Türkiye'de Çocuk Pornografisi ve Sosyal Medyaya Yansımaları

T.C

YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

MEDYA ÇALIŞMALARI Yüksek Lisans PROGRAMI

Dersin Adı:

SOCIAL MEDIA RESEARCH: MONITORING DISCOURSE & SENTIMENT ANALYSIS Yapılan ÇalıĢma:

TÜRKĠYE’DE ÇOCUK PORNOGRAFĠSĠ VE SOSYAL MEDYADAKĠ YANSIMALARI

Ensar LOKMANOĞLU

SOM 507

Öğretim Görevlisi REHA BAġOĞUL

TÜRKİYE’DE ÇOCUK PORNOGRAFİSİ VE SOSYAL MEDYADAKİ YANSIMALARI İÇİNDEKİLER

1. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠ KAVRAMI ... 3

1.1. Çocuk Pornografisinin Tanımı ... 3

1.2. Çocuk Pornografisinin Kapsamı ... 4

1.3. Çocuk Pornografisinin Sınıflandırılması ... 5

2. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠNĠN HUKUKĠ BOYUTU ... 6

2.1. Uluslar arası Hukukta Çocuk Pornografisi ... 7

2.2. Ulusal Hukukta Çocuk Pornografisi... 9

3. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠNĠN TESBĠTĠ AġAMALARI ... 12

3.1. Elektronik Ortamda Suç ve Suçlunun Tespiti ... 12

3.2. Delillendirme Süreci... 13

3.3. FBI ve Türkiye Bilişim Şube Karsılaştırılması ... 17

4. ÇOCUK PRONOGRAFĠSĠ VE SOSYAL MEDYA ... 18

5. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠNĠN SONUÇLARI ... 20

5.1. Çocuk Pornografisinin Mağdur Üzerindeki Etkileri ... 20

5.2. Suç ile Mücadelenin Önemi ve Önerileri ... 21

1. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠ KAVRAMI

1.1. Çocuk Pornografisinin Tanımı

Çocuk pornografisi kavramını tanımlamadan önce pornografinin ne anlama geldiğini açıklamak gerekmektedir. Pornografi, uluslar arası literatürde; “Estetik ve hissel duygulardan çok, erotik duyguları uyarmayı amaçlayan cinsel uzuvların ve eylemlerin görüntüsünü veya tanımını açık bir şekilde içeren materyallerdir” şeklinde tanımlanmaktadır1

.

Çocuk pornografisi ise; çocuğun cinsel davranışı ya da organları üzerinde odaklanan yazılı ve işitsel gereçler de dahil olmak üzere, çocukların cinsel istismarını göstermenin ya da teşvik etmenin her türlü yolu olarak tanımlanmaktadır2.

Çocuk haklarını korumaya yönelik olarak çıkartılan BM ÇHS‟ye ek olarak Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokolü 8 Eylül 2000 tarihinde New York'ta imzalanmış ve 09.05.2002 tarihinde Türkiye tarafından kabul edilmiştir. Bu protokolde çocuk pornografisi “çocuğun gerçekte veya taklit suretiyle bariz cinsel faaliyetlerde bulunur şekilde herhangi bir yolla teşhir edilmesi veya çocuğun cinsel uzuvlarının, ağırlıklı olarak cinsel amaç güden bir şekilde gösterilmesidir” şeklinde tanımlanmıştır3

.

Bu protokolün hazırlanmasında etkili olmuş 1999 Viyana Uluslararası İnternet Üzerinde Çocuk Pornografisiyle Mücadele Konferansının (International Conference on Combating Child Pornography on the Internet-ICCCPl) hazırlık metninde ise çocuk pornografisi, "çocukları çıplak ya da cinsel açıdan etkin {sexually active) bir biçimde teşhir ederek cinsel tatmin sağlamak üzere kullanılan görsel materyaller"i (ICCCPI, 1999) tarif etmek üzere kullanılmaktadır.4

İnterpol Çocuklara Karşı İşlenen Suçlar Uzman Grubu tarafından yapılan tanımlamaya göre ise; “Çocuk pornografisi; çocuğun kötüye kullanımı veya cinsel istismarı sonucu oluşmaktadır. Çocuğun cinsel davranışları ve uzuvlarına odaklanmış yazılı ve sesli

1

TC. İçişleri Bakanlığı, Ġnternet www, Ankara: Araştırma ve Etüd Merkezi Yayınları ,2007, s.72

2 _{Ahmet Turla ve Özkanlı,Çağlar, “Çocuğa Yönelik İstismarda Farklı Bir Boyut: Çocuk Pornografisi”, Polis}

Bilimleri Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2006, s.121

3 _{Yusuf Uzunay, Mustafa Koçak, “İnternet Üzerinden Çocuk Pornografisi ve Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar”,}

Polis Bilimleri Dergisi, Sayı: 7, 2005, s.98

4

materyallerin kullanımı da dahil, çocuğun cinsel istismara yöneltilmesi veya betimlememesi anlamındadır.” şeklinde tanımlanmaktadır5

.

Avrupa Konseyinin çocukların ve gençlerin cinsel sömürüsü, pornografisi, fahişeliği ve satışıyla ilgili olarak almış olduğu 1991 tarihli R (91) 11 numaralı tavsiye kararı ise çocuk pornografisini “cinsel bağlamda kullanılan her türlü görsel işitsel materyal” biçiminde tanımlamaktadır6.

Yapılan tanımlar incelendiğinde çocuk pornografisinin farklı şekillerde tanımlandığı, ancak tanımlardan yola çıkarak; çocuk pornografisi çocuğun cinsellik amacıyla cinsel uzuvlarının teşhiri, görüntülü ve sesli olarak cinsel istismarı olarak tanımlanabilir.

1.2. Çocuk Pornografisinin Kapsamı

Çocuk pornografisi fotoğraf, görsel ve işitsel temsiller ile yazıyı içerir; dergiler, kitaplar, çizimler, filmler, videoteypler, cep telefonları, bilgisayar diskleri ve dosyaları yoluyla dağıtılabilir. Ne şekilde gerçekleşirse gerçekleşsin çocuk pornografisinin belirleyici özelliği cinsel amaçlı bir betimleme olmak üzere, çocuğu gerçek fiille ya da benzeştirme yoluyla cinsel organlarının herhangi bir şekilde teşhir anlamına gelmektedir. Çocuk pornografisi; Açıkça cinsel olmayan ancak çocukların çıplak ya da baştan çıkarıcı görüntülerini içerenler ve cinsel ilişki halindeki çocukları gösterenler olmak üzere iki kategoride ele alınmaktadır. Her iki şekilde de çocukların kullanılması cinsel sömürü kapsamına girmektedir7.

Çocuk pornografisinin tanımı ülkeden ülkeye değişir. Büyük bir bölümü, belirli yaşın altındaki gerçek çocuklarla cinsel eylemleri bu kapsamda değerlendirirken, bir bölümü daha da ileriye giderek, belli bir yaşın altındakilerin, sadece erotik bir pozda ya da cinsel eylem sırasında değil, her türlü çıplak görünümünü yasaklar. Kimi ülkeler için, resimler, çizimler, bilgisayar programlarıyla oluşturulan sanal görüntüler bile bu kapsamda değerlendirilir. Örneğin Japon çizgi romanı manga stilinde çizilmiş, cinsellik içeren çocuksu tipler lolikon (kız) ve şotakonların (erkek) yer aldığı grafik ürünler ve videolar, Kanada, İsveç, Norveç ve Güney Afrika’da yasaktır. Öte yandan bazı ülkelerin yasaları, sadece görsel

5

Semih Dokurer, Bilişim Suçları Laboratuvarlarında Çocuk Pornografisi İncelemeleri, 1. Uluslararası Avrasya Adli Bilimler Kongresi, 2008, s.3

6 _{Çam,a.g.m.,s.59} 7

ECPAT, Çocuklara Yönelik Ticari Cinsel Sömürü Hakkında Sorular ve Cevaplar, (Çev: Ayşe Pınar Köprücü ECPAT International Bilgi Kitapçığı, 2007, s.7

malzemeleri değil, yazılı belgeleri de çocuk pornografisi olarak tanımlar. Türk Ceza Kanunu’nda çocuk pornografisiyle ilgili özel bir düzenleme olmayıp, “müstehcenlik” kapsamında değerlendirilmektedir8.

Çocuk pornografisi kapsamında sözel ve yazılı ürünlerden çok görselliğe yapılan vurgu, genel olarak pornografinin teşhire dayalı oluşuyla ilgili olduğu kadar; yazılı ve sözel materyalin kurgusal niteliğinin daha fazla önplanda tutulmasıyla da yakından ilgilidir. Kurgusal nitelikli yazılı materyallerin yukarıda örneklenen kimi ülkelerde yasal olarak çocuk pornografisi kapsamına dahil edilememesindeki temel güçlük, söz konusu materyallerin doğrudan "gerçek" çocukların suiistimalini gerektirmemeleridir.

Bu nokta göz önünde bulundurularak ele alındığında, pornografik materyalleri kurgusal ve gerçek ayrımına gitmeden tarif eden yasal düzenlemeler aynı zamanda sözel, yazılı ve görsel nitelikli ürünleri de kapsamları içine dahil ediyor görünmektedir9.

1.3. Çocuk Pornografisinin Sınıflandırılması

Çocuk pornografisi genel anlamda ve görüntü veya imaj bazında olmak üzere iki farklı sınıflandırılmaya tabi tutulmaktadır10:

1. Çocuk Pornografisinin Genel Anlamda Sınıflandırılması:  Çocuklarla birlikte yetişkinlerin de yer aldığı olaylar  Sadece çocukların yer aldığı olaylar

2. Çocuk Pornografisinin görüntü veya imaj bazında sınıflandırılması:  Bir çocuğun veya çocukların cinsel içerikli görüntüleri  Çocukların cinsel organlarının görüntüleri

 Bazen çok küçük yaŞtaki çocukları hatta bebekleri içeren, acımasızca anal veya vajinal olarak ırza geçme, cinsel kölelik, oral seks, hayvanlarla birlikte cinsel ilişki ve cinsel tacizin bütün çeşitlerini gösteren olay görüntüleri.

Günümüzde bilişim ve internet teknolojilerindeki gelişim, çocuk pornografisinin yaygınlaşmasında olumsuz olarak önemli rol üstlenmiş ve yaygınlaşmasına neden olmuştur. Dünyanın farklı ülkelerinde çeşitli hukuksal düzenlemelerle mücadele edilen çocuk pornografisinin önüne maalesef geçilememiştir. Yapılan mücadelelere rağmen herhangi bir

8 _{Sevil Atasoy, Ġnternette Çocuk pornografisi,}

http://derkenar.wordpress.com/2006/12/17/internette-cocuk-pornografisi/

9

Çam, a.g.m.,s.59

arama motorundan çocuk pornografisi görüntülerine çok rahat bir şekilde ulaşılabilmektedir. Bu durum pornografi mağduru olan çocuklar üzerinde bir çok olumsuz etkiye nende olurken, internete giren sıradan bir çocuğun sosyal ve psikolojik gelişimi açısından da önemli bir tehdit durumundadır.

2. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠNĠN HUKUKĠ BOYUTU

Çocuk pornografisinin hukuksal açıdan suç sayılabilmesi için, bu eylem(ler)in mağduru olmuş kimselerin bulunması gerekmektedir. Yasal açıdan çocuk pornografisinin yasaklanması pornografik yayın oluşundan çok, çocuk suiistimaline dayalı olmasından kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda, çocuk pornografisi kapsamında değerlendirilebilecek olan her türlü materyalin özellikle üretim aşamasında çocuk cinselliğinin sömürüsüne dayalı olması, bu sektör içine çekilmiş çocukların mağduriyetinin dayanağını oluşturmaktadır11

. Hukuk düzenlerinde küçüklere yönelik pornografik amaçlı gerçekleştirilen asıl bedensel istismarı müeyyideye bağlamakla yetinmemektedirler. Aynı zamanda çocuk pornografisine yönelik malzemenin hakim olduğu piyasayı ve bu malzemeye yönelik talebi kurutmak ve dolaylı olarak küçüklerin hem fiziksel hem de psikolojik olarak gelişimini korumak bakımından çocuk pornografisi suç olarak düzenlenmektedir12.

Ancak, Günümüzde dünya ülkelerinin pek çoğunda çocuk pornografisi ile ilgili yasal düzenlemeler ve mevzuat yeterli düzeyde değildir. Bu yasal açıklık çocukların daha fazla istismar riskine maruz kalmalarına neden olmakta ve suçun cezasız kalması failleri ve çocuk pornografisi olaylarını artırmaktadır. Cinsel ilişki rıza yaşı her ülkenin ulusal mevzuatına göre farklılık göstermektedir. Bu temel farklılık uluslar arası olarak kabul edilen mevzuatlarında uygulanmasında problemlere neden olmaktadır.

Tablo 1. Bazı Ülkelerde Cinsel YetiĢkinlik YaĢları

Ülke Ġsmi Cinsel yetiĢkinlik yaĢı

Amerika 16

Ġngiltere 16 (EĢcinsel erkekler için 18)

Almanya BelirtilmemiĢ (Evlilik için 18 belirtilmiĢtir)

Norveç 16

Olonya 15

Japonya 13

11 _{Çam,a.g.m, s.60}

12_{Sevil Yıldız, “Uluslararası Ve Ulusal Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde İnternet Üzerinde Çocuk Pornografisi}

Kanada 14

Danimarka 15

Türkiye BelirtilmemiĢ (evlilik yaĢı erkekler için 17, bayanlar için 15, yetiĢkinlik yaĢı 18).

Kaynak: Yusuf Uzunay, Mustafa Koçak, “İnternet Üzerinden Çocuk Pornografisi ve Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar”, Polis Bilimleri Dergisi, Sayı: 7, 2005, s.103

Yaş sorunu yüzünden, çocuk pornografisi alanındaki çoğu olay sonuçsuz kalmaktadır. Örneğin Amerika‟da tespit edilen bir çocuk pornografisi sitesindeki çocukların yaşlarının 15 olduğunu ve bu sitenin de Japonya üzerindeki bir web sunucudan yayın yaptığını düşünelim. Her ne kadar Amerika‟da 16 yaş ve altı çocuk pornografisi olarak kabul edilse de, Japonya‟da bu yaş sınırı 13 olduğundan, herhangi bir kanuni işlem yapılamamaktadır13. Ayrıca; Çocuk pornografisi aracılığıyla doğrudan ya da dolaylı olarak sömürüye uğrayan çocukların pek çok durumda dile gelmeyen ifadeleri, sorunu tanımlamayı ve hukuksal açıdan sınırlarını çizmeyi güçleştirmektedir14

.

18 yaşın altındaki bir kişi cinsel ilişkiye serbest rıza gösterme yeterliliğine erişmiştir belki ama bu kişi çocuk pornografisi dahil cinsel istismarın herhangi bir türüne yasal olarak rıza gösterme yeterliliğinde değildir. Ayrıca “çift suç” gerektiren durumlarda yurtdışında işlenmiş bir suç için suçlunun kendi ülkesinde mahkumiyeti için bu suçun suçlunun kendi ülkesinde de suç sayılması gerekir. Bu açıdan bireyin çocuk sayılması için ortak kabul edilen yaşın ne olduğu üzerinde anlaşma önem arzetmektedir. Herhangi bir tutarsızlık çocukların cinsel istismarı suçlusunun hüküm giymesini engellemektedir15

.

Çocuk pornografisinin önüne geçmek ve mücadele etmek için gerek uluslar arası boyutta gerekse ulusal boyutta hukuksal düzenlemeler yapılmış ve uygulamaya konulmuştur. 2.1. Uluslar arası Hukukta Çocuk Pornografisi

Çocukların kötüye kullanılmasının önlenmesi uluslar arası düzeyde farklı nitelikteki yasal düzenlemelerle garanti altına alınmıştır. Bu düzenlemelerin en önemlisi Birleşmiş Milletler‟in 1989 tarihinde kabul ettiği Çocuk Haklarına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmedir. Sözleşmenin 32.maddesi uyarınca da, taraf devletler, çocuğun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ya da toplumsal gelişmesine zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı koruma sağlayacaktır. Bu sözleşmenin 34.maddesine göre ise,

13 _{Uzunay ve Koçak, a.g.m.,s.103} 14 _{Çam,a.g.m.,s.80}

15

Çocuk Pornografisi Mevzuat Modeli&Global Ġnceleme, Uluslar Arası Kayıp ve İstismara Uğrayan Çocuk Merkezi, 5. Baskı, 2008, s.1

a. Çocuğun yasadışı bir cinsel faaliyete girişmek üzere kandırılması veya zorlanmasını, b. Çocukların fuhuş ya da diğer yasadışı cinsel faaliyette bulundurularak sömürülmesini, c. Çocukların pornografik nitelikteki gösterilerde ve malzemede kullanılmasını önlemek

amacıyla ulusal ve ulusal arası düzeyde gerekli her türlü önlemi alırlar16

Ayrıca 19. madde ile “Üye ülkeler; çocukları her türlü fiziki ve zihinsel şiddet, zarar veya kötüye kullanım, ihmal veya ihmalci davranışlar, cinsel şiddet dahil olmak üzere kötü davranış veya istismardan korumak için, mümkün olabilen tüm hukuksal, idari, sosyal ve eğitim kriterlerinin alınması istenmektedir”17

Çocuğun korunması açısından, çocuk pornografisi ile mücadele etmek üzere, milletlerarası sözleşmelerde hükümlere yer verilmiştir. Avrupa Konseyi Siber Suç sözleşmesine göre (m.9), çocuk pornografisi kavramı,

a. Cinsel anlamda müstehcen bir eyleme reşit olmayan bir kişinin katılımı b. Cinsel anlamda müstehcen bir eyleme reşit görünmeyen bir kişinin katılımı

c. Cinsel anlamda müstehcen bir eyleme reşit olmayan bir kişinin katılımını gösteren gerçeğe benzer görüntüleri

ifade etmektedir. Bu konuda, taraf devletler, yaş sınırı 16‟dan aşağı olmamak üzere farklı düzenleme yapabilirse de kural olarak 18 yaşından küçük olanlar, reşit olmayan kişileri, çocuk olarak ifade etmektedir18

.

Sözleşmenin 9. maddesinin 1. bendinde çocuk pornografisi ile ilgili fiiller sayılmıştır. Bunlar:

 Bir bilgisayar sistemi üzerinden dağıtmak amacıyla çocuk pornografisi üretmek,  Bir bilgisayar sistemi üzerinden çocuk pornografisi sunmak ya da çocuk

pornografisine erişim sağlamak,

 Bir bilgisayar sistemi üzerinden çocuk pornografisi dağıtmak ya da yaymak,

 Kişinin bir bilgisayar sistemi üzerinden kendisi ya da başkası için çocuk pornografisi temin etmesi,

16 _{Füsun Sokullu- Akıncı : “Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesinde Yer Alan Maddi Ceza Hukukuna İlişkin}

Düzenlemeler ve Özellikle İnternette Çocuk Pornografisi” , Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: LIX, Sayı:1-2, 2001, s.35

17 _{Dokurer, a.g.e.,s.3} 18

Cengiz Analay ve Recep Gülşen, BiliĢim Suçları Ġçinde Çocuk Pornografisi ve Mücadele Yöntemleri,

 Bir bilgisayar sisteminde ya da bilgisayar verilerinin saklandığı başka cihazlarda çocuk pornografisi bulundurmak19.

Bu hükümler, Avrupa Konseyi Devlet ve Hükümet Başkanlarının 2.Zirvesinde (Strasbourg, 10-11 Ekim 1997) hazırlanan Eylem Planında belirtilen kaygıları gidermek amacıyla düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, çocuk hakları, çocukların satışı, çocuk fuhşu ve çocuk pornografisine ilişkin BM Konvansiyonunun Seçmeli Protokolünün kısa bir süre önce kabul edilmesinde ve Avrupa Komisyonu‟nun kısa bir süre içinde başlattığı çocukların cinsel sömürüsü ve çocuk pornografisiyle mücadele teşebbüsünde (COM2000/854) çocuk pornografisini yasaklamaya yönelik uluslararası çalışmalarla da uyum arz etmektedir. Yine Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin 28 Mayıs 2003 tarihli 840.Delegeler Toplantısında kabul edilen “İnternet‟te İletişim Deklarasyonu”nda da, özellikle küçüklere zararlı olabilecek yayınlardan kaçınılması konusunda üye devletlere bir yükümlülük getirilmiştir20

2.2. Ulusal Hukukta Çocuk Pornografisi

Türkiye tarafından 1990 yılında imzalanan ve 27 Ocak 1995 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Çocuk Hakları Sözleşmesi‟ne Birleşmiş Milletler tarafından “çocuk satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisiyle ilgili protokol ilave edilmiştir. Ek protokol Türkiye‟de de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından kabul edilerek 09 Mayıs 2002‟de Resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ek protokolü imzalayan ülkelerde çocuk pornografisi tamamen yasaklanmıştır21

.

Türk hukukunda istismar mağduru çocuklar özel ve kamu hukuku açısından korunmaktadırlar. Özel hukuk açısında korunmaları “Türk Medeni Kanunu”nda düzenlenmiş olup aile içinde ve aile hakkında alınan tedbirler yoluyla çocuğun korunması amaçlanmaktadır. Kamu hukuku açısından ise korunması çocuklara karşı işlenen suçların cezalandırılmasını, ceza davasında mağdur çocukların haklarının korunmasını, haklarında korunma tedbirlerinin alınmasını kapsamaktadır. Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş Görev ve Çalışma Yönetmeliğinde “çocuk istismarı”; çocukların, sağlıklarına zarar veren fiziksel, duygusal, zihinsel ya da toplumsal gelişimlerini olumsuz etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalmaları olarak tanımlanmıştır. İstismar

19 _{Yıldız, a.g.m.,s.188} 20

Sokullu-Akıncı,a.g.m.,s.29-31

edilen çocuk aynı zamanda bir suçun mağduru olduğundan bu durum 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu‟nda suç tipleri içinde düzenlenmiştir22

.

TCK‟nın Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar ve Genel Ahlâka Karşı Suçlar bölümlerinde müstehcenlik ile ilgili suçlar tanımlanmıştır. TCK‟nın 103. maddesinde; “Çocuğu cinsel yönden istismar eden kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Cinsel istismar deyiminden23

;

a. Onbeş yaşını tamamlamamış veya tamamlamış olmakla birlikte fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan çocuklara karşı gerçekleştirilen her türlü cinsel davranış,

b. Diğer çocuklara karşı sadece cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen başka bir nedene dayalı olarak gerçekleştirilen cinsel davranışlar,

şeklinde belirtilerek 15 yaşından küçük çocuklar cinsel istismara karşı koruma altına alınmıştır. 15 yaşını doldurmuş olan çocuklara karşı “Reşit olmayanla cinsel ilişki” başlıklı 104. maddede “Cebir, tehdit ve hile olmaksızın, onbeş yaşını bitirmiş olan çocukla cinsel ilişkide bulunan kişi, şikâyet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” denerek takibi şikayete bağlı suç olarak nitelendirilmiştir.

Ayrıca 226. Maddede24 ;

 Bir çocuğa müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünleri veren ya da bunların içeriğini gösteren, okuyan, okutan veya dinleten, bunların içeriklerini çocukların girebileceği veya görebileceği yerlerde ya da alenen gösteren, görülebilecek şekilde sergileyen, okuyan, okutan, söyleyen, söyleten, bu ürünleri, içeriğine vakıf olunabilecek şekilde satışa veya kiraya arz eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır,

 Bu ürünlerin içeriğini basın ve yayın yolu ile yayınlayan veya yayınlanmasına aracılık eden ya da çocukların görmesini, dinlemesini veya okumasını sağlayan kişi, altı yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır,

22 _{Ayşe Aslıhan Erbaşı, “Çocuk Pornografisi”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 81, Sayı:4, 2007, s.1626}

23_{Ünal Ünveren, Türkiye’de Çocuk Pornografisi Sorunu Ve Çözüm Yolları, Yüksek Lisans Tezi, Polis Akademisi}

Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2010, s.36

 Müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde çocukları kullanan kişi beş yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır,

 Bu ürünleri ülkeye sokan, çoğaltan, satışa arz eden, satan, nakleden, depolayan, ihraç eden, bulunduran ya da başkalarının kullanımına sunan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır şeklinde ifade edilmiştir. 23/05/2007 tarihli ve 26030 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (eski adıyla Telekomünikasyon Kurumu) bünyesindeki TİB‟in internete ilişkin görevleri de yapması öngörülmüştür.

Erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi başlıklı 8.maddenin 1. fıkrasında internet ortamında yapılan suçlar hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verilmektedir.

Çocuk pornografisi suçu TCK 226. maddedeki müstehcenlik suçu içerisinde yer almakta olup, internet üzerinden bu suça ilişkin bir yayın yapıldığı zaman erişim engellenebilmektedir.

Aynı kanunun 8. maddesinin 4. fıkrasında yer alan hükümler çocukların cinsel istismarı ve müstehcenlik yani çocuk pornografisi ile ilgili hükümler içerdiğinden önem taşımaktadır. Burada, içeriği birinci fıkrada belirtilen suçları oluşturan yayınların içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması halinde veya içerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra) ve müstehcenlik (çocuk pornografisi) (Madde 226 suçlarını oluşturan yayınlara ilişkin olarak erişimin engellenmesi kararının re‟sen TİB tarafından verileceği düzenlenmektedir25

.

Yasal Düzenlemelerin uygulanmasına yönelik Türkiye Emniyet Teşkilatı‟nda da düzenlemeler yapılmıştır. Emniyet Teşkilatı'nda bilişim ile ilgili ilk olarak, 1982 yılında Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ve buna bağlı olarak 1997 yılında Bilişim Suçları Bürosu kurulmuştur. 2001 yılında bu büronun adı İnternet ve Bilişim Suçları Şube Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. Bu birim dışında da diğer daire başkanlıkları altında Bilgi İşlem Şube

25

müdürlükleri bulunmaktadır. Birimler kendi görev alanlarına giren konularda bilişim suçları ile mücadele etmektedirler. Ayrıca merkez teşkilatı içinde bir Bilgisayar Suçları ve Bilgi Güvenliği Kurulu ve Üst Kurul oluşturulmuştur. 2001 yılında Kaçakçılık ve Organize Suçlar Daire Başkanlığı ile Birleşmiş Milletler tarafından ortaklaşa kurulan TADOC (Turkish International Academy Against Drug and Organized Crime- Türkiye Uluslar arası Uyuşturucu ve Organize Suçlarla Mücadele Akademisi) bünyesinde de Bilişim Suçları Araştırma Merkezi oluşturulmuştur. Bilişim Suçları Araştırma Merkezi bilişim suçları ile mücadelede, ilgili birimlere yön göstermek amacıyla akademik destek niteliğinde çalışmalar yapmaktadır. Ayrıca büyük illerde de bilgi işlem büroları kurulmuş olup bilişim alanında karşılaşılan sorunlar ile ciddi anlamda mücadele edilmeye başlanmıştır26.

3. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠNĠN TESBĠTĠ AġAMALARI

3.1. Elektronik Ortamda Suç ve Suçlunun Tespiti

Bilişim suçlarıyla mücadelede karşılaşılan temel sorunlar; suçu işleyen kişinin tespiti, suçun işlendiği yerin tespiti, suç işlenen cihaz yada sistemin tespiti, suçun ne zaman ve nasıl işlendiğinin tespiti şeklinde kategorize edilebilir27

.

İnternet ortamında oluşan suçların tespiti de, suçun takibatı ve faillerin cezalandırılmaları açısından önem arz etmektedir. Suç işleyen kişinin e-posta adresi, mağdurun e-postasının okunduğu programında (Outlook Express, ücretsiz e-posta veren Web sitelerinin inbox kutusu, ya da internet servis sağlayıcıya abonelik durumunda bu servis sağlayıcının sunduğu web posta kutusu gibi ) görülmesi mümkündür. Fakat görülen bu adresten sanığa ulaşmak her zaman mümkün değildir.Sanığın gönderdiği e-posta adresinin uzantısında (@ işaretinden sonra) yurt içinde bulunan bir internet servis sağlayıcının (İSS) adı varsa (…@ turk.net;…@superonline.com;…@rt.net;…@anet.net vs gibi ) sanığın saptanması mümkündür. Zira İSS, abonelerine kullanıcı adı ve bağlantı şifresi verirken, kullanıcının adı, soyadı, bağlantı yapacağı telefonu, oturduğu şehir vb. gibi bilgileri kendisinden almaktadır. Son zamanlarda İSS‟ler, kullanıcılarla abonelik sözleşmeleri dahi imzalamaktadırlar. Belirtelim ki, aynı şifre ve kullanıcı adı kullanılarak birden fazla kişi, aynı zamanda olmamak şartıyla internet‟e bağlanabilmektedir. Bu durumda internet bağlantısı için

26 _{Seda Çağlar ve Sevim Savaşer, “İnternet ve Çocuk Pornografisi”, Uluslar arası Ġnsan Bilimleri Dergisi,}

Cilt:7, Sayı: 1, 2010, s.1005

27

İsmail Tulum, Bilişim Suçları İle Mücadele, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 2006,s.76

kullanılan telefon farklı olacağı için bu telefon numarası İSS‟lerden sorulmalıdır. E-posta adresi yurt dışı kaynaklı bir web adresinden alınmışsa, sanığın tespiti, bu adres alınırken doldurulan formda yer alan bilgilerin doğru olması halinde mümkündür. Yurt dışı kaynaklı (Yahoo, Hotmail, İcqmail gibi ) bir web sitesinden alınan ücretsiz e-posta için bu gibi siteler, e-posta alacak kişilere kimlik bilgilerine dair bir form doldurtmakta, aynı zamanda sundukları sözleşmenin de onaylanmasını da istemektedirler. Burada doldurulan formların gerçeği yansıtıp yansıtmadığı her zaman şüpheyle karşılanmalıdır, zira sadece beyana itibar edilerek gerekli yerler doldurulup sözleşme onaylandığında bu siteler, isteyen herkese bir veya birden fazla e-posta adres vermektedirler: bir kimse, değişik kimlik bilgileri ile birden fazla e-posta alabilmektedir28.

3.2. Delillendirme Süreci

Ağ ve internet ortamlarında işlenen suçlarda yer tespitinin yapılması olay yeri incelemesi bakımından bir başlangıç noktasıdır. Örneğin bir e-postanın göndericisinin IP si sayesinde ISS‟e ulaşılarak log‟lar üzerinden göndericiye ulaşılabileceği gibi, web sayfalarının bulunduğu sistemlerin yerleri ve sahipleri hakkında bilgi toplanabilir29

.

Bilişim sistemleri, suç işlemek amacıyla kullanıldığında ortaya çıkan delilleri iki gruba ayırmak mümkündür: elektronik delil ve dijital delil. Elektronik delil, elektronik cihazlar üzerinde depolanan veya üzerinden transfer edilen, araştırmaya değer verilerdir30. Elektronik deliller, biyolojik DNA delilleri gibi latent (gizli) delillerdir. Elektronik delillerin üzerinde nicel incelemeler yapılmadan içeriğinin ne olduğu anlaşılamaz. Donanım sistemlerinin yapısı elektronik delillerin ihtiva ettiği ipuçlarının gözle görülür olmasına imkân vermez. Elektronik delillerin içerisinde bulunan bilgileri açığa çıkarabilmek amacıyla uygun cihaz ve yazılımlarla incelemeler yürütmek gerekmektedir31.

Bir bilişim suçu ile ilgili, elektronik veya manyetik bir ortam üzerinden iletilen veya bu ortamlara kaydedilen bilgilere kısaca dijital delil ve bunların ilgili birimlere sunulmasına

28 _{Analay ve Gülşen, a.g.m.}

29 _{Yusuf Uzunay, Mustafa Koçak, “Bilişim Suçları Kapsamında Dijital Deliller”, AB’05 - Akademik BiliĢim}

Konferansı, , Gaziantep, Subat 2005, s.3

30_{John Ashcroft, Electronic Crime Scene Investigation: A Guide for First Responders, Washington: U.S.}

Department of Justice, National Institute of Justice,2001,s.6, Aktaran, Say, a.g.t.,s.28

da dijital delillendirme diyebiliriz. Dijital deliller bir çok tipte karsımıza çıkmaktadır. Bunlardan bazıları su şekildedir32

:  Veri dosyaları

 Kurtarılmıs silinmis dosyalar  Kayıp alanlardan kurtarılmıs veriler  Dijital fotoğraf ve videolar

 Sunucu kayıt dosyaları  E-posta  Chat Kayıtları  İnternet Geçmisi  Web Sayfaları  Kayıt Logları  Abone Kayıtları

Aşağıdaki tabloda örnek olarak bilgisayar vasıtalı bir suç olan çocuk pornografisinin muhtemel delil medyası hafıza kartları üzerindeki özet araştırma yöntemi gösterilmiştir. 33

. Tablo 2. Muhtemel Delil Medyası Hafıza Kartları Üzerindeki Özet AraĢtırma Yöntemi

SUÇ: Çocuk Pornografisi Medya: Hafıza Kartları

Chat Kayıları,E-Postalar, Notlar, Resim, Animasyon ve Video Dosyaları

Ġlgili Oyunlar,

Sık Kullanılan Internet Ġmgeleri, Resim ĠĢleme Yazılımları,

Vs…

YedeklenmiĢ veya SıkıĢtırılmıĢ dosyalar,SilinmiĢ veriler ve dosyalar,

Disk Bölümleri veya FormatlanmıĢ alanlar,

ġifreli Disk alanları, GizlenmiĢ dosyalar ve alanlar, BelirlenmemiĢ Alan ve Slack Space

Vs…

Bilgisayar delillendirme de bilgisayarı güvene aldıktan sonra ilk yapılacak şey, bilgisayarın bütün bilgilerinin bitlerini içeren yedeklemesinin (bit stream back up) üzerinde

32 _{Uzunay ve Koçak, a.g.m.,s.3} 33

çalışmadan ve tekrar gözden geçirmeden yapılmasıdır. Bilgisayar çalıştırılmadan önce bu işlem normal olarak yapılmalıdır. Bütün suç ile ilgili işlemlerde delillerin sunulması öncelikli iştir, bundan bilgisayar delillendirme işlemini soyutlanamaz. Delillendirmenin bu temel kuralı değişmez. Yukarıda da belirtildiği gibi deliller çok yönlü düzeylerde ve farklı bellek konumları içinde bulunabilir. Bu düzeyler tahsis edilmiş dosyalar, silinebilir yada silinmeye uygun dosyaları ifade eder. Hard diskin standart kopyalanmasında bu yeterli olmayabilir. Eğer böyle standart bir yedekleme yapılır ise bilgilerin dosya alanından silinmesi yada bozulması mümkün olabilecektir. Bir alanda delillerin yedeklenmeden üzerinde çalışmak bunları bozabilecek veya üzerinde değişikliklere neden olabilecektir. Standart yedeklemedense bitlerini içeren yedekleme çok daha fazla özenli yedeklemedir. Bit stream yedeklemesi bilgi saklama aracı üzerindeki her bir biti birebir yedekler ve genelde bu işle uğraşanlar orijinal hard diskin iki kopyasını yapmaktadırlar. Hangi süreç denenmek isteniyor ise yedeklenen kopya üzerinde bu işlem yapılabilir34

.

Adli bilişim suçu olarak çocuk pornografisinin belirlenebilmesi için, bilgisayarlar ve diğer cihazlara usulune uygun şekilde el koymak, adli bilişim kurallarına uygun şekilde yedek almak, alınan yedekleri incelemek, mahkemeye sunulacak şekilde hazırlamak ve uygun şekilde paketlemek, taşımak ve saklamak (yedeklemek) gerekmektedir35

.

Delillendirmede kullanılan programlar, delillendirmeye karşı kullanılan programlar Çocuk pornografisinin tesbitinde farklı yedekleme programları kullanılmaktadır. Micheal White tarafından geliştirilen ilk yedekleme işlem programı “IMDUMP” olarak isimlendirilmişti. Bu program 1991 yılına kadar şirketin programı başka bir şirkete satılmasına kadar delillendirme sürecinde Amerika‟ da kullanılmaya devam edilmiştir. Daha sonra Sydex Inc. isimli firma bu faaliyete devam etmiştir.

Bu şirkette elektronik suç alanı sunumunda devrim yapan “Safeback” isimli programı yapmıştır. “Safeback” bu süreçte birçok devlet gizli servislerinde, askeri servislerde ve kanun adamlarının tüm dünyada yapılan çalışmalarında kullanılmıştır. Normal yedekleme programlarından farklı olarak “Safeback” hard disk üzerinde bulunan bütün bilgileri kopya etmekte ve sunmaktadır. Bu işlem kötü sektörlerdeki (bad sectors) gizli bilgileri ve CRC (Computer Recycling Center) bilgisayar geri dönüşüm kutusundaki tüm bilgileri yedekler.

34 _{Güven Şeker, “Bilişim Suçlarının Delillendirilmesinde Amerikan Uygulaması ve Ülkemizdeki Durum”,}

Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2004, s.7

“Safeback” isimli programın üreticisi olan Sydex isimli (sydex.com, 2002) Amerikan şirketi kendi internet sitesi üzerinden, yönlendirme yapmakta burada bahse konu New Technologies Inc. NTI (Yeni Teknolojiler Şirketi) isimli şirket sayfalarında Amerika‟ daki askeri ve hukuk ile alakalı kamu kurum, kuruluşları ile Fortune 500‟ deki büyük şirketlere bilgisayar delilleri bulma, bilgisayar bilgi sızmalarına karşı hizmet verdiğini bildirmektedir. Bu sitenin içerisinde programlar bölümü altında (forensics-intl.com, 2002) “Safeback” ile ilgili iletişime geçilebilecek adresler verilmekte ayrıca dellilendirme ve polisin bu süreçte kullanacağı diğer programlar başlık altında ortaya konmaktadır. Bu suçun delillendirme sürecindeki yeni yaklaşım olan metotlar ile ilgili ciddi bir eğitim süreci gerektiği ortadadır, zaten konu ile ilgili programın satıcısı şirket eğitimlerin verilmesi ile ilgili yönlendirmeleri yapmaktadır.

Bu gibi konularda kanun adamlarına bu kadar yardım edebilecek başka bir program ise yine kanun adamlarınca kolay kullanımından dolayı tercih edilen “Snapback” isimli programdır36

.

Adli Bilişim dünyasında en çok kullanılan veri kurtarma yazılımı Encase'dir. Dünya çapında 15,000 araştırmacı tarafından kullanılmaktadır. En büyük 50 bilişim firmasının 40'ı Encase yazılımını aktif olarak çalışanlarının bilgisayarlarında kurulu bulundurmaktadır. Encase yazılımı genellikle kanun kuvvetleri, hükümetler ve kurumsal şirketler tarafından kullanılmaktadır. Dünya ülkelerindeki birçok mahkemeler tarafından resmi veri kurtarma ve raporlama yazılımı olarak kabul görmektedir37.

Delileri ortadan kaldırmaya yönelikte programlar bulunmaktadır. Amerika‟ daki serbest piyasa ortamında devletin yaptığı kanuni çalışmalara karşı özel sektörde özel kişi veya kurumlara yönelik özde delillendirmeyi önleyecek makinenin hard diskindeki verilerin, bulunamayacak şekilde, istenilen zamanda ve/veya her makine açılıp kapandığında ortadan kaldıran programları piyasaya sürmüştürler. Bu programların başlıcaları; Kanıt Kaldırıcı “Evidence Eliminator” ve Siber Silici “CyberScrub” isimli iki programdır. Bu programların tanıtımlarında, bilgisayarda girdiğiniz veya kaydettiğiniz dosyalara dair hiçbir kanıt kalmadığı belirtilmektedir38. 36 _{Şeker,a.g.m.,s.8} 37 Say,a.g.t.,s.60 38 _{Şeker,a.g.m.,s.9}

3.3. FBI ve Türkiye BiliĢim ġube KarsılaĢtırılması

Bilgisayar suçları ile ilgili olarak FBI birçok karmaşık teknik programın yanında gittikçe büyüyen bu alanda yeni metotlar ile mücadele etmektedir. FBI‟ ın resmi merkezi Amerika‟nın 41 eyaletinde karmaşık yöntemler kullanarak bilişim olaylarını tüm dünyada araştırmaya çalışmaktadır. Amerika„ da Ulusal Altyapı Koruma Merkezinde (NIPC) özel bir birim ile Amerika‟ daki meydana gelen bilişim suçları koordine edilmektedir.

FBI bilgisayar kriminal uzmanları yetiştirmeye yönelik, yaptığı çalışma ile Amerika‟nın FBI alanındaki memurlarına dijital kanıt elde etme ve sunabilme sertifika programı düzenlemektedir. Amerika‟da FBI dan herhangi bir olay olduğunda istenilecek yardım ile ilgili olarak çeşitli yerlerde bilgilendirme yapılmaktadır. Ayrıca bu konu ile ilgili olarak akıla takılan olası sorularda FBI‟ın yerel bürolarına başvurma gibi yönlendirme yapılmaktadır39

.

Türkiye‟de ise Emniyet Genel Müdürlüğü‟ne gelen çocuk pornografisi ile ilgili dosya üzerinde yapılan çalışmalar genel hatları ile şu şekildedir:

 Emniyet Genel Müdürlüğüne konuyla ilgili gelen bilgiler içerisinde tespiti yapılan şahısların IP numaraları bulunmakta ise; öncelikle bu IP numaraları nın hangi internet erişim firmasının kullanımında bulunduğu tespit edilir ve ondan sonra firmayla iletişime geçilir. Yazışmada bağlantı zamanı belirtilir ve özellikle zaman dilimine dikkat edilmesi konusunda uyarı yapılır.

 IP numaralarında (dinamik IP numaralarında) özellikle kişilerin bağlantı zamanları (tarih-gün-ay-yıl, saat, saniye ve zaman dilimi) çok önemlidir. Çünkü aynı IP numarasını aynı gün içerisinde yüzlerce belki de binlerce kişi kullanabilmektedir.

 İnternet erişim firmasından talep edilen kullanıcıya ilişkin bilgiler geldikten sonra POL-NET sistemine girilerek bu şahıs ya da şahıslarla ilgili herhangi bir bilgi olup olmadığına bakılmaktadır.

 Arama kaydı, sabıka kaydı, ülkeye giriş çıkış kaydı veya arşiv taraması şeklinde yapılarak kişiler hakkında bilgi toplanır. Sonrasında ise derlenen bilgiler ve dosyanın bir örneği ilgili İl Emniyet Müdürlüğü‟ne gönderilerek dosyadan faydalanmaları sağlanmaktadır.

 Emniyet Genel Müdürlüğüne konuyla ilgili gelen bilgiler içerisinde tespiti yapılan web sitesi adresi bulunmakta ise; sitenin kayıt bilgileri incelenerek bunun sonucunda ilgili il Emniyet Müdürlüğü ile yazışma yapılarak ilgili sitenin sahibinin bulunması yoluna gidilir40

4. ÇOCUK PRONOGRAFĠSĠ VE SOSYAL MEDYA

Sosyal Medya (Social Media) en basit ifadeyle hedef kitlenin katılımının olduğu, geliştirilebilir, etkileşimli, içinde toplulukları barındıran ve toplulukları birbirine bağlayan çevrim içi iletişim kanallarıdır. Alamet-i farikası elektronik ortamlar ve paylaşımdır. Bir diğer deyişle; kullanıcıların medya tarafından paylaşıma yönlendirildiği ve bu yönde cesaretlendirildiği yegâne mecradır41

.

Yıllar boyunca arama motorlarında en çok arana kelimelerin pornografiyle ilgili olduğu, ancak insanların sosyal ağlarda daha çok zaman geçirmeye başlaması ile birlikte sektörün internetteki 'aranılırlığının düştüğü belirtilmektedir. Artık en çok aranan kelime porno değil sosyal ağlarla ilgili olur hale gelmiştir 42

.

Ancak sosyal medya çocuk pornografisi açıdan olumlu ve olumsuz olarak incelenebilir. İngiltere‟de yapılan bir araştırma sosyal medyanın çocuk pornografisi ve çocukların cinsel istismarı açısından oldukça olumsuz ve dikkat çekici sonuçlar vermiştir. Söz konusu araştırma sonuçlarına göre;

 16 yaş grubundaki her 5 gençten 4 tanesi düzenli olarak porno sitelerini ziyaret ediyor. 10 yaş grubundaki her 3 çocuktan bir tanesi porno sitelerindeki aktiviteleri gördüklerini ve gereğinde detaylı olarak anlatabileceklerini söylemişlerdir.

 Aile hekimliği bulgularına göre; bunalım ve sıkıntı şikayetleriyle kliniğe gelen gençlerin dörtte birinin sorunu online porno sitelere olan bağımlılıklardır.

 Bu çocukların gelecekte normal ilişki yaşayamayacağını belirtilen araştırmada porno sitelerde dolaşan çocukların cinsel tacize maruz kaldıklarından da bahsedilmektedir. Porno sitelerde dolaşan her çocuk taciz edilmiştir denilmektedir. Çünkü çocuklar çoğu

40 _{Erbaşı, a.g.m., s.1632}

41 _{Mehmet N. Alabay, Sosyal Medyada Tüketiciler Ve Pazar Bölümleme Uygulamaları, s.4,}

http://inet-tr.org.tr/inetconf16/bildiri/11.pdf

kez sanalda tavlanıyorlar ve ardından gerçek hayatta buluşarak av oldukları belirtilmekte, gerçek hayatta buluşmasalar bile porno sitelerinde vakit harcayan 11-16 yaşındakilerin çoğunun taciz olduğu öne sürülmektedir.

 Profesyonel psikolojik tedavi alan 11-16 yaş grubunun yüzde 26′sı online porno müptelası olduğu belirtilmiştir.

 Tedaviler sırasında daha önce bilinmeyen bir davranış da açığa çıkmıştır. Okulda flört eden 13-16 yaş grubundakilerin yüzde 12′sının birbiriyle kendi mahrem pozlarını paylaştığı belirtilmektedir. Bunun en kötü yanı, flört dönemi bitip ayrıldıklarında flaş diskle paylaşılan özel pozlar ortaya dökülerek bütün okula yayılmaktadır.

 Sosyal ağlarda çocukların yüzde 25‟i ev adreslerini, yüzde 29‟u cep veya ev telefonlarını ve yüzde 51‟i aile bireylerinin isimlerini paylaşmaktadır. Özellikle sosyal ağlar vasıtasıyla daha önce tanışmadıkları kişiler ile ailelerinin haberi olmadan gerçek ortamlarda görüşmek için anlaşabilirler ve karşılarına çıkan kişi, internet ortamında kendisini tanıttığı hâlinden çok farklı olabilir. Çocukların yüzde 65‟i tanımadıkları kişileri arkadaş listelerine ekleyebildiklerini ifade etmişlerdir.

 Çocuk pornografisi ile ilgilenenler interneti çocuklara ulaşmak için bir araç olarak kullanmaktadır. İnternet ortamında kişisel bilgilerini çekinmeden paylaşma ihtimalleri olduğundan, bu bilgiler daha sonra onların aleyhine veya zararına kötü niyetli kişiler tarafından kullanılabilmektedir43

.

Konu ile ilgili olumsuz bir gelişmede yakın tarihte medyada yer almıştır.

İngiltere'de uluslararası çocuk pornosu şebekesinin başındaki Ian Green tutuklanmıştır. Green'in sosyal paylaşım sitesi Facebook'tan 100 bin çocuk pornosu fotoğrafı paylaştığı ortaya çıkmıştır. Green, 1 Ocak 2008 ve 10 Mayıs 2010 tarihleri arasında korkunç fotoğrafları dağıtmak, oluşturmak ve bulundurmakla ilgili 24 suçlamayı kabul etmiştir. 45 yaşındaki Green'in bu fotoğrafları ve videoları dağıtmak için 11 ayrı Facebook hesabı kullandığı ve fotoğrafları MSN ve e-posta aracılığıyla paylaştığı da belirlenmiştir44

.

Diğer taraftan sosyal medyada yayınlanan bir mesaj çok kısa sürede yayılmakta, çocuk pornografisi konusunda bilinçli olan kullanıcılar, sosyal ağlar sayesinde birbirlerini uyarıcı

43 _{Mehmet Sakin, İnternette Çocuklara Çirkin Tuzak,}

http://teknoloji.samanyoluhaber.com/haberler/551399/Internette-cocuklara-cirkin-tuzak/

mesajlar göndermekte ve bireylerin bilinçlenmesi sağlanmaktadır. Örnek olarak 2010 yılında Facebook kullanıcıları 'çocuk istismarı ve çocuk pornosu'nu protesto etmek amacıyla profil resimlerinin bulunduğu bölümlere yerine çizgi film karakterleri koymuşlardır. „Çocuklara yönelik taciz ve pornoya karşı olan savaşa katılmak için arkadaşlarınıza da aynı şeyi yapmalarını önerin” diyerek kullanıcılar birbirlerine mesajlarını iletmişlerdir. Pek çok kişi protestoya destek vermiştir45. Tüm bunlara rağmen yapılan ciddi birkaç protesto dışında çocuk pornografisine karşı maalesef sosyal medyada beklenen tepkinin verilmediği söylenebilir.

5. ÇOÇUK PORNOGRAFĠSĠNĠN SONUÇLARI

5.1. Çocuk Pornografisinin Mağdur Üzerindeki Etkileri

Çocuk pornografisi her zaman güncelliğini koruyan küresel ölçekte bir sorundur. Çocuk pornografisinin istismar edilen çocuk üzerinde tecavüz ve şiddet dışında psikolojik etkileri bulunmaktadır46.

1999 yılında, İngiltere Sağlık Departmanı tarafından yapılan bir araştırma çerçevesinde, cinsel tacize maruz kalmış çocukların %50‟sinde aşağıdaki bozukluklar saptanmıştır47

;  Depresyon

 Travma sonrası stres bozukluğu  Davranış bozuklukları

 veya bunların kombinasyonları

Bu durumun olumsuz etkileri yetişkin yaşlarda da devam edebilir. Yüksek düzeyde kaygı, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, yetişkinlerle sosyal ve cinsel ilişkilerde sorunlar ileri

45 _{Facebook'ta çocuk pornosu protestosu,}

http://www.posta.com.tr/yasam/HaberDetay/Facebook_ta_cocuk_pornosu_protestosu.htm?ArticleID=52593

46 _{Leyla Keser Berber ve Mehmet Bedii Kaya, 5651 Sayılı Kanunun Teknik ve Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi,}

İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilişim ve Teknoloji Hukuku Enstitüsü, s.14

47

yaşlarda karşılaşılan sorunların başında gelmektedir. Ayrıca araştırmalar, çocuk mağdurların yetişkin yaşlarda suç işleme oranlarının yüksek olmasına dikkat çekmektedirler48

5.2. Suç ile Mücadelenin Önemi ve Önerileri

Erişimi olan herkes için internet, yeni bir bilgi ve iletişim dünyası oluşturmaktadır. Bu teknoloji sayesinde çocuk ve yetişkinler bir taraftan birçok yeni bilgiyi öğrenmekte, diğer taraftan ise çocuk pornografisi görüntülerinin dağıtımı yoluyla zararı tespit edilemeyen olumsuzluklar meydana getirmektedir. İnternet erişimindeki kolaylıklar çocuk pornografisi görüntülerine sahip olmayı ve bu görüntülerin dağıtımını büyük oranda basite irdirgemekte, diğer taraftan da bu görüntülerin üretim ve dağıtım maliyetini uluslararası sınır tanımayarak tahmin edilemeyen ölçüde azaltmaktadır.

Hiçbir ülke çocukların cinsel istismarının bir şekli olan çocuk pornografisine karşı güvenli değildir ve dünya çocuklarının korunması için devletlerden, yasa uygulayıcı birimlerden ve sivil toplum kuruluşlarından oluşan güçlü bir çabaya ihtiyaç duyulmaktadır49.

Özellikle internet üzerinden yayılan çocuk pornografisini önleminin bir diğer yolu medya yolu ile toplumun bilinçlendirilmesi ve farkındalığın arttırılmasıdır. Herhangi bir konunun kamuoyunun gündemine yerleşerek tartışılmasını sağlamak ve bu yolla kamuoyunun konu hakkındaki bilincini, farkındalığını ve duyarlılığını artırmak medyanın temel görevlerinden birini oluşturmaktadır. Çocuk pornografisinin medyada gerekli şekilde yer almamış olması konunun kamuoyunda gerektiği şekilde tartışılmamasını dolayısıyla çocuklara yönelik istismar ve sömürünün endişe verici boyutlara taşınmasında önemli bir rol oynamıştır. Oysa kamuoyunun konuyla ilgili bilgilendirilerek çocuk pornografisinin önlenmesine yönelik en büyük önlemlerden biri olarak konu ile mücadelede vazgeçilmez konuma sahiptir50.

Internet aracılığıyla islenen çocuk pornografisi suçlarında, birden fazla ülkeyi kapsayan değişik erişim yolları bulunabilmektedir. Bir tahkikat esnasında, olayın yurt dışındaki bir internet servis sağlayıcı üzerinden yapıldığı tespit edildiği takdirde, ilgili ülke emniyet birimleri ile temasa geçilerek, ihtiyaç duyulan bilgilerin temin edilebilmesi gerekmektedir. Diğer türlü, tahkikat belirli bir aşamaya geldikten sonra devam edemeyecektir.

48 _{Çağlar ve Savaşer, a.g.m., s. 1007} 49

Ünveren, a.g.t., s. 47-49.

Bu açıdan bakıldığında, ülkelerin uluslararası alanda emniyet ve adli mercileri kapsayacak geniş çaplı bir işbirliğine gitmesi zaruridir51

.

Çocuk pornografisini suçunu önlemek veya suçları araştırmak sadece polisin sorumluluğunda değildir. İlgili tüm kurum ve kuruluşların bu konuda görev üstlenmesi gereklidir. Burada esas olan, kurumların kendi sorumluluğunda olan işleri tam olarak yerine getirmesidir. Bu şekilde çok kurumlu yaklaşım anlayışı ile çocuk pornografisi suçlarının önlenmesinde etkili önlemler alınabilir.

Öncelikle SHÇEK, STK‟lar ve üniversitelerin ortak bir anlayış içerisinde çocuk pornografisine yönelik toplumsal duyarlılığın artırılması için eğitim çalışmaları yapmaları desteklenmelidir. Konu ile ilgili bu kurumların ortak program ve proje geliştirmeleri, polis, adli personel, sosyal hizmet uzmanları, öğretmenler ve ilgili diğer görevliler için hizmet içi eğitim kursları ve seminerleri düzenlemeleri, çocuk pornografisi mağduru çocukların tanı, tedavi, rehabilitasyon, korunma ve izlenmelerini sağlamaları ve bunlara yönelik danışmanlık ve davada temsil dahil her türlü hukuki yardım sunulması, konu ile ilgili broşür, dergi, kitap basımını gerçekleştirmeleri, çocuk pornografisi konusunda bilimsel araştırmaları desteklemeleri, güvenli internet kullanımı ve çocuklarının çocuk pornografisi görüntüleri ile karşılaşma riskleri konusunda alınacak tedbirlere ilişkin ailelerin bilgilendirilmeleri teşvik edilmelidir52.

Ayrıca çocuk pornografisiyle mücadele için güvenlik birimleri kurulmalı ve eğitim faaliyetlerinin yürütüleceği enstitüler açılmalıdır.

Devlet, siyasi tercihlerden uzak süreklilik esasına dayanan bir çocuk politikası oluşturmalı, bu konuda kamuoyunu bilgilendirmeli ve internet‟teki zararlı içerikten korunma yollarını her fırsatta kamuoyuna aktarmalıdır.

Avrupa Birliği bünyesinde olduğu gibi ülkemizde de bu konuda bir “toplumsal eylem planı” geliştirilmelidir.

Çocuk istismarını önlemek için çocuk pornografisi içerikli yayın yapan sitelere ilişkin olarak sivil toplum kuruluşları, devletle ve kendi aralarında birlikte hareket etmeli ve bu konuda halkı bilgilendirmeye yönelik çalışmalar yapmalıdır.

51

Uzunay ve Koçak, a.g.m.,s.13

İnternet teknolojisinin yarattığı olumsuzları giderecek kararlılığın ve kabiliyetin sergilenmesi, internetin verimli ve sadece birey ve toplumun yararına kullanılabilmesinin yolları araştırılarak kamuoyu bilgilendirilmelidir53

.

KAYNAKÇA

Akarslan, Hüseyin, Bilişim Suçları (Genel1), http://www.bilgisayarpolisi.com/

Alabay, Mehmet N., Sosyal Medyada Tüketiciler Ve Pazar Bölümleme Uygulamaları, s.4, http://inet-tr.org.tr/inetconf16/bildiri/11.pdf

Ashcroft, John, Electronic Crime Scene Investigation: A Guide for First Responders, Washington: U.S. Department of Justice, National Institute of Justice,2001

Atasoy, Sevil, Ġnternette Çocuk pornografisi,

http://derkenar.wordpress.com/2006/12/17/internette-cocuk-pornografisi/

Berber Keser, Keser ve Mehmet Bedii Kaya, 5651 Sayılı Kanunun Teknik ve Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilişim ve Teknoloji Hukuku Enstitüsü

Cengiz Analay ve Recep Gülşen, BiliĢim Suçları Ġçinde Çocuk Pornografisi ve Mücadele Yöntemleri, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_154.htm

Çağlar, Seda ve Sevim Savaşer, “İnternet ve Çocuk Pornografisi”, Uluslar arası Ġnsan Bilimleri Dergisi, 2010, Cilt:7, Sayı: 1,s.1005

Çam, Şerife , “Çocuk Pornografisi Tartışmalarına ilişkin Sorular”, İletişim Araştırmaları Dergisi, Güz, 2003

Çocuk Pornografisi Mevzuat Modeli&Global Ġnceleme, Uluslar Arası Kayıp Ve İstismara Uğrayan Çocuk Merkezi, 5. Baskı, 2008.

Dokurer, Semih, Bilişim Suçları Laboratuvarlarında Çocuk Pornografisi İncelemeleri, 1. Uluslararası Avrasya Adli Bilimler Kongresi, 2008

ECPAT, Çocuklara Yönelik Ticari Cinsel Sömürü Hakkında Sorular ve Cevaplar, (Çev: Ayşe Pınar Köprücü ECPAT International Bilgi Kitapçığı, 2007

Erbaşı, Ayşe Aslıhan, “Çocuk Pornografisi”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt: 81, Sayı:4, 2007

Facebook'ta çocuk pornosu protestosu,

http://www.posta.com.tr/yasam/HaberDetay/Facebook_ta_cocuk_pornosu_protestosu.ht m?ArticleID=52593

Facebook'ta Porno Şoku, http://haber.gazetevatan.com/facebookta-porno-soku/325552/1/Haber

Sakin, Mehmet, İnternette Çocuklara Çirkin Tuzak,

http://teknoloji.samanyoluhaber.com/haberler/551399/Internette-cocuklara-cirkin-tuzak/

Sokullu- Akıncı, Füsun, “Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesinde Yer Alan Maddi Ceza Hukukuna İlişkin Düzenlemeler ve Özellikle İnternette Çocuk Pornografisi” , Ġstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: LIX, Sayı:1-2, 2001. Sosyal Medya Pornoyu da Vurdu, http://www.ntvmsnbc.com/id/25240529/#storyContinued Şeker, Güven, “Bilişim Suçlarının Delillendirilmesinde Amerikan Uygulaması ve Ülkemizdeki Durum”,

Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2004

TC. İçişleri Bakanlığı, Ġnternet www, Ankara: Araştırma ve Etüd Merkezi Yayınları ,2007. Tulum, İsmail, Bilişim Suçları İle Mücadele, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Yüksek lisans Tezi, Isparta, 2006.

Turla, Ahmet ve Özkanlı,Çağlar, “Çocuğa Yönelik İstismarda Farklı Bir Boyut: Çocuk Pornografisi”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt:1, Sayı:1 , 2006

Uzunay, Yusuf ve Mustafa Koçak, “İnternet Üzerinden Çocuk Pornografisi ve Mücadelede Yaşanan Sıkıntılar”, Polis Bilimleri Dergisi, Sayı: 7, 2005.

Uzunay, Yusuf ve Mustafa Koçak, “Bilişim Suçları Kapsamında Dijital Deliller”, AB’05 - Akademik BiliĢim Konferansı, Gaziantep, 2005.

Ünveren, Ünal, Türkiye’de Çocuk Pornografisi Sorunu Ve Çözüm Yolları, Yüksek Lisans Tezi, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2010.

Yıldız, Sevil “Uluslararası Ve Ulusal Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde İnternet Üzerinde Çocuk Pornografisi “, Erciyes Üniversitesi ĠletiĢim Fakültesi Akademik Dergisi , Cilt1, Sayı: 1, 2009.