨ ± ¬«¬
-
±¬«¬ ¨¶µ §®ª²¬© ¬«¬¶ ¬¨¸²¬ ·¬¨¸ ±ª´©¬¹±§¨¸ ¬¨ µ §« ´±§ ¯«¬«ª¯ «ª ²Ã ¯§ «§ © ¬¹ ±ª ³§®´© §¹ ¹ ¬¯ª©¨·¬
,
²§µ¶±ª¬¨ ±ª±§ ¯ ²®ª³¯ª²¬¨±§¨¸ ¬¨µ §¨ ¸¶®¬ª²¬¨²§¯ªµ ³¶ © ¬¨·¬ ¨¸±ª ±¬¯¬®ª´© § ¹¬¨¸²¬·¬¨ ¸±ª ´©¬¹± § ¨¸¬¨
µ§ «´±§¯ «¬«ª ¯ «ª²«§® ¯§¶ «
.
o
Äu
l
¡ ¢d
¡£S
¡ÅÄ l
n
l
¢t
¢ ¡£1.
¦´³¶ © ¬¯ª» ¬©¬µ³§ ¨§ ©ª«ª¬¨ª¨ª³´³¶ ©¬¯ª ¨·¬¬± ¬© ¬¹µ ¬¹ ¬¯ª ¯ À ¬³®´ ¸ ¬µ ¯ «¶±ª Æ
1
¦ÇÆ »È¾¿ ¦É¿Æʳ§ ¯ §® « ¬³§® ²¶ ©ª¬¹ ¬¨·¬¨¸±ª¯§ ©§¨ ¸¸¬®¬²¬¨± § ¨¸¬¨Á
-©§¬® ¨ª ¨ ¸¯§Â ¶µ © ¬¹ËÌ͵¬¹ ¬¯ª¯À¬
.
2.
Ƭµ³§©» ¬©¬µ ³§ ¨§ ©ª«ª¬¨ ª ¨ª ³§ ¨¸¬µª©¬¨ ¯¬µ ³§ © ±§ ¨¸ ¬¨ «§ ²¨ª ²
random
sampling
.
Î ¶µ©¬¹ § ¯¬® ¬¨ ¯ ¬µ ³§ © ±§ ¨¸¬¨ «¬®¬° ²§ ¯ ¬© ¬¹ ¬¨5%
±¬®ª140
27
(
Ï ÐÑÒÓÔÕÔÖ2007:71)
×Ø×Ù ×Ú100.
ÛÜÝÐØÒ×Õ ØÒ×Ý ÞÒÙ ßÜà ×á × ×à ×â100
Ý×Ú×ßÒ ß ã ×Ð ÕäÐ âØÒ å ×ØÒ â×Õß×Ý æÜÙ
.
çè éê
kn
ëk
ìên
íîm
ïu
l
ðñD
ð òðóÜ âÕÒ â æÜ ÕÑÐÝæÐÙ×Õ Ø ×ä××Ø ×Ù ×Úà ×á×Ó×ÕÑØÒ ÑÐ Õ ×â×ÕÔÙ ÜÚæÜ ÕÜÙÒäÒ Ø ×Ù×Ý
ÝÜ ÕÑÐÝæÐÙâ×Õ Ø ×ä × æÜ ÕÜÙ Ò äÒ ×ÕÕÓ×
.
ôØ×æÐ Õ äÜ âÕÒâ Ó×ÕÑ ØÒ ÑÐ Õ×â×Õ Ø ×Ù×ÝæÜÕÜÙ Ò äÒ ×Õ ÒÕÒ ×Ø ×Ù ×Ú × ÕÑâÜä Ó× ÕÑ ØÒÑÐ Õ ×â×Õ Ð ÕäÐ â Ý Ü ÕÑÐ Õ Ñâ×æ äÒ Õ Ñâ×ä
âÜÝ×ÝæÐ ×Õ óõÛ Ø ×Õ æ ÜáßÜæ ßÒ Ý×Ú×ßÒ ß ã× äÜáÚ ×Ø ×æ æÜ ÕÑÑÐ Õ× ×Õ ö
-
Ù Ü×á ÕÒÕÑ.
÷ ÕäÐ âæÜ ÕÑ ×Ý ÞÒÙ×ÕØ ×ä ×Ú×ßÒ ÙÞÜÙ ×å ×áÝÜ ÕÑÑÐ Õ ×â× ÕäÜâÕÒâØ ÔâÐÝÜ Õä ×ßÒ
.
D
èIn
ø òùu
m
ên
1.
ôÕÑâÜ äÛÜ äÜá×Ý æÒÙ×ÕóõÛú ÜÕÑÐ âÐá×Õ äÒÕÑâ×ä âÜ äÜá ×ÝæÒ Ù ×Õ óõÛ Ø×Ù ×Ý æÜÕÜÙ Ò äÒ ×Õ Ò ÕÒ
ÝÜ ÕÑÑÐ Õ ×â×Õ
Self-Assesment
,
ßÜÞ×Ñ×Ò Ý ×Õ× ØÒÑÐ Õ×â×Õ Ø×Ù ×Ý ÞÜÞÜá×æ ×æÜÕÜÙ Ò äÒ ×Õ Ó×Õ Ñ äÜÙ×Ú ØÒ âÐ äÒæ æ ×Ø × û×Þ
2
ØÒ ×ä×ßüý×Ú×ßÒ ß ã× ØÒÝ Ò Õä ×ÝÜÝÞÜáÒ æÜ ÕÒÙ×Ò×Õ Ý Ü ÕÑÜ Õ ×Ò æÜÝ ×Ú×Ý×Õ ÝÜá Üâ× äÜá Ú×Ø ×æ âÜÝ ×Ý æÐ×Õ
ÝÜáÜ â×äÜÕä×ÕÑâÜ äÜá×Ý æ Ò Ù ×ÕóõÛÓ×ÕÑØÒÝ ÒÙ Ò âÒ
.
õÕß äáÐÝÜÕ âÜ äÜá×ÝæÒ Ù ×Õ óõÛØÒ âÜÝÞ ×ÕÑâ×Õ Þ ÜáØ×ß×á â×ÕâÔÝæÜ ä Ü ÕßÒ
Ø ×ß ×áý×ä ×ú ÜÙ×å×á×ÕóÜâÕÔÙÔÑÒ õÕ þÔáÝ ×ßÒØ ×Õ Û ÔÝ Ð ÕÒ â×ßÒÐ ÕäÐ â Ï Ü âÔÙ×Ú
ýÜ ÕÜ ÕÑ×Ú ôä ×ß
(
Ï ý ô)
Ø ×Õ ý×Øá×ß×Ú ôÙÒ Ó× Ú(
ý ô)
ßÜÞ ×Ñ ×ÒÝ×Õ×ØÒà ×ÕäÐÝâ×Õ æ ×Ø× ú ÜáÝÜÕØÒâÕ×ß ÿ Ôü
22
ä×ÚÐ Õ2006.
Û ÔÝæÜ äÜÕßÒ Ø ×ß ×áý×ä × ú ÜÙ×å ×á×Õ óÜ âÕÔÙÔÑÒ õÕþ ÔáÝ×ßÒ Ø ×Õ Û ÔÝÐ ÕÒâ×ßÒ Ð ÕäÐ â Ï ÜâÔÙ×Ú
28
2)
3)
4)
Operating System
(
)
5)
6)
7)
8)
9)
ICT Teacher Survey
Departement of Education and
Training Western
Teacher ICT
Skills.
ICT Teacher
Suevey
-
29
!
1
"# $#
-
%#$#&'(% )" )*+,# ! '-"(
.#. /,$#. *#ICT Teacher Survey
0' ( .#(1 '% '/! 2Departement of Education and Training Western
&1 $ )*!#)
34 5 6789: ;< =
u
ku
>Ind
=k
9?o
>@+ # !
1.
A '+2 % ' ))B2+ ')$% + #!2.
A '( %$ $ + # !3.
A +1 ). '+ ' (# *#+ +#!4.
A +1 )+#! # '(! # $ )5.
A '+2 % '% 1 %1&! + )6.
A '+2 % ') '. ) ' ( ' +# !7.
A 'B*#+#! *%# *#+. ' +# !) *2,1 $
8.
A '( %$ $. ', ' ((1 ''1 %1&!+ )9.
A '()1 *.C) *.# $ %1 $#D * ' (% )
!1 ' %
, +1 ),* $ ') $#
10.
A '((1 ' % 'C1 ' ($#$! #. + $ ) *
11.
A + 1)+ $ ) *$! #12.
A + $1 %% '20, *! # '%13.
A '+2 % ' '#+ $#. ')*'$#$#14.
A 'E# ( $# /! %-
! # %$ ! + ,* $ ') $#15.
A '(1 2C/'). ') ) ! ) %
16.
A '(( ')#. $# '$! #.17.
A ' 0# $# ,% 'F . */
G// ) *18.
A ' 0# $# ,% 'H/ *. *)30
20.
IJKLM NM OPQKRQST QU21.
IJKV JWM XNYMW JLQK VNZW Q[QW Q22.
IJSTZQXXQS OM Y QKN YMW JT QUZ23.
IJK QST Q[PQKX\ST \YK Q ]M VQNM24.
IJK^ JXQP[ QKW \ZX25.
IJKLJUX QPQK]M W J\26.
IJKLJUX QP QKNZQUQIQK Q_JSJK`MYJ
27.
IJYQPZPQKZip dan unzip file
28. Melakukan pencarian file
29. Melakukan set up tampilan melalui folder
option
30. Melakukan customize toolbar
31. Menavigasi ke jaringan
32. Membuat dan memberi nama folder baru
33. Memilih dan menavigasi antara Drive dan
Direktori
34. Menampilkan dan menyembunyikan hidden
file
35. Menavigasi antara ada folder yang telah ada
36. Menggunakan file Bantuan (Help) yang
tersedia
37. Instal perangkat lunak
31
39.
abcdefgc hi bc jk elmnoe ci bcjjec pgqbrec jse p fmces
l bcjtfekec jse
40.
utrie pn bf41.
viltroecwe pembsn ltroe pe42.
abcjjmc esecxt rie pstc ogn gtcef43.
abfgke pybybreleztrsn kbbp44.
abc brelsecrm imnsti l fbsn45.
abcjjmc esecrbxbrbcn gnbfrbfe pgxoecim pfes
46.
abitogxgsengjrexgsdec jn m oekeoe47.
abiyme pjrexgsyerm48.
abcdgn glsecoeci bcjkelmnyerg noecstfti
49.
abcjmrm psecnbf50.
abcjjmc esecxgfp br51.
abcdgn glsecybybrelelbrkg pmcjec52.
abien mssecoepesboef e in lrbeon k b bpde c jnm o eke oe
53.
abiymepn lrbe onkbbpyerm(
ibien mssecoe pe
)
qbrec jse p fmces
qbcjtfekse pe
54.
i bcjjec pg se peoe fe i
p bsni bcjjmc esec
xgc oec orbl fe{b
55.
abiyme ppeybf32
57.
|}~ ~58.
|}~~ ~~~59.
|}~ }60.
|}~~ ~ } }61.
}~ ~} ~62.
} }~ ~~} } ~ } }
63.
}~-
} ~} } } }
64.
} ~ }/
}~~ }65.
|} }~ 66.
|} }~~67.
|} }~68.
|}~ ~69.
|}} } ~70.
|}~ ~ 71.
|}~ ~}72.
|}~ ~~ ~73.
|}~~} } ~ }74.
|}~ }75.
|}~ ~ 33
78.
¡ ¢ £ £ ¤79.
¥ ¦ §¨ ©©§¡ §¤ ¨¤ ª ¦ © §« ¨¬-
¡§80.
§ £ §¨¦ ¤¡ 81.
§¬¬§ £ § ¦¤ §¬ © 82.
§¬ ®« ª §¤ ¡ ¦ ¤ 83.
§¬ ª ¡©§ £ £ ¤84.
§¬¬§ £ §¨ ¯§ ¬¬¡®85.
§ ¡ « §¬ © § £ ¤2.
°§¬£± ¤ « ¤ ¡± ¤ « ¤¡ § ¬ £§ ©¡¯ ¡ ©¨ «§¨¡ ¡ § ¡§¡ ©¨ ® « ¤ « ¤ ¡
® ©« ²
-
¨ §¡ § ¬,
¡ « £ « §§ § ¬ ¤ ©¡ ©¨ ²-¨ §¡ § ¬§ ¬«¨¡§¬¤ ¡ §¬©¡¬§£§©¨« £¨¡ ® §§¬¬§£§²
-¨ §¡ § ¬
.
³§¤ § §§ ¬ « ¤« ¤ ¡ ¡§¡ ©¡£ §¬£ § © §¬§ § ¬©« ¤¡
© ¡
Interdisciplinary Journal of E-Learning and Learning Objects
Volume 4, 2008 tentang
Student Perceptions of Various E-Learning
Components
.
Instrumen dikembangkandengan mengembangkan kisi-kisi angket
34
´µ¶·¸
2
¹º»º
-
¼º»º½ ¾¿¼·ÀÁ ·Â»·Ã»ºÄµÅµ» º» Ƶ´·Âŵ ǵ ÃÈ-
¸·µÂ¾º ¾ ¿(
Ǻµ ÇÉûºÇµÂ ºInterdisciplinary Journal of E-Learning and Learning
Objects
Volume 4, 2008 tentang
Student Perceptions of Various
E-Learning Components
)
ÊË Ì ÍÎÏÐ
l
ÍÑÒn
Ón
Ô ÕÑÖÔ×Ó Ì ÍÒ ËÍÌ ËÓInd
Ók
ÑØo
ÒMateri digital
Link web yang tersedia membantu
memperkaya materi kuliah(42)
Link web yang tersedia membantu
mendapatkan bahan untuk mengerjakan
tugas-tugas perkuliahan(44)
Mahasiswa malas mengunjungi link dan
materi yang tersedia dalam E-learning(22)
Mahasiswa merasa puas dengan materi yang
tersedia dalam E-learning(9)
Materi kuliah dalam bentuk power point
membantu dalam mempelajari materi
kuliah(31)
Materi kuliah yang tersedia secara online
mudah untuk diakses(20)
Materi kuliah yang tersedia secara online sulit
untuk di-download (4)
Materi kuliah yang disajikan secara online
35
ÙÚÛÜÝÞ
(11)
ßÝÞÝàÜà áÝà â ãÝäÝåâ äÝåÚäæâçèÚçéÚç èÜÛÜçÙêÝçæÝå âäÜëÝç èå âäêÝìÝåêÜí
-
ÛâÝäçÜç è(46)
ßÝå â äÜëÝç èêÜîâ äÜ ÙÝçêÝÛÝæîâçåÚÙì äÜçåïÚåÛâîÜÞæÚêÝÞêÜìÝÞÝæÜêÜîÝçêÜçèæÝå â äÜ
êÜèÜåÝ ÛëÝçèå â äà â êÜÝêÝ ÛÝæ í
-
ÛâÝäçÜç è(29)
ßÝå â äÜÙÚÛÜÝÞæâ æîÝçåÚæÝÞÝàÜà áÝæâ çêÝìÝåÙÝçîÝÞÝçëÝç èÛâ çèÙÝìÚçåÚÙ
Ùâìâ çåÜçèÝçåÚèÝàæÝÞÝàÜà áÝàâîÝèÝ Ü
ì äïðâ àÜïçÝ ÛèÚäÚ
(3)
ñ ÜàÙÚàÜ
ßÝÞÝàÜàáÝåâ äÝåÚäæâ ç èÜÙÚåÜÙâèÜÝåÝç êÜàÙÚàÜ
ïçÛÜçâ
(6)
ßÝÞÝàÜàáÝæâ äÝàÝÙâèÜÝåÝçêÜàÙÚàÜïçÛ ÜçâàÚÛÜåêÜèÚçÝ ÙÝçò
(8)
óâèÜÝåÝçêÜàÙÚàÜïçÛÜçâåÜêÝÙæâ æîÝçåÚæÝÞÝàÜà áÝÛâîÜÞæâ æÝÞ ÝæÜæÝå âäÜ
ÙÚÛÜÝÞò
(24)
óâèÜÝåÝçêÜàÙÚàÜïçÛÜçâæâ äÚìÝ ÙÝçãÝäÝëÝçèîÝèÚàÚçåÚÙîâ äÜçåâ äÝ ÙàÜêâ çèÝçàâ àÝæÝ
åâ æÝç
(43)
óâèÜÝåÝçêÜàÙÚàÜïçÛÜçâæâ äÚìÝ ÙÝçãÝäÝëÝçè36
ôõ ö÷øùøúû÷ü ýþü ÷ÿú÷ú õ õ øú ù þøø ü÷ üøþú ùþýõùøúøûøúõú øø õ ùøúø øú
(37)
øøü ÷ üøüõú øúöýõ ö÷ø ù øúû÷ üýþü ÷ÿú÷ú õýø õúøûøø ùõ ø ùþõú ö ø ûø ÷ùõü