DIVERSITAS DAN EKOLOCI'YRTODACTYLUS
.RIPTILIA. GIKKONTDA!] DI BEBERAIA
K,{W
SAN KARST DAN SE(ITARNYA DI STMATERA BARATOhn : David
Cumm
(Dibavan binbingo Djons Hon Tjone dm Djoko T.
Iskfld&)
RTNCKASANKaw6m
kst
adahn dacmn baL! gamphsyde
telrir
nensalmi
prosespelarutan oleh an hujan
dm
menunjukkm topoerafiydg
I{n6.
sena sislempeicebn&
dm
perg@ny
g
spesifikubr
daeEnbBebut
Krw6a
krsr
ncnitiki
trkl.i
laktor spesil* sepeni ecohidrolosis, jenis vcAct5i
d
lamtr. nsioeF,
iklim,
pcngaruh Lektonisme.ddr
nlkmisme
Fhinssa
menilikiperbedm pada scliap kawasMnya
Keadd
unikteftbut
dihuni olch heweybg
uik
pul4 saiah slunyaCrnodr.t/b
Sampai
sdksas
Cr/toda.tl"s
y6E
relah dikclanuiseb
yatr
ttl
specics, 4s speics
dimt@va
baru diketahui ser€bn tlnun 2000dd
22 speciesbani
y
e scdmg dhiapkb untuk dipublikNikr
Empal spccicsa.)dddcrytu
ybs
barudiremrke
padalow4d kml
yai
ctrbdactylt caethit.lu
direnuko di gua Niah di Semw?kCrlodt.t
lus sunohthaidi
gjl3krtu-kwad&
gu
kelalaRrr diprovinsi Rayong fnai]land.Ctttodadyllt
hnapk"\rpti.Cl
odudlh4 chdnhadeae dati Thaildd (Pau*els. ?ral.2004). Kebanyakan dan spccics t€rsebor direnukd di Malaysia,Vielnm-
Kanbojadd lhildd
serlapulau Papua (lndonesia
ds
Papu.Nugini). Di lrdo.clia hanya bebempa spcsiesyans ditcnuku
truh.
diSula*€si, sedaskan di Smaleabelumbayal
datayans lerscdia Bcb,:raFa sFecies hdu se,lans dipcsiapltan berdal
d.ri
bebcnpa kawasm hurd Sunarcra. scddgkd srudi O/rodd.41,J inipad! klwasm kant diIndonesia khususnya Sonaren belum bmyak dilaluk&.
Sunat.ra Bdat rncmiliki ka*aan kdst
ydC re^€br
dari baeidr nrarasmpai
sclah
tctuh.
di
h,nagio
timur
Bulit
tsrisin
Oleh sebab iru dilatukm pcnctitid mcnaenaidileNird
dd
ckologia)r.dacttu
(RepriliaCckkonidae) di beheraF
k.wrsi
ka6tdansckihya
di SumareraBmt
densanI.
PENDAHULI]AN
rsig
kNl
ad,l,h
dleEn
b&tuemping
yas
tebn
nogalaai
prosesFkulan
olehat
hujmdm
nenbjut}d
topoglafiyds
k!6,
sorla sislentEelahm
dd
pers@
yes
spesifikhtu!
d@E!t@bur.
Kawsd
kdl
Eilili
lokoFfakor spesilik sepedi sohidelogis. jetris veger.d dan tsnan.t-eEfi.
iklim,
pensanh tekonisne,dar ldkmisne
s€hineganemititi
FtEd.a
pada*tiap
kavaslmya. Semua pulaubes
di
rndo.esianenilikj
.b:.1l4t
yms FlurulDya m€lipurikums
dei
spa€rarusdei
18
dzslsnElr'ia
(soemasolo, I 98?).D
tas6m
ka6lmumya
lerdlpatbay.!
gu
bew
de
kecil.Cu
ini-&i.nl
kmm
ne@b€snya anhuje
ymgy
smelml*d
kabonar(cotl
-
tasilatam
melalui @lan-celln batusmping,Cu nenitiki
sifatyos
khs,
&
su b€s
karna p€nsan simgdd
nalm
ena dgin. cua di bagi atas.H
rae
dipe.seuni okh fai{iorlu
du
euaydg
tidak dipenganni faktorL.
D.& da€6!yds
di p€nearuni fshorlw
calayanatlnai dd
agih
wgal
-aeauli
kqdm
d&EI
ini,sed
g!6
pada da€mnyee
tid,t
diDensafuhiia
si]ase
m€njadi gelat lolal sehinssafluk@i
sunumrm
siee
dd
!i&I
ldjadi. Faunay
s
nenehbi kedu baeie
gu
ini jusa smCalsFnllin
dli
reJalm liLq!
c eelrnnN le
ctmged
tar
r€din
oetrtru
(SoemNab, la8?J.i.E
bEFrolaua
ymsuik
pula Sdanstu heye helttlotaM
teEebulI:qe .ar
merupalr
J
'
eiojser
yre
rn.|
Kas,s
t&.r
oiCtlodutlus.
Cytorldctrlusnerupak
kelompok&c*
cec.tm
dtui2
Asia Selat
n,
kepulM
IndoaBinlia smpaikepulah
Solodon (Baudds
Hale
l99a). Bauer (2001) melaporke bahmC/rdd.l,l,r
diMymnd
dapar{EtuutE
nulai
ddi
pinssii lautyds
ala hulanyasdpai
k€lilggim
1300rql-
Ddi
b€beFpaswei
di Smaiea C)4odacq,tr
dlparditenuks
smpoiCtrto.la.tylus
me
p*n
bew
noktmal
'es
hidup pad! paskalrdd
rudlg
da
dau,
s@an
serr2di
ei,n
b€balrh
di h[an
prjid.
&d..
de
perkebDm. Batuwira da! Bonir e005)nenmutd
CJrbl,.tr,s
*
ditala
lapuk dan lEpoho@ di dekatpeikebudd
!eh.Cin{in hepo
-{
ad,lan
jdi
kali
ymgmping
de
benetok, seiiapjei
kali
nenillki
Hb
d.nloh!
padaujug
j{inyt
Pupil venital, bagiddoNl
tubuh ditulupig
ob.nrdu,
J&lanndilikj
p@loaede
fmonl
porc pa.la kebmyalm=ft
(&
R@ij,1915: Batuwitadd
Ballir, 2005).Sanpaj
ekadg
Crlt.dactlus
ldE
telah dikethui
sebdyaklll
!r
45 s!€iesdimrmya bm
dik€ralni setelah tahm 2000dd
22 sp€ciesh tag sdils
disiapkd
untukdi
publikAike.
Bm
enpal
sp@iegfur16
yas
ditenuka
padakaw
kabl
yaitr
Cytorlctrlw
-ri,16
ditenuta
di g@Nia!
diSmwat,
Clrrodacttr
r,ro,rra,
d
i
li hi{@
dd
gu
kelalaM
diFolinsi
RayongThaildd, a)'rodacttut
tbt,.l{ti.
C)rtadoctlts chahho,ea?dri
Thailtud {Pauweh. erzl,
2004).dtri
"F.iN
r.trbu'
dnemulddiVdldvs".
Vieum. Kd
boi"dd
*fu
pulau Papm (lndon6ia dm Papu Nusini).Di
Indonesia hmyar€i6
yda
dilcnul
lerutama di Sulawesi. seddctm di SumleEl-]at
dlra)de.e-edia
Bebe-apa sp€-ie.bm
dd
sedss diperiaplilba
b€lgl
d&i b€b€Epakaw
hut!
sen
skm studiO,lola.ryl,s
SEsa
Bd.
nmilitj
ts*,s lN,eE
'eRba
dri
KcbrpaenB-i
dj basidL@
mpaiKanrplh Dhma
E).
li
b"sid
*lJh
lt$en id
di lrdone iaJbbn)
a SmareE beu
bm)r
oi.alatV.
KESIMPT]'LAN
DAN
SARAN
H6il !€nelitia ydg
lelahdilalulm
dapatdisinpultu
$bagai beritat:L
l.nis
Ctrto.ldct lLttbEditem&
ydrr
Ct'totlactytacaebinw
d^C
./
daaae,ris gtulpyds
teldind
i
C
cJaEa
edh I
di
paa
s, C. cf.aEa ensis
tt
di
NgalauSenh! C.
cf.agane$n 1ll, C.
.a6obrin"s
di)2.
Karakerkankerydg lerdifedsi$i
sienink& adalah PB(lmjee
badm),T(
(tingsi ke!ala), LT oebd rimpmum), JMT (iaEeujue
nonconenat
),F?D
(lajms
pa\a depm), PBD(rdjds
betisdepd),IN
(sisikintenel),
CP (Gul& posmenlal), DTR (tub€rkulu dosal),
tLF
(tuberkulus pada taredl rold)kii
dak6d,
v
Gisik ve.tral),Lrl
ouela
padajdi kel)
kni
dmt,@,
EPS Gisik precloacaldd
fenonl), PIP(lEloa€l
fenorat pore),Ft
(femoEl porc), lS Gisik mt
n
p.eloacalde
fenodl poE), PAT(rub{kuls
pEcloacai)tiri
dtu kmtu.TRlw
(tuberkulus tadalilslm
p€tunaekot
3.
Se6@qrhdacryls
ye1
ditangkapditenula
diould
su
dar dindingDAITAR
I(EPUSIAI(AiN
Batuwit4 S. Md M. M. Bahn.2005. Desdription oflive ncw species ol
Cr
odoctrlus (Reptiliai ceklonidac) fiom Sri rtrkd. Rafles Bxtl. Zaol. Srppl- 12,: 3sr3a0.Baucr. A. M.
bd
Dc Vmey K. D. 1937. Cohpeiive dp€cl ofdiei md habtlat insomc NcR Caledonian liards. ,, nphibia-Reptilia a: f49'364 E.l Bmt,Leiden. Bauer,
A.
M.
2001. Descnflionsof
Fven
neNc)rloda.tr,r
(Squm!r!:Gokkonid.e) with a key to the spe.ies or
Mylmar
(Buma)Ptur
cal ,l.ad
Bauer, A. M. 2002. T*o new spsies of
Orola.ry16
(squmaur C€kkonidae) ftomMyann*. Prc.. CdL )cdd. Sc;.,53(7):75 aa.
Bauer, A.M.
&
K.
He.le. 1994.Frhilia
Gekkonidae (Replilia. Sauna).Pail
t. Austaliaod
Oceai:. D,J?ter.ic,
r09: xiii + I-306Bluer, A M.2003 Deeriplions ofseven
nq
Cyrodd.lb
(squmabr Cekkonidae)wirh a kc! to rhe speies of
Myamtr
(Buma),fo.
Col. Acad Scj.5t:463,Bauer,
AM.,
Pauwels, OS.G&
Chanhone, L.2002.A
new spsiesof
qve-dwellinea/o./a.4./6
(squamaL: Gektonidae) ftom Thailand.tzr
lJiJrJ
Ch"lataekom U.jr.,2 (2)) 19-29.Bauer,
A.M.i
Sumonths,M.
&
Pauwels, O.S.C.2003. Two new speciescrrd.ctr,s
(Rcplilia: squanara: cekkonidde) non Thailud. z,oraa 376:Bouienger,
C
A. 1337. Noie on some repliles from Sumarera des.ribed by Blfrker in 1864an
Mag Nat Hist.l5)20:152.BoulenBer, C. A. 1897 A catalogue olthe Epliles
trd
bainchians oacelebes, with sFaial rel€rence to the olleclions madeb! DB
P. & F. Sa6in in 1393-1396.Pn
7n.15..
lind.h
1491:197-711Brongcsma.
L. D.
1934. Conlriburions 1o rhc lndo Ausrmliln heQdology.Z.ol
Med?d RijkrMr
Ndt Fsr.,kiden.lt:
161-251.Brongenma.
L.
D.
t9sf. Gt'n,o.la.qla
n
norutus(Cay). Ptac
K.hi*lik
Nedc/land. Akad. E etehsch , Amsredam, 62: I72-t75.