14
26
dan Penguatan Peran Gubernur 1
Pendahuluan
Ǥ Ǧǡ ȋȌǡ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ǡ Ǥ triple track strategyǤ ȋgrowth with equityȌ triple track strategy ȋȌ ȋprogrowthȌǡ ȋȌ ȋpro jobȌ
ȋȌ ȋpro poverty alleviationȌǤ ǡ ȋgreen economy) triple track + 1 strategy. ȋpro poverty alleviationȌ ǣȋȌ ǡ ȋȌ ǡ ȋȌ ȋȌ Ǧ ǦǤ Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ȁ ȋȌǤ Ǥ ȋ Ȍ ʹͲͳͲǦʹͲͳͶ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ Ǧ ͵ʹ͵͵ʹͲͲͶǡ ǡ Ǥ ǡ ǡ
2 Ǥ ǡ Ǥ ǤͳͻʹͲͳͲ ȋȌ Ȁ Ǥ ͲͶͶʹȀǤȀͳͳȀʹͲͳͲǢ ǦͻȀ ʹͲͳͲǢͳʹͲȀͶͻ͵Ȁ Ȁ Ǥ ͻ ȋȌ Ǥ ʹͲͳͲǦʹͲͳͶǡ ȋHandbookȌǤ ʹͲͳͳ Dz dz ǣ Ȉ Ȃ ȋȌ Ǣ Ȉ Ǣ Ȉ ʹͲͳͳǢ Ȉ Ǣ x Ǥ ʹͲͳͳ Ǧ Ǥ
Kondisi, Hambatan, dan Peluang Percepatan
Pertumbuhan Ekonomi yang Berkeadilan
KONDISI PEREKONOMIANDAERAH PASCA DESENTRALISASI
ȋȌ ʹͲͲͶ Ȃ ʹͲͲͺ ȋ ʹͲͲͲȌǤ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ͳ ͷ
dan Penguatan Peran Gubernur 3 ͶǡͻʹͲͲͶ ͷǡͳʹͲͲͺǤ Tabel 1
PDRB Atas Dasar Harga Konstan 2000, Tahun 2004-2008 (dalam Triliun Rupiah)
Sumber: BPS, berbagai tahun.
Ǥ ͵ ȋȌ ʹͲͲͶ ʹͲͲͺǤ ǦǤ ǡ Ǥ ͳǡͷ ʹͲͲͶ ͶǡͶʹͲͲͺǤ Ǥ ʹͲͲͶǦʹͲͳͲ ǦͶͳ Ǣ ʹͲ ǡ Ǣ ͳʹǢ ͳʹ Ǥ ǡ ǡ ʹͲͲͻ Ͷͳǡʹ ȋ ʹͲͲͻȌ ͵ͻǡ ȋ ʹͲͲͻȌ ͵ͺǡ͵ ȋ ʹͲͳͲȌǤ ǡ ǡ Ǥ Ǥ Kawasan 2004 2005 2006 2007 2008 Kawasan Barat ͳǤ͵͵ͶǡͶ ͳǤͶͲ͵ǡͶ ͳǤͶͺʹǡͶ ͳǤͷͻǡʹ ͳǤͷǡ Kawasan Timur ʹͻǡ ʹͺǡͲ ʹͻͷǡ ͵Ͳͻǡͷ ͵ʹǡʹ Rasio Barat/ Timur Ͷǡͻ Ͷǡͻ ͷǡͲ ͷǡͳ ͷǡͳ
4
Tabel 2
Laju Pertumbuhan PDB menurut Lapangan Usaha, Tahun 2004-2008
Lapangan Usaha 2004 2005 2006 2007 2008
ȋͳȌ ȋʹȌ ȋ͵Ȍ ȋͶȌ ȋͷȌ ȋȌ
1. Pertanian, Kehutanan, Peternakan, Perikanan ʹǡͺʹ ʹǡʹ ͵ǡ͵ ͵ǡͶ͵ Ͷǡ
2. Pertambangan dan Penggalian ǦͶǡͶͺ ͵ǡʹͲ ͳǡͲ ʹǡͲʹ Ͳǡͷͳ
3. Industri Pengolahan ǡ͵ͺ ͶǡͲ Ͷǡͷͻ Ͷǡ ͵ǡ
a. Industri Migas Ǧͳǡͻͷ Ǧͷǡ Ǧͳǡ ǦͲǡͲ ǦͲǡ͵͵
b. Industri Bukan Migas ǡͷͳ ͷǡͺ ͷǡʹ ͷǡͳͷ ͶǡͲͷ
4. Listrik, Gas dan Air Bersih ͷǡ͵Ͳ ǡ͵Ͳ ͷǡ ͳͲǡ͵͵ ͳͲǡͻʹ
5. Konstruksi ǡͶͻ ǡͷͶ ͺǡ͵Ͷ ͺǡͳ ǡ͵ͳ
6. Perdagangan, Hotel & Restoran ͷǡͲ ͺǡ͵Ͳ ǡͶʹ ͺǡͶͳ ǡʹ͵
7. Pengangkutan dan Komunikasi ͳ͵ǡ͵ͺ ͳʹǡ ͳͶǡʹ͵ ͳͶǡͲͶ ͳǡͻ
a. Pengangkutan ͺǡ ǡʹͷ ǡͳ ʹǡͺʹ ʹǡͳ
b. Komunikasi ʹʹǡͺͺ ʹͶǡͷͺ ʹǡͲ͵ ʹͺǡͶ ͵ͳǡ͵ʹ
8. Keuangan, Real Estat dan Jasa Perusahaan ǡ ǡͲ ͷǡͶ ǡͻͻ ͺǡʹͶ
9. Jasa-jasa ͷǡ͵ͺ ͷǡͳ ǡͳ ǡͲ ǡͶͷ
a. Pemerintahan Umum ͳǡͷ ͳǡͻͲ ͵ǡͻ ͷǡͶ͵ ͶǡͶ
b. Swasta ͺǡͻ ͺǡͲͻ ͺǡͲʹ ǡͷͷ ͺǡͲ͵
Produk Domestik Bruto ͷǡͲ͵ ͷǡͻ ͷǡͷͲ ǡʹͺ ǡͲ
Produk Domestik Bruto Tanpa Migas ͷǡͻ ǡͷ ǡͳͳ ǡͺ ǡͷʹ
Sumber: BPS, berbagai tahun
Kondisi Sosial-Ekonomi Daerah. ȋȌǤ ȋȌ Ǥ ʹͲͲͻǡ ǡ ͳǡ ͳͻͻǤ ͳ͵ Ͷ point ǡǤ Ǥ ʹͲͲͷ ǡ Ǥ ʹͲͲͺ ǡ ǡͳͶ ʹͲͳͲ ȋǡ ʹͲͳͲȌǤ ʹͲͲͶ ʹͲͳͲ ʹǡʹ Ǥ ʹǡʹ Ǥ ǡ ͳǡͷͺ ʹͲͲ ͳ͵ǡ͵͵ ʹͲͳͲ ȋǡ ʹͲͳͲȌǤ ʹͲͳͲǡ ʹͲ Ǥ ǡ Ǥ
dan Penguatan Peran Gubernur
5 KENDALA DALAM KEBIJAKAN
PENINGKATAN KONDISI PEREKONOMIAN DAERAH ǡ Ǥ Ǧ Ǥ
Identifikasi Kendala Global Terhadap Perekonomian Daerah. Ͷ ȋȌ Ǥǣ ͳȌ Ǣ ʹȌ ȋcontagious effectȌǢ ͵Ȍ ǢͶȌ ʹͲͳͳǤ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ Ǧ Ǥ contagious effect Ǥ ʹͲͲͺǡ Ǥ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ ǡ ǡ ȋȌǤ Multiplier Effect Ǥ ʹͲͳͳ ǡ Ǥ ǡ ȋhigh cost economyȌǤ
6 Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Identifikasi Kendala Perekonomian Lokal. Ǥ Ǧ ǡ Ǥ ǣ ȋͳȌ ǡ ǡ ȋȌ Ǣ ȋʹȌ Ǧ ǡ ǡ ǡǤ ȋȌ Ǥ Ǥ ȋȌ Ǥ Ǥ ͷ͵ǡ͵ ͻǡʹ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǧ ǡ Ǥ Ease of Doing Bussines ʹͲͳͲ ǡ ͳʹʹǡ ʹ͵ ͳʹǤ ͳͲ Ͳ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ
dan Penguatan Peran Gubernur 7 ʹͲͳʹ Ǧ ȋǦȌǤ Ǥ ͷ ȋȌ ǣ Ǥ ǡ ǣ (i) masterplan Ǥ (ii) Ǥ Ǥ ǡ ǣ (i) ȋentrepreneurshipȌǤ (ii) Ȁ Ǥ Ǥ Ȁ ǡ ǣ (i) stakeholder ȋǡ ǡ Ȍ Ǥ Ǥ ǡ ǣ (i) Ǧ ǡ Ǥ (ii) Ǧ Ǥ Ǥ ǡ (i) Ǧ Ǥ Identifikasi Kendala Pemerataan Pembangunan dan Hasil Pembangunan. Ǥ ǡ Ǥ initial condition Ǥ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ
8 Ǥ ǡ Ǥ PELUANG MENGOPTIMALKAN POTENSI EKONOMI LOKAL DI DAERAH ǡ ʹ͵ǡͶ ǡ Ǥ ǡ ͲǦ ʹͷ Ǥ ǡ ʹͲͲͻǡ Ͷǡͺ ͷǡͲ ʹͲͳͲǤ Ǥ
domestic demand lead growthǡ
Ǥ Ǥ ǣ ͳȌ ǡ ʹȌ ǡ ͵Ȍ Ǥ ǡ ǡ ǡ ȋȌ ȋȌ Ǥ ǡ Ǥ Ǧ Ǥ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ȋmultiplier effectȌ Ǥ ǡ ȋcapitalȌ Ǥ
dan Penguatan Peran Gubernur 9 ǣ ȋͳȌ ǡ ȋʹȌ Ǥ Ǥ ǡ ǡ ȋȌ Ǥ ǡ ȋȌ ȋʹͲͳͲȌ Ǥ ǡ ǡ ǡ ǡ ǡ Ǥ ǡ ǡ ǡ Ǥ ȋȌ Ǥ ǡ ǡ Ǥ Ǥ ǣ ȋȌ ǡ ȋȌ ǡ ȋ Ȍ ǡ ȋȌ ǡ ȋȌ ǡ ȋȌ Ǥ
PEMBANGUNAN DAERAH TER-TINGGAL, TERPENCIL, TERDEPAN, TERLUAR DAN PASCA KONFLIK
ͳͻͻ ǡ ȋȌǤ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǥ
10 ͳʹ͵ ȋ͵ΨȌ ǡͷͺ ȋʹͺΨȌǡͳͺ ȋͺΨȌ ǤȋʹͲͳͲȌǤ ʹͲͳͳǡ ͳͺ͵ ͳͷ ͺ ȋȌ Ǥ ͳǡͳ Ǥ ǡ ͵͵ Ǥ ȋȌ ʹͲͳͲǤ Ǧ Ͷ͵ ʹͲͲͺ Ǥ ǡ ǡ ǡ Ǥ ǡ Ǧ Ǥ Ȁ Ǥ ʹͲͲǡ ʹͺ ǡ ʹͲͲͺ ͳʹ ʹͲͲͻǡ ͳͲ Ǥ ʹͲͳͲǦʹͲͳͶ ͷͲ Ǥ ʹͲͳͲǦ ʹͲͳͶǡ ͳͲ Ǥ ʹͲͳͲǦʹͲͳͶǡ ǣ ͳǤ Ǣ ʹǤ Ǣ ͵Ǥ Ǣ ͶǤ Ǣ ͷǤ Ǧ Ǥ Ǥ
dan Penguatan Peran Gubernur 11 Ǥ Ǥ ǡ ǡ Ǧ Ǥ Ǥ PENGENTASAN KEMISKINAN ǡ Ǥ ǣ
a. Ketimpangan Tingkat Kemiskinan antar Provinsi Masih Cukup Besar. b. Proporsi Penduduk Miskin di Perdesaan Menurun, Namun Jumlahnya Masih DominanǤ ǡ Ǥ ǡ ʹͲͳͲ ͳ͵ǡ͵͵ ǡ ͳǡͷ ͳͲǡʹ Ǥ
c. Secara Rata-rata, Akses
Masyarakat terhadap Kebutuhan Dasar Masih Rendah. ǡ ȋȌ ʹǤͳͲͲ ȀǤ Ͷ ͷ ȋȌ Ͳ Ǥ ǡ Ǥ ʹͲ ȋ ͵ȌǤ Ǧ ǡ Ǥ ȋ Ͷ ͷȌǡ ʹǤͳͲͲ ǡ ȀǦ ͳǤͳ͵ Ǥ Ǥ
12
Tabel 3
Capaian Pemenuhan Kebutuhan Dasar Susenas, Tahun 2008
Quintile Calorie intake [kkal/ kap/ hari] APS SD [7-12] APS SMP [13-15] APS SMA [16-18] Akses ke Dokter Akses ke Puskes-mas Akses Air Bersih Akses ke Sanitasi ͳ ͳǤͳ͵ ͻͺǡͶ Ͷǡ͵ ͵ǡͺ ͳ͵ǡͷ ͶͻǡͶ ͵ͻǡͲ ͷʹǡ ʹ ͳǤͺͷ ͻͺǡͺ ͺʹǡͲ Ͷǡ͵ ʹͲǡͲ Ͷʹǡ ͶͶǡͶ ͵ǡʹ ͵ ʹǤͲͲ ͻͻǡͲ ͺǡʹ ͷͷǡͺ ʹǡ ͵ͺǡ Ͷͻǡ ʹǡ Ͷ ʹǤͳ͵͵ ͻͻǡʹ ͻͳǡͲ ʹǡ͵ ͵ͷǡͲ ͵ʹǡ͵ ͷͺǡ ͺ͵ǡͶ ͷ ʹǤ͵Ͳͺ ͻͻǡͶ ͻ͵ǡʹ Ͳǡͺ Ͷͻǡͺ ʹͲǡͷ ͷǡʹ ͻ͵ǡ Total 1.983 98,9 84,8 55,1 30,3 35,6 54,1 73,9 Sumber: BPS, 2006
d. Beberapa Permasalahan Lain. ǡ ǣ x ǡ Ǣ x ȋȌ Ǧ Ǣ x Ǥ Ǥ ǡ ǣ ͳȌ ǡ Ǥ ʹȌ Ǥ ͵Ȍ Ǥ ͶȌ Ǥ ȋ Ȍ ʹͲͲͷǦʹͲʹͷ ͷ ʹͲʹͷǡ ʹͲͳͲǦʹͲͳͶ ͺǦͳͲ ʹͲͳͶǤ ǡ ǣ ȋȌ Ǧ
dan Penguatan Peran Gubernur 13 Ǣ ȋȌ Ǧ ǡ ǦǢ ȋȌ Ǧ Ǥ ǡǣ
a. Peningkatan Akses dan Kualitas Pendidikan ʹͲͲͷ ȋȌ ͻ ȋȌ Ǥ ǡ ʹͲͲͺ Ǥ Ǥ ʹͲͲͺǡ ͳͳ Ǥ
b. Peningkatan Akses Pelayanan Kesehatan ǡ ǣ Ȉ ǡ Ǣ Ȉ ǡ ǡ ǡǡǢ ȋȌǤ Ǥ ʹͲͲ ʹͲͲ ͵ǡ Ͷǡ ͲǡͶ Ǥ c. Pemberdayaan Masyarakat Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ
14 Ǥ ʹͲͲǡ ȋȌ ȋʹȌ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ
Arah Kebijakan Pemerintah
PRIORITAS DAN SASARAN POKOKRPJMN 2010-2014 ȋ ȌʹͲͳͲǦʹͲͳͶ ȋ Ȍ ʹͲͲͷǦ ʹͲʹͷ Ȁ Ȁ ȋǦȌ Ȁ Ǧ Ǥ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ͳǤ