PENGENALAN PENGENALAN
Pentadbiran awam sebagai satu bentuk aspek kegiatan dan institusi pemerintahan yang Pentadbiran awam sebagai satu bentuk aspek kegiatan dan institusi pemerintahan yang telah lama bertapak dalam kehidupan manusia. Pentadbiran awam telah berfungsi untuk telah lama bertapak dalam kehidupan manusia. Pentadbiran awam telah berfungsi untuk mencapa
mencapai i matlmatlamat amat kesejkesejahterahteraan aan sepetsepeti i yang digariskayang digariskan n oleh pemimpin politik oleh pemimpin politik yangyang dia
diamanmanahkahkan an oleoleh h penpengikgikut-ut-penpengikgikutnutnya ya untuntuk uk untuntuk uk memmembuabuat t kepukeputustusan an tententantangg kehidupan harian mereka. Selain itu juga, pentadbiran awam ialah alat kerajaan yang kehidupan harian mereka. Selain itu juga, pentadbiran awam ialah alat kerajaan yang p
penentiting ng sesecacara ra lalangngsusung ng memembmbereri i kekebeberkrkesesananan an teterhrhadadap ap mamanana-m-manana a sisiststemem pemerintahan ( Ramanathan 1993 ).
pemerintahan ( Ramanathan 1993 ).
Sememangnya institusi pentadbiran termasuk pegawai-pegawainya terlibat secara Sememangnya institusi pentadbiran termasuk pegawai-pegawainya terlibat secara langsung dalam menjayakan semua dasar awam yang diluluskan terlebih dahulu oleh langsung dalam menjayakan semua dasar awam yang diluluskan terlebih dahulu oleh badan perundangan. Sukar untuk dinyatakan di mana dan bila pentadbiran awam badan perundangan. Sukar untuk dinyatakan di mana dan bila pentadbiran awam mula-mula diperkenalkan. Menurut ( Ramanathan 1993 ), negara-negara di benua Eropah telah mula diperkenalkan. Menurut ( Ramanathan 1993 ), negara-negara di benua Eropah telah mendahului negara-negara lain di dunia dari segi memberi tumpuan terhadap perlunya mendahului negara-negara lain di dunia dari segi memberi tumpuan terhadap perlunya pentadbiran negara yang diuruskan oleh sekumpulan pegawai-pegawai khususnya yang pentadbiran negara yang diuruskan oleh sekumpulan pegawai-pegawai khususnya yang diamanahkan oleh kepimpinan negara. Menurutnya lagi, dalam hal ini kerajaan Prussia diamanahkan oleh kepimpinan negara. Menurutnya lagi, dalam hal ini kerajaan Prussia ( Jerman) merupakan kerajaan yang pertama sedar betapa perlunya satu badan yang ( Jerman) merupakan kerajaan yang pertama sedar betapa perlunya satu badan yang me
merarangngkukumi mi pepegagawawai-i-pepegagawawai i yayang ng prprofofesessisiononal al ununtutuk k memengngenendadalilikakan n tutugagass penta
pentadbirandbiran. . KejayKejayaan aan pemimpemimpin pin negara terutamnegara terutamanya dalam anya dalam mengadamengadakan kan satu badansatu badan pen
pentadtadbirbiran an yanyang g proprofesfessiosional nal nyanyata ta seksekali ali teltelah ah dicdicontontohi ohi oleoleh h kerkerajaajaan an AusAustritria- a-Hungary, Perancis, dan British serta negara-negara lain di
Hungary, Perancis, dan British serta negara-negara lain di Eropah barat.Eropah barat.
Seiring dengan kejadiaan di Eropah, kerajaan Amerika syarikat yang telah berjaya Seiring dengan kejadiaan di Eropah, kerajaan Amerika syarikat yang telah berjaya me
membmbebebasaskakan n didiri ri dadari ri bebelelenggnggu u pepenjnjajajahaahan n BrBrititisish h papada da tatahun hun 171776 76 tetelalah h cucubaba me
menganganjnjururkakan n jejentnterera a penpentatadbidbirarannnnya ya berberdadasasarkrkan an kekeadadaaaan n tetempmpatatan an ununtutuk k memenn gend
gendalialikan kan uruurusan san penpentadtadbirbirannannya ya ( ( RamRamanaanathathan, n, 19931993: : 1-3 1-3 ). ). PenPentabtabdirdiram am awaawamm semem
sememangnya beroperasi dalam angnya beroperasi dalam susunsusunan an politpolitik. ik. MemandMemandangkan hakikat angkan hakikat ini seorangini seorang pentadbir awam terpaksa bertindak sebagai pengurus organisasi yang agak kompleks pentadbir awam terpaksa bertindak sebagai pengurus organisasi yang agak kompleks yang diasakan untuk mencapai matlamat yang sudah pun digariskan oleh pemerintah. yang diasakan untuk mencapai matlamat yang sudah pun digariskan oleh pemerintah. Selain itu, seorang pentadbir awam tidak bebas bertindak sesuka hatinya kerana semua Selain itu, seorang pentadbir awam tidak bebas bertindak sesuka hatinya kerana semua mat
ng-undang. Dasar yang dilaksanakan oleh pentadbir awam jika dibandingkan dengan sektor undang. Dasar yang dilaksanakan oleh pentadbir awam jika dibandingkan dengan sektor swast
swasta, a, dapat dilihat beberapa perbezaan. Seorang pentadbiradapat dilihat beberapa perbezaan. Seorang pentadbiran n awam tidak awam tidak bertugbertugasas mengaut keu
mengaut keuntunganntungan, ia , ia tidak samtidak sama sekali bolea sekali boleh menukar matlh menukar matlamatnamatnya sesuka hatiya sesuka hati.. Manakala semua tindak-tanduknya diawasi dan diperhatikan oleh orang awam yang tidak Manakala semua tindak-tanduknya diawasi dan diperhatikan oleh orang awam yang tidak teragak-agak menunjukkan rasa tidak puas hati mereka sama ada dengan cara protes atau teragak-agak menunjukkan rasa tidak puas hati mereka sama ada dengan cara protes atau pun mengunakan institusi ombudsman yang wujud dalam sesebuah Negara.
pun mengunakan institusi ombudsman yang wujud dalam sesebuah Negara.
Di
Di sisini ni ininststititususi i omombubudsdsmaman n memenjnjadadi i kakawawalalan n teterhrhadadap ap pepegagawawai i dadalalamm pen
pentadtadbirbiran an awaawam. m. OleOleh h sebsebab ab ituitu, , melmelalualui i kawakawalan lan ini ini akaakan n memmemastastikaikan n seoseoranrangg pe
pentntadbadbir ir awawam am bebertrtinindadak k sesecarcara a beberhrhatati-i-hahatiti. . ( ( AhmAhmad ad AtAtorory y HuHussssaiain n 2002001 1 ),), menjelaskan pentadbiran atau pengurusan awam telah dikenali oleh umum sama ada di menjelaskan pentadbiran atau pengurusan awam telah dikenali oleh umum sama ada di kalangan ahli akademik mahu pun orang biasa. Ada yang menganggap pentadbiran yang kalangan ahli akademik mahu pun orang biasa. Ada yang menganggap pentadbiran yang menjalankan dasar awam sebagai satu organisasi kerajaan ataupun birokarasi awam. Ada menjalankan dasar awam sebagai satu organisasi kerajaan ataupun birokarasi awam. Ada yang mentafsirkan pentadbiran awam sebagai satu aspek kerjasama manusia atau proses yang mentafsirkan pentadbiran awam sebagai satu aspek kerjasama manusia atau proses keseluruhan konsep kerjasama manusia.
keseluruhan konsep kerjasama manusia.
N
Namamun un bagbagi i pepengngkajkaji i anantrtropopolologogi, i, ekekononomomi, i, atatau au undundanang-ug-undndangang, , memererekaka men
mengaigaitkatkan n pentpentadbadbir ir yanyang g menmenjaljalankankan an dasdasar ar awam awam sebsebagai agai kerkerjasjasama ama manmanusiusiaa (( Human Human CooperationCooperation ). ). PenPentadtadbirbiran an yanyang g menmenjaljalankaankan n dasdasar ar awamawam, , ialialah ah mermerujuujuk k kepada organisasi dan pengurusan manusia untuk mencapai tujuan kerajaan. Ia juga kepada organisasi dan pengurusan manusia untuk mencapai tujuan kerajaan. Ia juga dianggap sebagai satu “ seni dan sains pengurusan ” sebagaimana yang dikaitkan dengan dianggap sebagai satu “ seni dan sains pengurusan ” sebagaimana yang dikaitkan dengan hal ehwal sesebuah negeri atau negara. Ahmad Atory Hussain (2001) menjelaskan lagi hal ehwal sesebuah negeri atau negara. Ahmad Atory Hussain (2001) menjelaskan lagi bahawa secara anologi pentadbiran yang menguruskan dasar awam, ialah satu kumpulan bahawa secara anologi pentadbiran yang menguruskan dasar awam, ialah satu kumpulan unsur yang dilengkapi dengan pentadbiran yang dapat dikaitkan dengan satu keluarga unsur yang dilengkapi dengan pentadbiran yang dapat dikaitkan dengan satu keluarga yang dipanggil
yang dipanggil Cooperative Human ActionCooperative Human Action. Selain itu juga, pentadbiran awam adalah. Selain itu juga, pentadbiran awam adalah satu jenis kerjasama manusia yang menpunyai darjah
satu jenis kerjasama manusia yang menpunyai darjah kerasionalan yang tinggi.kerasionalan yang tinggi.
Pen
Pentadtadbir bir yanyang g menmenjaljalankankan an dasdasar ar awaawam m jugjuga a mermerujuujuk k kepakepada da sessesuatuatu u yanyangg terperinci dan satu proses pelaksanaan undang-undang awam yang sistematik (Ahmad terperinci dan satu proses pelaksanaan undang-undang awam yang sistematik (Ahmad Atory Hussain, 2001: 2-5 ). Berdasarkan penyataan di atas, pentadbiran awam merupakan Atory Hussain, 2001: 2-5 ). Berdasarkan penyataan di atas, pentadbiran awam merupakan sebuah organisasi yang menpunyai struktur dan fungsi-fungsi tertentu. Walaubagaimana sebuah organisasi yang menpunyai struktur dan fungsi-fungsi tertentu. Walaubagaimana
pun, dalam pentadbiran awam, pegawai-pegawai yang tidak menjalankan amanah atau pun, dalam pentadbiran awam, pegawai-pegawai yang tidak menjalankan amanah atau
mem
membuabuat t salsalahlahlaku aku bukabukan n titidak dak bolboleh eh dihdihukuukumi mi TetTetapi api terterdapadapat t sebsebuah uah badabadan n ataatauu insti
institusi tusi yang yang bertibertindak ndak mengawamengawal l tinkatinkahlaku hlaku pegawaipegawai-pegawa-pegawai i pelakspelaksana ana pentapentadbir dbir dasar awam yang dikenali sebagai Ombudsman.
dasar awam yang dikenali sebagai Ombudsman.
(Abdullah Sanusi Ahmad 1970 ), berpendapat dengan adanya satu perkhimatan (Abdullah Sanusi Ahmad 1970 ), berpendapat dengan adanya satu perkhimatan pentadbiran yang tetap, maka perjalanan perkhidmatan sosial untuk rakyat terpelihara. pentadbiran yang tetap, maka perjalanan perkhidmatan sosial untuk rakyat terpelihara.
Tet
Tetapi dari semasapi dari semasa a ke ke semsemasaasa, , penpentadtadbirbiran an kerkerajaajaan an teltelah ah berberkemkembanbang g melmeluas danuas dan meresap lebih dalam lagi dalam semua kegiatan rakyat. Dan rakyat pula dari semasa ke meresap lebih dalam lagi dalam semua kegiatan rakyat. Dan rakyat pula dari semasa ke semasa yang
semasa yang terpaksa terpaksa berdampingan lebih rberdampingan lebih rapat dengan pentadbirapat dengan pentadbiran akan menyebabkanan akan menyebabkan timbu
timbulnya lebih lnya lebih banyak persoalabanyak persoalan n yang baru yang baru berkaiberkaitan tan dengan ketidakpuadengan ketidakpuashatishatian an rakyarakyatt terhadap pentadbir yang melaksanakan dasar awam tersebut. Oleh sebab itu, institusi terhadap pentadbir yang melaksanakan dasar awam tersebut. Oleh sebab itu, institusi ombudsm
ombudsman an ditubuditubuhkan hkan terutterutamanya di amanya di negaranegara-negar-negara a ScandiScandinavia navia untuk untuk mengatmengatasiasi masalah
masalah yang berkaitan yang berkaitan debgan pentadbiran debgan pentadbiran awam.awam.
DEFINISI OMBUDSMAN DEFINISI OMBUDSMAN
Ombudsman dirujuk sebagai penyiasatan pensendirian bagi segala rungutan masyarakat Ombudsman dirujuk sebagai penyiasatan pensendirian bagi segala rungutan masyarakat ter
terhadahadap p ageagensinsi-ag-agensensi i awaawam m ( ( CaiCaidenden, , GerGerald ald E. E. 1983 1983 ). ). OmbOmbudsudsman man berberasaasal l dardarii perkataan Scandinavia yang bermaksud pesuruhjaya. Menurut ( Abdul Rashid Moten dan perkataan Scandinavia yang bermaksud pesuruhjaya. Menurut ( Abdul Rashid Moten dan El-Fatih A.Abdel Salem, 2005 ), ombudsman bertujuan untuk menyiasat dan seterusnya El-Fatih A.Abdel Salem, 2005 ), ombudsman bertujuan untuk menyiasat dan seterusnya mengumunkan mana-mana institusi pentadbiran awam yang menyalahgunakan kuasa dan mengumunkan mana-mana institusi pentadbiran awam yang menyalahgunakan kuasa dan gagal menjalankan tugas mereka berdasarkan polisi yang ditetapkan. Sesiapa sahaja di gagal menjalankan tugas mereka berdasarkan polisi yang ditetapkan. Sesiapa sahaja di kal
kalanangan gan mamasysyararakaakat t bolboleh eh memembmbuat uat aduaduan an yayang ng beberkrkaiaitatan n kekepapada da OmOmbubudsdsmaman.n. Mengikut kamus Oxford Ombudsman ialah pegawai yang dilantik secara rasmi untuk Mengikut kamus Oxford Ombudsman ialah pegawai yang dilantik secara rasmi untuk men
menyiayiasat sat aduaaduan n oraorang ng ramramai ai terterhadhadap ap salsalahlahlaku aku daldalam am pentpentadbadbirairan n terterutautama ma pihpihak ak berkuasa awam. Ini bermaksud institusi ombudsman mempunyai peranan yang penting berkuasa awam. Ini bermaksud institusi ombudsman mempunyai peranan yang penting sama ada untuk menerima aduan rakyat dan bertindak dengan telus bagi menangani sama ada untuk menerima aduan rakyat dan bertindak dengan telus bagi menangani permasalahan yang timbul.
Ko
Konsnsep ep OmOmbubudsdsmaman n tetelalah h didigugunanakakan n papakakai i di di pepelblbagagai ai nenegagara ra dedengnganan men
menggunggunakan akan pelpelbagabagai i bahabahasa sa sepseperterti i MedMediatiateur eur ( ( PerPeranciancis s ), ), DefDefensensor or Del Del PuePuebloblo (Sepanyol dan Puerto Rico ), Voisantwalt (Austria ), Parliamentary Commissiorner For (Sepanyol dan Puerto Rico ), Voisantwalt (Austria ), Parliamentary Commissiorner For Administration ( United Kindom ), Wafi Mohtasib ( Pakistan ), Te Kaitiaki Tangata Administration ( United Kindom ), Wafi Mohtasib ( Pakistan ), Te Kaitiaki Tangata (New Zealand-Mauri ) dan Ayukta di India. Sebenar terdapat banyak lagi negara yang (New Zealand-Mauri ) dan Ayukta di India. Sebenar terdapat banyak lagi negara yang megamalkan institusi Ombudsman dengan mengunakan pelbagai nama yang berbeza. megamalkan institusi Ombudsman dengan mengunakan pelbagai nama yang berbeza. Wal
Walaupuaupun n pengpengunaunaan an bahbahasa adalaasa adalah h berberbezbeza, a, namnamun un keskesemuemua a ini adalini adalah ah memmembawbawaa kepada satu konsep idea y
kepada satu konsep idea yang serupa iaitu ang serupa iaitu Ombudsman ( Owen Ombudsman ( Owen 1990: 1990: 4 )4 )
Ombudsman adalah perkataan Scandinavia yeng bererti pegawai atau pesuruhjaya Ombudsman adalah perkataan Scandinavia yeng bererti pegawai atau pesuruhjaya (Waage 1988: 79 ). Dengan lebih jelas, ia bererti seorang atau satu badan pesuruhjaya (Waage 1988: 79 ). Dengan lebih jelas, ia bererti seorang atau satu badan pesuruhjaya yang menpunyai tugas-tugas menyiasat dan melaporkan kepada parlimen tinggi segala yang menpunyai tugas-tugas menyiasat dan melaporkan kepada parlimen tinggi segala aduan terhdap kerajaan oleh rakyat. Dengan maksud yang lain, ombudsman ialah seorang aduan terhdap kerajaan oleh rakyat. Dengan maksud yang lain, ombudsman ialah seorang peg
pegawaawai i ataatau u badbadan an untuntuk uk menmenyiyiasaasat t aduaduan an yanyang g dibdibuat uat oleoleh h oraorang ng ramramai ai terterhadahadapp kerajaan atau orang awam. Selain itu, ombudsman juga berperana sebagai “
kerajaan atau orang awam. Selain itu, ombudsman juga berperana sebagai “ go-between go-between”” di antara rakyat dengan pemerintah. Malah, ombudsman juga boleh berperanan sebagai di antara rakyat dengan pemerintah. Malah, ombudsman juga boleh berperanan sebagai penyelesai masalah, penasihat, perayu bagi pihak rakyat dan juga sebagai penjelas atau penyelesai masalah, penasihat, perayu bagi pihak rakyat dan juga sebagai penjelas atau penterjemah.
penterjemah.
Terdapat banyak negara yang mengamalkan institusi ombudsman ini, walaupun Terdapat banyak negara yang mengamalkan institusi ombudsman ini, walaupun pengamalan dan objektif yang hampir sama, namun konsep imbudsman telah diubahsusi pengamalan dan objektif yang hampir sama, namun konsep imbudsman telah diubahsusi mengikut struktur demokrasi dan tradisi tertentu dalam bidang kuasanya. Hal ini berlaku mengikut struktur demokrasi dan tradisi tertentu dalam bidang kuasanya. Hal ini berlaku kerana kedaan perbezaan budaya dan
kerana kedaan perbezaan budaya dan corak kehidupan sesebuah masyacorak kehidupan sesebuah masyarakatrakat. . NamunNamun keab
keabsahsahan an ombombudsudsman man ialialah ah hendhendaklaklah ah sensentiatiasa sa dihdihormormati ati dan dan bebabebas s dardari i apaapa-ap-apaa pengaruh. Hal ini disebabkan, ombudsman berkuasa dalam meyiasat apa-apa tindakan, pengaruh. Hal ini disebabkan, ombudsman berkuasa dalam meyiasat apa-apa tindakan,
mem
membuabuat t kepukeputustusan an dan dan cadacadangangan n terterhadahadap p jabjabataatan n yanyang g terterletletak ak di di bawabawah h bidbidangang kuasany
kuasanya. a. SecarSecara rasionala rasionalnya, sesebuanya, sesebuah agensi kerajaan yang mahu mengekalkah agensi kerajaan yang mahu mengekalkan rasan rasa hor
hormat mat rakrakyat kepadayat kepadanya nya akan membeakan memberi ri penipenilitlitian ian ke ke ataatas s aduaaduan n dan dan sarsaranan yanganan yang diberikan oleh orang ramai demi memperbaiki pentadbiran awam.
Menurut ( Owen 1990: 5 ) ombudsman didefinisikan sebagai satu jawatankuasa Menurut ( Owen 1990: 5 ) ombudsman didefinisikan sebagai satu jawatankuasa ya
yang ng didipeperuruntntukkukkan an memelalalului i peperlrlemembabagagaan an atatau au memelalalului i babadadan n peperurundndanangan gan atatauau parlimen yang menerima aduan-aduan daripada orang yang teraniaya terhadap agensi parlimen yang menerima aduan-aduan daripada orang yang teraniaya terhadap agensi kerajaan, pegawai-pegawai atau pekerjanya. Ombudsman bertindak dengan sendiri dan kerajaan, pegawai-pegawai atau pekerjanya. Ombudsman bertindak dengan sendiri dan mempunyai kuasa untuk menyiasat, memberi saranan untuk membetulkan keadaan dan mempunyai kuasa untuk menyiasat, memberi saranan untuk membetulkan keadaan dan mengel
mengeluarkan laporan. Berdasar keterangauarkan laporan. Berdasar keterangan n di di atas, ombudsmaatas, ombudsman n dipegadipegang ng oleh seorangoleh seorang atau secara berkumpulan sebagai sebuah badan yang berkuasa, walau terdapat perbezaan atau secara berkumpulan sebagai sebuah badan yang berkuasa, walau terdapat perbezaan dari segi pengunaan bahasa, namun konsepnya tetap sama.
dari segi pengunaan bahasa, namun konsepnya tetap sama.
Om
Ombudbudsmsman an adadalalah ah bebebabas s dadan n memempmpunyunyai ai ciciriri-c-ciriri i tetersrsendendiriri. i. Ia Ia babanynyak ak bergantung kepada kerjasama kedua-dua pihak yang bertelingkah. Selain orang awam bergantung kepada kerjasama kedua-dua pihak yang bertelingkah. Selain orang awam bo
boleleh h memembmbuat uat aduaduan an sesecacara ra perpercucuma ma dan dan memelalalului i prprososededur ur yayang ng mumudadah, h, ia ia jujugaga memberi tindakbalas seperti mana yang dikehendaki sama ada dengan memperbaiki, memberi tindakbalas seperti mana yang dikehendaki sama ada dengan memperbaiki, me
mengangantntikikan an atatau au memengngemembabalilikan kan wawang. ng. SeSelalain in ititu u jujuga ga dadalalam m memenynyelelesesaikaikanan peterlingkahan, pendapat daripada golongan pakar dan juga arif juga diambil kira. Ia juga peterlingkahan, pendapat daripada golongan pakar dan juga arif juga diambil kira. Ia juga terdiri daripada mereka yang berpengalaman dan berwibawa. Menjadi orang tengah di terdiri daripada mereka yang berpengalaman dan berwibawa. Menjadi orang tengah di antara kerajaan dan rakyat. Namun institusi ombudsman tidak berunsurkan kepartian dan antara kerajaan dan rakyat. Namun institusi ombudsman tidak berunsurkan kepartian dan menyelesaikan masalah secara positif dan objektif.
menyelesaikan masalah secara positif dan objektif.
SEJARAH OMBUDSMAN SEJARAH OMBUDSMAN
Akibat daripada perkembangan perdagangan yang berasakan kepada konsep
Akibat daripada perkembangan perdagangan yang berasakan kepada konsep Laisse Faire Laisse Faire sebelum abad ke-20 yang menitik beratkan soal individualisme. Maka, Konsep ini gagal sebelum abad ke-20 yang menitik beratkan soal individualisme. Maka, Konsep ini gagal dipegang oleh sebahagian kecil daripada rakyat. Maka rakyat yang lain lebih menderita, dipegang oleh sebahagian kecil daripada rakyat. Maka rakyat yang lain lebih menderita, dan ini telah diadukan kepada kerajaan agar fungsi-fungsi ekonomi diambil alih oleh dan ini telah diadukan kepada kerajaan agar fungsi-fungsi ekonomi diambil alih oleh ker
kerajaajaan. an. AkiAkibat bat perperkemkembangbangan an tekteknolnologiogi, , makmaka a ekonekonomi omi sesemakmakin in berberkemkembang bang dandan kerajaan tidak dapat menyelesaikan kerja yang terlalu banyak itu, maka ia menyerahkan kerajaan tidak dapat menyelesaikan kerja yang terlalu banyak itu, maka ia menyerahkan kepa
kepada da pihpihak ak pentpentadbiadbiran ran yanyang g dibdiberierikankan diseretdiseretionary ionary power power yayang ng luluasas. . InIni i tetelalahh mew
mewujuujudkadkan n penpenyalyalahguahgunaanaan n kuakuasa sa dan dan satsatu u insinstittitusi usi yanyang g lailain n dipdiperlerlukan ukan untuntuk uk mengawalnya. Dengan itu wujudlah
N
Neeggaarra a SSwweededen n mmeerruupapakkaan n nnegegaarra a SSccaannddiinnaavviia a yyaanng g papalliinng g aawwaall me
mempmpererkenkenalalkakan n dan dan memengngamamalalkan kan ininststititususi i omombudbudsmsmanan. . KoKonsnsep ep omombubudsdsmamann merupakan salah satu perkara yang digubal dan diluluskan dalam perlembagaan Sweden merupakan salah satu perkara yang digubal dan diluluskan dalam perlembagaan Sweden (( Swedish constitution of 1809Swedish constitution of 1809 ). Negara Sweden telah menpunyai ombudsman di dalam). Negara Sweden telah menpunyai ombudsman di dalam bentuk tersendiri selama lebih 100 tahun setengah. Institusi ini berjaya menarik perhatian bentuk tersendiri selama lebih 100 tahun setengah. Institusi ini berjaya menarik perhatian seluruh dunia apabila negara Finland ( 1932 ), Denmark ( 1955 ), dan Norway ( 1962 ) seluruh dunia apabila negara Finland ( 1932 ), Denmark ( 1955 ), dan Norway ( 1962 ) turut mengasaskannya ( Sabitha Marican, et. el. 1994: 110 ).
turut mengasaskannya ( Sabitha Marican, et. el. 1994: 110 ).
Manakala di negara Comman Law iaitu New Zealand dan England diwujudkan Manakala di negara Comman Law iaitu New Zealand dan England diwujudkan ins
instititustusi i ombombudsudsman man padpada a tahtahun un 1962 1962 dan dan 19761976. . NamNamun un tidtidak ak semsemua ua pelpelaksaksanaaanaann omb
ombudsmudsman an ini ini berberjayjaya. a. NegaNegara ra yanyang g mulmula-ma-mula ula menmengunagunakan kan insinstititustusi i ombombudsudsmanman dengan jaya ialah Sweden yang telah mengamalkannya sejak 1809. Ia merupakan satu dengan jaya ialah Sweden yang telah mengamalkannya sejak 1809. Ia merupakan satu sistem pengawalan dan amat penting untuk memastikan tidak ada ketidakadilan dalam sistem pengawalan dan amat penting untuk memastikan tidak ada ketidakadilan dalam pengadilan kehakiman dan juga pentadbiran dari segi kewibawaan.
pengadilan kehakiman dan juga pentadbiran dari segi kewibawaan.
Ia telah diketuai oleh tiga justices ombudsman yang dilantik oleh Riksdag. Tugas Ia telah diketuai oleh tiga justices ombudsman yang dilantik oleh Riksdag. Tugas mer
mereka eka adaladalah ah untuntuk uk memmemerherhati ati perperjaljalanaanan n undaundang-ng-undundang ang dan dan perperlemlembagbagaan aan sersertata mengadili pegawai-pegawai pentadbir yang membuat kesalahan. Selain itu, ombudsman mengadili pegawai-pegawai pentadbir yang membuat kesalahan. Selain itu, ombudsman juga bertindak bagi memastikan mereka yang mempunyai kuasa mengunakannya dengan juga bertindak bagi memastikan mereka yang mempunyai kuasa mengunakannya dengan bet
betul ul dan dan tidtidak ak berbercancanggah dengan ggah dengan hak-hak-hak hak asaasasi si manmanusiusia. a. ( ( RamRamanatanathanhan, , 1993 )1993 ) menjelaskan bahawa
menjelaskan bahawa Ombudsman di SOmbudsman di Sweden merupakan model yang weden merupakan model yang diikuti oleh negaradiikuti oleh negara lain termasuk United kingdom, Denmark, Norway, dan Finland dan juga dilaksanakan lain termasuk United kingdom, Denmark, Norway, dan Finland dan juga dilaksanakan oleh kerajaan tempatan dalam negara-negara tersebut.
oleh kerajaan tempatan dalam negara-negara tersebut.
Di
Di BriBritaitain, n, insinstittitusi usi ombombudsmudsman an berberbenbentuk tuk (( Parli Parliament ament CommiCommissiorner ssiorner For For Administration
Administration ) dan telah banyak mendapat kritikan. Pada mulanya ada desakan untuk ) dan telah banyak mendapat kritikan. Pada mulanya ada desakan untuk mewuju
mewujudkan dkan ombudsombudsman seperti di man seperti di negara Scandinanegara Scandinavia, tetapi via, tetapi tidak berhasitidak berhasil. l. DalamDalam tahun 1970-an, suruhanjaya ini ( PCA ) dan kakitangan penyiasatnya diambil daripada tahun 1970-an, suruhanjaya ini ( PCA ) dan kakitangan penyiasatnya diambil daripada kakitangan perkhidmatan awam. Cara pengambilan ini adalah satu sebab perwujudan kakitangan perkhidmatan awam. Cara pengambilan ini adalah satu sebab perwujudan pengunaan “
ins
instititustusi i ombombudsudsmanman. . BerBerdasdasarkarkan an insinstittitusi ombudsusi ombudsman di man di SweSweden dan den dan di di BriBritaitainn terdapat perbezaan dari aspek pengunaan kuasa yang di berikan oleh pihak kerajaan terdapat perbezaan dari aspek pengunaan kuasa yang di berikan oleh pihak kerajaan te
terhrhadadap ap pepegagawawai i yayang ng di di pepertrtananggggunungjgjawawababkakan n ununtutuk k memengngururususkakan n ininststititususii ombudsman. Menurut ( Abdullah Sanusi Ahmad, 1970: 41 ), di tiap-tiap negara yang ombudsman. Menurut ( Abdullah Sanusi Ahmad, 1970: 41 ), di tiap-tiap negara yang men
mengamgamalkalkan an insinstititustusi i ombombudsudsmanman, , bidbidang ang kuakuasa sa yanyang g dipdiperueruntuntukan kan ini ini berberlailainannan mengikut sejauh mana kerajaan yang memegang tampuk kuasa pada masa itu mahu mengikut sejauh mana kerajaan yang memegang tampuk kuasa pada masa itu mahu memberi kuasa kepada institusi ombudsman. Misalnya di Britian penubuhan institusi ini memberi kuasa kepada institusi ombudsman. Misalnya di Britian penubuhan institusi ini dari semasa ke semasa tidak mendapat sokongan daripada pihak kerajaan kerana ahli dari semasa ke semasa tidak mendapat sokongan daripada pihak kerajaan kerana ahli politik yang memegang kuasa enggan memberi kuasa kepada satu badan yang bebas politik yang memegang kuasa enggan memberi kuasa kepada satu badan yang bebas
untuk memantau
untuk memantau dan dan mengawmengawal al serta mengambiserta mengambil l tindaktindakan an terhaterhadap dap penyalpenyalahgunaaahgunaann kuasanya.
kuasanya.
Selain itu, menurut ( Abdullah Sanusi Ahmad, 1970 ) lagi, pegawai penting Selain itu, menurut ( Abdullah Sanusi Ahmad, 1970 ) lagi, pegawai penting ker
kerajaajaan an menmenunjunjukkaukkan n siksikap ap engenggan gan memmembenabenarkarkan n kerkerja ja di di pejpejabaabatnytnya a diadiawaswasi i oleolehh seorang penyelia yamg bebas seperti pegawai ombudsman. Berikutan itu, pesuruhjaya seorang penyelia yamg bebas seperti pegawai ombudsman. Berikutan itu, pesuruhjaya parlimen Britain (ombudsman) mempunyai bidang kuasa yang tidak begitu luas. Oleh parlimen Britain (ombudsman) mempunyai bidang kuasa yang tidak begitu luas. Oleh itu, rakyat biasa mungkin tidak mendapat layanan yang sewajarnya jika membuat rayuan itu, rakyat biasa mungkin tidak mendapat layanan yang sewajarnya jika membuat rayuan dan tuduhan terhadap pentadbiran yang menjalankan dasar awam.
dan tuduhan terhadap pentadbiran yang menjalankan dasar awam.
Berdasarkan keterangan tersebut, kuasa ombudsman di negara yang mempunyai Berdasarkan keterangan tersebut, kuasa ombudsman di negara yang mempunyai institusi ini adalah berlainan antara satu sama lain. Namun setelah selepas lebih dua institusi ini adalah berlainan antara satu sama lain. Namun setelah selepas lebih dua dekat, lebih 55 bidang kuasa berkaitan dengan institusi ini diwujudkan dengan dekat, lebih 55 bidang kuasa berkaitan dengan institusi ini diwujudkan dengan bersama-sam
sama a 18 18 buabuah h neganegara, ra, banbandardar, , dan dan perpertubtubuhauhan. n. AntAntara ara concontohtohnyanya, , FiFiliplipinaina, , USAUSA,, Perancis, Israel dan kebanyakan negara-negara Scandinavia yang lain.
Perancis, Israel dan kebanyakan negara-negara Scandinavia yang lain.
PERANAN INSTITUSI OMBUDSMAN PERANAN INSTITUSI OMBUDSMAN
Ins
Instititustusi i ombombudsudsman man memmempunpunyai yai matmatlamlamat at daldalam am menmeningingkatkatkan kan laglagi i kebekeberkerkesansananan pentadbiran awam. Institusi ombudsman turut membawa garis panduan yang melindungi pentadbiran awam. Institusi ombudsman turut membawa garis panduan yang melindungi hak-hak individu terhadap kerenah dan penyelewengan birokrasi awam mahupun swasta. hak-hak individu terhadap kerenah dan penyelewengan birokrasi awam mahupun swasta.
Ant
Antarara a obobjejektktif if teterprpenentiting ng babagi gi kekewuwujujudadan n ininststititususi i omombudbudsmsman an adadalalah ah untuntuk uk menerangkan kenapa dan bagaimana sesuatu aduan itu dapat dilihat sebagai peluang menerangkan kenapa dan bagaimana sesuatu aduan itu dapat dilihat sebagai peluang untuk meningkatkan mutu kerja dan perkhidmatan sesebuah kerajaan.
untuk meningkatkan mutu kerja dan perkhidmatan sesebuah kerajaan.
Namun sekiran
Namun sekiranya ya sesuatsesuatu u aduan itu aduan itu mungkimungkin n tidak disokong, ia tidak disokong, ia mempermemperlihatlihatkankan kelemahan dasar-dasar awam. Selain itu juga institusi ombudsman juga berperanan untuk kelemahan dasar-dasar awam. Selain itu juga institusi ombudsman juga berperanan untuk menerima aduan yang berkualiti bagi memupuk kesedaran umum dalam kepentingan menerima aduan yang berkualiti bagi memupuk kesedaran umum dalam kepentingan mengatasi masalah birokrasi. Ia juga dapat mendidik orang awam memahami tindak mengatasi masalah birokrasi. Ia juga dapat mendidik orang awam memahami tindak tanduk kerja
tanduk kerja yang diaplikasyang diaplikasikan ikan melalmelalui ui instinstitusi ombudsmanitusi ombudsman. . MelalMelalui ui kuasa menyiasatkuasa menyiasat dan menghukum yang ada pada institusi ombudsman, ia dapat memberi keadilan dan dan menghukum yang ada pada institusi ombudsman, ia dapat memberi keadilan dan kesaks
kesaksamaan dalam amaan dalam sektor pentadbisektor pentadbiran ran awam. Hal awam. Hal ini sekaligus dapat ini sekaligus dapat meninmeningkatkagkatkann keberkesanan pelaksanaan sesuatu dasar awam tersebut.
keberkesanan pelaksanaan sesuatu dasar awam tersebut.
Se
Selalain in ititu, u, ininststititususi i omombubudsdsmaman n jujuga ga beberprpererananan an ununtutuk k memengngenendadalilikakann ket
ketididakakpupuasasan an inindidivividu du teterhrhadaadap p pepentntadadbibiraran n awawamam. . ( ( RaRamamanatnathahan, n, 191993: 93: 14145 5 )) menyat
menyatakan akan tidak semestinytidak semestinya a ombusdsombusdsman man dapat dapat memenumemenuhi hi ketidketidakpuashakpuashatian atian setisetiapap ind
indiviividu. du. NamNamun un daldalam am keskes-ke-kes s indindiviividu du yanyang g gagagagal l memmembuat buat aduaaduan, n, ombombudsudsmanman kadangkala memberi penjelasan dan membantu seseorang itu menerangkan aduan secara kadangkala memberi penjelasan dan membantu seseorang itu menerangkan aduan secara bijak. Adakalanya dalam membuat siasatan terhadap aduan yang diterima, ombudsman bijak. Adakalanya dalam membuat siasatan terhadap aduan yang diterima, ombudsman
tidak perlu mengunakan kuasanya
tidak perlu mengunakan kuasanya untuk mendapatkan bukti untuk mendapatkan bukti jika ada kerjjika ada kerjasama daripadaasama daripada pihak pentadbiran awam.
pihak pentadbiran awam.
Omb
Ombudsudsman man bolboleh eh memmembuat buat kepukeputustusan an yanyang g sepsepatuatutnytnya a diadiambimbil l dan dan berberhak hak untuk mencadangka
untuk mencadangkan n penyelpenyelesaiaesaian. n. SelaiSelain n itu juga, itu juga, instinstitusi ombudsma yang itusi ombudsma yang berdiberdiriri de
dengngan an sesendndiriri i tatanpnpa a teteririkakat t dedengngan an mamanana-m-manana a kukuasasa a babadadan n lalain in tutururut t bobolelehh menjat
menjatuhkan hukuman uhkan hukuman terhaterhadap dap pentadpentadbir awam bir awam yang telah yang telah dikesdikesan an kesalkesalahannya tanpaahannya tanpa perlu membawa ia ke mahkamah yang lain. Ini menujukkan keabsahan yang ada pada perlu membawa ia ke mahkamah yang lain. Ini menujukkan keabsahan yang ada pada institusi ombudsman juga memainkan peranan dan matlamatnya yang tersendiri tanpa institusi ombudsman juga memainkan peranan dan matlamatnya yang tersendiri tanpa dipengarui mana-mana institusi yang lain.
Institusi ombudsman juga bertindak untuk menperbaiki pentadbiran. Perwujudan Institusi ombudsman juga bertindak untuk menperbaiki pentadbiran. Perwujudan institusi ombudsaman antara lain adalah untuk memperbaiki dan mengubah pandangan institusi ombudsaman antara lain adalah untuk memperbaiki dan mengubah pandangan or
oranang g awawam am teterhrhadadap ap kekerarajajaan. an. OmOmbudbudsmsman an memengnggalgalakakan an pipihahak k penpentatadbidbir r ununtutuk k menerangkan kepada pihak umum tentang tindakkan kerajaan dan memberi maklumat menerangkan kepada pihak umum tentang tindakkan kerajaan dan memberi maklumat yang jelas tentang hak-hak merayu yang patut ada pada orang awam. Selain memperbaiki yang jelas tentang hak-hak merayu yang patut ada pada orang awam. Selain memperbaiki kualit
kualiti i umum umum perkhiperkhidmatadmatan n kerajkerajaan, aan, instiinstitusi ombudsman tusi ombudsman turut membuat turut membuat pegawai pegawai-- pegawai awam lebih berhati-hati dalam menjalankan tugas.
pegawai awam lebih berhati-hati dalam menjalankan tugas.
Di sini, perana ombudsman bukan sahaja dapat meningkatkan lagi pentadbiran Di sini, perana ombudsman bukan sahaja dapat meningkatkan lagi pentadbiran pel
pelaksaksanaanaa a dasdasar ar awaawam, m, tettetapi api jugjuga a bolboleh eh memmemperperbaibaiki ki kelkelemaemahan-han-kelkelemaemahan han yanyangg wujud dalam pentadbiran awam. Institusi ombudsman boleh mengidentifikan wujud dalam pentadbiran awam. Institusi ombudsman boleh mengidentifikan kelemahan-kel
kelemaemahan han sepseperterti i ketketidaidakcekcekapakapan, n, kelkelalaalaianian, , tattatacaacaraa raa yanyang g titidak dak jeljelas as ataatau u siksikapap ses
seseoreorang ang pegpegawaawai i ititu. u. MenMenuruurut t ( ( RamRamantanthanhan, , 19931993: : 146 146 ), ), umuumumnymnya a ombombudsudsmanman memperbaiki moral perkhidmatn awam.
memperbaiki moral perkhidmatn awam.
Institusi ombudsman turut membantu dalam tugas penyeliaan badan perundangan. Institusi ombudsman turut membantu dalam tugas penyeliaan badan perundangan. Dalam masyarakat industri barat, masalah perundangan yang tidak efektif dalam bidang Dalam masyarakat industri barat, masalah perundangan yang tidak efektif dalam bidang penta
pentadbiran dbiran disebdisebabkan oleh bidang birabkan oleh bidang birokrasi yaokrasi yang luas dan kompleksng luas dan kompleks. Aduan-adua. Aduan-aduann yang diterima oleh ahli-ahli perundangan daripada kawasan perwakilan mereka selalunya yang diterima oleh ahli-ahli perundangan daripada kawasan perwakilan mereka selalunya dilayan secara berasingan. Oleh itu, laporan khas dan laporan ombudsman membantu dilayan secara berasingan. Oleh itu, laporan khas dan laporan ombudsman membantu dalam menjalakan fungsi-fungsi badan perundangan.
dalam menjalakan fungsi-fungsi badan perundangan.
Secara perbandingan di New Zealand, seseorang boleh membuat aduan kepada Secara perbandingan di New Zealand, seseorang boleh membuat aduan kepada ombudsm
ombudsman an tentatentang ng sesuatsesuatu u tindaktindakan an pentadpentadbir bir yang menjejaskyang menjejaskan an haknyahaknya. . OmbudsOmbudsmanman bol
boleh eh menmenyiayiasat sat dan dan apa-apa-apa apa titindakndakan, an, kepukeputustusan, an, serserta ta cadacadangangan n yanyang g dibdibuat uat oleolehh jabat
jabatan an yang di yang di bawah bidang kuasanya. Selain itu, bawah bidang kuasanya. Selain itu, instinstitusi ombudsmitusi ombudsman an turut memberturut memberii bantuan sekiranya terdapat tindakan pentadbir yang bertentangan dengan undang-undang. bantuan sekiranya terdapat tindakan pentadbir yang bertentangan dengan undang-undang.
Ombuds
Ombudsman man juga boleh juga boleh mengammengambil tindakan bil tindakan terhaterhadap dap penyalpenyalahgunaaahgunaan n fakta yang fakta yang salahsalah ol
oleh eh pipihahak k pepentntadadbibiraran n awaawam m dedemi mi kekepepentntiningan gan memererekaka. . SeSekikiraranynya a omombubudsdsmamann menerima aduan tentang tindakkan pentadbir yang tidak munasabah, tidak adil dan ada menerima aduan tentang tindakkan pentadbir yang tidak munasabah, tidak adil dan ada
di
diskskririmiminanasisi, , mamaka ka titindndakakan an dadan n huhukukumaman n teterhrhadadap ap penpentatadbidbir r tetersrsebuebut t sesetetelalahh penyiasatan dijalankan adalah wajar.
penyiasatan dijalankan adalah wajar.
( Ramanathan, 1993 ) menjelaskan bahawa ombudsman juga menentukan bahawa ( Ramanathan, 1993 ) menjelaskan bahawa ombudsman juga menentukan bahawa tatac
tatacara, ara, kritkritikan, pekeliliikan, pekeliling ng dan dan maklumaklumat mat diwardiwartakan. Selain itu, takan. Selain itu, ombudsombudsman man turutturut mencadangkan agar seseorang dibayar
mencadangkan agar seseorang dibayar “ En gratia“ En gratia ” jika pentadbir menyentuh moral” jika pentadbir menyentuh moral seseorang. Ia juga mengkritik tindakkan pentadbir yang dianggap terlalu ketat. Hal ini seseorang. Ia juga mengkritik tindakkan pentadbir yang dianggap terlalu ketat. Hal ini ker
kerana ana titindakndakan an tertersebsebut ut bolboleh eh menmengungundang dang rasrasa a ketketidaidakpuakpuashashati ti di di kalkalangangan an oraorangng awam
awam. . NamNamun un kuaskuasa a ombombudsudsman man di di sinsini i hanhanyalyalah ah melmelipuiputi ti perperkarkara a yanyang g berberkaikaitantan salahlaku pentadbir, dan bukan berkaitan dengan sesebuah polisi.
salahlaku pentadbir, dan bukan berkaitan dengan sesebuah polisi.
Namun institusi boleh mengkaji tindakan wakil menteri apabila menerima aduan Namun institusi boleh mengkaji tindakan wakil menteri apabila menerima aduan daripada rakyat tentang ketidakadilan yang dilakukannya. Sekiranya setelah disiasat dan daripada rakyat tentang ketidakadilan yang dilakukannya. Sekiranya setelah disiasat dan didapati bersalah,institusi ombudsman dengan sendiri boleh menjatuhkan hukuman selagi didapati bersalah,institusi ombudsman dengan sendiri boleh menjatuhkan hukuman selagi ma
mana na kekesasalalahan han yayang ng didilalakukkukan an ititu u titidak dak memenynyenentutuh h kekesasalalah h jejenanayayah h beberarat t dadann sebagainya. Hal tersebut jika berlaku sudah di luar bidang kuasa institusi ombudsman sebagainya. Hal tersebut jika berlaku sudah di luar bidang kuasa institusi ombudsman kerana hukuman yang dijatuhkan oleh ombudsman tidak melibatkan hukuman fizikal kerana hukuman yang dijatuhkan oleh ombudsman tidak melibatkan hukuman fizikal ataupun penjara. Institusi ombudsman hanya menyiasat dan menjatuhkan terhadap ataupun penjara. Institusi ombudsman hanya menyiasat dan menjatuhkan terhadap kes-kes aduan yang berkaitan dengan salahlaku tatacara pegawai pentadbir.
kes aduan yang berkaitan dengan salahlaku tatacara pegawai pentadbir.
Setiap tindakkan institusi ombudsman berkaitan dengan penyiasatan dilakukan Setiap tindakkan institusi ombudsman berkaitan dengan penyiasatan dilakukan secara sul
secara sulit ( Ramanathait ( Ramanathan. 1993 ). n. 1993 ). Ini bererIni bererti, tidak ada mana-mti, tidak ada mana-mana pihak yang bolehana pihak yang boleh men
menpengpengaruaruhi hi penypenyiasiasataatan n yanyang g dildilakuakukan kan oleoleh h ombombudsudsmanman. . JikJika a terterdapadapat t keadkeadaanaan perbicaraan perlu diadakan, maka seseorang itu berhak untuk dibicarakan. Keputusan perbicaraan perlu diadakan, maka seseorang itu berhak untuk dibicarakan. Keputusan
ya
yang ng tetelalah h didibuabuat t ololeh eh omombubudsdsmaman n titidadak k bolboleh eh didicacababar r memelalaininkan kan jijika ka teterdrdapapatat kekurangan pengadilan atau siasatan.
kekurangan pengadilan atau siasatan.
Institusi ombudsman juga boleh bertindak sebagai pendisplin terhadap pegawai Institusi ombudsman juga boleh bertindak sebagai pendisplin terhadap pegawai pentadbir. Melalui aduan yang dibuat oleh orang awam yang tidak berpuas hati terhadap pentadbir. Melalui aduan yang dibuat oleh orang awam yang tidak berpuas hati terhadap pentadbir awam, ombudsman boleh mengidentifikasikan pegawai yang bersalah untuk di pentadbir awam, ombudsman boleh mengidentifikasikan pegawai yang bersalah untuk di hukumi atau sekiranya kesalahan yang dilakukannya berat, seseorang pentadbir awam itu hukumi atau sekiranya kesalahan yang dilakukannya berat, seseorang pentadbir awam itu
bol
boleh eh dipdipecaecat. t. DalDalam am era era gloglobalbalisaisasi si dendengan gan penipeningkangkatan tan tekteknolnologi ogi dan dan makmaklumlumat,at, keintelektualan orang awam semakin meningkat, terutamanya di negara-negara maju. keintelektualan orang awam semakin meningkat, terutamanya di negara-negara maju.
Oleh itu di sini, ombudsman bertindak sebagai “injab keselamatan”. Orang ramai Oleh itu di sini, ombudsman bertindak sebagai “injab keselamatan”. Orang ramai dib
dibenarenarkan kan untuntuk uk memmembuat buat aduaduan an sebsebanyanyak ak munmungkigkin n yanyang g mermereka eka mahmahu u menmengengenaiai pe
pegagawawai i susuborbordidinanat. t. Hal Hal sesededemimikikian an adadalalah ah ununtutuk k memengungurarangkngkan an tetekakananan n dandan menyed
menyediakan pemerhatiiakan pemerhatian an untuk menstabiuntuk menstabilkan lkan keadaankeadaan. . SekirSekiranya orang anya orang awam tidak awam tidak mem
mempunpunyai yai salsalurauran n ataatau u insinstittitusi usi yanyang g berbersedsedia ia menmenerierima ma aduaduan an mermereka eka berberkaikaitantan ketida
ketidakadilakadilan n yang dilakukayang dilakukan n oleh pentadbioleh pentadbir r awam terhadap mereka, maka awam terhadap mereka, maka orang awamorang awam akan mengambil jalan yang lain seperti berdemontrasi, menyertai kumpulan pendesak akan mengambil jalan yang lain seperti berdemontrasi, menyertai kumpulan pendesak atau mensabotaj kepentingan kerajaan demi untuk melepaskan tekanan. Oleh itu, institusi atau mensabotaj kepentingan kerajaan demi untuk melepaskan tekanan. Oleh itu, institusi yang menerima aduan atau yang bertindak sebagai injab keselamatan amat penting bagi yang menerima aduan atau yang bertindak sebagai injab keselamatan amat penting bagi orang awam.
orang awam.
PE
PERBRBANANDINDINGAGAN N OMOMBUDBUDSMSMAN AN DEDENGNGAN AN BIBIRO RO PEPEBGBGADADUAUAN N AWAWAMAM MALAYSIA
MALAYSIA
Di Malaysia pada tahun 1967, institusi ombudsman pernah cuba di wujudkan. Sir Guy Di Malaysia pada tahun 1967, institusi ombudsman pernah cuba di wujudkan. Sir Guy Powles yang telah megutarakan idea ini tetapi gagal kerana ombudsman hanya berkesan Powles yang telah megutarakan idea ini tetapi gagal kerana ombudsman hanya berkesan kerajaan yang mengamalkan corak pemerintahan berbentuk kesatuan. Namun di Malaysia kerajaan yang mengamalkan corak pemerintahan berbentuk kesatuan. Namun di Malaysia yang mengamalkan corak pemerintahan persekutuan, institusi ombudsman ini tidak dapat yang mengamalkan corak pemerintahan persekutuan, institusi ombudsman ini tidak dapat dilaksanakan. Hal ini kerana, di Malaysia walaupun terdapat konsep pengansingan kuasa, dilaksanakan. Hal ini kerana, di Malaysia walaupun terdapat konsep pengansingan kuasa, namun pikak eksekutif iaitu yang menjalankan pentadbiran kerajaan turut mengamalkan namun pikak eksekutif iaitu yang menjalankan pentadbiran kerajaan turut mengamalkan pertindihan kuasa. Hal ini dapat di lihat apabila seseorang eksekutif itu mempunyai pertindihan kuasa. Hal ini dapat di lihat apabila seseorang eksekutif itu mempunyai bidang kuasa
bidang kuasa di di luar kawalannyluar kawalannya. a. Oleh itu, Oleh itu, sekirsekiranya institusanya institusi i ombudsombudsman man diwujdiwujukkan,ukkan, se
sememeststininya ya akaakan n berberlalaku ku pepertrtenentatangngan an dendengagan n badbadan an kerkerajajaan aan yayang ng lalain in apapababililaa omb
ombudsmudsman an hendhendak ak menmenjaljalankaankan n apa apa yanyang g terterkandkandung ung daldalam am objobjektektif if penupenubuhbuhanan institusi tersebut.
Selain itu juga, Malaysia telah mempunyai sistem berpalimen tradisional lebih Selain itu juga, Malaysia telah mempunyai sistem berpalimen tradisional lebih berkes
berkesan ( an ( RamanaRamanathan, 1993 ). than, 1993 ). Ini kerana MalayIni kerana Malaysia mempunysia mempunyai pelbagai masyaai pelbagai masyarakatrakat majmuk yang mempunyai pelbagai budaya, ras dan agama yang berbeza. Namun sistem majmuk yang mempunyai pelbagai budaya, ras dan agama yang berbeza. Namun sistem pemerintah di malaysia yang unik dan pengamalkan politik permuafakatan telah menjadi pemerintah di malaysia yang unik dan pengamalkan politik permuafakatan telah menjadi
injab keselamatan terhadap masyarakat awam. injab keselamatan terhadap masyarakat awam.
Oleh sebab itu, di Malaysia telah di wujudkan (
Oleh sebab itu, di Malaysia telah di wujudkan ( Public Complaints Bureau Public Complaints Bureau ) Biro) Biro Pengaduan Awam (BPA). Biro pengaduan awam mempunyai konsep yang sama dengan Pengaduan Awam (BPA). Biro pengaduan awam mempunyai konsep yang sama dengan institusi ombudsman iaitu menerima aduan orang ramai terhadap ketidakpuashatian atau institusi ombudsman iaitu menerima aduan orang ramai terhadap ketidakpuashatian atau kes
kesalalahahan an tatatatacarcara a yayang ng didilalakukkukan an ololeh eh penpentatadbidbir r awawamam. . BiBiro ro penpengagaduaduan n awawamam ditubuhkan di bawah Jabatan Perdana Menteri. Biro pengaduan awam ini dengan erti ditubuhkan di bawah Jabatan Perdana Menteri. Biro pengaduan awam ini dengan erti yang lain tidak berdiri sendiri tetapi ialah salah satu bahagian unit perancangan kepada yang lain tidak berdiri sendiri tetapi ialah salah satu bahagian unit perancangan kepada Jab
Jabataatan n PerPerdandana a MenMenterteri. i. ( ( RamRamanaanathathan, n, 1993 1993 ), ), seksekaraarang ng wujwujud ud cawcawangangan an daldalamam pe
pentntadbadbiriran an penpenguguasasa a tetempmpatatan. an. HaHal l inini i kekeraranana, , BiBiro ro PePengngaduaduan an AwAwam am teterprpaksaksaa ber
bergantgantung ung kepakepada da kerkerjasjasama ama badabadan n lailain n kerkerana ana memmemerlerlukan ukan laplaporaoran n penpentadtadbirbiranan daripada kerajaan.
daripada kerajaan.
Biro Peng
Biro Pengaduan Awam aduan Awam di Malaysdi Malaysia telah di tubuhkaia telah di tubuhkan pada tahun 1971 dengann pada tahun 1971 dengan du
dua a obobjejektktif if ututamama a iaiaititu u memerarapapatktkan an jujurarang ng anantrtra a kekerarajajaan an dedengngan an rarakykyat at dadann menyediakan satu saluran kepada rakyat di mana rakyat boleh membuat aduan tentang menyediakan satu saluran kepada rakyat di mana rakyat boleh membuat aduan tentang tindak
tindakan pentadbiran pentadbir. Walaubagai. Walaubagaimana pun mana pun terdaterdapat pebezaan yang ketarpat pebezaan yang ketara di a di antarantara Biroa Biro Pengaduan Awam di Malaysia dengan institusi ombudsman yang dilaksanakan di Pengaduan Awam di Malaysia dengan institusi ombudsman yang dilaksanakan di negara-negara Scandinavia.
negara Scandinavia.
Antara perbezaannya Biro Pengaduan Awam dengan institusi ombudsman ialah Antara perbezaannya Biro Pengaduan Awam dengan institusi ombudsman ialah dari segi penubuhannya. Biro Pengaduan Awam merupakan satu cawangan dalam unit dari segi penubuhannya. Biro Pengaduan Awam merupakan satu cawangan dalam unit perancangan Am di bawah Jabatan Perdana Menteri. Sebaliknya institusi ombudsman perancangan Am di bawah Jabatan Perdana Menteri. Sebaliknya institusi ombudsman tidak ditubuhkan di bawah mana-mana badan. Sebaliknya berfungsi secara tersendiri dan tidak ditubuhkan di bawah mana-mana badan. Sebaliknya berfungsi secara tersendiri dan tidak bergantung kepada mana-mana badan yang lain untuk menjalankan tugasnya.
Manakala dari segi kuasa, Biro Pengaduan Awam tidak mempunyai kuasa yang Manakala dari segi kuasa, Biro Pengaduan Awam tidak mempunyai kuasa yang sa
sah h ununtutuk k memenynyiaiasasat t kekes-s-kekess maladministrationmaladministration atatau au untuntuk uk memengunguatatkuakuasasakankan cadanga
cadangannya. Keberkesanannya. Keberkesanan n fungsifungsinya bergantung kepada nya bergantung kepada kerjakerjasama antara sama antara jabatjabatan an dandan agen
agensi. si. SelSelain ain ititu u jugjuga, a, kebkeberkerkesaesanannannya nya tidtidak ak dapdapat at di di nilnilai ai kerkerana ana laplaporaoran n tidtidak ak disebarkan kepada orang ramai. Oleh sebab itu, berdasarkan kajian yang dilakukan pada disebarkan kepada orang ramai. Oleh sebab itu, berdasarkan kajian yang dilakukan pada tahun 1974 hingga 1978 terdapat sebanyak 10 887 aduan yang telah direkodkan, tetapi tahun 1974 hingga 1978 terdapat sebanyak 10 887 aduan yang telah direkodkan, tetapi sebanyak 8442 aduan yang berj
sebanyak 8442 aduan yang berjaya diselesaikan ( aya diselesaikan ( Ramanathan, 1993 ).Ramanathan, 1993 ).
Sebab itu Biro Pengaduan Awam berbeza dengan institusi ombudsman. Walaupun Sebab itu Biro Pengaduan Awam berbeza dengan institusi ombudsman. Walaupun matlamat adalah sama iaitu menerima aduan rakyat, tetapi Biro Pengaduan Awam tidak matlamat adalah sama iaitu menerima aduan rakyat, tetapi Biro Pengaduan Awam tidak mempunyai kuasa untuk mengambil tindakan atau membuat keputusan. Di Malaysia jika mempunyai kuasa untuk mengambil tindakan atau membuat keputusan. Di Malaysia jika tidak berpuasa hati terhadap pentadbir awam perlu membawa kes tersebut ke mahkamah. tidak berpuasa hati terhadap pentadbir awam perlu membawa kes tersebut ke mahkamah. Namun sebaliknya yang berlaku kepada negara yang mempunyai institusi ombudsman Namun sebaliknya yang berlaku kepada negara yang mempunyai institusi ombudsman
terutamanya di negara-negara Scandinavia. terutamanya di negara-negara Scandinavia.
Institusi tersebut yang akan menerima aduan, membuat siasatan dan mengambil Institusi tersebut yang akan menerima aduan, membuat siasatan dan mengambil tindakan atau memutuskan hukuman. Sesuatu kes yang melibatkan salahlaku pentadbir tindakan atau memutuskan hukuman. Sesuatu kes yang melibatkan salahlaku pentadbir awa
awam m titidadak k peperlrlu u di di babawa wa ke ke mamahkhkamamahah. . SeSelalain in ititu u jujugaga, , ininststititususi i omombudbudsmsman an didi wujudkan berteras kepada parlimen sebagai contoh di New Zealand. Berbeza dengan wujudkan berteras kepada parlimen sebagai contoh di New Zealand. Berbeza dengan Biro Pengaduan Awam yang terletak di bawah Jabatan Perdana Menteri atau di bawah Biro Pengaduan Awam yang terletak di bawah Jabatan Perdana Menteri atau di bawah bidang kuasa badan yang lain. Ini akan menyebabkan Biro Pengaduan Awan tidak dapat bidang kuasa badan yang lain. Ini akan menyebabkan Biro Pengaduan Awan tidak dapat
diselaraskan dengan objektif penubuhannya dengan kehendak orang awam. diselaraskan dengan objektif penubuhannya dengan kehendak orang awam.
PANDANGAN TERHADAP INSTITUSI OMBUDSMAN PANDANGAN TERHADAP INSTITUSI OMBUDSMAN
Wal
Walaupuaupun n insinstititustusi i ombombudsudsman man berberbezbeza-bea-beza za menmengikgikut ut negnegaraara, , namnamun un berberdasdasarkarkanan per
peranananan, , funfungsigsi, , dan dan kuakuasa sa yanyang g ada ada pada pada insinstititustusi i tertersebsebut, ut, kualkualiti iti pentpentadbiadbir r yanyangg menjalankan dasar awam dapat dipertingkatkan. Melalui peranan penting yang dimainkan menjalankan dasar awam dapat dipertingkatkan. Melalui peranan penting yang dimainkan oleh institusi ombudsman seperti mengawal pentadbir awam daripada bertindak sesuka oleh institusi ombudsman seperti mengawal pentadbir awam daripada bertindak sesuka hati, akan meningkatkan komitmen dan produktiviti kerja sesebuah pentadbir awam. hati, akan meningkatkan komitmen dan produktiviti kerja sesebuah pentadbir awam.
Sel
Selain ain itu itu jugjuga, a, insinstittitusi usi ombombudsudsman man jugjuga a dapdapat at memmemastastikaikan n masmasalaalah h daldalamam pen
pentadtadbirbiran an awaawam m disdiseleelesaisaikan kan secsecara ara pospositiitif f dan dan objobjektektif if seksekalialigusgus, , secsecara ara titidak dak langsung dapat membantu memastikan pegawai yang menjalankan dasar awam hanya langsung dapat membantu memastikan pegawai yang menjalankan dasar awam hanya terdi
terdiri ri daripdaripada ada kalangkalangan an indivindividu idu yang betul-betyang betul-betul ul berkelberkelayakaayakan n dari pebagai dari pebagai aspek aspek kemahiran untuk menjalankan tugas secara ekfisyen, cekap dan amanah serta memuaskan kemahiran untuk menjalankan tugas secara ekfisyen, cekap dan amanah serta memuaskan hati orang awam.
hati orang awam.
Max Weber ( 1864-1920 ) yang merupakan pelopor asal kepada konsep legal Max Weber ( 1864-1920 ) yang merupakan pelopor asal kepada konsep legal rasional atau kuasa sah. Max weber turut dikenali sebagai bapa sosiologi yang terkenal rasional atau kuasa sah. Max weber turut dikenali sebagai bapa sosiologi yang terkenal dan
dan perpernah nah menmenuliulis s bukbuku u yanyang g berbertajtajuk uk ‘‘ The The PrPrososestestant ant EtEthihic c anand d The The SpSpiririt it of of Capita
Capitalism lism ” ” ( ( Giddens 1972: 89 ). Pada pendapat Max Weber kuasa sah yang dimilikiGiddens 1972: 89 ). Pada pendapat Max Weber kuasa sah yang dimiliki se
sekumkumpulpulan an ororanang g mimisasalnlnya ya pepegawgawai ai omombudbudsmsman an adaadalalah h sasangangat t penpentiting ng sesemamasasa menjalankan Sesuatu tugas. Cogan kata
menjalankan Sesuatu tugas. Cogan kata “ specialists“ specialists in command in command ” ” sebagasebagaimana dalamimana dalam kr
krititikikan an MaMao o TzTze e TuTung ng tetelalah h memembmbuktuktikikan an babahahawa wa penpendadapapat t MaMax x WeWeber ber sasangngatat menitikberatkan pemberian kuasa kepada seseorang yang mempunyai jawatan tinggi atau menitikberatkan pemberian kuasa kepada seseorang yang mempunyai jawatan tinggi atau seseorang pakar dalam sesuatu bidang ( Ramanathan, 1987: 41 ).
seseorang pakar dalam sesuatu bidang ( Ramanathan, 1987: 41 ).
Ini bermaksud sekirany
Ini bermaksud sekiranya a pegawai ombudsmapegawai ombudsman n tidak mempunyatidak mempunyai i kuasa yangkuasa yang dis
disahkahkan an oleoleh h oraorang ng ramramai, ai, makmaka a segsegala tindakala tindakan an dan dan kepkeputuutusan san yanyang g dibdibuat uat oleolehh peg
pegawaawai i ombombudsudsman man tidtidak ak akaakan n menmendapdapat at perpersetsetujuujuan an dardaripaipada da oraorang ng ramramai. ai. BagBagii membolehkan keberkesanan dalam pentadbiran awam, ombudsman perlu memiliki kuasa membolehkan keberkesanan dalam pentadbiran awam, ombudsman perlu memiliki kuasa legal rasional. Kuasa legal rasional merupakan salah satu jenis kuasa yang wujud dalam legal rasional. Kuasa legal rasional merupakan salah satu jenis kuasa yang wujud dalam se
sesesebubuah ah ororgaganinisasasi si atatau au negnegarara. a. KuKuasasa a yayang ng didiberberikikan an sesecacara ra rarasisionaonal l atatau au sasahh merupakan satu penyerahan kuasa daripada suatu pihak yang tinggi kepada seorang merupakan satu penyerahan kuasa daripada suatu pihak yang tinggi kepada seorang pemimpin( pegawai ombudsman ) ( Austin 1970: 40 ).
pemimpin( pegawai ombudsman ) ( Austin 1970: 40 ).
Ini secara
Ini secara secarsecara a tidak langsung telah tidak langsung telah mengesmengesahkan kuasa ahkan kuasa pegawapegawai i ombudsombudsmanman melal
melalui ui pengikpengiktiratirafan fan tersetersebut. Apabila ombudsman mempunyai kuasa yang but. Apabila ombudsman mempunyai kuasa yang sah dansah dan bebas daripada kawalan kerajaan, ia
bebas daripada kawalan kerajaan, ia dapat meningkatdapat meningkatkan kan keberkkeberkesanan pentadbir awamesanan pentadbir awam tanpa sebarang
tanpa sebarang sekatsekatan. an. SekirSekirannya wujud annya wujud instiinstitusi ombudsman dalam tusi ombudsman dalam sesebsesebuah uah negaranegara da
Berdasarkan kajian yang telah dibuat, ombudsman telah banyak mengubah sistem-sistem Berdasarkan kajian yang telah dibuat, ombudsman telah banyak mengubah sistem-sistem pentadbiran yang telah rosak. Misalnya di Indonesia, penubuhan institusi ombudsman pentadbiran yang telah rosak. Misalnya di Indonesia, penubuhan institusi ombudsman telah mengubah sistem pentadbiran kerajaan Indonesia ke arah yang lebih telus dan baik telah mengubah sistem pentadbiran kerajaan Indonesia ke arah yang lebih telus dan baik be
berbrbandandining g dedengangan n pepentntadadbibiraran n awawam am nenegagara ra jijirarannynnya a iaiaititu u MaMalalaysysia ia yayang ng titidadak k mengamalkan institusi ombudsman.
mengamalkan institusi ombudsman.
KESIMPULAN KESIMPULAN
Se
Secacara ra keskeselelururuhauhannnnyaya, , ininststititususi i omombudbudsmsman an memerurupapakakan n sesebubuah ah ininststititususi i yayangng menggambarkan kedaulatan rakyat. Aduan-aduan yang dibuat oleh rakyat di menggambarkan kedaulatan rakyat. Aduan-aduan yang dibuat oleh rakyat di negara-ne
negagara ra yayang ng memengngamamalalkakan n ininststititususi i omombubudsdsmaman n sesecacara ra titidadak k lalangngsusung ng dadapapatt mempertingkatkan segenap aspek kelemahan-kelemahan pentadbiran awam. Walaupun mempertingkatkan segenap aspek kelemahan-kelemahan pentadbiran awam. Walaupun institusi ombudsman dan Biro Pengaduan Awam mempunyai matlamat atau konsep yang institusi ombudsman dan Biro Pengaduan Awam mempunyai matlamat atau konsep yang sama, namun pelaksanaanya adalah berbeza. Tetapi kedua-duanya institusi ini wujud bagi sama, namun pelaksanaanya adalah berbeza. Tetapi kedua-duanya institusi ini wujud bagi memastikan pentadbiran awam berfungsi dengan secara adil dan berkesan dalam setiap memastikan pentadbiran awam berfungsi dengan secara adil dan berkesan dalam setiap tindakan yang diambil oleh pihak pentadbir awam.
tindakan yang diambil oleh pihak pentadbir awam.
Di
Di nenegargara-na-negegarara a ScScanandidinanavivia, a, penpentiting ng babagi gi rarakykyat at untuntuk uk berbersusuarara a babagigi me
menynyatatakakan an keketitidadakpukpuasashahatitian an teterhrhadadap ap keketitidadakadkadililan an dadan n sasalalah h lalaku ku golgolonongangan pentadbiran awam. Oleh sebab itu institusi ombudsman diwujudkan kerana ia bebas dari pentadbiran awam. Oleh sebab itu institusi ombudsman diwujudkan kerana ia bebas dari kongkongan kerajaan dalam menjalankan tugasnya. Kenyataan ( Ahmad Sanusi Ahmad, kongkongan kerajaan dalam menjalankan tugasnya. Kenyataan ( Ahmad Sanusi Ahmad, 1970: 40 ) yang menyatakan bahawa badan ini diberi kuasa untuk untuk menyiasat dan 1970: 40 ) yang menyatakan bahawa badan ini diberi kuasa untuk untuk menyiasat dan me
mengengendndalalikikan an sesemumua a tutuduhduhan an dadan n rarayuyuan an teterhrhadadap ap titindndakakan an yayang ng didibubuat at ololeheh pentadbiran awam. Ini bermaksud, kepentingan tentang kesedaran yang perlu ada di pentadbiran awam. Ini bermaksud, kepentingan tentang kesedaran yang perlu ada di negara merdeka dan bagaimana pentingnya diadakan satu badan yang berasingan serta negara merdeka dan bagaimana pentingnya diadakan satu badan yang berasingan serta dapat mendaulatkan kepentingan rakyat.
dapat mendaulatkan kepentingan rakyat.
Walaubagaimana pun, di setiap negara yang mengamalkan institusi ombudsman Walaubagaimana pun, di setiap negara yang mengamalkan institusi ombudsman ter
kua
kuasa sa yayang ng mumutltlak ak teterhrhadadap ap ininststititususi i ititu. u. NaNamumun n dadariripapada da kekewuwujujudadan n ininststititususii ombudsman ini, ia melambangkan suara dan kerajaan rakyat. Institusi ombudsman bukan ombudsman ini, ia melambangkan suara dan kerajaan rakyat. Institusi ombudsman bukan sah
sahaja aja dapadapat t menmenyelyelesaesaikaikan n perpermasmasalaalahan han yanyang g timtimbulbul, , tettetapi api jugjuga a dapdapat at memmemberberii pan
pandangdangan an dan dan nasnasihaihat t tententantang g bagabagaimaimana na sessesuatuatu u proproses ses pentpentadbiadbiran ran patpatut ut disdisusuusunn semula atau dikaji supaya dapat mengelak timbulnya kesilapan dan kesalahan. Ini secara semula atau dikaji supaya dapat mengelak timbulnya kesilapan dan kesalahan. Ini secara tidak langsung dapat melincinkan perjalanan pentadbiran awam. Secara keseluruhannya, tidak langsung dapat melincinkan perjalanan pentadbiran awam. Secara keseluruhannya, institusi ombudsman mempunyai peranan yang penting bagi meningkatkan keberkesanan institusi ombudsman mempunyai peranan yang penting bagi meningkatkan keberkesanan pentadbiran awam serta menjalinkan perhubungan yang baik di antara pihak kerajaan pentadbiran awam serta menjalinkan perhubungan yang baik di antara pihak kerajaan
dengan rakyat. dengan rakyat.
RUJUKAN RUJUKAN
Abdullah Sanusi Ahmad. 1970.
Abdullah Sanusi Ahmad. 1970. Kerajaan Pentadbiran dan Rakyat Kerajaan Pentadbiran dan Rakyat . Ampang: Dewan. Ampang: Dewan Bahasa dan Pustaka..
Bahasa dan Pustaka..
Ahmad Atory Hussain. 2001.
Ahmad Atory Hussain. 2001. Pengantar Pentadbiran Awam: Paradigma Baru Pengantar Pentadbiran Awam: Paradigma Baru. Kuala. Kuala Lumpur: Utusan Publication And
Lumpur: Utusan Publication And Distributors.Distributors.
Abdul Rashid Moten & El-Fatih A. Abdel Salem. 2005.
Abdul Rashid Moten & El-Fatih A. Abdel Salem. 2005. Glossary Glossary Of Of Political Political ScienceScience Terms
Terms: Islamic & Weatern. Singapore: Thomson Learning.: Islamic & Weatern. Singapore: Thomson Learning.
Austin, D.B. 1970.
Austin, D.B. 1970. The Sweden: How They Live And Work The Sweden: How They Live And Work . London: Newton Abbot.. London: Newton Abbot.
Cainden, Gerald E. 1983.
Cainden, Gerald E. 1983. International Handbook Of the Ombudsman International Handbook Of the Ombudsman. Weatport, CT:. Weatport, CT: Greenwood Press.
Greenwood Press.
Ghaz
Ghazali ali MayMayudiudin. n. 20022002.. Poli Politik tik MalayMalaysiasia:: Pe Persperspektiktif f TeoTeori ri dan dan PrakPraktiktikal al . . BaBangngi:i: Universiti Kebangsaan Malaysia.
Universiti Kebangsaan Malaysia.
Ramanathan, K. 1993
Ramanathan, K. 1993. Konsep Asas Pentadbiran Awam. Konsep Asas Pentadbiran Awam. Ampang: Dewan Bahasa dan. Ampang: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Pustaka.
Ramanathan, K 1987. Asas Sains Politik. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti. Ramanathan, K 1987. Asas Sains Politik. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti.
Owen, S. 1990.
Owen, S. 1990. Current Ombudsman Internasional PerspectiveCurrent Ombudsman Internasional Perspective, Occasional paper No 44., Occasional paper No 44.
Sab
Sabithitha a MarMaricaican, n, RusRusnianiah h AhmAhmad, ad, SitSiti i AliAlida da J. J. AbdAbdullullah. ah. 19941994.. Pengurusan Awam Pengurusan Awam.. Kuala Lumpur: Utusan
Waage, T. 1998
Waage, T. 1998. Commisiorner for Children in Norway. Commisiorner for Children in Norway. Norway: Ministry of Foreign. Norway: Ministry of Foreign Affairs.
Affairs.
http://
http:// www.googlewww.google.. Scandinavia. OmbudsmanScandinavia. Ombudsman. Com. Htm (15 September 2007).. Com. Htm (15 September 2007).
http://www
http://www.. Bpa.jpm Bpa.jpm.my/ (19 september 2007).my/ (19 september 2007)
Ombudsman History.
Ombudsman History. http://www2.http://www2.ombudsman.org/history.htmombudsman.org/history.htm(14(14september 2007 )september 2007 )
Ombudsman summary. http;//
Ombudsman summary. http;// goliath.ecnext.com2/summary goliath.ecnext.com2/summary _01991803737 (14 september _01991803737 (14 september 2007 )
2007 )
http:// www.
http:// www. Gksoft.com/en/no.html Gksoft.com/en/no.html ( 15 september 2007 ).( 15 september 2007 ).
http://www
