JKR Selia Elektrik

Penyeliaan Tapak

Cawangan Kejuruteraan Elektrik

JKR Malaysia

Kandungan

• Bah A :

Taklimat Am Penyeliaan Pemasangan Elektrik

• Bah B :

Contoh Bergambar Implikasi Kegagalan

Koordinasi Di Peringkat Perancangan & Rekabentuk

• Bah C :

Contoh Bergambar Implikasi Kegagalan /

Bah A: Taklimat Am

Penyeliaan Pemasangan

Elektrik

Objektif

• Memastikan pemasangan di tapak memenuhi perkara berikut:

– Kehendak rekabentuk,

– Mematuhi spesifikasi dan peraturan

dengan mengambil kira

– Aspek keselamatan

– Maintainability & serviceability

–

Best practices

– Nilai astetik

Keperluan Penyeliaan

Penyelia

Tapak

Kemahiran & Pengetahuan:

Spesifikasi JKR Elektrik IEE & Standard Akta & Peraturan SPB – Kualiti & Rekod Pengujian Bahan & Kelulusan

Keperluan Penyeliaan

Dokumen

Rujukan

Senarai Kuantiti Lukisan Kerja (Shop Drwg) Syarat2 Kontrak Surat Kelulusan / Persetujuan Pihak Berkuasa Lukisan Pembinaan (Construction Drwg) Lukisan Koordinasi (Coordinated Drwg) Senarai Jenama Bahan Diluluskan Lukisan Tender (Tender Drwg) Spesifikasi (Cth:LS-1, LS-2, LS-3 dll

Keperluan Penyeliaan

Mesyuarat

Pra

Pembinaan

Pemasangan khas / khusus atau di luar kebiasaan Struktur Organisasi – Rantaian komunikasi & arahan

Sijil sah kalibrasi alat pengujian Status terkini dengan pihak berkuasa Orang kompeten

Dokumen & Rujukan

• Spesifikasi LS + Dokumen Kontrak

• Akta Bekalan Elektrik 1990

• Peraturan – Peraturan Elektrik 1994

• Peraturan IEE

• Standard – BS7671, MS IEC 364…

• Peraturan & Garispanduan TNB (ESAH) / TM

• Jabatan Bomba & Penyelamat

• Jabatan Alam Sekitar

• Undang – Undang Kecil Bangunan Seragam

• MS 1525

Penyeliaan :

Pembahagian Skop

•

Skop kerja penyeliaan boleh dibahagi kepada 3

bahagian :-

1.

Urusan dengan pihak berkuasa (TNB, TM, PBT, JAS atau Jab

Penyenggaraan Kampus/Kompleks)

- kelulusan

- laluan kabel, paip masuk

- peparit (trench), manhole

- sistem mencegah/melawan kebakaran

- jumlah beban, saiz janakuasa

- spesifikasi lampu, penutup trench, pintu, louvres…

- Tarikh

- Jadual - CPM

Penyeliaan :

Pembahagian Skop

2.

Koordinasi dengan disiplin lain

- Jadual – CPM

- Kehendak beban

- Bilik

- Laluan / lurang / lubang

- Estetik

- Kemasan

3.

Teknikal

- Jadual – CPM (dengan WBS kerja elektrik dibutirkan )

- Pendawaian

- Bahan

- Pemasangan

- Kaedah terbaik

Penyeliaan :

Kaedah Pemeriksaan

•

Dibuat berdasarkan 2 kaedah :-

1. Pemeriksaan Visual / Penglihatan / Perbandingan

2. Kerja – Kerja Ujian

a.

Standard & Peraturan

b.

Fungsi

•

Pemeriksaan Visual Mengguna Deria :

1.

Penglihatan

Penyeliaan

Untuk skop teknikal, terbahagi kepada:

1. Pendawaian

2. Peralatan / kelengkapan / Bahan Elektrik

3. Pemasangan (pendawaian + peralatan)

Kerja Awalan

• Senarai Semak



Carta Organisasi – Wakil Tapak



Orang Kompeten –

Borang A1 & A2



Jadual Perlaksanaan – CPM



Lukisan Kerja /

Shop Drawing

&

BQ



Sijil Kalibrasi Peralatan -

Borang Kalibrasi

Peralatan

Kerja Awalan

• Semua maklumat tadi perlu disampaikan kepada

wakil penyelia tapak – mesyuarat penyerahan

tanggungjawab menyelia & taklimat pra

pembinaan.

• Ini memastikan perkara berikut disampai &

dilaksanakan:

1.

Kehendak rekabentuk asal

2.

Maklumat & isu pihak berkuasa

3.

Pematuhan pada teknik & kualiti pemasangan, bahan

dan pendawaian.

Borang – Borang Berkaitan

• Pemeriksaan Pengesahan

Penerimaan Bahan

JKR.PK(O).04-SKE.2A

• Ujian Alatan Di Kilang

Standing Supervision

Perlu disaksikan di tapak;

I.

Pemeriksaan

Kabel

Bawah Tanah

JKR.PK(O).04-SKE.3A

II.

Pemasangan Elektrod Bumi

Pemeriksaan Pemasangan

I.

Pendawaian/ Konduit/ Trunking

JKR.PK(O).04-SKE.4A

II.

Bilik Suis/Mesin Elektrik

JKR.PK(O).04-SKE.4B

III.

PSU/PSK/Papan Suis

JKR.PK(O).04-SKE.4C

IV.

Papan Agihan

JKR.PK(O).04-SKE.4D

Pengujian

• Ujian Keterusan /

Continuity Test

• Ujian Rintangan Penebatan /

Insulation

Resistance Test

• Ujian Kekutuban /

Polarity Test

• Ujian Rintangan Elektrod Bumi /

Earth Electrode

Resistance Test

• Ujian Galangan Gelung Kerosakan Bumi /

Earth

Fault Loop Impedance Test

Pengujian

• Ujian Komponen

Elektrik

JKR.PK(O).04-SKE.5B

• Ujian Fungsi

Pemasangan

Elektrik

JKR.PK(O).04-Cth Sijil Ujian

Kilang

Pentauliahan

• Pentauliahan Pemasangan/Peralatan

Elektrik JKR.PK(O).04-SKE.6A

Risiko Tidak Diselia

• Peralatan / Bahan Tidak Mengikut Spesifikasi

Dan Tidak Diluluskan Dipasang Di Tapak

• Kuantiti bahan & aksesori mungkin dikurangkan

terutamanya di bahagian tersembunyi

• Sistem Pendawaian Dipasang

Risiko Tidak Diselia

ARUS

(1 saat) KESAN TERHADAP FIZIKAL BADAN

1 mA Kesan kejutan pada badan

5 mA Jumlah maksimum manusia boleh bertahan

10-20 mA Otot mula kejang. Otot tidak boleh dikawal (tahap permulaan boleh menyebabkan kematian).

100 mA - 300 mA

Jantung tidak berfungsi dengan betul, pengaliran darah terhenti atau sedikit sahaja yang mengalir

6 A Kerosakan organ dalaman berlaku. Pernafasan lumpuh sementara. Tisu badan terbakar.

Arus Bocor Dibenarkan

Type of Equipment

Terminal A of Measuring Instrument Connected

To

Maximum Touch Current mA rms1

Maximum Protective Conductor Current

All equipment

Accessible parts and circuits not connected to protective earth

0.25 —

Handheld 0.75 —

Movable (other than handheld but including

transportable equipment)

3.5 —

Stationary, pluggable type A

Equipment main protective earthing terminal (if any)

3.5 —

All other stationary equipment —not subject to the

Risiko Kepada Manusia

Luka Terbakar Oleh Elektrik

Tempat Masuk

Rintangan tinggi kulit menyebabkan haba yang tinggi dihasilkan (Hukum Joule). Kesan terbakar (hitam) boleh dilihat di sekeliling tempat masuk arus elektrik.

Tempat Keluar

Arus mengalir keluar dari badan ke arah titik yang mana hampir pada bumi. Luka ini belum kelihatan sepenuhnya yang biasanya kelihatan selepas 24 –72 jam selepas renjatan.

Risiko Kepada Manusia

Mangsa terkena renjatan dari alat yang digunakan. Kesan terbakar kelihatan.

Tangan yang sama beberapa hari

kemudian. Bengkak mula berlaku, kulit tangan terpaksa dibelah/buka untuk mengurangkan tekanan.

Risiko Kepada Manusia

Pergelangan tangan yang bengkok adalah disebabkan otot tendon yang telah kejang dan terbakar.

Penerimaan Bahan

• Mengikut Prosidur JKR.PK(O).04-SKE.2A

• Perlu dilaksanakan bagi menjamin kualiti

bahan dan spesifikasi dipatuhi.

• Penggunaan bahan yang tidak mengikut

spesifikasi dan tidak berkualiti boleh mencacat

keseluruhan pemasangan elektrik walaupun

ianya hanya merupakan ‘

cable connector”

Pecahan Pemasangan

MSB SSB DB Final Point 60% - 90% ( Norma CKE) PEMASANGAN DALAMAN / INTERNAL PEMASANGAN LUARAN / EXTERNAL

Faktor Ruang - peringatan

• Konduit _{• Trunking}

40%

60%

45%

55%

Contoh Bergambar

DOs & DON’Ts

Pemasangan Elektrik

Bah B: IMPLIKASI DARIPADA

KEGAGALAN KOORDINASI SERTA PERANCANGAN RAPI DI PERINGKAT PERANCANGAN / REKABENTUK

Manhole

Don’t

 Kegagalan merancang dan

mengkoordinasi dengan arkitek di peringkat perancangan

/rekabentuk mengakibat lurang dipasang di tengah jalan

.

Busduct Tap Off Unit

Don’t

 Tap-off unit dipasang pada kedudukan

tidak boleh diselenggara - tiada

perancangan rapi berkaitan saiz bilik riser

 Trunking tidak boleh dilekapkan terus ke

dinding

Do

 Pemasangan tap-off unit dgn ruang cukup untuk diselenggara dan beroperasi.

Sistem Busduct

Don’t

 Tap-off unit dipasang di hadapan

papan suis - tidak

mempertimbangkan aspek keselamatan dan

penyelenggaraan.

Do

 Dirancang dengan baik -

mengambil kira maintainabilty &serviceability

Coordinated Services

Don’t

 Tidak dikoordinasi daripada awal maupun semasa pembinaan – akibatnya cable tray berada di bawah saluran kumbahan

 Tidak boleh ada sebarang paip atau saluran air/najis dalam bilik elektrik .

Do

 Saluran air perlu berada di bawah pemasangan elektrik atau sebelahnya dengan jarak yang sesuai.

Pemasangan Trunking atau Konduit

Don’t

 Sepatutnya dirancang di peringkat rekabentuk untuk menggunakan trunking dan bukan terlalu banyak

konduit

Do

 Pendawaian yang menggunakan kaedah fishbone yang lebih

Bilik Suis

Do

 Bilik utk Papan Suis Jenis Lekapan Dinding yang dirancang dengan

pertimbangan mengenai

serviceability & maintainability – ruang selesa dan selamat.

Do

 Bilik utk Papan Suis Jenis Kubikal yang mempunyai ruang yang

Panel Suis Lampu

Don’t

1. Panel suis sepatutnya digunakan disini. 2. Tiada pengasingan fasa - Setiap fasa

mesti diasingkan sekiranya menggunakan panel suis

1

Bilik Suis

Don’t :

Trenches yang terlalu lebar.

Don’t :

Ruang kerja terlalu sempit – berbahaya kepada pihak

Uncoordinated & Unplanned Installation

Don’t

 Bilik Kawalan dipasang dengan sistem pencegah kebakaran jenis air – tiada koordinasi

 Tiada koordinasi. Aircond duct dipasang di bawah lampu.

 Tiada koordinasi dlm menentukan saiz kabinet menempatkan peralatan audio. Pintu kabinet tidak

Unplanned & Uncoordinated

Don’t



Tiada perancangan awal - P

apan

suis & tangki air tidak boleh berada

Don’t : Bilik terlampau sempit  Tiada ruang bekerja selamat. Laluan ke belakang hanya dapat dimasuki oleh orang yang berbadan kurus sahaja

Jejaskan pengudaraan alatubah. Keadaan ini juga menyukarkan kerja senggara kelak.

Bagaimana nak senggara?

Don’t

Lokasi pemasangan lampu yang terlalu tinggi. Kerja-kerja senggara menjadi sukar kelak.

Lampu Luar

Don’t

• Air terkumpul di dalam lampu.

• Pereka bentuk perlu tentukan IP (Ingress Protection) dalam lukisan / BQ – rancang dari awal

Numbers in the IP system

First Number Mechanical protection against Second Number Water protection against

0 Not protected 0 Not protected 1 Solid objects

exceeding 50mm 1 Dripping water

2 Solid objects exceeding 12mm 2 Dripping water when tilted up to 15° 3 Solid objects

exceeding 2.5mm 3 Spraying water 4 Solid objects

exceeding 1.0mm 4 Splashing Water 5 Dust protected 5 Water jets 6 Dust tight 6 Heavy seas

- - 7 Effects of

Cable Entry

Do

• Dirancang pada peringkat awal

Bilik Riser

 Ruang ini terlampau sempit untuk Riser Elektrik, – tidak boleh pasang DB serta tidak boleh akses / senggara

 Jika untuk Riser ICT , ruang ini juga terlampau sempit – tidak boleh pasang rak-suis ICT  Jika untuk Riser ELV boleh

diterima dengan syarat pintu dibuka ke luar.

 Jika untuk Riser Telefon , boleh diterima sekiranya DP

berkapasiti kecil dengan syarat pintu dibuka ke luar.

Contoh Bergambar

DOs & DON’Ts

Pemasangan Elektrik

Bah C: IMPLIKASI KURANG / KEGAGALAN PENGAWASAN DI PERINGKAT PEMBINAAN

Trunking, Cable Tray & Konduit

Don’t

 Kegagalan semasa penyemakan shop drawings atau ketiadaan shop drawings - menyebabkan kontraktor buat pemasangan tidak sistematik mengikut kehendaknya sahaja

Do

 Menggunakan kaedah fishbone

yang sistematik dan kemas – best practice.

Pemasangan Soket Alir Keluar –VRV A/C

Don’t

 Pemasangan jenis SSO yang salah – perlu koordinasi dengan pihak mekanikal.

Do

 Pemasangan jenis SSO yang betul – metalclad.

Lampu KELUAR

Don’t

 Lampu KELUAR yang

menggunakan mentol tungsten – mungkin disebabkan sampel / mockup tidak dikuatkuasakan

Do

 Lampu yang mengikut spesifikasi (2 tube fluorescent) .

Jenis Lampu Kecemasan

Don’t

 Pemilihan lampu kecemasan yang tidak sesuai untuk siling gantung mungkin disebabkan sampel / mockup tidak

dikuatkuasakan.

Do

 Pemasangan kelengkapan yang sesuai dengan siling

Pemasangan Kipas Pelawas

Don’t

 Tidak menggunakan siling ros sebagai penamatan.

Do

 Siling Ros digunakan pada kedudukan yang sesuai.

Earth Chamber

Don’t

 Earth chamber tidak menepati spesifikasi – mungkin kerana gagal menguatkuasa semakan sampel

Do

 Heavy duty concrete

type inspection chamber – as per specification.

Trunking Space Factor

Don’t

 Pemilihan saiz trunking yang tidak mengambil kira bilangan kabel/litar dan ruang kelegaan.



 Do: Pilihan saiz trunking telah ambil kira ruang kelegaan

(bilangan kabel yang dibenarkan).

 Don’t: Trunking tidak boleh

Coordinated Services

Don’t

 Tiada koordinasi pemasangan services semasa rekabentuk dan pembinaan

 Paip pembentungan tidak boleh berada di atas pendawaian

elektrik.

 Pemasangan sukar diselenggara.

Do

 Koordinasi yang baik

menjadikan pemasangan kemas dan mudah untuk disenggara.

Bilik Suis

Don’t

 Bilik suis tidak dilabel – tidak menepati spesifikasi & Peraturan Elektrik.

Do

 Bilik suis perlu dilabel serta

dalamnya perlu ada kelengkapan seperti dalam spesifikasi JKR L-S1 dan Peraturan-peraturan

Elektrik 1994(Peraturan 38).

Papan Suis

Don’t

 Tiada ruang pengudaraan di antara dinding dan papan suis.  Boleh menghasilkan haba yang

boleh merosakkan peralatan. Pemasangan papan suis terlalu rapat antara satu sama lain.

Do

 Terdapat ruang yang sesuai diantara papan suis dan dinding untuk mengurangkan haba.

Papan Agihan

Don’t

 Tiada litar skematik.

 Kabel Earthing – warna merah

Do

 Mempunyai litar skematik bagi memudahkan kerja-kerja

Papan Suis

Don’t

 Skru pengikat panel papan suis tidak menepati spesifikasi.

Do

 Jenis skru pengikat yang dibenarkan (chromed type of screws with cylindrical knurled

Fire Barrier

Don’t

 Ruang bukaan tidak ditutup dengan fire barrier.

 Bukaan ditutup tetapi dgn konkrit bukan fire barrier

Do

 Bukaan lantai

ditutup dengan fire barrier.

FIRE BARRIER - reminder

• Perlu dipasang

sekiranya terdapat

bukaan melalui

dinding atau papak

lantai

• Bagi

trunking

yang

melebihi 25 x 25 mm

dan konduit yang

saiz melebihi 32mm

sahaja.

Kabel Submain Pada Cable Tray

Do

 Kabel dipasang dan diikat di atas tray dengan kemas menggunakan

steel band.

BETUL _SALAH

Don’t

Pemasangan Trunking pada Papan Suis

Don’t

 Trunking tidak boleh lekap terus ke dinding

 Tiada trunking ke setiap papan agihan.

Do

 Terdapat trunking khusus ke setiap DB.

Pemasangan Trunking

Don’t

 Copper bridge kurang dari 25mm

x 3mm – tidak mematuhi spesifikasi.

Do

 Pemasangan saiz copper bridge

yang mengikut spesifikasi iaitu 25mm X 3mm.

Pemasangan Konduit

Don’t

 Cara pemasangan aksesori yang salah (Dua aksesori yang sama ditindihkan).

Do

 Pemasangan aksesori yang sesuai.

Pemasangan Konduit

Don’t

 Sambungan konduit GI dgn uPVC tidak dibenarkan

Do:

Konduit jenis yang sama

digunakan

Do: Betul – cara

fishbone,

kemas &

sistematik

sambungan

Pemasangan Konduit

• mmmmm

_{ Kabel ditanam di dinding tanpa}

Don’t

menggunakan konduit.

Do

Proses Pendawaian Konduit Terbenam

Don’t

Wrong process:-

 Conduit not completely installed.

 Slab not cast.

 But already wired up.

Do

 Install / lay conduit and accessories

 Cast slab

Kabel Submain Pada Cable Tray

Don’t

 Tidak boleh menggunakan

plastic cable ties.

 Juga tiada fire barrier

Do

 Gunakan steel band.

Pemasangan Kabel dalam Papan Suis

Don’t

 Kabel terlalu padat dan susah untuk diselenggara.

Do

 Kabel-kabel di dalam papan suis utama diikat dan disusun dengan kemas.

Rubber Gromet Utk Kabel Masukan

Don’t

 Tiada grummet dipasang menyebabkan penebat terluka.

Do

 Lubang pada papan suis mempunyai grummet.

Penamatan Kabel

Don’t

 Penamatan kabel pada MCCB

tidak menggunakan cable lug dan

cable sleeve.

Do

 Penamatan kabel yang

menggunakan cable lug dan cable sleeve

 Pemasangan mengikut

Penyambungan Kabel

Don’t

 Sambungan kabel

untuk pendawaian tidak dibenarkan.

Don’t

 Sambungan kabel untuk pendawaian tidak dibenarkan.

Neutral Termination di dalam Papan Agihan

Don’t

 Bilangan Neutral termination tidak

mencukupi.

Do

 Setiap terminal hanya untuk satu neutral termination.

Neutral Termination di dalam Papan Agihan

Don’t

 Penyambungan kabel neutral tidak menggunakan neutral terminal.

Do

 Cara penyambungan yang betul dan ditag.

Earth Termination di dalam Papan Agihan

Don’t

 Kabel bumi tidak disambung di antara body dan pintu.

Do

 Kabel bumi dipasang mengikut spesifikasi bagi mengelakkan berlaku renjatan ketika

melakukan kerja-kerja penyelenggaraan.

Konduit Mudah Lentur

Don’t

 Tidak menggunakan aksesori  Sambungan tidak dibenarkan

Do

 Sambungan menggunakan

Konduit Mudah Lentur

Don’t

 Konduit mudah lentur melebihi panjang yang ditetapkan dalam

spesifikasi LS1 (<400mm)

 Tidak menggunakan konduit mudah lentur untuk pendawaian lampu dalam siling.

Do

 Panjang konduit mudah lentur menepati spesifikasi.

Back Box for DBs

Don’t

 Tiada backbox ke DB - Bagi konduit terbenam ke DB, perlu dipasang back box bersaiz 6” x 6”

di belakang DB – bukan terus daripada konduit

Pemasangan Aksesori Kabel Satu Teras

Don’t

 Pemasangan kabel satu teras tidak menggunakan plat non-ferros metal.

Do

 Kabel ditamatkan pada plat non-

ferros metal bagi mengelakkan

Penyambungan Kabel Bawah Tanah

Don’t

 Penyambungan yang salah.

Do

 Menggunakan kit penyambungan yang betul.

Aksesori Soket Alir Keluar Pada

Lab Bench

Don’t

 Tiada back box.

Do

 Pemasangan back box yang sesuai.

Pemasangan Back Box

Don’t

 Kedudukan suis menjadi tidak selari.

Do

 Pemasangan menjadi selari dan kemas

Brass Bush

Don’t

 Brass bush tidak dipasang pada backbox

Do

 Pemasangan brass bush adalah:

i. untuk pembumian ii. Mengelak kabel

Penamatan Pembumian

Don’t

 Penggunaan Clamp untuk penyambungan Earthing

konduktor dan dan earthing rod tidak menepati spesifikasi.

Do

 Connection of the earthing conductor and/or the earth

Main Earthing Bar (MEB)

Don’t

 Pemasangan sistem pembumian MEB yang tidak mengikut

spesifikasi.

 Saiz protective conductor

sepatutnya 50mm x 6mm copper bar atau 2set 2nos 25mm x 3mm copper tape

 Tidak mempunyai protective cover

Do

Pemasangan Spring Absorber

Don’t

• Digantung menggunakan fixed screw. Spring absorber mesti dipasang bagi menyerap gegaran ketika janakuasa beroperasi.

Do

• Kaedah pemasangan yang sempurna dan mematuhi spesifikasi. Spring Absorber digunakan.

Independant Suspension System

Don’t

1. Struktur rangka siling menumpang pada pemasangan

trunking.

2. Semua kelengkapan siling, mekanikal & elektrikal mesti ada sistem gantung tersendiri

3. 4 penjuru lampu perlu digantung menggunakan dawai dan seterusnya hanya perlu 2 gantungan pada slab/kerangka bumbung

1

Guna Lug Utk Tamatan

Don’t

• 2 contoh kabel tidak diikat dengan cara yang betul

Do

• Tamatan kabel cara betul menggunakan

Don’t

• Kabel tidak dilindung

Heat Shrink Termination

BETUL

Tamatan kabel satu teras

Too many wrongs

• Pemasangan terlampau padat • Tiada penyokong kabel.

• Plat non ferros juga tidak digunakan. • Sebahagian tidak dipasang kabel bumi. • Kabel bumi yang dipintal akan menjadi

induktor – tidak dibenarkan. • Kabel dipintal terlalu banyak.

Cable Tray Accessories

Do

• Cabletray yang dibengkok dengan

sempurna (atau guna aksesori siap) akan menjamin ketahanan kabel.

Don’t

• Cabletray yang dibengkok dengan

kaedah tidak sempurna – boleh merosak kabel

Pemasangan DB

Don’t

• DB dilekap terus ke dinding - salah

Do

• Pemasangan menggunakan ‘bracket’. Ini akan memastikan wujud ruang pengudaraan antara DB dengan dinding – mematuhi

Pemasangan

DON’T

Pemasangan Trunking

Don’t

 Bending 90° tidak dibenarkan.

 Tiada label.

 Tidak boleh dilekapkan terus ke dinding – perlu bracket

Do

 Kaedah yang betul bagi pemasangan trunking.

 Berlabel untuk kenalpasti servis berkaitan.

Bending 90° tidak

Underfloor Service / Junction Box

Don’t

 Wrong fittings - these are wall outlet fittings, must use panel mounted type

 No segregation of services – no flyover

 Do: With flyover – segregation

 Don’t: Too congested

 Don’t: Grey trunking is recycle PVC material – non compliance to