Sejarah Kesehatan Kuli Kontrak di Perkebunan Senembah Maatschappij 1882-1942

(1)

BIBLIOGRAFI

A. Arsip Nasional Republik Indonesia

AVROS 1892-1985 No. 358, Versla g va n het Pa thologisch La bora torium Meda n-Deli (Sumatra’s Oostkust) over de Jaren 1907-1921, ANRI.

Sta a tsbla d van Nederla ndsch-Indie, 1880 No. 133

B. Jurnal, Artikel, Makalah, Laporan, Skripsi dan Disertasi

Baermann, Gustav. 1926. Rapport XII-XX 1919-1925 Serda ng Doctor Fonds, Hospita a l Petoemboekan Ooskust va n Suma tra . Medan: TYP Varekamp & Co.

Baha Uddin, “Politik Etis dan Pelayanan Kesehatan di Jawa pada Awal Abad XX: Studi Kebijakan Kesehatan Pemerintah Kolonial Hindia Belanda”, Ma ka la h pada Konferensi Nasional Sejarah VIII, 14 – 17 November 2006. ___________ . “Antara Preventif dan Kuratif: Kebijakan Kesehatan Pemerintah

Kolonial pada Awal Abad XX”. [t.t]. [t.p]. Artikel diakses dari https://www.academia.edu.

___________ . “Kondisi Kesehatan Masyarakat Jawa Abad XIX”. [t.t]. [t.p]. Artikel diakses dari https://www.academia.edu.

___________ .“Pelayanan Kesehatan Rumah Sakit pada Masa Kolonial”. [t.t]. [t.p]. Artikel diakses dari https://www.academia.edu.

Ca ta logus va n de Inzending va n de Oostkust van Suma tra op de Eerste Hygienische Tentoonstelling In Nederla ndsch Indie (EHTINI) te Ba ndoeng, 25 Juni Tot 10 Juli 1927. Medan: Varekamp & Co. 1927.

Donath, W. F. 1945. “A Short History of Beri-beri Investigations In the Netherlands Indies”, dalam Pieter Honig and Frans Verdoom (eds.). Science a nd Scientists In the Netherla nds Indies. New York: Board for the Netherlands Indies.

(2)

Hesselink, Liesbeth. 1992. ”Prostitution a Necessary Evil, Particularly in the Colonies Views on Prostitution in the Netherlands Indies”, dalam Elsbeth Locher -Scholten dan Anke Niehof (eds.). Indonesia n Women in Focus: Pa st a nd Present Notions. Leiden: KITLV Press.

Kuenen, W. A. 1914. “De Prophylaxis tegen het Invoeren van Ziekten op Cultuur -Ondernemingen”, dalam Gerrit Grijns en Gerard Willem Kiewiet de Jonge (eds). Pla nta ge-Hygiene ten Behoeve va n Directeuren, Administra teurs en Geneesheeren van La ndbouw-Ondernemingen in Nederla ndsch-lndie. Batavia: Javasche Boekhandel & Drukkerij.

___________ . 1915. “De Bacillaire Dysenterie”, Geneeskundige Tijdschrift voor Nederla ndsch-Indie. Batavia: G. Kolff & co.

Locher-Scholten, Elsbeth. 1992. “The Nyai in Colonial Deli: A Case of Supposed Mediation”, dalam Sita van Bemmelen, dkk. (eds.). Women a nd Media tion in Indonesia . Leiden: KITLV Press.

Mawardi, Nugroho Kusumo. 2010. “Wabah Penyakit dan Pelayanan Kesehatan Penduduk Pada Masa Mangkunegaran VII 1919-1944”, Skripsi S-1, belum diterbitkan. Surakarta: Universitas Sebelas Maret.

Mededeelingen van het Pa tologisch La bora torium te Meda n -Suma tra No. 8. Medan: TYP Varekamp & Co. 1930.

Rosidah, Iyos. 2012. “Eksploitasi Pekerja Perempuan di Perkebunan Tembakau Deli Sumatera Timur 1870-1930”, Tesis S-2, belum diterbitkan. Semarang: Universitas Diponegoro.

Schuffner W. A. P. dan W. A. Kuenen. 1912. “Die Gesundheitlichen Verhaltnisse des Arbeiterstandes der Senembah Maatschappy“, Archiv fur Schiffs- und Tropen Hygiene. Leipzig: Verlag von Johann Ambrosius Barth.

Schuffner, W. A. P. 1914. “De Prophylaxe van Cholera, Amobendysenterie, Bacillendysenterie en Typhus”, dalam Gerrit Grijns en Gerard Willem Kiewiet de Jonge (eds). Pla nta ge-Hygiene ten Behoeve va n Directeuren, Administra teurs en Geneesheeren va n La ndbouw-Ondernemingen in Nederla ndsch-lndie. Batavia: Javasche Boekhandel & Drukkerij.

(3)

Snijders, E. P. 1921. “Het leven van den Geneeskundigen Kring S.O.K. van 31 Januari 1896 – 31 Januari 1921”, Geneeskundig Tijdschrift voor Nederla ndsch-Indie. Batavia: G. kolff & co.

Tideman, J. 1919. “Penampungan Kuli Kontrak di Pantai Timur Sumatera”, Kolonia l Studien.

Versla g Nopens de Overwogen Pla nnen en Ma a tregelen Betreffende de Kolonisa tie va n Ja vaa nsche Werklieden op de Cultuurondernemingen ter Oostkust va n Suma tra in Verba nd met de Voorgenomen Afscha ffing der Zoogena a mde Poena le Sa nctie in de Koelieordonnantie. Weltevreden: Landsdrukkerij. 1920.

Versla g over het boekja a r 1928 N.V. Senembah Ma a tscha ppij. Amsterdam: De Bussy. 1929.

___________ boekja a r 1929 N.V. Senemba h Ma a tschappij. Amsterdam: De Bussy. 1930.

(4)

Yasmis. 2008. “Kuli Kontrak di Perkebunan Tembakau Deli Sumatera Timur 1880 -1915”, Tesis S-2, belum diterbitkan. Jakarta: Universitas Indonesia.

Z., Mumuh Muhsin. 2012. “Bibliografi Sejarah Kesehatan Pada Masa Pemerintahan Belanda”, dalam Pa ra mita , Jurna l Seja ra h da n Pembela ja ra n Seja ra h. Vol. 22, No. 2 – Juli.

C. Buku-Buku

Alkema, B. 1929. Arbeidswetgeving in Nederlandsch-Indie Inzonderheid met het Oog op de Oostkust va n Soema tra . Haarlem: NV. H. D. Tjeenk Willink & Zoon. Basharshah II, Tengku Lukman Sinar. Tanpa Tahun Terbit. Ba ngun da n Runtuhnya

Kera ja a n di Suma tera Timur. Medan: Tanpa Penerbit.

Bool, H. J. 1903. De Chineesche Immigra tie Na a r Deli. Utrecht: Oostkust van Sumatra Instituut.

Brand, J. van den. 1902. De Millionen uit Deli. Amsterdam: Hoveker & Wormser. Bremen, Jan. 1997. Menjina kka n Sa ng Kuli: Politik Kolonia l, Tua n Kebun, da n Kuli

di Suma tra Timur pa da Awa l Aba d Ke-20. Jakarta: PT. Pustaka Utama Grafiti.

Devi, T. Keizerina. 2004. Poena le Sa nctie: Studi Tenta ng Globa lisa si Ekonomi dan Peruba ha n Hukum di Suma tera Timur (1870-1950). Medan: Program Pasca Sarjana USU.

Driel, B. M. van. 1931. Iets Over de Zorg voor den Gezondheidstoesta nd der Ondernemingsa rbeiders In de Toekomst. Batavia: G. Kolff

Eric R. Walt. 1982. Europe a nd The People Without History. Berkeley: University of California Press.

(5)

Gottchalk, Louis. 1985. Mengerti Seja ra h, terjemahan dari Nugroho Notosusanto. Jakarta: UI Press.

Grimble, A. S. 1987. Pedoma n Dia gnosa da n Pengoba tan Penya kit Kela min, terjemahan dari Bodiono Santoso. Jakarta: Yayasan Essentia Medica. Jaelani, Gani A. 2013. Penya kit Kela min di Ja wa 1812-1942. Bandung: Syabas

Books.

Janssen C. W. dan H. J. Bool. 1939. Senemba h Ma a tschappij 1889-1939. Amsterdam: Boek- en kunstdrukkerij v/h Roeloffzen-Hübner en Van Santen.

Kartodirdjo, Sartono dkk. (eds.). 1977. Seja ra h Na siona l Indonesia IV. Jakarta: Balai Pustaka.

Kian, Loe Ping . 1941. Syphilis en Zwa ngerscha p. Batavia: Keng Po.

Kooreman, P. J. 1902. De Koelie-Ordonna ntie tot Regeling van de Rechtsverhouding tusschen Werkgevers en Werklieden in de Residentie Oostkust va n Suma tra . ’s Gravenhage: [s.n].

Kouwenaar. 1929. Feuilleton de Organisa tie van den Medischen en Hygienischen Dienst In het Cultuurgebied der Oostkust va n Suma tra . Batavia: G. Kolff & Co.

___________ . 1936. De Gezondheidszorg ter Oostkust va n Suma tra 1911-1935, [s.i.]: [s.n.].

Kuenen, W. A. 1910. Het Ontwerp va n Mr. van Blommestein en de Hygienische en Geneeskundige Voorwa rden, Wa a ronder de in Contra ct Werkende Arbeiders in Deli Leven. Medan: NV. De Deli Courant.

Kuenen, W. A. 1914. De Hygienische Toestanden in Deli. Medan: Deli Planters Vereeniging.

Kuntowijoyo. 1995. Penga nta r Ilmu Seja ra h. Yogyakarta: Yayasan Bentang Budaya. Loedin, A. A. 2010. Seja ra h Kedoktera n di Bumi Indonesia . Jakarta: Pustaka Utama

Grafiti.

(6)

Pelzer, Karl J. 1985. Toea n Keboen dan Peta ni, Politik Kolonia l da n Perjua nga n Agra ria . Jakarta: Sinar Harapan.

Said, Muhammad. 1990. Koeli Kontra k Tempo Doeloe Dengan Derita da n Kema ra ha nnya , Ceta kan ke II. Medan: PT. Harian Waspada.

Satrio (et. al). 1978. Seja ra h Keseha ta n Indonesia Jilid I. Jakarta: Depkes RI.

Schoute, D. 1934. De Geneeskunde in Nederla ndsch-Indie Gedurende de Negentiende Eeuw. Batavia: G. Kolff & Co.

Schuffner W. A. P. dan W. A. Kuenen. 1910. De Gezondheidstoesta nd va n de Arbeiders, Verbonden a an de Senembah-Ma a tschappij op Suma tra , Gedurende de Ja ren 1897 tot 1907. Amsterdam: De Bussy.

Snijders, E. P. 1921. Koeliehuisvesting en Geneeskundige Dienst op Rubberondernemingen. Amsterdam: De Bussy.

Stoler, Ann Laura. 2005. Ka pita lisme da n Konfronta si di Sa buk Perkebunan Suma tra 1870-1979. Yogyakarta: KARSA.

Szekely-Lulofs, Madelon Hermine. 1985. Kuli. Jakarta: Gratipiers

Vervoort, H. 1921. Eenige Sta tistische Cijfers over Ziekte en Sterfte onder de Arbeiders op de Ondernemingen ter O. K. va n Suma tra over het Ja a r 1918. Medan: TYP De Deli Courant.

Volker, T. 1928. Va n Oerbosch tot Cultuurgebied, Een Schets va n de Beteekenis van de Ta bak, de Andere Cultures en de Industrie ter Oostkust va n Suma tra . Medan: TYV. Varekamp & Co.