ΑΡΥΑΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ
ΦΗΛΟΟΦΗΑ
ΚΧΣΑ ΣΕΑΒΔΛΑ ΚΔΗΜΔΝΑ ΑΠΟ WIKIPEDIA
Πίνακαρ πεπιεσομένων
ΟΚ ΕΠΣΑ ΟΦΟΚ ... 8 Θαιήο ... 9 Πηηηαθφο ... 9 ΐίαο ν Πξηελεχο ... 11 Κιεφβνπινο ... 12 φισλ ν Ώζελαίνο ... 13 Πεξίαλδξνο ... 17 Υίισλ ν Λαθεδαηκφληνο ... 19 ΑΣΟΜΚΚΟΚ Λεχθηππνο ... 21 Αεκφθξηηνο ... 22 Βπίθνπξνο ... 27 ΕΛΕΑΣΕ Ξελνθάλεο ... 29 Παξκελίδεο ... 34 Γήλσλ ν Βιεάηεο ... 36 Μέιηζζνο ν άκηνο ... 37 ΕΡΕΣΡΚΑ Φαηδσλ ... 38 Μελεδεκνο ... 39 ΚΤΝΚΚΟΚ Ώληηζζέλεο... 40 Αηνγέλεο ηεο ηλψπεο ... 41 Κξαηεο ν θπληθνο ... 42 ΐίσλ ν ΐνξπζζελίηεο ... 43 Μεηξνθιεο ... 43 ΚΤΡΗΝΑΪΚΟΚ Ώξίζηηππνο ν Κπξελαίνο ... 44 Ώλλίθεξηο ν Κπξελαίνο... 45 Δγεζίαο ν Πεηζηζάλαηνο ... 46 Θενδσξνο ... 46 Μειεαγξνο ... 47ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ Ππζαγνξαο ν ακηνο ... 48 Βκπεδνθιήο ... 56 Σειαχγεο ... 59 Ώξρχηαο ν Σαξαληίλνο ... 59 Ώιθκαησλ ν Κξνησληαηεο ... 60 Φηινιανο ... 61 Βχδνμνο ν Κλίδηνο ... 62 Βπίραξκνο ... 62 ΜΕΓΑΡΚΚΟΚ Βπθιείδεο ν Μεγαξηθφο... 63 ηηιπσλ ν Μεγαξεπο ... 64 ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟΚ Δξαθιεηηνο ν Βθεζηνο ... 64 Ώλαραξζηο ν θπζεο ... 65 Μπζσλ ... 65 Βπηκελίδεο ... 66 Φεξεθπδεο ... 67 ΠΕΡΚΠΑΣΚΚΟΚ Ώξηζηνηέιεο ... 68 Θεφθξαζηνο ... 72 ηξαησλ ... 73 Λπθσλ ... 73 Αεκεηξηνο ... 74 Δξαθιεηδεο ... 75 Αηνδσξνο ... 76 ΠΛΑΣΩΝΚΚΟΚ Πιαησλ ... 77 πεπζηππνο ... 80 Ξελνθξαηεο ... 81 Κξαηεο ν πιαησληθνο ... 81 Κξαλησξ ... 81
Λαθπδεο ... 82 Καξλεαδεο ... 83 Κιεηηνκαρνο ... 84 ΠΡΟΩΚΡΑΣΚΚΟΚ Ώλαμηκαλδξνο ν Μηιεζηνο... 84 Ώλαμηκελεο ... 86 Ώλαμαγνξαο ν Κιαδνκεληνο ... 87 Ώξρειανο ... 88 ΚΕΠΣΚΚΟΚ Πχξξσλ ... 90 Σηκσλ ... 90 ΟΦΚΣΕ Πξσηαγνξαο... 91 Λνπθηαλνο ... 92 Μελσλ ... 94 Βπελνο ... 94 ΣΩΪΚΟΚ Γελσλ ν ησηθνο ή Κηηεπο ... 95 Ώξηζησλ ... 96 Δξηιινο ... 96 Αηνλπζηνο ν κεηαζεκελνο... 97 Κιεαλζεο ... 98 Υξπζηππνο ... 99 Ώξρεδεκνο ... 100 Ώπνιινδσξνο ... 100 Βπηθηεηνο ... 101 ΩΚΡΑΣΚΚΟΚ σθξαηεο ... 102 Ώηζρηλεο ... 105 Ώιθηβηαδεο ... 106 Ξελνθσλ ... 108 ΝΕΟΠΛΑΣΩΝΚΚΟΚ
ΔΚΑΦΟΡΟΚ π.Χ. Ώξηζηεηδεο ... 112 Ώξρηκεδεο... 113 Αεκνζζελεο ... 114 Αεκνθηινο ... 115 Αηνλπζηνο ν Ώιηθαξλαζζεπο ... 115 Βξαηνζζελεο ... 116 Δξνδνηνο ... 117 Δξσλ ... 118 Θεκηζηνθιεο ... 119 Θενθξηηνο ... 120 Θουκυδιδησ ... 121 Ιππαρχοσ ... 122 Ιπποκρατησ ... 123 Ιςοκρατησ ... 124 Λυςανδροσ ... 125 Νικιασ ... 127 Περικλησ ... 128 Πολυβιοσ ... 129 Στραβων... 130 ΔΚΑΦΟΡΟΚ μ.Χ. Φιλοςτρατοσ ... 131 ΠΟΚΗΣΕ Αιςχυλοσ ... 132 Αιςωποσ ... 133 Αλκαιοσ ... 134 Ανακρεων ... 135 Αντιφανησ ... 136 Αριςτοφανησ... 136 Αρχιλοχοσ ... 138 Διφιλοσ ... 138 Εριφοσ ... 139
Εωταδησ... 141 Θεογνισ ο μεγαρευσ ... 142 Ηςιοδοσ ... 143 Μενανδροσ ... 143 Νικοςτρατοσ ... 144 Ομηροσ ... 145 Ορφευσ ... 146 Πινδαροσ ... 147 Σαπφω ... 149 Σιμωνιδησ ο κειοσ... 149 Σοφοκλησ ... 150 Τιμοκλησ ... 151 Τυρταιοσ ... 151 Φερεκρατησ ... 152 Φιλημων ... 152 Φιλιππιδησ ... 153 Φωκυλιδησ ο μιληςιοσ ... 153
ΔΗΑΓΩΓΖ
Οη Έιιελεο αηέληζαλ ην ζχκπαλ κε απξνθαηαιεςία, θαη κε κία θνβεξή ζπλδπαζηηθή ηθαλφηεηα, πνπ αθνξνχζε φια ηα βαζηθά δεηήκαηα ηεο Φηινζνθίαο, θαη ηα έζεζαλ κε ραξαθηεξηζηηθή γηα ην Βιιεληθφ πλεχκα θαζαξφηεηα. Αεκηνχξγεζαλ ηηο βαζηθέο έλλνηεο ηεο θηινζνθίαο θαη ηεο θπζηθήο επηζηήκεο θαη έηζη επεξέαζαλ θαηαιπηηθά φιε ηελ θαηνπηλή Βπξσπατθή θαη παγθφζκηα επηζηήκε. Σν κεγαιείν ησλ Βιιήλσλ θηινζφθσλ- αλάκεζα ζηα άιια- είλαη φηη πξφβαιαλ ηελ απφθηεζε ηεο γλψζεο σο ην ππέξηαην αγαζφ, θαη δελ παξέκεηλε απηή πξνλφκην ηεο ηεξαηηθήο ηάμεο.. Δαπνθάιπςε ηεο γλψζεο βέβαηα ζχκθσλα κε ηνλ Πιάησλα δελ είλαη εχθνιε. Πξέπεη πξψηα λα γλσξίζνπκε ηνλ εαπηφ καο- ΓΝΧΘΕ ΏΤΣΟΝ - ε επηγξαθή ηνπ καληείνπ ησλ Αειθψλ. Δ γλψζε ηνπ εαπηνχ καο θαη ηεο ζρέζεο καο κε ην θφζκν πνπ καο πεξηβάιιεη ζχκθσλα κε ηνλ σθξάηε, απνηειεί ηελ επηπρία ηεο δσήο θαη ηελ αθεηεξία ηεο Φηινζνθίαο. Δ γλψζε απηή καο ιέεη ν Πιάησλαο, δελ είλαη θάηη πνπ κπνξεί λα πεξηγξαθεί κε ιφγηα φπσο νη άιιεο επηζηήκεο. Υξεηάδεηαη καθξά κειέηε ηνπ ζέκαηνο θαη δηάπιαζε ηνπ εαπηνχ κε απηήλ. Σφηε, είλαη ζαλ κία ζπίζα λα μεπεδά θαη λα αλάβεη έλα θσο πνπ απφ εθεί θαη κεηά είλαη ηθαλφ λα απηνζπληεξείηαη.
Οι Δπηά ζοθοί
Οη αλαθεξφκελνη, απφ ηνπο αξραίνπο Έιιελεο ζπγγξαθείο, Δπηά ζοθοί, ήηαλ ηζηνξηθά πξφζσπα πνπ έδεζαλ απφ ηνλ 7ν αηψλα π.Υ. θαη λεφηεξα, πνπ δηέπξεςαλ σο λνκνζέηεο, άξρνληεο ή πνιηηηθνί. Οη επηθξαηέζηεξνη ζεσξνχκελνη επηά ζοθοί ηεο αξραηφηεηαο (θαηά γεληθφηεξε νκνινγία ζπγγξαθέσλ) ήηαλ νη: - Θαιήο ν Μηιήζηνο - Πηηηαθφο ν Μπηηιελαίνο - ΐίαο ν Πξηελεχο - Κιεφβνπινο ν Ρφδηνο - φισλ ν Ώζελαίνο - Πεξίαλδξνο ν Κνξίλζηνο, θαη - Υίισλ ν ΛαθεδαηκφληνοΘαλήρ
Ο Θαιήο ν Μηιήζηνο, (πεξ 630/635 π.Υ. - 543 π.Υ.) ήηαλ πξνζσθξαηηθφο θηιφζνθνο πνπ δξαζηεξηνπνηήζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 6νπ αηψλα π.Υ. ζηε Μίιεην. Σνπ απνδίδεηαη ην έξγν Ναπηηθή Αζηξνινγία, αιιά ζεσξείηαη κάιινλ ακθίβνιν αλ ην έγξαςε ν ίδηνο. Γηα ηελ αλαζχζηαζε ηεο ζθέςεο ηνπ βαζηδφκαζηε απνθιεηζηηθά ζε καξηπξίεο. Δ παξάδνζε θαηαηάζζεη ηνλ Θαιή κεηαμχ ησλ επηά ζνθψλ θαη ηνλ πεξηγξάθεη σο άλζξσπν κε πιαηηέο γλψζεηο θαη κεγάιε επηλνεηηθφηεηα. Σν ζεκαληηθφηεξν είλαη, σζηφζν, φηη κέζσ ηεο πξνβιεκαηηθήο ηνπ γηα ηελ αξρή ηνπ θφζκνπ αλήγαγε ηα πνιιαπιά θαηλφκελα ηνπ θφζκνπ ζε κία απξφζσπε, κνλαδηθή ή εληαία αξρή, γεγνλφο πνπ ηνλ θαηαηάζζεη δίθαηα ζηε ρνξεία ησλ θηινζφθσλ. Ο Θαιήο είλαη γλσζηφο θαη γηα ηελ επηηπρεκέλε πξφβιεςε ηεο ειηαθήο έθιεηςεο ηνπ 585.
Πιηηακόρ
Ο Πηηηαθφο ν Μπηηιελαίνο (πεξ. 650-570) ήηαλ πνιηηηθφο θαη ζηξαηησηηθφο εγέηεο ηεο Μπηηιήλεο, έλαο απφ ηνπο επηά ζνθνχο ηεο αξραίαο Βιιάδαο θαη κλεκνλεχεηαη καδί κε ηνλ Θαιή, ηνλ ΐία θαη ην φισλα ζε φινπο ηνπο ζρεηηθνχο θαηαιφγνπο. Παηξίδα ηνπ ήηαλ ε Μπηηιήλε, ν δε νπίδαο ζέηεη ηε γέλλεζή ηνπ θαηά ηελ ηξηαθνζηή ηξίηε Οιπκπηάδα, δειαδή πεξί ην 652 π.Υ.. Φεκηδφηαλ γηα ηελ πνιηηηθή θαη θνηλσληθή ζνθία ηνπ, ηε ζχλεζε θαη ηελ ρξεζηφηεηά ηνπ, αιιά θαη ηελ πνιεκηθή αλδξεία ηνπ. ηνλ πνιηηηθφ ζηίβν ηεο παηξίδαο ηνπ εηζήιζε ελεξγά ην 612 π.Υ., φηαλ απφ θνηλνχ κε ηνπο αδειθνχο ηνπ Ώιθαίνπ, νη νπνίνη εγνχληαλ ηεο αξηζηνθξαηηθήο κεξίδαο, θφλεπζε ηνλ ηχξαλλν Μέιαγρξν. Έμη ρξφληα κεηά ηνλ βξίζθνπκε λα νδεγεί ΓΝΩΡΚΕ ΣΟΝ ΕΑΤΣΟ ΟΤ Η ΤΓΧΩΡΕΗ ΕΚΝΑΚ ΑΝΩΣΕΡΗ ΑΠΟ ΣΗ ΜΕΣΑΝΟΚΑηνπο ζπκπνιίηεο ηνπο ζηνλ πφιεκν θαηά ησλ Ώζελαίσλ, κε αληηθείκελν ηελ θαηνρή ηνπ ηγείνπ. Ο Πηηηαθφο δηαθξίζεθε ζηε κάρε, ζθφησζε κάιηζηα, ζην πιαίζην κνλνκαρίαο, ηνλ Φξχλσλα, ζηξαηεγφ ησλ Ώζελαίσλ, ληθεηή ησλ Οιπκπίσλ θαη δηάζεκν γηα ην ζάξξνο θαη ηελ αλδξεία ηνπ. Οη Μπηηιελαίνη ηνλ ηίκεζαλ γηα ηα θαηνξζψκαηά ηνπ, φκσο εθείλνο απφ ηα εδάθε πνπ ηνπ πξνζθέξζεθαλ δέρηεθε κφλν ηελ έθηαζε πνπ ζεκαηνδνηήζεθε απφ κηα ξίςε ηνπ αθνληίνπ ηνπ. Καηφπηλ, δηέζεζε ηε γε γηα ηεξή ρξήζε ε νπνία έθηνηε απνθαιείηαη Πηηηαθνύ γή. Ο πφιεκνο κε ηνπο Ώζελαίνπο έιεμε κε παξέκβαζε ηνπ Πεξηάλδξνπ, ν νπνίνο παξαρψξεζε ηε δηαθηινληθνχκελε έθηαζε ζηνπο Ώζελαίνπο. Οη εζσηεξηθέο ηαξαρέο ζηελ Μπηηιήλε ζπλερίζηεθαλ, ππνδαπιηζκέλεο απφ ηε κεξίδα ησλ αξηζηνθξαηψλ, κε πξνεμάξρνληεο ηνλ Ώιθαίν θαη ηνλ αδειθφ ηνπ, Ώληηκελίδε. ηαλ απηνί εμνξίζηεθαλ, ε πφιε γλψξηζε πεξίνδν ζρεηηθήο εξεκίαο, ψζπνπ νη θπγάδεο επηρείξεζαλ λα πεηχρνπλ ηελ επάλνδφ ηνπο κε ηε βία ησλ φπισλ. Ο δήκνο, πξνθεηκέλνπ λα απνθξνχζεη ηελ απεηιή, εμέιεμε σο αηζπκλήηε ηνλ Πηηηαθφ, ζηνλ νπνίν παξαρψξεζε απφιπηε εμνπζία. Ο κεγάινο άλδξαο παξέκεηλε ζην ζψθν επί κία δεθαεηία (589-579) κε ηελ παξέιεπζε ηεο νπνίαο παξαηηήζεθε απφ ηελ αξρή εθνπζίσο. ηε δηάξθεηα ηεο εγεκνλίαο ηνπ δελ επηρείξεζε λα αλαηξέςεη ην πνιίηεπκα, αιιά επηδφζεθε ζηε βειηίσζε θαη ηελ αλαζεψξεζε ησλ λφκσλ. Οη νιηγαξρηθνί ηνλ ζθηαγξαθνχζαλ σο ηχξαλλν, ν δε Ώιθαίνο ζε ζρφιηφ ηνπ ραξαθηήξηζε ηνλ Πηηηαθφ θαθνπάηξηδα θαη εμέθξαζε ηελ πεξηθξφλεζή ηνπ γηα ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ν ιαφο ηνλ εμέιεμε σο αηζπκλήηε. Ο Πηηηαθφο πέζαλε πεξί ην 569, ζε ειηθία εβδνκήληα εηψλ θαηά ηνλ Αηνγέλε Λαέξηην, νγδφληα εηψλ θαηά ηνλ νπίδα θαη εθαηφ εηψλ θαηά ηνλ Λνπθηαλφ. Σνπ απνδίδνληαη πνιιά, ρακέλα φκσο, ειεγεηαθά πνηήκαηα, θαζψο θαη πνιιά γλσκηθά, φπσο <<ραιεπόλ εζζιόλ έκκελαη>> θαη ην <<γίγλσζθε θαηξόλ>>. Σν πξψην απνηέιεζε ζέκα σδήο ηνπ ηκσλίδε.
Βίαρ ο Ππιηνεύρ
O Βίαρ ο Ππιηνεύρ ήηαλ έλαο απφ ηνπο επηά ζνθνχο ηεο αξραίαο Βιιάδαο[1] απφ ηελ Πξηήλε ηεο Εσλίαο (6νο π.Υ. αη.), γηφο ηνπ Σεπηάκνπ[2] . Έγηλε γλσζηφο γηα ηελ δηθαηνζχλε ηνπ θαη ηελ ξεηνξηθή ηνπ δεηλφηεηα. ήκεξα ζψδνληαη εζηθά απνθζέγκαηα ηνπ, σο θαη απφζπαζκα ιπξηθνχ πνηήκαηφο ηνπ. Ο άηπξνο ηνλ θαηαλέκεη αλάκεζα ζηνπο 7 ζνθνχο. χκθσλα κε ηνλ άηπξν, θάπνηε Ώζελαίνη ςαξάδεο ςάξεςαλ έλαλ ράιθηλν ηξίπνδα πνπ είρε ηελ επηγξαθή «ησ ζνθψ», έζηεηιαλ ηνλ ηξίπνδα ζηνλ ΐία ζεσξψληαο φηη ηνπ αλήθεη ζαλ ν ζνθφηεξνο άληξαο [3] . Λέγεηαη φηη θάπνηε απειεπζέξσζε θάπνηεο γπλαίθεο πνπ είραλ γίλεη δνχιεο, θαηαβάιινληαο ηα ιχηξα θαη αθνχ ηηο δίδαμε θαη ηηο πξνίθηζε ηηο έζηεηιε πίζσ ζηνπο δηθνχο ηνπο, ζηε Μεζζελία[4] . Έγξαςε ην πνίεκα «Πεξί Εσλίαο, ηίλα κάιηζη' αλ ηξφπνλ επδαηκνλνίε» κε 2000 ζηίρνπο, θαη πνιιά γλσκηθά. ΑΣΤΧΟ ΕΚΝΑΚ ΟΠΟΚΟ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΚ ΝΑ ΤΠΟΜΕΚΝΕΚ ΣΚ ΑΣΤΧΚΕΚλεόβοςλορ
Ο Κλεόβοςλορ o Ρόδιορ, ηχξαλλνο ηεο Λίλδνπ ζηε Ρφδν, έλαο απφ ηνπο «επηά ζνθνχο» ηεο αξραίαο Βιιάδαο (6νο π.Υ. αη., βξηζθφηαλ ζηε δσή ηνπιάρηζην σο ην 560 π.Υ.). ε απηφλ απνδίδνληαη ηα γλσκηθά «κέηξνλ άξηζηνλ», «εδνλήο θξάηεη», θ.ά. Ολνκάδεηαη θαη Κλεόβοςλορ ο Λίνδιορ, δηφηη ε αξραία Ρφδνο ήηαλ ρσξηζκέλε ζηηο 4 αξραίεο πφιεηο: Ρφδνο, Λίλδνο, Κάκεηξνο θαη Εάιπζνο, ησλ νπνίσλ κέξε δηαζψδνληαη κέρξη ζήκεξα. Ο παηέξαο ηνπ Κιενβνχινπ νλνκαδφηαλ Βπαγφξαο. Ο Κιεφβνπινο ηαμίδεςε θαη κειέηεζε ζηελ Ώίγππην. Λέγεηαη φηη αλαζηήισζε ηνλ λαφ ηεο Ώζελάο πνπ θαηά ηνλ ζξχιν είρε ρηίζεη ν Ααλαφο. Ο Κιεφβνπινο ζπλέζεηε ηξαγνχδηα θαη έκκεηξα επηγξάκκαηα θαη ξεηά, πνπ θαηά ηνλ Αηνγέλε Λαέξηην αξηζκνχζαλ ζπλνιηθά σο 3.000 ζηίρνπο. Ο Αηνγέλεο Λαέξηηνο αλαθέξεη ην παξαθάησ παξάδεηγκα επηγξάκκαηνο: Βίκαη κηα ράιθηλε θφξε, εδψ ζηνλ ηάθν ηνπ Μίδα. Καη φζν ξέεη ην λεξφ, φζν ηα θχιια πξαζηλίδνπλ ηα δέληξα, φζν ν ήιηνο ιάκπεη θαη θαίλεηαη ην αζεκέλην θεγγάξη, φζν ηξέρνπλ ηα πνηάκηα θαη ηα θχκαηα ξνρζνχλ, ηφζν ζα ιέσ πάλσ ζ' απηφ ην πνιχθιαθην κλήκα, ζηνπο δηαβάηεο «ν Μίδαο θείηαη ζακκέλνο εδψ». (Βίνη θηινζόθσλ, βηβιίν I, θεθ. «ΐίνο Κιενβνχινπ») Ο Κιεφβνπινο πέζαλε ζηε ζρεηηθά κεγάιε γηα ηελ επνρή ειηθία ησλ 70 εηψλ. Βίρε κία θφξε, ηελ Κιενβνπιίλα, πνπ ζπλέζεηε αηλίγκαηα ζε εμάκεηξν ζηίρν, θεκηδφκελα σο ηζάμηα εθείλσλ ηνπ παηέξα ηεο. Ο ηάθνο ηνπ Κιενβνχινπ ππάξρεη ζηε Λίλδν. ΜΕΣΡΟΝ ΑΡΚΣΟΝόλων ο Αθηναίορ
Ο φισλ (πεξ. 639 - 559 π.Υ.) ήηαλ ζεκαληηθφο Ώζελαίνο λνκνζέηεο, θηιφζνθνο, πνηεηήο θαη έλαο απφ ηνπο επηά ζνθνχο ηεο αξραίαο Βιιάδαο. Ώλήθε ζε πινχζηα θαη αξηζηνθξαηηθή νηθνγέλεηα, ε νπνία θαηαγφηαλ απφ ηε γεληά ηνπ βαζηιηά ηεο Ώζήλαο Κφδξνπ. Ο παηέξαο ηνπ νλνκαδφηαλ Βμεθεζηίδεο· απηφο θξφληηζε γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη αλαηξνθή ηνπ γηνχ ηνπ. ηαλ ν φισλ έραζε ηελ πεξηνπζία ηνπ, ζηξάθεθε πξνο ην εκπφξην θαη ηαμίδεςε ζηελ Ώίγππην θαη ηε Μ. Ώζία. Βπσθεινχκελνο απφ ηα ηαμίδηα ηνπ απηά κειέηεζε μέλνπο πνιηηηζκνχο θαη λφκνπο, θαζψο θαη ηνλ πνιηηηθννηθνλνκηθφ βίν ησλ άιισλ ρσξψλ. Σα εθφδηα πνπ απέθηεζε ηα ρξεζηκνπνίεζε απνηειεζκαηηθά γηα ηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή αλφξζσζε ηεο παηξίδαο ηνπ θαη έηζη θαηφξζσζε λα αλαδεηρηεί ζην ζπνπδαηφηεξν άλδξα ηεο επνρήο ηνπ. Σελ εκπηζηνζχλε ηνπ ιανχ ηελ θέξδηζε πξψηα κε ην πνηεηηθφ ηνπ έξγν. Ο φισλ ππήξμε θαη ειεγεηαθφο πνηεηήο. Έγξαςε ειεγεία κε ηίηιν "αιακίο", ζηελ νπνία πξνηξέπεη ηνπο Ώζελαίνπο λα αλαθηήζνπλ ην αγαπεκέλν ηνπο λεζί. Ώπφ ηελ ειεγεία απηή ζψδνληαη κφλν νθηψ ζηίρνη. Ο φισλ έγξαςε επίζεο πνιηηηθέο ειεγείεο, απφ ηηο νπνίεο έρνπκε κεγαιχηεξα απνζπάζκαηα. ε απηέο εθθξάδεη ηα πνιηηηθά ηνπ θξνλήκαηα θαη αληαλαθιά ηε θηινπαηξία ηνπ θαη ηελ αγάπε ηνπ πξνο ηε δηθαηνζχλε. Οη ειεγείεο ηνπ νλνκάζηεθαλ "γλσκηθέο", επεηδή πεξηέρνπλ πνιιέο γλψκεο. Με ηνπο θινγεξνχο ηνπ ζηίρνπο επεξέαζε ηελ αζελατθή θνηλή γλψκε, ζπκβνπιεχνληαο, ελζαξξχλνληαο θαη ελζνπζηάδνληαο ηνπο Ώζελαίνπο. ηα πνηήκαηά ηνπ έθαλε ηε δηαπίζησζε φηη ε θαθνδαηκνλία ηεο πφιεο θαη νη θηινληθίεο νθείινληαη ζηνλ αγψλα ησλ ηάμεσλ θαη ππνζρφηαλ ηε ζεξαπεία ηνπ θαθνχ. Γη' απηφ νη Ώζελαίνη ηνλ επέιεμαλ σο λνκνζέηε, γηα λα απνθαηαζηήζεη ηελ εηξήλε κε ηε κεηαβνιή ησλ ζεζκψλ. Χο ζπλέπεηα βίαηεο θαη καθξνρξφληαο εμέγεξζεο ησλ πνιηηψλ ελάληηα ζηνπο επγελείο, ν φισλ θιήζεθε θνηλή ζπλαηλέζεη ησλ αληηκαρφκελσλ κεξψλ[1], ην 594/3 π.Υ. κε έθηαθηε δηαδηθαζία λα λνκνζεηήζεη θαη γηα ην έξγν απηφ εμνπιίζηεθε κε έθηαθηεο εμνπζίεο. Βθείλν ην έηνο εμειέγε άξρσλ απφ ην δήκν ηεο Ώζήλαο θαη φρη απφ ηνλ Άξεην Πάγν, φπσο πξνέβιεπε ην αζελατθφ πνιίηεπκα ηεο επνρήο. Σνπ δφζεθαλ νη έθηαθηεο εμνπζίεο ηνπ δηαιιαθηνύ, δει. ηνπ κεζνιαβεηή, ηνπ ζπκθηιησηή, θαη ηνπ λνκνζέηνπ, ηηο νπνίεο δηαηήξεζε θαη κεηά ην ηέινο ηεο εηήζηαο αξρνληείαο ηνπ. Οη λφκνη πνπ ζέζπηζε δεκνζηεχηεθαλ ίζσο ην 592/1 π.Υ. ΝΑ ΣΗΜΑ ΣΟΤ ΘΔΟΤ ΚΑΗ ΝΑ ΔΒΔΑΗ ΣΟΤ ΓΟΝΔΗΣα λνκνζεηηθά κέηξα ηνπ φισλα ήηαλ πνιχ ηνικεξά, αιιά θαη δξαζηηθά θαη αληηθαηνπηξίδνπλ ην κέγεζνο ηεο θξίζεο πνπ θιήζεθαλ λα ζεξαπεχζνπλ. ΐαζίδνληαλ ζηελ αξρή ηεο δίθαηεο αληζφηεηαο θαη φρη ηεο απφιπηεο ηζφηεηαο, ελψ επηδίσθαλ λα απνηξέςνπλ ηελ εκθχιηα δηακάρε θαη ηε δηάιπζε ηεο πνιηηηθήο θνηλφηεηαο ηεο Ώζήλαο δηαηεξψληαο παξάιιεια ηελ θνηλσληθή δηαζηξσκάησζε θαη ηελ πξνβνιή απηήο ηεο δηαζηξσκάησζεο ζηε λνκή ηεο εμνπζίαο.: Καζφξηζε ηα αμηψκαηα ηα νπνία κπνξνχζε θάπνηνο λα αζθεί, κε θξηηήξην ηε ηάμε ζηελ νπνία αλήθε, θαη φπνπ θαηαηαζζφηαλ βάζεη ηνπ εηζνδήκαηνο ηνπ (θαη εηδηθφηεξα ηεο θνξνδνηηθήο ηνπ ηθαλφηεηαο). Χο Σακίεο κπνξνχζαλ λα ππεξεηήζνπλ κφλν πνιίηεο ηεο αλψηαηεο ηάμεο, ελψ νη πνιίηεο ηεο θαηψηαηεο ηάμεο είραλ κφλν δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηελ εθθιεζία ηνπ δήκνπ. (Ώξηζηνηέιεο, εθδνζε 2008) Σα κέηξα ηνπ απνζθνπνχζαλ ζηελ παχζε ηεο εμάξηεζεο ησλ αθηεκφλσλ απφ ηελ αγξνηηθή νηθνλνκία, θαζψο θαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ εκπνξίνπ θαη ηεο βηνηερλίαο γηα ηελ απνξξφθεζε απηψλ ησλ αθηεκφλσλ, ηνπο νπνίνπο ν φισλ πξνζπάζεζε θαη σο έλα βαζκφ θαηάθεξε λα πξνθπιάμεη απφ ηελ πιήξε εμαζιίσζε. Με ηα κέηξα ηνπ εληζρχζεθαλ νη κηθξνκεζαίνη αγξφηεο, αιιά θαη φζνη αζθνχζαλ θάπνην επάγγεικα εθηφο ηεο γεσξγίαο. Ώπαιείθζεθαλ ηα ζηεγαλά ηεο θαηαγσγήο, πνπ εκπφδηδαλ απηνχο πνπ πινχηηδαλ απφ θάπνην επάγγεικα λα αλέιζνπλ ζε αλψηεξεο θνηλσληθέο ηάμεηο, λα γίλνπλ πνιίηεο θαη λα αλαιάβνπλ αμηψκαηα. Σν πνιίηεπκα ηεο Ώζήλαο παξέκεηλε σζηφζν θαη κεηά ηηο κεηαξξπζκίζεηο ηηκνθξαηηθφ, βαζηζκέλν ζηελ θνηλσληθή δηαζηξσκάησζε θαη ζηε λνκή ηεο εμνπζίαο απφ ηνπο πνιίηεο αλάινγα κε ηνλ εηζφδεκά ηνπο, αλ θαη ην εηζφδεκα απηφ κπνξνχζε ζην εμήο λα πξνέξρεηαη απφ πνιιέο δηαθνξεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη φρη κφλν απφ ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο. Βπηδίσμε ηνπ φισλα ήηαλ ηέινο λα θαηαζηνχλ φινη νη πνιίηεο ζπλππεχζπλνη γηα ηελ ηήξεζε ησλ λφκσλ θαη ηελ θαηαζηνιή παξαλνκηψλ. Εδαληθφ ηνπ ήηαλ ε επλνκία. Σν λνκνζεηηθφ έξγν ηνπ φισλα πεξηιάκβαλε πξψηα κέηξα επαλφξζσζεο ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο, πνιηηεηαθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ αθνξνχζαλ ζην πνιηηηθφ ζψκα, ζηε ιατθή θπξηαξρία θαη ζηα δηθαζηήξηα, θαζψο θαη λνκνζεηήκαηα ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο. Μέηξα επαλφξζσζεο (ζεηζάρζεηα, απφ ην ζείσ πνπ ζεκαίλεη αθαηξψ θαη ην άρζνο πνπ ζεκαίλεη βάξνο): ηα πιαίζηα ηεο ζεηζάρζεηαο (απνηίλαμεο βαξψλ), ν φισλ o θαηάξγεζε ηα πθηζηάκελα ρξέε ηδησηψλ πξνο ηδηψηεο θαη πξνο ην δεκφζην, o απειεπζέξσζε φζνπο Ώζελαίνπο είραλ γίλεη δνχινη ιφγσ ρξεψλ ζηελ ίδηα ηελ Ώζήλα θαη επαλέθεξε ζηελ πφιε φζνπο ελ ησ κεηαμχ είραλ κεηαπσιεζεί ζην εμσηεξηθφ. Γηα μέλνπο δνχινπο δελ γίλεηαη ιφγνο ζηηο πεγέο. Γηα λα κελ επαλαιεθζεί ην θαηλφκελν, o θαηάξγεζε ην δαλεηζκφ κε εγγχεζε ην ζψκα (πξνζσπηθή ειεπζεξία) ηνπ δαλεηνιήπηε θαη ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ. Βίλαη επίζεο πηζαλφ φηη o ακλήζηεπζε ηα αδηθήκαηα πνπ επέθεξαλ ζηέξεζε πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ. Πνιηηηθφ ζψκα: ηα πιαίζηα ησλ πνιηηεηαθψλ κεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ αλακφξθσζε θαη δηεχξπλζε ηνπ πνιηηηθνχ ζψκαηνο ηεο Ώζήλαο ν φισλ
αγξνηηθνχ εηζνδήκαηνο. Οη ιεγφκελνη πεληαθνζηνκέδηκλνη επεηδή είραλ εηζφδεκα πεληαθνζίσλ κεδίκλσλ ζπγθξνηνχζαλ ηελ πςειφηεξε ηάμε. Ώθνινπζνχζαλ νη ηξηαθνζηνκέδηκλνη (κε εηζφδεκα ηξηαθφζηα κέδηκλα), πνπ ιέγνληαλ θαη ηππείο, ή ηππάδα ηεινύληεο, επεηδή είραλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα δηαηεξνχλ έλα άινγν. Οη δηαθνζηνκέδηκλνη νλνκαδνληαλ δεπγίηαη. Σέινο νη ζήηεο κε εηζφδεκα θάησ ησλ δηαθνζίσλ κεδίκλσλ εηεζίσο είραλ δηθαίσκα ςήθνπ, αιιά δελ ηνπο επηηξεπφηαλ λα αλαιάβνπλ θαλέλα δεκφζην αμίσκα.[2] Γηα ηελ θαηάηαμε ησλ πνιηηψλ ζε κηα απφ απηέο ηηο ηάμεηο o ζέζπηζε ηνλ ζπλππνινγηζκφ θαη ησλ εηζνδεκάησλ πνπ πξνέξρνληαλ απφ επαγγεικαηηθέο ή εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Βπηπιένλ o έδσζε δηθαίσκα ζην θαηψηεξν απφ απηά ηα ηέιε, ηνπο ζήηεο, λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθθιεζία ηνπ δήκνπ, o ηνπο παξαρψξεζε φκσο κφλν ην δηθαίσκα ηνπ εθιέγεηλ, φρη ηνπ εθιέγεζζαη. Ώπνηέιεζκα απηψλ ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ήηαλ λα ινγίδνληαη ζην εμήο πνιίηεο φινη νη ελήιηθεο άλδξεο πνπ θαηνηθνχζαλ ζηελ Ώηηηθή θαη ήηαλ απφγνλνη θαηνίθσλ ηεο Ώηηηθήο, κειψλ ησληθψλ θνηλνηήησλ, αλ θαη δελ ζέζπηζε ηελ ηζφηεηα δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ γηα φινπο ηνπο πνιίηεο. Ο φισλ έδσζε πηζαλφηαηα δπλαηφηεηα πνιηηνγξάθεζεο θαη ζε κεηνίθνπο. Λατθή θπξηαξρία. ηηο πνιηηεηαθέο κεηαξξπζκίζεηο ηνπ φισλα πεξηιακβάλνληαη θαη κέηξα πνπ δηεχξπλαλ ηε ιατθή θπξηαξρία, δει. ηε ζηήξημε ηεο εμνπζίαο ζην ζψκα ησλ πνιηηψλ ηεο Ώζήλαο. πγθεθξηκέλα ν φισλ o κεηέθεξε ζηελ εθθιεζία ηνπ δήκνπ ηελ αξκνδηφηεηα ηεο εθινγήο ησλ αξρόλησλ, πνπ είρε σο ηφηε ν Άξεηνο Πάγνο, θαη o ζέζπηζε ηε δηαδηθαζία ηεο θιεξώζεσο εθ πξνθξίησλ πεληαθνζηνκεδίκλσλ γηα ηελ εθινγή ηνπο. χκθσλα κε απηή ηε δηαδηθαζία ν δήκνο εμέιεγε έλα αξηζκφ ππνςήθησλ αξρφλησλ απφ ην ηέινο ησλ πεληαθνζηνκεδίκλσλ θαη ζηε ζπλέρεηα γηλφηαλ θιήξσζε γηα ηελ αλάδεημε ελφο απφ απηνχο ηνπο ππνςεθίνπο. o Ίδξπζε έλα λέν βνπιεπηηθφ ζψκα, ηε βνπιή ησλ ηεηξαθνζίσλ (ή ηεηξαθνζίνπο) θαη o κεηέθεξε ζε απηφ ηηο πξνβνπιεπηηθέο αξκνδηφηεηεο πνπ είρε σο ηφηε ν Άξεηνο Πάγνο, δει. ηε δηαδηθαζία πξνθαηαξθηηθήο επεμεξγαζίαο ησλ ζρεδίσλ ςεθηζκάησλ πνπ ζα ππνβάιινληαλ ζηελ εθθιεζία ηνπ δήκνπ. Δ βνπιή ησλ ηεηξαθνζίσλ ήηαλ πην δεκνθξαηηθή ζε ζχγθξηζε κε ην αξηζηνθξαηηθφ ζψκα ηνπ Αξείνπ Πάγνπ, ζην νπνίν ζπκκεηείραλ κφλν πεληαθνζηνκέδηκλνη πνπ είραλ ζεηεχζεη σο άξρνληεο (θαη είραλ εθιεγεί απφ ηνλ ίδην ηνλ Άξεην Πάγν ζχκθσλα κε ηε δηαδηθαζία πνπ ίζρπε πξηλ ηηο κεηαξξπζκίζεηο ηνπ φισλα). Δ βνπιή αληίζεηα είρε 400 εθιεγκέλα κέιε, πνπ πξνέξρνληαλ θαη απφ ηα ηέιε ησλ ηππέσλ θαη ησλ δεπγηηώλ, ε ζεηεία θάζε βνπιεπηή ήηαλ εηήζηα θαη νη ηέζζεξηο θπιέο ηεο Ώζήλαο αληηπξνζσπεχνληαλ ηζφηηκα, κε εθαηφ βνπιεπηέο ε θαζεκηά. Αηθαζηήξηα: ην ρψξν ηεο δηθαηνζχλεο νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπ φισλα ήηαλ έπίζεο ζεκαληηθέο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ εθδεκνθξαηηζκνχ θαη ηνπ ειέγρνπ ηεο εμνπζίαο. Ο φισλ
o έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζε θάζε πνιίηε, φρη κφλν ζηνλ παζφληα, λα θαηαγγέιιεη ζηνλ Άξεην Πάγν κε εηζαγγειία (αγσγή) νπνηνλδήπνηε, αθφκα θαη άξρνληα, θαη λα εκθαλίδεηαη σο θαηήγνξνο. Με απηφ ηνλ ηξφπν θαηνρπξψζεθε νπζηαζηηθά ην έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπ απινχ πνιίηε ζε ζρέζε κε ηελ άζθεζε ηεο εμνπζίαο απφ ηα θξαηηθά φξγαλα, αθφκα θαη αλ νη ελέξγεηεο ησλ θξαηηθψλ νξγάλσλ δελ ηνλ έβιαπηαλ άκεζα. o Ίδξπζε ηελ Ζιηαία, έλα ιατθφ δηθαζηήξην κε πνιιά κέιε, σο αληίβαξν ηνπ Αξείνπ Πάγνπ ζε ζέκαηα απνλνκήο δηθαηνζχλεο. Δ αθξηβήο ζχλζεζε ηεο ζνιψλεηαο Διηαίαο δελ είλαη γλσζηή θαη δελ απνθιείεηαη λα πξφθεηηαη απιά γηα ηελ ίδηα ηελ εθθιεζία ηνπ δήκνπ, φηαλ απηή ζπλεδξίαδε σο δηθαζηήξην. ηελ Διηαία κπνξνχζε λα πξνζθχγεη νπνηνζδήπνηε ελαληίνλ δηθαζηηθήο απνθάζεσο αξρόλησλ. Σν φλνκά ηεο πξνέξρεηαη απφ ην νπζ. ειία=αιία, πνπ ζεκαίλεη εθθιεζία, ζχλαμε. Δ θιαζηθή δηακφξθσζε ηεο Ζιηαίαο ζε «δεμακελή» 6000 θιεξσκέλσλ Ώζελαίσλ άλσ ησλ 30 εηψλ, απφ ηελ νπνία ιακβάλνληαλ νη δηθαζηέο γηα ηα ειηαζηηθά δηθαζηήξηα, νθείιεηαη ζηηο κεηαξξπζκίζεηο ηνπ έηνπο 462 π.Υ. απφ ηνλ Βθηάιηε. Άιια λνκνζεηήκαηα: Ο φισλ ζέζπηζε θαη πιήζνο άιισλ λφκσλ γηα ζπγθεθξηκέλα ζέκαηα, πνπ δελ είλαη φια γλσζηά. Σα ζεκαληηθφηεξα απφ απηά είλαη o ε απαγφξεπζε ηεο εμαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ πιελ ιαδηνχ, o ξπζκίζεηο ζηηο ηδησηηθέο ζρέζεηο (π.ρ. θαλφλεο πδξνιεςίαο, ειάρηζηεο απνζηάζεηο νηθνδνκψλ) o ζέζπηζε θνηλσληθήο πξφλνηαο γηα αλαπήξνπο θαη επηθιήξνπο (ζπγαηέξεο πνπ θιεξνλνκνχζαλ απνθιεηζηηθά ηελ παηξηθή πεξηνπζία ιφγσ έιιεηςεο άξξελα θιεξνλφκνπ), o κέηξα πξνζηαζίαο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ γάκνπ, πνπ πεξηιάκβαλαλ κέηξα ελαληίνλ ηεο κνηρείαο, ηνπ βηαζκνχ, ηεο καζηξσπείαο θαη ηεο πνξλείαο, o ππνρξέσζε ησλ γνλέσλ λα δηδάμνπλ ζηα παηδηά ηνπο θάπνηα ηέρλε θαη απαιιαγή ησλ ηέθλσλ απφ ηε θξνληίδα ησλ ειηθησκέλσλ γνλέσλ ηνπο, αλ νη ηειεπηαίνη δελ είραλ αληαπνθξηζεί ζε απηή ηελ ππνρξέσζή ηνπο. πλνιηθά ν φισλ ξχζκηζε πάλσ ζε λέεο βάζεηο ην δεκφζην, ην ηδησηηθφ θαη ην πνηληθφ δίθαην. Οη λφκνη ηνπ δεκνζηεχηεθαλ ίζσο ην 592/1 π.Υ. θαηαγξακκέλνη ζε μχιηλεο ηεηξάγσλεο ζηήιεο, νη νπνίεο ζηέλεπαλ πξνο ηα πάλσ θαη ζηξέθνληαλ γχξσ απφ άμνλα, γη' απηφ θαη νλνκάζηεθαλ "άμνλεο" ή "θχξβεηο". Δ λνκνζεζία ηνπ απέθηεζε θήκε θαη επέδξαζε ζεηηθά ζηελ εμέιημε ηνπ δηθαίνπ αιιά θαη ζηελ θνηλσληθή, νηθνλνκηθή, πνιηηηθή θαη πνιηηεηαθή εμέιημε ηεο Ώζήλαο. Αίθαηα ν φισλ ζεσξείηαη παηέξαο ηνπ αζηηθνχ δηθαίνπ. Σν 410 π.Υ. ζπγθξνηήζεθε ζηελ Ώζήλα κηα επηηξνπή λνκνκαζψλ, νη αλαγξαθείο ησλ λόκσλ, πνπ αλέιαβε ηελ εθθαζάξηζε θαη ηελ θσδηθνπνίεζε ησλ λφκσλ ηνπ Αξάθνληα θαη ηνπ φισλα. Σν έξγν ηεο επηηξνπήο δηαθφπεθε απφ ηνπο ηξηάθνληα ηπξάλλνπο θαη νινθιεξψζεθε κεηά ηελ πηψζε ηνπο. Σν 403/2 π.Υ. παξέδσζαλ ην ζψκα λφκσλ πνπ θαηάξηηζαλ, ην νπνίν θχιαγαλ ζην εμήο νη ζεζκνζέηαη.
Ο φισλ, γηα λα απνθχγεη κεηαβνιέο ηεο λνκνζεζίαο ηνπ θαη γηα λα κελ αλακεηρζεί ζηελ εθαξκνγή ηεο, απνδήκεζε γηα δέθα ρξφληα. ηελ ελέξγεηά ηνπ απηή δηαθξίλεηαη κηα πξψηε εθαξκνγή ηεο δηάθξηζεο ηεο λνκνζεηηθήο απφ ηελ εθηειεζηηθή εμνπζία. Κξίλνληαο απφ ηελ ηπξαλλία ηνπ Πεηζίζηξαηνπ θαη ησλ δηαδφρσλ ηνπ, πνπ εγθαζηδξχζεθε ην 561 π.Υ. θαη δηάξθεζε σο ην 510 π.Υ., νη κεηαξξπζκίζεηο ηνπ φισλα θαίλεηαη πσο δελ αληηκεηψπηζαλ πιήξσο ηα πξνβιήκαηα πνπ επηδίσθαλ λα ιχζνπλ. Δ νπζία ηνπο φκσο δηαηεξήζεθε θαη κεηά ην ηέινο ηεο ηπξαλλίαο θαη απνηέιεζε ην ζεκέιην πάλσ ζην νπνίν εδξαηψζεθε ε θιαζηθή αζελατθή δεκνθξαηία. Ο φισλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δέθα ρξφλσλ ηεο απηνεμνξίαο ηνπ επηζθέθηεθε, κεηαμχ άιισλ, θαη ην βαζηιηά ησλ άξδεσλ Κξνίζν, ν νπνίνο ηνλ ξψηεζε αλ γλψξηδε θαλέλαλ άλζξσπν πην επηπρηζκέλν απφ απηφλ. Ο φισλ ηνπ αλέθεξε ηξεηο πεξηπηψζεηο επηπρηζκέλσλ αλζξψπσλ θαη ηνλ ζπκβνχιεςε κε ην γλσζηφ: "Μεδέλα πξν ηνπ ηέινπο καθάξηδε" (=κε καθαξίδεηο θαλέλαλ, πξνηνχ λα δεηο ην ηέινο ηνπ). ηαλ μαλαγχξηζε ζηελ Ώζήλα, ηε βξήθε ζε πνιχ θαιή θαηάζηαζε ράξε ζηα δηθά ηνπ λνκνζεηηθά κέηξα θαη πέζαλε επηπρηζκέλνο ζε βαζηά γεξάκαηα.
Πεπίανδπορ
Ο Πεξίαλδξνο ν Κπςέινπ, Κνξίλζηνο, ήηαλ πεξηψλπκνο γηα ηελ θαθνπξγία αιιά θαη ηε κεγαινπξαγκνζχλε θαη ζνθία ηνπ ηχξαλλνο ηεο Κνξίλζνπ (668 – 584π.Υ.) πνπ δηαδέρζεθε ηνλ παηέξα ηνπ Κχςειν πνπ είρε αλαηξέςεη ηελ δσξηθή αξηζηνθξαηία. Τπήξμε ζηελ αξρή πνιχ επηφηεξνο ηνπ παηξφο ηνπ αιιά αξγφηεξα παξαζχξζεθε ζε αδηθνπξαγίεο θαη σκφηεηεο. Ο Δξφδνηνο καο πιεξνθνξεί φηη θάπνηε ν Πεξίαλδξνο Η ΔΗΜΟΚΡΑΣΚΑ ΕΚΝΑΚ ΑΝΩΣΕΡΗ ΑΠΟ ΣΗΝ ΣΤΡΑΝΝΚΑδήηεζε ζπκβνπιή απφ ηνλ ηχξαλλν ηεο Μηιήηνπ Θξαζχβνπιν πψο λα ζηεξεψζεη θαιιίηεξα ηελ Ώξρή ηνπ θαη έιαβε κε ζπκβνιηθή πξάμε ηελ απάληεζε φηη ζα πξέπεη λα εμνληψζεη θάζε ηζρπξφ αληίπαιν ή αληηδξψληα ζην έξγν ηνπ. Έθηνηε ν Πεξίαλδξνο δελ δίζηαζε αθφκε θαη λα δηαπξάμεη θφλνπο νηθείσλ ηνπ. Έηζη θφλεπζε κε ιαθηίζκαηα ηε γπλαίθα ηνπ Λπζίδε ηελ νπνία θαη απνθαινχζε ζσπεπηηθά «Μέιηζζα». Μεηακειεζείο, κε ηελ ηδέα ηεο εμηιέσζεο, πξφζζεζε λέν απνηξφπαην έγθιεκα φηαλ θάιεζε ζε επίζεκε ενξηή ζηελ απιή ηνπ ηηο επηθαλέζηεξεο γπλαίθεο ηεο Κνξίλζνπ μεγχκλσζε απηέο θαη έθαςε ηα ελδχκαηα θαη ηα θνζκήκαηά ηνπο επί ηεο ππξάο ηεο εζηίαο. Σνλ εθ Λπζίδεο γην ηνπ Λπθάθξνλα επεηδή αληέδξαζε ζηηο ζπκπεξηθνξέο ηνπ απηέο εμφξηζε ζηελ Κέξθπξα πνπ ηφηε ππαγφηαλ ζηελ Κφξηλζν. ηαλ αξγφηεξα ηνλ αλαθάιεζε, ν Λπθάθξνλαο αξλήζεθε ηελ παηξηθή θαη δεκφζηα ζέζε ιέγνληαο πσο δελ κπνξεί λα ζπδεί κε ηνλ θνληά ηεο κεηέξαο ηνπ. Σφηε ν Πεξίαλδξνο δέρζεθε λα παξαηηεζεί ππέξ ηνπ γηνπ ηνπ θαη λα απνζπξζεί ζηελ Κέξθπξα. ηαλ φκσο πιεξνθνξήζεθαλ ηνχην νη Κεξθπξαίνη θνβνχκελνη κε ηχρνπλ άιιεο θαηαπίεζεο θφλεπζαλ ηνλ Λπθάθξνλα. Ο Πεξίαλδξνο ηφηε γηα λα ηνπο ηηκσξήζεη ζπγθέληξσζε 300 παίδεο ησλ θαιιηηέξσλ νηθνγελεηψλ ηεο Κέξθπξαο θαη ηνπο έζηεηιε ζην ΐαζηιηά ηεο Λπδίαο Ώιπάηηε γηα λα ηνπο επλνπρίζεη θαηά ην αζηαηηθφ έζηκν. Σν πινίν φκσο πξνζάξαμε ζηε άκν θαη νη λένη ειεπζεξψζεθαλ. Ο Πεξίαλδξνο αλ θαη αγαπνχζε ηηο ζηξαηησηηθέο επηδείμεηο θαίλεηαη πσο δελ ελεπιάθε ζε εμσηεξηθνχο πνιέκνπο. Σνλ κνλαδηθφ πνπ νξγάλσζε ήηαλ θαηά ηνπ πεζεξνχ ηνπ Πξνθιέα, ηπξάλλνπ ηεο Βπηδαχξνπ, κε ιφγν αηηίαο ην ζάλαην ηεο θφξεο ηνπ. Ώπηέο είλαη πεξίπνπ νη καξηπξίεο ησλ παιαηψλ πνπ δηαζψζεθαλ πεξί ηνπ Πεξίαλδξνπ πνπ ίζσο λα είλαη ςεπδείο ή ππεξβνιηθέο αλ γίλεη ζχγθξηζε κε άιια γεγνλφηα απφ ηα νπνία δηαπηζηψλεηαη φηη επί επνρήο ηνπ ε Κφξηλζνο αλπςψζεθε ζε δχλακε θαη αθκή θαη έθζαζε λα γίλεη ζαιαζζνθξάηεηξα. Βθηφο φκσο απηνχ ν Πεξίαλδξνο ππήξμε θαη θνηλσληθφο αλακνξθσηήο, λνκνζέηεζε θαηά ηεο αζσηίαο, πνιπηέιεηαο, εχξεζε εξγαζίαο ζε θησρνχο θαη θνξνινγίαο ησλ πινπζίσλ. Πξνζηάηεπζε ηα γξάκκαηα θαη ηηο ηέρλεο θαη θαηέζηεζε ηελ απιή ηνπ θέληξν πλεπκαηηθήο θαη θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο. Γηα δε ηε ζπάληα ζπκνζνθία ηνπ θαηαηάρζεθε κεηαμχ ησλ επηά ζνθψλ ηνπ αξραίνπ θφζκνπ. Πξντφληα ηεο δηαλνεηηθήο γνληκφηεηαο θαη αλζεξφηεηάο ηνπ απνηεινχλ αθελφο έλα καθξχ πνίεκά ηνπ κε ηίηιν «Τπνζήθεο ζηνλ αλζξψπηλν βίν» απφ ην νπνίν ειάρηζηα απνζπάζκαηα δηαζψζεθαλ θαη αθεηέξνπ ηα απνθζέγκαηά ηνπ πνπ απνζηάδνπλ επγέλεηα αηζζήκαηνο, αιάζεην πείξα θαη πξαθηηθή ζνθία, ζηνηρεία πνπ βεβαίσο δελ ζπλάδνπλ κε ηηο πεξί απηνχ θαθφβνπιεο ηζηνξίεο (έζησ θαη ζηελ έθηαζε πνπ ηνπ απνδίδνληαη).
Υίλων ο Λακεδαιμόνιορ
Γελλήζεθε ην 600 π.Υ. ζηε πάξηε θαη πέζαλε ην 520 π.Υ. ζηελ Πίζζα ηεο ηθειίαο. Καηά ηελ παξάδνζε (θαη ηνλ Έξκηππν) πέζαλε ζε ειηθία 80 εηψλ θαηά ηα πξνιερζέληα, απφ ηε κεγάιε ηνπ ζπγθίλεζε θαη ηελ ππεξβνιηθή ραξά ηνπ, φηαλ αγθάιηαζε ην γην ηνπ, πνπ κφιηο είρε επηζηξέςεη Οιπκπηνλίθεο ζην αγψληζκα ηεο «ππγκήο» (ππγκαρίαο), νπφηε θαη θεδεχηεθε κε κεγάιεο ηηκέο, ελψ ζηνλ ηάθν ηνπ γξάθηεθε ε θξάζε: «Τηόο Υίισλνο, ππγκή ρισξόλ έιελ θόηηλνλ / Δίδ΄ν παηήξ ζηεθαλνύρνλ ηδώλ ηέθλνλ ήκπζελ εζζείο νύ λεκεζεηόλ. Δκνί ηνίνο ίησ ζάλαηνο» [«Μαθάξη λα είρα θη εγψ έλα ηέηνην ζάλαην»]. χκθσλα κε ηνλ Αηνγέλε ην Λαέξηην πνπ ηνλ βηνγξάθεζε (Ώ‟ 3,68-73), νη παξηηάηεο αλήγεηξαλ θαη άγαικα πξνο ηηκή ηνπ, κε ην επίγξακκα «Σόλδε δνξπζηέθαλνο πάξηα Υίισλ, εθύηεπζελ, όο ησλ Δπηά νθώλ, πξώηνο, έθπ νθόο» [πεξ. «Δ πνιεκφραξε πάξηε γέλλεζε απηφλ εδψ ηνλ Υίισλα, πνπ ήηαλ ν πξψηνο, δειαδή ν κεγαιχηεξνο, νθφο απφ ηνπο επηά νθνχο»]. Εδηαίηεξεο ηηκήο θαη εθηηκήζεσο έραηξε ν Υίισλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ. Οη ζπκπαηξηψηεο ηνπ, κάιηζηα, ηνλ εμέιεμαλ θαη Έθνξν, ην 556 π.Υ. (θαηά ηελ 56ε Οιπκπηάδα). Δ ζεηεία ηνπ θξίλεηαη ηδηαίηεξα επηηπρεκέλε θαη κάιηζηα κε κεγάιε ζεκαζία ζηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ πνιηηεχκαηνο ηεο πφιεο, αθνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεηείαο ηνπ εηζεγήζεθε θαη πέηπρε ηε κεηαξξχζκηζε ηνπ θαζεζηψηνο ηνπ Λπθνχξγνπ, κε ηελ εμχςσζε ηνπ ζεζκνχ ησλ Βθφξσλ θαη ηνλ απνθαζηζηηθφ πεξηνξηζκφ, θαηά ηνλ ηξφπν απηφ, ηεο βαζηιηθήο δχλακεο θαη εμνπζίαο, πξνο φθεινο ηεο ιατθήο θπξηαξρίαο Ώιιά θαη κεηαμχ ησλ Βιιήλσλ ηεο ππνινίπνπ Βιιάδαο είρε απνθηήζεη θήκε θαη έραηξε ηδηαίηεξεο ηηκήο ν Υίισλ, κεηαμχ άιισλ γηα ηε ξήζε ηνπ φηη ηα Κχζεξα ήηαλ θαιχηεξα λα κελ ππήξραλ, θξάζε πνπ απνδείρζεθε ζνθή θαηά ηνπο κεδηθνχο πνιέκνπο, φηαλ ν Αεκάξαηνο ζπκβνχιεςε ηνλ Ξέξμε λα ζπγθεληξψζεη εθεί ηνλ ζηφιν ηνπ, ζπκβνπιή πνπ επηπρψο δελ εηζαθνχζηεθε απφ ηνλ βαζηιηά ησλ Πεξζψλ, δηφηη ηφηε πηζαλφλ λα θπξηεπφηαλ φιε ε Βιιάδα (πξβι. Δξφδνηνο Ώ‟59), φπσο απνδείρζεθε αξγφηεξα, θαηά ηνλ Πεινπνλλεζηαθφ Πφιεκν, νπφηε ν Νηθίαο ΜΗ ΜΚΛΑ ΧΩΡΚ ΝΑ ΚΕΦΣΕΚεγθαηέζηεζε ζην ζπγθεθξηκέλν λεζί αζελατθή θξνπξά, πξνθαιψληαο κεγάιεο δεκηέο ζηνπο Λαθεδαηκφληνπο. Βλδεηθηηθφο θαη ραξαθηεξηζηηθφο ηεο ζνθίαο ηνπ είλαη ν δηάινγνο πνπ θέξεηαη λα είρε, ζε κεγάιε πιένλ ειηθία, κε ηνλ αθκάδνληα, ηφηε, Ώίζσπν. Ο ηειεπηαίνο θέξεηαη λα ηνλ ξψηεζε «ηη πξάηηεη ν Αίαο» θαη εθείλνο ηνπ απάληεζε «Σαπεηλνί ηα πςειά θαη ηα ηαπεηλά πςνί». ε εξψηεζε «θαηά ηη δηαθέξνπλ νη πεπαηδεπκέλνη απφ ηνπο απαίδεπηνπο», απάληεζε «ειπίζηλ αγαζαίο» θαη, ηέινο, ζηελ εξψηεζε «ηη είλαη δχζθνιν» θέξεηαη λα απάληεζε «ην ηα απόξξεηα ζησπήζαη θαη ζρνιήλ [ή, θαη‟ άιιε εθδνρή, «ρνιήλ»] εύ δηαζέζζαη θαη αδηθνύκελνλ δύλαζζαη θέξεηλ». Ο Υίισλ ζπλέζεζε ειεγεηαθνχο ζηίρνπο ζε πεξίπνπ δηαθφζηα έπε, απφ ηα νπνία, φκσο, θαλέλα δελ δηαζψζεθε. ψζεθαλ σζηφζν κεξηθά πνιχ ζεκαληηθά θαη βαζπζηφραζηα γλσκηθά ηνπ. Δ δηδαζθαιία ησλ (επηά) ζνθψλ, γεληθφηεξα, φπσο είλαη γλσζηφ, εθθξάδεηαη κε απνθζέγκαηα ή «εηο βξαρέα ξήκαηα». Ο ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο θηινζνθίαο ραξαθηεξίζζεθε απφ ηνλ Πιάησλα σο «βξαρπινγία (ηηο) Λαθσληθή» θαη ζε απηφλ δηαθξίζεθε ν Λαθεδαηκφληνο Υίισλ, ραξαθηήξαο, θαηά ηνπο βηνγξάθνπο ηνπ, ζνβαξφο, βξαρχινγνο, ελάξεηνο θαη εζηθφο κε κεγάιε νμπδέξθεηα θαη βαζηά ζηνραζηηθή θηινζνθηθή ζθέςε. Έγηλε θαη είλαη δηάζεκνο γηα ηε ζνθή επηγξακκαηηθή βξαρπινγία ηνπ θαη ηα νιηγφινγα απαξάκηιια γλσκηθά ηνπ. ε απηφλ απνδίδεηαη απφ νξηζκέλνπο θαη ην ζρεηηθφ γλσζηφ ξεηφ «ην ιαθσλίδεηλ εζηί θηινζνθείλ». Ο Ώξηζηαγφξαο ν Μηιήζηνο θάλεη ιφγν γηα «ρεηιώλεην ηξόπν». Δ ζπληνκία θαη ε πεξηεθηηθφηεηα ησλ ιφγσλ ηνπ, ηνπο έθαλε λα κνηάδνπλ κε επηγξάκκαηα (σζάλ απηά ηνπ ηκσλίδε) ή κε ρξεζκνχο καληείνπ. Σα πην ζπνπδαία θαη γλσζηά γλσκηθά ηνπ, δειαδή ην «κεδέλ άγαλ», ην «γλώζη ζαπηόλ» θαη ην «εγγύα παξά δ’ άηηα» [ζεκεησηένλ φηη ην πξψην απ‟ απηά απνδίδεηαη, θαη‟ άιιε εθδνρή, ζηνλ φισλα, ελψ ην δεχηεξν ζηνλ Θαιή] είραλ γξαθηεί ζηνλ ηνίρν (ή ζηελ πξνκεησπίδα) ηνπ λανχ ηνπ Ώπφιισλα, ζηνπο Αειθνχο. Βηδηθά γηα ην γλώζη ζαπηόλ αλαθέξεηαη απφ ηνλ Κιέαξρν φηη ην γλσκηθφ απηφ ιέρζεθε ζηνλ Υίισλα σο κπζηηθφ απφ ηνλ ζεφ (Ε.ηνβαίνπ Ώλζνι., ηφκ.Ώ‟ βηβι.21 παξ.12)
πιινγή ησλ απνθζεγκάησλ ηνπ εμέδσζαλ ν Οξέιιη [Opuscula Graecorum veterum
sententiosa – «Γλσκνινγηθά ζπγγξακκάηηα (επηγξάκκαηα) ησλ αξραίσλ Βιιήλσλ» (2
ηφκνη, 1819-1821)] θαη ν Μνχιιαρ [“Ώπνζπάζκαηα Βιιήλσλ Φηινζφθσλ”, Παξίζη, 1860].
Αηομικοί θιλόζοθοι
Λεύκιππορ
Ο Λεχθηππνο ήηαλ Έιιελαο θηιφζνθνο ηνπ 5νπ αη. π.Υ. απφ ηα Άβδεξα ή ηελ Μίιεην, εηζεγεηήο ηεο αηνκηθήο ζεσξίαο, δάζθαινο ηνπ Αεκφθξηηνπ. Αηαηχπσζε πξψηνο ηελ ππφζεζε φηη ε χιε απνηειείηαη απφ άηνκα. Δ χιε θαηά ηνλ Λεχθηππν θαη ην Αεκφθξηην, απνηειείηαη απφ κηθξνζθνπηθά, αφξαηα, αηψληα, άθζαξηα, ακεηάβιεηα, αδηαίξεηα ζσκάηηα, ηα άηνκα, ηα νπνία γελλήζεθαλ απηφκαηα θαη ηπραία. Σα άηνκα δελ έρνπλ θακκία πνηνηηθή δηαθνξά κεηαμχ ηνπο, παξά κφλν ζην κέγεζνο θαη ζην ζρήκα ηνπο. Μεηαμχ ησλ αηφκσλ ππάξρεη ην θελφ, ή ην κε νλ ή καλφλ, ην νπνίν φκσο έρεη πιηθή ππφζηαζε. Λφγσ ηεο χπαξμεο ηνπ θελνχ, ηα άηνκα έρνπλ ηελ ηδηφηεηα ηεο θίλεζεο. Ώπφ ηηο ζπγθξνχζεηο ησλ αηφκσλ δεκηνπξγείηαη ε χιε. Οη δχν θηιφζνθνη πηζηεχνπλ πσο κέζσ δηαθφξσλ ζπλδπαζκψλ, ηα φκνηα άηνκα έιθνληαη, ζρεκαηίδνληαο ζψκαηα. πσο αλαθέξεη ν Αηνγέλεο Λαέξηηνο, ν Λεχθηππνο θαη ν Αεκφθξηηνο ππνζηεξίδνπλ πσο νη ζπγθξνχζεηο ησλ αηφκσλ δεκηνπξγνχλ λέα ζψκαηα αιιά θαη λένπο Κφζκνπο. Πηζηεχνπλ νηη ππάξρνπλ άπεηξνη Κφζκνη πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ άπεηξα ζε πιήζνο άηνκα, κε ηπραία κνξθή. Γηα ην χκπαλ, ζχκθσλα κε ηνλ Ώέηην, νη δχν θηιφζνθνη ππνζηεξίδνπλ πσο έρεη ζθαηξηθφ ζρήκα. Γηα ηε Γε, ν Ώξηζηνηέιεο αλαθέξεη πσο ν Λεχθηππνο ηε ζεσξεί αθίλεηε θαη ζην θέληξν ηνπ Κφζκνπ, ελψ έρεη ζρήκα ηπκπαλψδεο (ζρήκα ηπκπάλνπ). ΣΟ ΤΜΠΑΝ ΕΚΝΑΚ ΚΕΝΟ ΚΑΚ ΤΓΧΡΟΝΩ ΓΕΜΑΣΟ ΩΜΑΣΑΓημόκπιηορ
Αεκφθξηηνο (~460 π.Υ.- 370 π.Υ) πξνζσθξαηηθφο θηιφζνθνο, γελλήζεθε ζηα Άβδεξα ζηελ Θξάθε. Μαζεηήο ηνπ Λεχθηππνπ. Πίζηεπε φηη ε χιε απνηειείηo απφ αδηάζπαζηα, αφξαηα ζηνηρεία, ηα άηνκα. Βπίζεο ήηαλ ν πξψηνο πνπ αληηιήθζεθε φηη ν Γαιαμίαο είλαη ην θσο απφ καθξηλά αζηέξηα. Ήηαλ αλάκεζα ζηνπο πξψηνπο πνπ αλέθεξαλ φηη ην ζχκπαλ έρεη θαη άιινπο "θφζκνπο" θαη κάιηζηα νξηζκέλνπο θαηνηθεκέλνπο. Ο Αεκφθξηηνο μεθαζάξηδε φηη ην θελό δελ ηαπηίδεηαη κε ην ηίπνηα ("κε νλ"), είλαη δειαδή θάηη ην ππαξθηφ. Ο Αεκφθξηηνο γελλήζεθε ζηα Άβδεξα ηεο Θξάθεο γχξσ ζηα 460 π.Υ. απφ νηθνγέλεηα αξηζηνθξαηηθήο θαηαγσγήο, δεκνθξαηηθψλ φκσο πεπνηζήζεσλ. Σα Άβδεξα , αλαηνιηθά ηνπ πνηακνχ Νέζηνπ ζηελ αθηή ηεο Θξάθεο, ππήξμαλ ησληθή απνηθία πνπ ηδξχζεθε ην 654 π.Υ. απφ θαηνίθνπο ησλ κηθξαζηαηηθψλ Κιαδνκελψλ. Ήηαλ ε ηξίηε πινπζηφηεξε πφιε ηεο Ώζελατθήο πκκαρίαο -έδηλε θφξν 15 ηάιαληα- θαη φθεηιε ηνλ πινχην ηεο ζηελ άθζνλε παξαγσγή ζηηεξψλ θαη ζην γεγνλφο φηη απνηεινχζε ιηκάλη γηα ηε δηεμαγσγή ηνπ εκπνξίνπ κε ην εζσηεξηθφ ηεο Θξάθεο. ηα Άβδεξα ν Ξέξμεο μεθνχξαζε ην ζηξαηφ ηνπ ην 480 π.Υ. θαηεβαίλνληαο πξνο ηε λφηηα Βιιάδα. χκθσλα, κάιηζηα, κε κηα καξηπξία απηφο πνπ θηινμέλεζε ηνλ Ξέξμε ζηελ πφιε ήηαλ ν παηέξαο ηνπ Αεκφθξηηνπ, αιιά γεληθά ε ηζηνξία απηή ζεσξείηαη απφ ηνπο κειεηεηέο σο πιαζηή: ην αλέθδνην θαίλεηαη λα πξνέθπςε απφ κηα γεληθφηεξε πξνζπάζεηα ζχλδεζεο ηεο ειιεληθήο θηινζνθίαο κε ηελ Ώλαηνιή, αθνχ ζχκθσλα κ' απηφ ν Ξέξμεο άθεζε ζηνλ παηέξα ηνπ Αεκφθξηηνπ θάπνηνπο Μάγνπο, νη νπνίνη κχεζαλ ην Αεκφθξηην ζηα κπζηηθά δφγκαηα ηεο «θηινζνθίαο» ηνπο . πσο αλαθέξεη ν ίδηνο ν Αεκφθξηηνο ζην Μηθξό δηάθνζκν, ήηαλ λένο φηαλ ν Ώλαμαγφξαο ήηαλ γέξνο. Με βάζε απηφ ην ζηνηρείν ε εκεξνκελία γελλήζεσο πνπ παξαδίδεη ν Ώπνιιφδσξνο (80ε νιπκπηάδα=460-456 π.Υ.)[1] θαίλεηαη ινγηθφηεξε απφ άιιεο ρξνλνινγίεο πνπ καο παξαδφζεθαλ. Ώπφ ηε λεαληθή ηνπ ειηθία ν Αεκφθξηηνο έδεημε ηελ θιίζε ηνπ πξνο ηε κειέηε θαη ηελ έξεπλα ηεο θχζεο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην αλέθδνην πνπ παξαδίδεη ν Αηνγέλεο Ο ΚΟΜΟ ΕΚΝΑΚ ΙΕΑΣΡΚΚΗ ΚΗΝΗ ΚΑΚ Η ΖΩΗ ΠΕΡΑΜΑ ΑΠ' ΑΤΣΗ. ΗΛΙΕ, ΕΚΔΕ ΚΑΚ ΑΠΗΛΙΕδσκάηην ζηνλ θήπν ηνπ ζπηηηνχ θαη θιείζηεθε εθεί κέζα. ηαλ θάπνηε ν παηέξαο ηνπ νδήγεζε έλα βφδη γηα λα ην ζπζηάζεη θαη ην έδεζε ζ‟ εθείλν ην κέξνο, ν Αεκφθξηηνο γηα αξθεηή ψξα δελ ηνλ αληηιήθζεθε, έσο φηνπ ν παηέξαο ηνπ ηνλ ζήθσζε κε πξφθαζε ηε ζπζία θαη ηνπ αλέθεξε ηα ζρεηηθά κε ην βφδη». Καηά ηε κνηξαζηά ηεο παηξηθήο πεξηνπζίαο αλάκεζα ζην Αεκφθξηην θαη ηα δχν αδέξθηα ηνπ ν πξψηνο, ζχκθσλα κε κηα καξηπξία, πξνηίκεζε λα ιάβεη ην κηθξφηεξν κεξίδην ζε ρξήκαηα (100 ηάιαληα). Ώπηά ηα ρξήκαηα ηα μφδεςε ηαμηδεχνληαο ζε φιν ζρεδφλ ηνλ ηφηε γλσζηφ θφζκν. Σα ηαμίδηα ηνπ ζηελ Ώίγππην, ηελ Πεξζία θαη ηε ΐαβπιψλα ζεσξνχληαη ζρεδφλ ζίγνπξα, ελψ ηα ηαμίδηα ζηελ Ώηζηνπία θαη ηελ Ελδία είλαη ιηγφηεξν βέβαην φηη πξαγκαηνπνηήζεθαλ. πσο αλαθέξεη θαη ν ίδηνο: «Βγψ, ινηπφλ πεξηπιαλήζεθα ζε πεξηζζφηεξνπο ηφπνπο ηεο γεο απ‟ ηνπο αλζξψπνπο ηεο επνρήο κνπ, εξεπλψληαο ηα πην καθξηλά κέξε, θαη γλψξηζα πάξα πνιιέο ρψξεο θαη θιίκαηα θαη άθνπζα πάξα πνιινχο κνξθσκέλνπο αλζξψπνπο, αιιά ζηε ζχλζεζε ζρεκάησλ πνπ ζπλνδεχνληαη απφ απφδεημε θαλείο σο ηψξα δε κε μεπέξαζε, νχηε αθφκε θαη απηνί απφ ηνπο Ώηγππηίνπο πνπ νλνκάδνληαη Ώξπεδνλάπηεο. Μαδί θαη κε ηελ παξακνλή κνπ ζ‟ απηνχο, έδεζα ζπλνιηθά νρηψ ρξφληα ζε μέλε ρψξα». ηε δηάξθεηα απηψλ ησλ πεξηπιαλήζεσλ ζα πξέπεη ζίγνπξα λα επηζθέθηεθε ηα κεγάια πλεπκαηηθά θέληξα ηεο Εσλίαο, θπξίσο ηελ Έθεζν θαη ηε Μίιεην, φπνπ ζα γλψξηζε απφ θνληά ηε θηινζνθία ηνπ Θαιή, ηνπ Ώλαμίκαλδξνπ, ηνπ Ώλαμηκέλε θαη ηνπ Δξάθιεηηνπ. ηε Μίιεην ίζσο λα ζπλάληεζε γηα πξψηε θνξά ηνλ άλζξσπν πνπ έκειιε λα ζεκαδέςεη ε δσή ηνπ, ην Λεχθηππν. Ώπ‟ απηφλ ζα πξέπεη λα δηδάρηεθε ηε θηινζνθία ηνπ Παξκελίδε, ηνπ Βκπεδνθιή, ηνπ Ππζαγφξα. Μάιηζηα, γηα ηνλ ηειεπηαίν ζα ζπληάμεη ν Αεκφθξηηνο αξγφηεξα εηδηθή πξαγκαηεία. Αελ παξέιεηςε λα επηζθεθηεί θαη ην κεγαιχηεξν πλεπκαηηθφ θέληξν ηεο επνρήο ηνπ, ηελ Ώζήλα, θαίλεηαη φκσο φηη ε παξνπζία ηνπ εθεί πέξαζε ζρεηηθά απαξαηήξεηε. χκθσλα κε κηα εθδνρή απηφ απνηεινχζε επηινγή ηνπ ίδηνπ ηνπ Αεκφθξηηνπ, επεηδή έλησζε κεγάιε πεξηθξφλεζε πξνο ηε δφμα. Δ επίζθεςε ηνπ Αεκφθξηηνπ ζηελ Ώζήλα ήηαλ θάηη θπζηνινγηθφ, αθνχ ε πφιε απνηεινχζε ηελ πλεπκαηηθή πξσηεχνπζα ηεο Βιιάδαο, ελψ θαη ηα Άβδεξα ήηαλ κέινο ηεο Ώζελατθήο πκκαρίαο. Ίζσο, φκσο, ε εκπφιεκε θαηάζηαζε, ζηελ νπνία βξηζθφηαλ ηφηε ε Ώζήλα ιφγσ ηνπ Πεινπνλλεζηαθνχ πνιέκνπ, λα νδήγεζε ην Αεκφθξηην ζηελ απφθαζε λα ηδξχζεη ηε ζρνιή ηνπ ζηα Άβδεξα. Πάλησο, ν θηιφζνθνο ζε θακηά πεξίπησζε δελ πξέπεη λα πεξηθξνλνχζε ηελ Ώζήλα, αθνχ ν ίδηνο ήηαλ δεκνθξαηηθφο, ελψ πνιιέο απφ ηηο απαληήζεηο πνπ έδσζε ζε θηινζνθηθά πξνβιήκαηα ππνβάιινπλ ηελ εληχπσζε φηη γλψξηδε θαιά ηε θηινζνθία ηνπ σθξάηε, ηνπ Πιάησλα, ηνπ Ώληηζζέλε, ηνπ Ώξίζηηππνπ θαη ηνπ Ώλαμαγφξα. ηαλ ν Αεκφθξηηνο επέζηξεςε θάπνηε ζηα Άβδεξα, είρε αλαιψζεη πηα φιν ην κεξίδηφ ηνπ ηεο παηξηθήο θιεξνλνκηάο. Σε θξνληίδα ηνπ θαη ηε ζπληήξεζή ηνπ αλέιαβε ν αδεξθφο ηνπ Αάκαζνο. Ο Αεκφθξηηνο απνδείρηεθε ρξήζηκνο γηα ηνλ αδεξθφ ηνπ: ζχκθσλα κε κηα καξηπξία πξνέβιεςε επηθείκελε λεξνπνληή θαη ηνλ ζπκβνχιεςε λα καδέςεη ηελ παξαγσγή ηνπ απφ ηνπο αγξνχο. ζνη απφ ηνπο Ώβδεξίηεο ηνλ πίζηεςαλ έζσζαλ ηηο πεξηνπζίεο ηνπο, νη άιινη θαηαζηξάθεθαλ. Σν αλέθδνην απηφ θαίλεηαη φηη πιάζηεθε, γηα λα απαληήζεη ζηηο θαηεγνξίεο φηη ε κειέηε ηεο θηινζνθίαο είλαη άρξεζηε ζε πξαθηηθά δεηήκαηα ηεο αλζξψπηλεο δσήο. Σν ίδην θαίλεηαη λα ηζρχεη θαη γηα ηελ αθφινπζε ηζηνξία: ν Αεκφθξηηνο πξνέβιεςε κειινληηθή αλαηίκεζε ηνπ ιαδηνχ θαη αγφξαζε φιε ηελ ληφπηα ειαηνπαξαγσγή πνιχ θζελά. ηαλ ε αλαηίκεζε
πξάγκαηη έγηλε, ν ίδηνο απέδσζε ηα θέξδε ηνπ ζηνπο ζπκπνιίηεο ηνπ, επεηδή πεξηθξνλνχζε ηα πινχηε. Φαίλεηαη φηη ε εθηίκεζε πνπ απνιάκβαλε ν Αεκφθξηηνο απφ ηνπο ζπκπαηξηψηεο ηνπ πξνθάιεζε ην θζφλν νξηζκέλσλ απ' απηνχο, νη νπνίνη ζθέθηεθαλ λα δεηήζνπλ ζηελ πεξίπησζε ηνπ θηινζφθνπ ηελ ελεξγνπνίεζε ελφο παηξνπαξάδνηνπ λφκνπ, ν νπνίνο πξνέβιεπε ηελ απαγφξεπζε ηεο ηαθήο ζηελ παηξίδα φπνηνπ είρε ζπαηαιήζεη ηελ παηξηθή πεξηνπζία. Ο Αεκφθξηηνο απάληεζε δηαβάδνληαο ζηνπο ζπκπνιίηεο ηνπ ην Μέγα δηάθνζκν. Σν έξγν απνηηκήζεθε απφ ηνπο ζπκπνιίηεο ηνπ ζηα 500 ηάιαληα, ελψ νξίζηεθε λα ηνπ αθηεξσζνχλ θαη 20 αλδξηάληεο απφ ραιθφ. Καη ε ηζηνξία απηή θαίλεηαη πιαζηή, αθνχ ν Μέγαο δηάθνζκνο πξέπεη λα είλαη έξγν ηνπ Λεχθηππνπ. Δ δεκηνπξγία ηεο ίζσο λα απνηειεί θαη πάιη κηα απάληεζε ζηελ θαηεγνξία φηη ε κειέηε ηεο θηινζνθίαο είλαη άρξεζηε: ν Αεκφθξηηνο φρη κφλν δε ζπαηάιεζε ηελ παηξηθή πεξηνπζία, αιιά ηελ πνιιαπιαζίαζε (απφ 100 ηελ έθαλε 500 ηάιαληα), αθνχ δεκηνχξγεζε έλα πνιχηηκν θηινζνθηθφ έξγν. ηα Άβδεξα ν Αεκφθξηηνο αθνζηψζεθε ζηε δηδαζθαιία θαη ηε ζπγγξαθή ησλ έξγσλ ηνπ. Δ πξνθνπή ηνπ ζηε ζνθία ήηαλ ηέηνηα, ψζηε απνθιήζεθε νθία ή Φηινζνθία. Ολνκάζηεθε επίζεο Γειαζίλνο (=ν γειαζηφο), αθνχ αληηκεηψπηδε ηε δσή πάληα κε αηζηνδνμία, γαιήλε θαη θαξηεξία. Καηά κηα εθδνρή νλνκάζηεθε έηζη, επεηδή πεξηγεινχζε ηηο θαζεκεξηλέο ζιίςεηο θαη ειπίδεο πνπ απαζρνινχζαλ ηνπο άιινπο αλζξψπνπο. Σν πηζαλφηεξν είλαη ν ραξαθηεξηζκφο λα πξνέξρεηαη απφ ηελ άπνςε ηνπ Αεκφθξηηνπ φηη ε επζπκία απνηειεί ζηφρν γηα ηε δσή ηνπ θάζε αλζξψπνπ. χκθσλα κε κηα άιιε θαληαζηηθή ηζηνξία ν Αεκφθξηηνο απηνηπθιψζεθε θαίγνληαο ηα κάηηα ηνπ κε ηελ αληαλάθιαζε ηνπ ήιηνπ πάλσ ζε κηα ράιθηλε αζπίδα. Σν θίλεηξν πνπ δηλφηαλ γη' απηήλ ηελ πξάμε δχζθνια κπνξεί λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο δηαζέζεηο ηνπ ίδηνπ ηνπ θηινζφθνπ: ήζειε ηάρα λα επηδνζεί απεξίζπαζηνο απφ ηε καγεία ηεο φξαζεο ζην ζηνραζκφ θαη ηελ εξκελεία ησλ λφκσλ ηεο θχζεο. Ώπηή ε πεξηθξφλεζε ηεο αίζζεζεο θαίλεηαη φηη έρεη σο πεγή ηεο ηελ πιαησληθή παξάδνζε παξά ηε γλήζηα δηδαζθαιία ηνπ Αεκφθξηηνπ. Ο ίδηνο ν θηιφζνθνο ζεσξνχζε πνιχηηκεο ηηο εληππψζεηο ησλ αηζζήζεσλ σο πξψηε χιε γηα ηελ εξκελεία ηεο θχζεο, αξθεί απηέο νη εληππψζεηο λα δηπιίδνληαλ απφ ηελ θξηηηθή ηθαλφηεηα ηνπ αλζξψπηλνπ λνπ. Φαίλεηαη φηη πέζαλε ζε πνιχ πξνρσξεκέλε ειηθία, αθνχ θαηαηαζζφηαλ ζηνπο καθξνβηφηεξνπο Έιιελεο ζηνραζηέο. Αηάθνξεο πεγέο παξαδίδνπλ φηη έδεζε απφ 90 σο θαη 109 ρξφληα. Αε γλσξίδνπκε ηελ αθξηβή ρξνλνινγία ηνπ ζαλάηνπ ηνπ, ε νπνία ηνπνζεηείηαη ζπκβαηηθά ζην 370 ή 360 π.Υ. Καη γηα ην ηέινο ηνπ θηινζφθνπ ππάξρνπλ δηάθνξνη ζξχινη. χκθσλα κε έλαλ απ' απηνχο ήζειε λα απηνθηνλήζεη, φληαο ζε βαζηά γεξάκαηα, κε απνρή απφ ηελ ηξνθή. Βπεηδή, φκσο, ήηαλ νη εκέξεο ησλ Θεζκνθνξίσλ θαη νη γπλαίθεο ηεο νηθνγέλεηαο ήζειαλ λα ηηο γηνξηάζνπλ, ηνλ παξαθάιεζαλ λα αλαβάιιεη ην ζάλαηφ ηνπ γηα ιίγεο κέξεο. Αηέηαμε ηφηε λα ηνπ θέξνπλ θνληά έλα αγγείν κε κέιη (ή δεζηά ςσκηά θαηά άιιε εθδνρή) θαη έδεζε, ψζπνπ λα πεξάζνπλ νη γηνξηέο, κφλν κε ηε κπξσδηά ηνπ κειηνχ. ηαλ πέξαζαλ νη κέξεο, παξαδφζεθε ζην ζάλαην. Ο Αεκφθξηηνο γελλήζεθε ζηα Άβδεξα ηεο Θξάθεο γχξσ ζηα 460 π.Υ. απφ νηθνγέλεηα αξηζηνθξαηηθήο θαηαγσγήο, δεκνθξαηηθψλ φκσο πεπνηζήζεσλ. Σα Άβδεξα ,
