No.757/FPBS/0251/2014
MODÉL PEMBELAJARAN CONTEXTUAL TEACHING AND LEARNING (CTL) DINA NULIS KARANGAN DÉSKRIPSI (Studi Kuasi Ékspérimén ka
Siswa Kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon Taun Ajaran 2013/2014)
SKRIPSI
diajukeun pikeun nyumponan salasahiji sarat pikeun ngahontal gelar Sarjana Pendidikan Bahasa Daérah
ku Akhdi Nurhadi
NIM 0906071
JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
Model Pembelajaran Contextual
Teaching and Learning (CTL) Dina
nulis Karangan Deskripsi (Studi Kuasi
Eksperimen ka Siswa Kelas VII C
SMPN 2 Ciwaringin Kabupaten
Cirebon Taun Ajaran 2013/2014)
Oleh Akhdi Nurhadi
Sebuah skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar Sarjana pada Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
© Akhdi Nurhadi 2014 Universitas Pendidikan Indonesia
Agustus 2012
Hak Cipta dilindungi undang-undang.
LEMBAR PENGESAHAN
AKHADI NURHADI NIM 0906071
MODÉL PEMBELAJARAN CONTEXTUAL TEACHING AND LEARNING (CTL) DINA NULIS KARANGAN DÉSKRIPSI (Studi Kuasi Ékspérimén ka
Siswa Kelas C VII SMPN 2 Ciwaringin kabupaten Cirebon Taun Ajaran 2013/2014)
Disaluyuan jeung disahkeun ku: Pangaping I,
Dr. H. Yayat Sudaryat, M.Hum. NIP 196302101987031001
Pangaping II,
Hernawan, S.Pd., M.Pd. NIP 197810202003121001
Kauninga ku
Pupuhu Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni
Universitas Pendidikan Indonesia,
PERNYATAAN
Dengan ini saya menyatakan bahwa skripsi dengan judul Modél Pembelajaran Contextual Teaching And Learning (CTL) Dina Nulis Karangan Déskripsi (Studi Kuasi Ékspérimén ka Siswa Kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupaten Cirebon Taun Ajaran 2013/2014) ini beserta seluruh isinya adalah benar-benar karya saya sendiri, dan saya tidak melakukan penjiplakan atau pengutipan dengan cara-cara yang tidak sesuai dengan étika keilmuan yang berlaku dalam masyarakat keilmuan. Atas pernyataan ini, saya siap menanggung resiko/sanksi yang dijatuhkan kepada saya, apabila kemudian ditemukan adanya pelanggaran étika keilmuan dalam karya saya, atau ada klaim dari pihak lain terhadap keaslian karya saya ini.
Bandung, 20 juni 2014 Yang membuat pernyatan,
MODÉL PEMBELAJARAN CONTEXTUAL TEACHING AND LEARNING (CTL) DINA NULIS KARANGAN DÉSKRIPSI (Setudi Kuasi Ékspérimén ka
Siswa Kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupaten Cirebon Taun Ajaran 2013/2014)1
AKHDI NURHADI 2 ABSTRAK
Penelitian ini di latar belakangi, oleh rendahnya kemampuan siswa dalam menulis karangan deskripsi dan bertujuan mendeskripsikan; (1) hasil belajar siswa dalam menulis karangan deskripsi sebelum menggunakan model pembelajaran CTL, (2) hasil belajar siswa dalam menulis karangan deskripsi sesudah menggunakan pembelajaran CTL, dan (3) signifikan model pembelajaran CTL dalam pembelajaran menulis karangan deskripsi. Sumber data penelitian ini adalah 30 siswa, salah satu sekolah menengah pertama di Kabupaten Cirebon. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah kuasi eksperimen yang menggunakan desain pretest-postest one group design. Tes digunakan sebagai instrumen untuk mengumpulkan data yang dibutuhkan. Rata-rata nilai yang dicapai siswa pada waktu tes awal adalah 53,76 Tétapi sesudah dilakanakan pembelajaran menggunakan CTL hasilnya 65,1, signifikansi antara hasil pretest dan posttest, yaitu 53,76% meningkat menjadi 65,1% atau sebesar 8,26%. Dan hasil dari uji hipotesis menunjukan bahwa t itung > ttabel yaitu 5, 94 > 2, 46 yang artinya hipotesis (Ha) diterima dan hipotesis nol (Ho) ditolak. Kesimpulannya Modél pembelajaran CTL pada penulisan karangan deskripsi dianggap signifikan dalam meningkatkan kemampuan menulis karangan deskripsi bahasa Sunda siswa kelas VII-C SMPN 2 Ciwaringin Kabupaten Cirebon taun ajaran 2013-2014. Kepada guru yang ingin menggunakan Model ini ada beberapa hal yang perlu di perhatikan guru, yaitu dalam mengkondisikan ruangan kelas, memotifasi siswa yang sesuai dengan tingkatannya, mematangkan materi untuk proses pembelajaran ini.
Kata kunci: contextual teaching learning, karangan deskripsi, menuilis.
________________________________ 1
Skripsi ini dibimbing oleh Dr. H Yayat Sudaryat, M.Hum dan Hernawan, S.Pd., M.Pd 2
LEARNING MODEL OF CONTEXTUAL TEACHING AND LEARNING (CTL) ON WRITING DESCRIPTIVE TEXT (A QUASI EXPREIMENT
STUDY AT VII GRADERS IN SMPN 2 CIWARINGIN CIREBON IN 2013/2014 ACADEMIC YEAR)1
AKHDI NURHADI 2 ABSTRACT
The low students’ skill in writing descriptive text was the background of this research. The objectives of present research are describing; (1) students’ learning results in writing desrcriptive texts before using CTL learning model, (2) srudents’ learning results in writing descriptive texts after empoying CTL learning, and (3) teh CTL learning model significance in writing descriptive texts learning. The data reseources of this research were 30 students of one junior high school in Cirebon. The method employed in this research was quasi experiment using prestest-posttest one group design. The test is used as the instrument in collecting data. Teh average of students’ pretest scores is 53.76, and 65.1 is the average of students’ posttest scores. The significance between pretest and posttest is 8.26%. The result of hyphothesis testing shows that tobserved > ttable or 5.94 > 2.46. It means that alternative hyphothesis (Ha) is accepted and null hyphothesis (Ho) is rejected. To conclude, CTL learning model is assumed significant in increasing descriptive texts writing skill of SMPN 2 Ciwaringin Cirebon seventh grade students in 2013-2014 academic year. It is recommended for teachers who are willing to use this model to considered the condition of classroom, motivate students based on their level, and to be well prepared for this learning process.
Keywords: CTL, decriptive texts, writing skill
_____________________ 1)
Skripsi ini dibimbing oleh Dr. H Yayat Sudaryat, M.Hum dan Hernawan, S.Pd., M.Pd 2)
DARTAR EUSI
Kaca
PANGJAJAP……….. i
TAWIS NUHUN………. ii
ABSTRAK……….. iv
DAFTAR EUSI……….. v
DAFTAR TABÉL……….. ix
DAFTAR DIAGRAM……… x
DAFTAR BAGAN……….. xi
DAFTAR LAMPIRAN……….. xii
DAFTAR SINGGETAN……… xiii
BAB 1 BUBUKA 1.1 Kasang Tukang Masalah……….. 1
1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah………... 4
1.2.1 Watesan Masalah.……… 4
2.2.2 Rumusan Masalah……… 4
1.3 Tujuan Panalungtikan……….. 5
1.3.1 Tujuan Umum………..…………... 5
1.3.2 Tujuan Husus………... 5
1.4 Mangpaat Panalungtikan……… 5
1.4.1 Mangpaat Téoritis………... 5
1.4.2 Mangpaat Praktis………. 5
1.5 Raraga Tulisan………... 6
BAB II ULIKAN TÉORI, RARAGA MIKIR JEUNG HIPOTÉSIS 2.1 Modél Pembelajaran………... 7
2.1.1 Rumpun Modél Pembelajaran……… 8
2.1.2 Komponén Modél Pembelajaran……… 11
2.2 Contectual Teaching and Learning (CTL)……….… 12
2.2.1 Sejarah CTL………... 12
2.2.3 Ciri-ciri CTL……….……….……… 14
2.2.4 Oriéntasi Modél Pembelajaran CTL…….……….. 15
2.2.5 Prinsip Modél Pembelajaran CTL………... 15
2.2.6 Peran/ Tugas Guru jeung Siswa………... 15
2.2.7 Léngkah-léngkah Modél CTL………...… 16
2.3 Nulis………. 17
2.3.2 Fungsi Nulis………. 17
2.3.3 Tujuan Nulis……… 18
2.3.4 Mangpaat Nulis……… 18
2.3.5 Rupa-rupa Tulisan……….. 19
2.3.6 Léngkah-léngkah Nulis……….. 22
2.3.6.1 Pamarekan Prosés……… 22
2.3.6.2 Pamarekan Produk……… 23
2.3.6.3 Pamarekan Genre……….. 24
2.3.7 Eusi Karangan………. 24
2.4 Karangan Déskripsi………. 25
2.4.2 Ciri-ciri Karangan Déskripsi………... 25
2.4.3 Rupa-rupa Karangan Déskripsi……….. 26
2.4.4 Léngkah-léngkah Nulis Karangan Déskripsi………. 26
2.5 Paragraf………. 27
2.5.1 Fungsi Paragraf……… 27
2.5.2 Struktur Paragraf……….. 28
2.5.3 Jenis-jenis Paragraf……….. 29
2.5.4 Kriteria Paragraf nu Hadé……… 30
2.5.5 Cara Mekarkeun Paragraf………. 31
2.6 Pembelajaran Nulis Karanga Déskripsi dina Standar Kompeténsi Mata Pelajaran Basa jeung Sastra Sunda di SMP/MTS …………. 32
2.6.1 Fungsi jeung Tujuan Pembelajaran Basa jeung Sastra Sunda……. 32
2.6.1.1 Fungsi………... 32
vii
2.6.2 Standar Kompeténsi Lulusan SMP/MTS………. 33
2.6.3 Standar Kompeténsi jeung Kompeténsi Dasar Pembelajaran Nulis di SMP/MTS Kelas VII C……… 34
2.6.4 Evaluasi Hasil Karangan……….. 35
2.7 Raraga Mikir……… 36
2.8 Asumsi jeung Hipotésis……….. 37
2.8.1 Asumsi………. 37
2.8.2 Hipotésis………. 37
BAB III METODE PANALUNGTIKAN 3.1 Lokasi jeung Sumber Data………. 38
3.1.1 Lakosai Panalungtikan………... 38
3.1.2 Sumber Data Panalungtikan……….. 38
3.2 Desai Panalungtikan……….. 38
3.3 Variabel Panalungtikan jeung Wangenan Oprasional…….……. 3.3.1 Variabel Panalungtikan……….. 39
3.3.2 Wangenan Oprasional……….……… 39
3.4 Instrumen Panalungtikan……… 40
3.5 Tehnik Ngumpulkeun Data….……… 42
3.6 Tehnik Nganalisis Data…..………. 42
3.7 Uji Sifat Data…………..……… 45
3.7.1 Uji Normalitas……… 45
3.7.2 Uji Homogenitas….……… 48
3.7.3 Uji Gain………….………. 49
3.7.4 Uji Hipotésis……… 50
BAB IV DÉSKRIPSI JEUNG ANALISIS DATA 4.1 Kemampuan Awal Siswa dina Nulis Karangan Déskripsi……… 53
4.3 Analisis Béda Signifikan antara Kamampuh Awal jeung Ahir dina Nulis Déskripsi Saméméh jeung Sabada Ngagunakeun
Modél Pembelajaran CTL tipe Modéling……….……… 59
4.3.1 Uji Sifat Data……….………... 59
4.3.1.1 Uji Normalitas Data Pretest……….……….. 60
4.3.1.2 Uji Normalitas Data Posttest……….……. 64
4.3.1.3 Uji Homogenitas Data Pretest jeung Data Posttest……….….. 69
4.3.2 Uji Gain………... 70
4.3.3 Uji Hipotésis………..……….. 71
4.4 Pedaran Hasil Panalungtikan………... 73
BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN 5.1 Kacindekan………. 74
5.2 Saran……… 75
DAFTAR PABUKON... 77
LAMPIRAN-LAMPIRAN……….. 80
BAB 1 BUBUKA
Dina Bab hiji dipedar bubuka anu ngawengku; (1) kasang tukang masalah, (2) watesan jeung rumusan masalah, (3) tujuan panalungtikan, (4) mangpaat panalungtikan, jeung (5) raraga tulisan.
1.1 Kasang Tukang Masalah
Dina kaparigelan basa aya opat aspék, nya éta ngaregepkeun, nyarita, maca jeung nulis. Nurutkeun Tarigan (2008, kc. 3-4) nulis mangrupa hiji kagiatan anu produktif jeung éksprésif. nurutkeun Iskandarwassid (2004, kc. 156) yén kagiatan nulis (9%), maca (16%), nyarita (30%), jeung ngaregepkeun (45%). Ku kituna ieu pamadegan, kaparigelan nulis mangrupa hal anu langka dina ngangunakeun basa. Dumasar kana wawancara teu terstruktur jeung salasahiji guru di SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon, masalah anu aya dina pangajaran basa Sunda nya éta langkana guru basa Sunda anu ngawulang di sabudeureun wilayah Cirebon jeung guru-guru anu ngeusi mata palajaran basa Sunda téh guru urang Sunda anu aya di Cirebon tapi lain ti jurusanna, upama masalah dina, siswana nya éta siswa teu loba apal kekecapan basa Sunda, siswa teu parigel dina ngagunakeun basa Sunda, siswa teu bisa ngebrehkeun ide dina basa Sunda, siswa kurang dina nulis karangan, siswa kurang mampuh nagdamal kalimah ngagunakeun basa Sunda, jeung siswa kurang minat dina pangajaran nulis basa Sunda.
Pembelajaran memang teu leupas tina sabaraha komponén pangajaran, kayaning: tujuan, siswa, bahan, guru, métodeu, modél, alat praga, jeung évaluasi. Komponén-komponén éta teu bisa gawé sorangan, tapi anu hiji jeung nu lianna pakuat-kait tur silih rojong kalawan harmonis pikeun ngahontal tujuan anu geus ditangtukeun (Slameto, 2013. Kc. vi) Ku kituna komponén ieu bisa disebut sistim anu geus baku.
salaku subjek jeung objek belajar (Sanjaya, 1013, kc 13).
Perencanaan tangtu miboga peran nu penting dipigawé ku guru pikeun prosés pangajaran, anu ngarahkeun guru jeung siswa kana tujuan pembelajaran dumasar KIKD (Kompéténsi Inti jeung Kompéténsi Dasar), indikator pembelajaran jeung GBPP (Garis-Garis Besar Program Pembelajaran) widang setudi basa Sunda nu disusun dumasar Peraturan Daérah Provinsi Jawa Barat No.5 (Taun. 2006) Ngenaan Ngamumulé Basa, Sastra, jeung Aksara Daérah nu netepkeun Basa Daérah, di antarana Basa Sunda, diajarkeun ti TK nepi ka SMA / SMK / MA di Jawa Barat.
Patali jeung éta hal, guru kudu bisa milih jeung nangtukeun modél nu mana anu luyu tur éféktif pikeun nepikeun bahan pangajaran. Dina hasil panalungtikan Rahman (2009, kc. 9) di kota Bandung taun 2005 di SMP-SMA geus aya 32 modél pembelajaran anu geus dianggo. jaba ti éta dina buku Johnson (2011) salasahiji modél pangajaran anu bisa dipaké ku guru pikeun nepikeun bahan pangajaran nya éta CTL (Contextual Teaching and Learning). CTL salasahiji modél anu bisa dijadikeun métodeuu alternatif dina nangtukeun pembelajaran anu digunakeun ku guru dina ngalakukeun tindakan pikeun ngungkulan masalah pangajaran.
Modél pembelajaran mangrupa pedoman pikeun guru jeung murid dina ngalaksanakeun prosés diajar-ngajar Joyce &Weil (dina Rahman, 2009, kc. 7). Ari nurutkeun Kemp (dina Rahman, 2009, kc. 7) ngahartikeun modél pembelajaran mangrupa hiji perencanaan pembelajaran (desain instrucsional) anu digunakeun dina nangtukeun maksud jeung tujuan unggal topik/pokok basan (goals topics, and purposes), nganalisis karakteristik warga belajar (leaner charactristics), nyusun tujuan instructional husus (learning objectives), milih isi pembelajaran (subject content), ngalaksanakeun pratest (pra assesment), ngalaksanakeun kagiatan diajar-ngajar/sumber pembelajaran (teaching learning activities/resources), ngarojong kana pelayanan (suport services), ngalaksanakeun evaluasi (evaluation), jeung ngadamel revisi.
3
siswa, bari ngadorong siswa matalikeun kaweruh nu di cangkingna jeung ngalarapkeun dina kahirupan sapopoé. Siswa ngajieun hubungan-hubungan penting anu ngahasilkeun ma’na kana ngalaksanakeun pembelajaran anu diatur sorangan, gawe bareng, mikir kritis, jeung kréatip, ngahargaan jalma nu lianna, nyumponan targét anu luhur, jeung boga peran dina pancén-pancén panalungtikan auntentik (Johnson, 2011, kc. 88).
Pedaran anu ngabahas pembelajaran Contextual teaching and learning dina nulis karanga kiwari geus kawilang loba boh nu mangrupa artikél, makalah boh mangrupa hasil panalungtikan. Panalungtikan nu medar perkara nulis karangan di antarana: Téhnik Contextual Teaching and Learning (CTL) dina Pangajaran Nulis Karangan Éksposisi “Studi Kuasi Eksperimen Pangajaran Nulis di Kelas VII Siswa SMP Negeri 15 Bandung” (Déwi Nurliansyih, 2007).
Éta panalungtikan medar modél CTL tipe inkuiri anu nganalisis karangan nulis éksposisi dumasar kana lengkah-lengkah anu kapanggihan. Saperti panalungtikan nu geus disebutkeun tadi, panalungtikan ieu ogé sarua baris medar tina kamampuh siswa anu nganggo modél CTL, nangin anu béda nya éta dina lebah tujuan anu di uji coba téh nagunakeun modél tipe modeling, jaba ti éta bahan ajar anu ditalungtikna ogé, kamampuh siswana anu Béda, nu ayeuna dina pembelajaran nulis karangan déskripsi anu saméméhna dina pangajaran nulis karangan ngagunakeun eksposisi. Kitu deui sumber data siswa boga kasangtukang anu Béda nya éta siswa anu mikasang dua basa daerah anu Béda nya éta basa Sunda jeung basa Jawa Cirebon.
1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah 1.2.1 Watesan Masalah
Dumasar kana kasang tukang panalungtikan diluhur aya sababaraha masalah anu muncul di antarana langkana guru basa Sunda, siswa teu loba apal kekecapan basa Sunda, siswa teu parigel dina ngagunakeun basa Sunda, siswa kurang dina nulis karangan, siswa teu bisa ngebrehkeun ide dina basa Sunda, siswa kirang mampuh ngadamel kalimah dina basa Sunda, siswa kurang minat dina pangajaran nulis basa Sunda. Tina masalah diluhur di watesan, dipedar modél CTL tipe modeling dina pembelajaran nulis karangan déskripsi siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon. Aspék-aspék anu dititénan dina karangan déskripsi nya éta (1) kualitas lingkup jeung eusi, (2) organisasi jeung tampilan eusi, (3) Komposisi/struktur kalimah, (4) kohési jeung kohérénsi, (5) gaya jeung wangun basa (6) éjahan, (7) karapihan tulisan jeung kabersihan, (8) respék aféktif guru kana karya tulis.
Ku kituna ieu panalungtikan di watesan dina kagiatan nulis karangan déskripsi ka siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon dina pembelajaran nulis karangan déskripsi ngagunakeun modél pembelajarn CTL tipe modeling.
1.2.2 Rumusan Masalah
Dumasar kana kasang tukang panalungtikan, aya sababaraha masalah anu perlu dirumuskeun, saperti ieu di handap.
a. Kumaha kamampuh siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon dina nulis karangan déskripsi saméméh ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling ?
b. Kumaha kamampuh nulis siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon dina nulis karangan déskripsi sabada ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling ?
5
1.3 Tujuan Panalungtikan 1.3.1 Tujuan Umum
Tujuan umum dina ieu panalungtikan nya éta pikeun mikanyaho jeung ngadéskripsikeun éféktif heunteu modél CTL tipe modeling dina ningkatkeun kamampuh nulis karangan déskripsi pikeun siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon Taun Ajar 2013/2014.
1.3.2 Tujuan Husus
Sacara husus ieu panalungtikan miboga tujuan pikeun mikanyaho tur ngadéskrispsikeun.
a. Kamampuh siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014 dina nulis karangan déskripsi saméméh ngagunakeun modél CTL tipe modeling,
b. Kamampuh siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014 dina nulis karangan déskripsi sabada ngagunakeun modél pengajaran CTL tipe modeling, jeung
c. Béda anu signifikan kamampuh nulis déskripsi saméméh jeung sabada modél pembelajaran CTL tipe modeling dina nulis karangan déskripsi ka Siswa Kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014.
1.4 Mangpaat Panalungtikan 1.4.1 Mangpaat Téoritis
Mangpaat téoritis dina ieu panalungtikan nya éta pikeun ngeuyeuban jeung neleman élmu pangaweruh hususna dina modél pembelajaran CTL anu dipaké dina nulis karangan déskripsi. Salian ti éta dipiharep ieu hasil panalungtikan bisa jadi réfrénsi pikeun guru dina nepikeun bahan ajar sangkan kualiats atikan basa Sunda siswa ngaronjat.
1.4.2 Mangpaat Praktis
a. Dijadikeun alternatif dina modél pengajaran di kelas sangkan bisa ngaronjatkeun pangajaran nulis karangan déskripsi.
b. Pikeun mantuan bangbaluh guru sangkan bisa mekarkeun kaparigelan dina nulis karangan déskripsi
c. Ngaronjatkeun kaparigelan siswa dina nulis hususna nulis karangan déskripsi, ngalatih siswa dina mekarkeun basa jeung pangaweruh anu dipindangkeun dina wangun karangan déskripsi.
1.5 Raraga Tulisan
Sistematika panulisan dina ieu panalungtikan skripsi diwangun ku lima bab utama anu eusina nya éta bab 1 mangrupa bubuka nu eusina ngajelaskeun kasang tukang masalah anu baris ditalungtik, watesan masalah jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, boh mangpaat téoritis boh mangpaat praktis, sarta raraga tulisan.
Dina bab 2 dipedar ulikan téori, raraga mikir jeung hipotésis anu nagwengku modél pembelajaran, modél pembelajaran CTL, nulis, karangan déskripsi, eusi karangan, paragraf, raraga mikir, asumsi jeung hipotésis.
Dina bab 3 dipedar métodeu panalungtikan, eusina ngawengku lokasi panalungtikan, Sumber data panalungtikan, desain panalungtikan, variabel jeung wangenan oprasional, instrumén panalungtikan, téhnik ngolah data, cara meunteun karangan déskripsi, uji sifat data, uji hipotésis.
Dina bab 4, didéskripsikeun tina hasil panalungtikan, anu nagwengku prak-prakan panalungtikan, serta medar kaéféktifan modél CTL déskripsi tipe modeling dina nulis karangan déskripsi.
BAB III
MÉTODE PANALUNGTIKAN
Dina Bab tilu dibahas métode panalungtikan, eusina ngawengku, (1) lokasi, sumber data panalungtikan, (2) desain panalungtikan, (3) variabel jeung wangenan operasional, (4) instrumén panalungtikan, (5) téhnik ngolah data, (6) cara meunteun karangan déskripsi, (7) uji sifat data, jeung (8) uji hipotésis.
3.1 Lokasi, Sumber Data 3.1.1 Lokasi Panalungtikan
Lokasi/tempat panalungtikan dilaksanakeun di SMP Negeri 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon anu peureunahna aya di Propinsi Jawa Barat. SMPN 2 Ciwaringin aya di Jln, Jend. Uripsumoharjo., Desa. Bringin., Kec. Ciwaringin., Kab. Cirebon. Belah kalér sakola watesan jeung pasawahan tuluy watesan jeung sakola SMAN 1 Ciwaringin Kabupatén Cirebon, lebah kidulna watesan jeung lapangan bola, jeung bumi warga, dibelah kulon watesan jeung SD. Desa Bringin, Kec. Ciwaringin, Kab. Cirebon, jeung lebah wétan watesanan jeung pasawahan. Kaayaan masyarakatna ngagunakeun basa Jawa Cirebon anu ngabalukarkeun basa Sunda teu dipaké dina kahirupan di masyarakatna iwal ti masyarakan anu ti wilayah Sunda ku kituna panalungti netepkeun ieu sakola minangka lokasi panalungtikan.
3.1.2 Sumber Data Panalungtikan
Sumber data dina ieu panalungtikan nya éta siswa kelas VII-C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon, jumlah siswana 30 urang, anu ngawengku 17 siswa jeung 13 urang siswi.
3.2 Desain Panalungtikan
siswa dina hiji group, anu ngayakeun lembar tés saméméh ayana perlakuan anu disebut (pretest). Tuluy ngukur kamampuh siswa sabada ayana perlakuan anu disebut (posttest) atawa tés ahir. Pola desain panalungtikan bisa dititénan dina tabél ieu di handap.
Tabél 3.2
O
1 = Nilai pretest (saméméh dibéré diklat)O
2 = Nilai posttest (sabada dibéré diklat)(Sugiyono, 2011, kc. 112)
3.3 Variabel jeung Wangenan Operasional 3.3.1 Variabel Panalungtikan
Variabel paalungtikan nurutkeun Sugiono (2011, kc. 63) nya éta sakabeh hal dina wangun naon wae nau di tetepkeun ku panalungtik pikeun di talungtik anu ngahasilkeun informasi tina nu di talungtik, tuluy di tarik kasimpulanna.
Panalungtikan ieu ngahasilkeun Variabel independeun (X) atawa variabel bebas jeung variabel Dependen (Y) atawa variabel kauger. Modél pembelajaran CTL mangrupakeun anu jadi variabel independen (X) dina ieu panalungtikan jeung nulis karangan déskripsi jadi variavel dependen (Y) dina ieu panalungtikan.
3.3.2 Wangenan Oprasional
a) Modél Pengajaran Contextual Teaching and Learning (CTL). Konsep diajar anu mantuan guru ngaitkeun bahan anu diajarkeun jeung dunya nyata siswa, bari ngadorong siswa matalikeun kaweruh nu dicangkingna kana larapan dina kahirupan sapopoé (Sudaryat, 2004, kc. 41);
b) Nulis (Tulis) nya éta kagiatan nepikeun pesan (gagasan, rasa, jeung kahayang) nuliskeun lambang- lambang tulisan (grafis) dumasar aturan jeung langkep; c) Karangan déskripsi teh nya éta wacana anu eusina ngebrehkeun kagiatan indra
(panempo, panguping, pangrasa, panyabak jeung pangambeu) anu mangrupa hasil tina pangalamam (Sudaryat, 2003, kc. 51-52).
40
3.4 Instrumén Panalungtikan
Instrumén nu digunakeun dina panalungtika ieu dua kali nya éta lembar tés dilaksanakeun pretest jeung posttest. Pretest mangrupa tés awal anu tujuanna ngukur kamampuhh siswa dina nulis karangan déskripsi saméméh aya perlakuan atawa diajar hiji hal, posttest mangrupa tés ahir atawa tés sabada ayana perlakuan atawa (treatment) ngagunakeun modél CTL tipe modeling. Fomat tés saperti ieu di handap.
Tés Ngarang Jieun hiji karangan nau katangtuanna: 1. Warna karanganna Déskripsi!
2. Panjang karangan minimal sakaca polio, gunakeun aturan tulis anu bener tur hadé!
3. Pilih salasahuji tema ieu di handap: a. Gambarkeun kaayan sakola b. Gambaran kaayan di imah 4. Komponén nu dipeunteun:
a. Kualitas lingkup jeung eusi, b. Organisasi jeung tampilan eusi, c. Komposisi/struktur kalimah, d. Gaya jeung wangun basa, e. Éjahan,
Lembar Karangan Siswa Wasta :
Nis : Kelas :
(Judul)
Hasil karangan siswa……… ……… ……… ………..……… ……… ………..……… ………..
……… ………..……… ……… ……… ……… ………
……….
42
3.5. Téhnik Ngumpulkeun Data
Téhnik anu digunakeun dina ngumpulkeun data nya éta téhnik tés. Tés tulis iéu di laksanakeun dua kali, tés awal dipaké pikeun ngukur kamampuh, kaparigelan, pangaweruh, intelegensi, kamampuh jeung bakat anu dipimilik ku siswa tuluy ngayakeun tindakan/perlakuan jeung ngayakeun Posttest pikeun nempo kumaha kamampuh ahir siswa sanggeus ayana perlakuan/tindakan pembelajaran ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling.
Léngkah-léngkah téhnik ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan baris dipedar saperti ieu di handap.
1) Ngayakeun tés ka siswa pikeun mikanyaho kamampuh awal siswa dina nulis karangan déskripsi ngagunakeun basa Sunda.
2) Panalungtik nangtukeun pakakas anu baris dipaké pikeun ngaplikasikeun modél pembelajaran CTL tipe modeling.
3) Ngalaksanakeun prosés pembelajaran nulis karangan basa Sunda ngagunakeun modél CTL tipe modeling.
4) Sabada ngalaksanakeun treatment ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling tuluy dilaksanakeun posttest/tés ahir sabada tindakan pikeun mikanyaho pangaweruh siswa dina nulis karangan basa sunda ngadunakeun modél CTL tipe modeling.
3.6 Téhnik Nganalisis Data
Téhnik nganalisis data dina ieu panalungtikan ngaliwatan léngkah-léngkah saperti ieu di handap.
1) Mariksa hasil pretest jeung posttest
2) Mariksa hasil pretest jeung posttest siswa ngagunakeun pedoman meunteun saperti dina tabél 3.3 dumasar kana éta pedonam, sekor maksimal karangan siswa nya éta 100.
Patokan anu anggo pikeun ngajen (meunteun) tulisan karangan déskripsi anu dicutat di antarana nurutkeun Iskandarwassid jeung Sunendar (2011, kc. 250): 1) Kualitas jeung ruang lingkup eusi
3) Komposisi/struktur kalimah 4) Kohési jeung kohérénsi 5) Gaya jeung wangun basa 6) Éjahan
7) Karapihan tulisan jeung kabersihan. 8) Respon aféktif guru kana karya tulis
Tina dalapan kriteria nurutkeun Iskandarrwasid jeung Sunendar (2011, kc. 250) di luhur baris dicindekeun jadi genep kriteia kusabab dina aspék ka opat (kohési jeung kohérési) bisa diasupkeun kana aspék setruktur kalimah, jeung aspék no dalapan teu dipaké sabab éta aspék dipaké pikeun menteun pikeun guruna jadi dipedar ngenaan peunteun unggal aspékna kususna kanggo ngajen siswa bisa ditingali kana tabél ieu di handap.
Tabél 3.3
Poin-Poin Kriteria dina Peuteun Karangan
No Kriteria Peunteun Tingkatan Sekor
(1) (2) (3) (4)
1 Kualitas jeung ruang lingkup eusi.
Eusi, tema luyu jeung informasi leungkeup
Eusi, tema luyu jeung informasi cukup serta bisa mekarkeun Eusi, tema luyu, informasi kurang leungkep, kurang ngamekarkeun Eusi, tema luyu tapi teu bisa nepikeun informasi
Eusi, tema teu saluyu, teu nepikeun informasi
2 Organisasi jeung panyajian eusi Eusi teu saluyu jeung tema, pragraf kurang dimekarkeun
44
Kurang jentre, kurang puguh, teu ngaguluyur, teu puguh.
Teu Jentre, teu puguh, teu ngaguluyur, teu puguh
8
4
4 Gaya jeung wangun basa Ngandung diksi, wangun basa konsisten, teu nimbulkeun imajinasi Ngandung diksi, wangun basana konsisiten, rada nimbulkeun imajinasi Ngandung diksi, wangun basa teu konsisten, kurang niimbukeun imajinasi
Teu ngandung diksi, wangun basa teu konsisten, teu nimbulkeun imajinasi Teu ngadung diksi, basa kumalayon, teu nimbulkeun imajinasi
Kasalahan (1-5) tp teu ngarobah harti Salahan(1-15) tp teu ngarobah harti Kasalahan leuwih 15 harti teu jelas Teu make palanggeuran 6 Karapihan tulisan jeung
kabersihan.
Rapih, kabaca, teu aya corétan Rapih, kabaca, aya sababaraha corétan
Kurang rapih, kabaca, aya corétan Teu rapih, kurang kabaca, loba corétan
Peunteun ahir ngagunakeun rumus:
Katerangan: Peunteun < 70 siswa dianggap can mampuh nulis karaangan déskripsi.
Tabél 3.4
Peunteun saméméh jeung sabada siswa dina nulis karangan déskripsi No Absen 1 2 3 4 5 6 p % Tafsiran
Tafsiran = Tina Hasil Penunteun Karangan
3.7 Uji Sifat Data
Dina ieu panalungtikan, uji normalitas ngaliwatan sababaraha léngkah, nya éta:
1) Nangtukeun nilai panggedéna jeung pangleutikna. 2) Ngitung rentang (r) ngagunakeun rumus ieu di handap:
3) Nangtukeun jumlah kelas interval, kalawan rumus: r = peunteun pangluhurna-peunteun panghandapna
46
4) Nangtukeun panjang kelas interval
5) Nyieun tabél frékuénsi peunteun tés awal jeung tés ahir kalayan ngagunakeun tabél ieu di handap:
Tabél 3.4
Format Frékuensi Peunteun Pretest jeung Posttest
No Kelas Interval fixi 2
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
1
2 ∑
6) Ngitung rata-rata (mean) peunteun tés awal jeung tés ahir kalayan ngagunakeun rumus ieu di handap:
Katerangan:
̅ = rata-rata (mean) ∑ = jumlah
Fi = jumlah data Xi = nilai tengah
(Sudjana, 2005: 70)
7) Ngitung standar déviasi, carana nya éta P kr
� ∑∑���� ��
8) Ngitung frékuénsi obsérvasi jeung frékuénsi ékspéktasi. Carana nya éta: a) Nyieun tabél frékuénsi obsérvasi jeung frékuénsi ékspéktasi.
Tabél 3.5
Format Frékuénsi Observasi jeung Frékuénsi Ékspéktasi Pretest Interval Oi BK
Handap
BK
Luhur Z1 Z2 L Ei X
2
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)
∑
b) Nangtukeun Oi (frékuénsi obsérvasi) c) Nangtukeun batas kelas interval (bk)
d) Ngitung (transformasi normal standar bébas kelas)
e) Nangtukeun Ztabél
f) Ngitung lega kelas interval (L)
g) Ngitung frékuénsi ékspéktasi, ku cara:
h) Nangtukeun nilai X2 (chi kuadrat)
(Sudjana, 2005:273) bk − x̅ sd
L = Ztabél1 – Ztabél2
Ei = n x L
48
i) Nangtukeun darajat kabébasan (dk)
(Sudjana,2005:293) j) Nangtukeun harga X2tabél
k) Nangtukeun normalitas ngagunakeun kritéria ieu di handap:
(a) Lamun X²itung < X²tabél, hartina data atawa populasi distribusina normal.
(b) Lamun X²itung > X²tabél, hartina data atawa populasi distribusina teu normal.
Sanggeus dilaksanakeun uji normalitas, sarta data nu dihasilkeunana normal, hal anu kudu dilakukeun satuluyna nya éta uji homogénitas varian nu fungsina pikeun nangtukeun uji paramétrik nu luyu.
3.7.2Uji Homogénitas
Uji homogénitas nya éta uji sipat data nu tujuanana pikeun mikanyaho homogén henteuna sampel tina populasi anu sarua.
Léngkah-léngkah pikeun nangtukeun homogénitas nya éta: 1) Ngitung variasi masing- masing kelompok
Variansi tés awal
Variansi tés ahir
(Sudjana, 2005: 95) 2) Ngitung harga variasi (F)
dk = k - 3
S1 =
∑fi �� − ��.��
� �−
S2 =
∑fi �� − ��.��
� �−
3) Ngitung derajat kabébasan (dk)
4) Nangtukeun harga é
5) Nangtukeun homogén henteuna data dumasar kana kritéria ieu di handap. Saupama Fitung < Ftabél hartina variasi sampel homogén.
Saupama Fitung > Ftabél hartina variasi sampel teu homogén.
(Sudjana, 2005:250)
3.7.3 Uji Gain
Uji gain miboga tujuan pikeun nangtukeun naha aya béda anu signifikan antara hasil pretest jeung posttest. Hasil tina uji gain, bisa meunangkeun gambaran ngeunaan pangaruh digunakeunana modél pembelajaran CTL dina nulis karangan déskripsi siswa kelas VII C SMPN2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014. Léngkah-léngkah dina uji gain nya éta ngagunakeun tabél ieu di handap.
Tabél 3.7
Uji Gain (d) Tingkat Kamampuhh Nulis Karangan Déskripsi No Absen Pre-tést Post-tést D
(1) (2) (3) (4) (5)
1 2
Uji Hipotésis
Dina uji hipotésis aya dua cara. Kahiji, saupama data hasil uji normalitas nuduhkeun yén éta data miboga distribusi data anu normal, dina nguji éta data hipotésisna ngagunakeun statistik paramétris kalawan ngagunakeun uji t-tés. Kadua, saupama data hasil uji normalitas téh nuduhkeun yén data miboga distribusi data anu teu normal, dina nguji éta data hipotésisna ngagunakeun statistik nonparamétris kalawan ngagunakeun uji Wilcoxon.
50
1) Statistik Paramétris
Statistik paramétris digunakeun nalika data miboga distribusi anu normal. Léngkah-léngkah dina statistik paramétris nya éta saperti ieu di handap.
a) Ngitung rata-rata (mean) tina béda antara peunteun tés awal jeung peuteun tés ahir. Rumusna nya éta:
b) Ngitung darajat kabébasan (dk), rumusna nya éta:
c) Ngitung jumlah kuadrat déviasi, rumusna nya éta:
d) Ngitung t, rumusna nya éta:
Katerangan:
t = tés signifikansi
Md = rata-rata (mean) tina béda antara hasil tés awal jeung tés ahir ∑x²d = jumlah kuadrat déviasi
n = jumlah subyék dina sampel
e) Ditarima henteuna hipotésis dumasar kana kritéria ieu di handap.
Lamun t > t é hartina hipotésis ditarima, yén modél pembelajaran CTL éféktif dina ngaronjatkeun kamampuh nulis karangan déskripsi siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014.
� ∑
dk= n-1
∑ ∑ − ∑
��
Lamun t < t é hartina hipotésis ditolak, yén modél peembelajaran CTL teu éféktif dina ngaronjatkeun kamampuh nulis Karangan déskripsi siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014.
2) Statistik Non-Parametris
Statistik Non-Paramétris digunakeun saupama data hasil uji normalitas téh nuduhkeun yén data miboga distribusi data anu teu normal, dina nguji éta data kalawan ngagunakeun uji Wilcoxon.
Numutkeun Sudjana (2005: 450) léngkah-léngkah uji Wilcoxon, di antarana waé, nya éta:
a) asupkeun peunteun pretest siswa kana kolom ka-2 (XA1); b) asupkeun peunteun posttest siswa kana kolom ka-3 (XB1);
c) itung bédana antara pretest jeung posttest ku cara XA1-XB1 tuluy asupkeun hasilna kana kolom ka-4;
d) nangtukeun jenjang ku cara ngurutkeun hasil béda tina kolom ka-4 ti mimiti nilai béda anu pangleutikna nepi anu panggedéna;
e) sanggeus diurutkeun (misalna aya nilai nu sarua), pikeun nangtukeun jenjangna, éta nilai téh dijumlahkeun tuluy dibagi dua. Nilai tina hasil ngabagi téh mangrupa hasil jenjangna;
f) sanggeus diurutkeun, asupkeun nilai jenjang JB kana kolom ka-5;
g) ngasupkeun nilai jenjang anu positif kana kolom ka-6, misalna aya nilai béda anu négatif asupkeun kana kolom ka-7;
h) tingali kana tabél harga-harga kritis uji Wilcoxon, misal jumlah n = 23 kalawan ngagunakeun taraf kasalahan 5% Wtabél = 73;
i) data anu geus diitung tuluy diasupkeun kana tabél uji Wilcoxon ieu di handap.
Tabél 3.6 Tabél Uji Wilcoxon
No XA1 XB1 Béda Tanda Jenjang
XA1-XB1 Jenjang + -
52
Katerangan:
XA1 : Peunteun pre-tést XB1 : Peunteun post-tést
a) ditarima henteuna hipotésis dina uji Wilcoxon ngagunakeun kriteria ieu di handap.
Saupama Witung(-) < Wtabél dumasar taraf nyata nu ditangtukeun, hartina Ha ditarima, yén modél pembelajaran CTL éféktif pikeun ngaronjatkeun kamampuh nulis karangan déskripsi siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014.
Bab V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Dumasar kana hasil panalungtikan, jeung pedaran kamampuh nulis karangan déskripsi siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014 anu nganggo modél pembelajaran CTL tipe modeling bisa dicindekeun ieu di handap.
a. Kamampuh siswa kelas VII C SMPN 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014 dina nulis karangan déskripsi basa Sunda saméméh ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling miboga peunteun pretest rata-ratana 53,76, peunteun aspék tina eusi miboga rata-ratana 52, peunteun aspék organisasi dina karangan siswa moboga rata-rata 57, peunteun aspék dina komposisi karangan siswa moboga rata-ratana 51, peunteun wangun basa dina karangan déskripsi siswa boga peunteun rata-rata siswana 47, peunteun éjahan dina karangan siswa boga peunteun rata-rata siswana 59, peunteun karapihan tulisan siswa dina nulis karangan déskripsi miboga peunteun rata-ratana nya éta 62. Hasil tina pretes nuduhkeun yén kamampuh siswa dina nulis karangan déskripsi tina 30 jumlah siswa aya 3 siswa anu bisa nulis karangan déskripsi atawa 10% meunang peunteun 70.
75
karangan déskripsi atawa 30% meunang peunteun 70, jeung anu teu acan nyumponan kana peunteun aya 20 siswa.
c. Aya béda anu signifikan antara rata-rata pretest jeung rata-rata posttest kamampuh nulis karangan déskripsi siswa kelas VII-C SMPN2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013/2014 saméméh jeung sabada ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling. Rata–rata aya peningkatan 8, 26 % hasil uji hipotesis, yén titung > ttabel nya éta 5, 94 > 2, 46 anu hartina hipotsis alternatif (Ha) ditarima sarta hipotesis (H0) ditolak.
Dumasar kana hasil ieu panalungtikan, bisa dicindekeun yén aya béda antara kamampuh nulis karangan déskripsi siswa kelas VII-C SMPN2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013-2014 saméméh jeung sabada ngangunakeun modél pembelajaran CTL signifikan 8,26 %. Rata-rata kamampuh nulis karangan déskripsi siswa Kelas VII-C SMPN2 Ciwaringin taun ajaran 2013-2014 ngaronjat sabada ngangunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling.
5.2 Saran
Sabada dilaksanakeun panalungtikan ngeunaan kamampuh nulis karangan déskripsi basa Sunda ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling ka siswa SMP NEGERI 2 Ciwaringin Kabupatén Cirebon taun ajaran 2013-2014 aya sababaraha rekomendasi tina ieu panalungtikan di antarana ngawengku hal-hal saperti ieu di handap.
a. Hasil tina panalungtikan anu geus dilaksanakeun ngeunaan kamampuh dina nulis karangan déskripsi siswa ngagunakeun modél pembelajaran CTL tipe modeling, yén modél pmbelajaran ieu bisa ngaronjatkeun kamampuh siswa dina nulis karangan. Ku kituna ieu modél bisa jadi alternatif pikeun guru dina pangajaran nulis siswa basa Sunda, bisa oge pikeun ngaronjatkeun kompetensi pangajaran nu séjénna;
ékspérimén murni di sakola séjén sangkan hasil tina ieu panalungtikan bisa di generalisasi kana populasi atawa leuwih jembarna;
DAFTAR PABUKON
Ardiwinata, D.K. (1914). Baruang ka nu Ngarora. Tangerang: Rahmat Cijulang.
Arikunto, Suharmi. (2006). PROSEDUR PENELITIAN Suatu Pendekatan Praktik. Jakarta: Rineka Cipta.
Danadibrata, R.A. (2011). Kamus Basa Sunda. Bandung: Kiblat. Depdiknas, 2002. Pendekatan contekstual (CTL). Jakarta: Depdiknas
Disdik. (2007). Standar Kompetensi Dan Kompetensi Dasar Mata Pelajaran Bahasa Dan Sastra Sunda. Bandung: Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat.
Iskandarwassid, jeung Sunendar, D. (2011). Strategi Pembelajaran Bahasa. Bandung: Remaja Rodakarya.
Iskandarwassid. (2004). Raksarasa Antologi Basa jeung Sastra Sunda Katut Pangajaranana. Bandung: Geger Sunten.
Johnson, Elaine B. (2011). Contekstual Teaching and Learning Menjadikan Kegiatan Belajaran-Mengajar Mengasikan dan Berma’na. Bandung: Kayfa.
Joyce, B. Weil, M. & Emily Calhoun. (2009). Models of Teaching. Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Jurusan Pendidikan Bahasa Daárah FPBS UPI. (2008). Palanggeran Éjahan Basa Sunda, Bandung: Sonagar Press.
Keraf, Gorys. (1981). Eksposisi dan Deskripsi. Flores: Nusa Indah.
Keraf, Gorys. (2010). Diksi dan Gaya Bahasa. Flores: Nusa Indah.
LBSS. (1985). Kamus Umum Basa Sunda. Bandung; Trate.
Nurjanah, Nunuy. (2007). Menulis Karya Ilmiah. Bandung: JPBD FPBS UPI.
Nurlianingsih, Dewi. (2007) Téhnik Contextual Teaching And Learning dina Pangajaran Nulis Karangan Eksposisi. Bandung: Universitas pendidikan Indonesia.
Rahman. (2009), Model Mengajar & Bahan Pembelajaran. Bandung: Al-QAPRINT.
Rusyana, yus. (1984). Bahasa dan Sasta Indonesia Dalam Gempita Pendidikan. Bandung; Diponogoro.
Sanjaya, Wina. (2013). SETRATEGI PMBELAJARAN Berorientasi Standar Proses Pendidikan. Jakarta: Kencana Prenadamedia Grup.
Sudaryat, Yayat. (2003). Ulikan Semantik Sunda; Pangdeudeul Pangajaran Basa Bandung: Geger Sunten.
Sudaryat, Yayat. (2004). Model Pengajaran Kompetensi Basa Sunda. Tanggerang: CV. Pamulang.
Sudaryat, Yayat. (2007). Tata Basa Sunda Kiwari. Bandung: Yarama Widya.
Sudjana, Nana. (1989). Penilaian Hasi Proses Belajar Mengajar. Bandung: PT. Remaja Rosdakarya.
Slameto. (2013). Belajar dan Faktor-Faktor yang Mempengaruhi. Jakarta: Rineka Cipta.
Sudjana, Nana. (2005). Metode Statistik. Bandung: Tarsito.
Sugiyono. (2011). Metodelogi Penelitian Kombinasi (Mixed Methods). Bandung: Alfabeta.
Sumiyadi, dan Dadang, S. Ansor. (Ed) Basa dan Sastra Dalam Perspektif Pendidikan, pendidikan basa dan sastra Indonesia FPBS UPI, Bandung: Cet. Pertama 2009.
79
Tarigan, Henry Guntur. (2013). Menulis Sebagai Suatu Keterampilan Berbahasa. Bandung: Angkasa.
Tuti. (2014). Hate Caang Narawang. [Online]. Aya dina: http://mangle-online.com/pidangan/perelean/1399344803. Diaksés 09 Agustus 2014.
Wilis. Ratna D. (1988). Teori-teori Belajar. Jakarta: Departenen Pendidikan dan Kebudayaan Direkturat Jenderal Pendidikan Tinggi P2LPTK.
