B.1.a.4 Geriatride basi yaralari.pdf

(1)

(2)

GER

İ

ATR

İ

K OLGULARDA

BASI YARALARINA YAKLA

Ş

IM

ED

İ

TÖRLER

Dr Ahmet Turan I

Ş

IK

Dr M. Refik MAS

Dr Hüseyin DORUK

Ankara

(3)

YAZARLAR*

Uz Dr Ergün BOZO

Ğ

LU

GATA Geriatri BD

Uz Dr Mustafa CANKURTARAN

HÜ İç Hastal_ıklar_ı AD, Geriatri Ünitesi

Doç Dr Sevilay

Ş

enol ÇEL

İ

K

HÜ Hemşire Yüksek Okulu

Doç Dr Hüseyin DORUK

GATA Geriatri BD

Doç Dr Kadir DÜNDAR

GATA Deniz ve Su Altı Hekimliği AD

Uz Dr Ahmet Turan I

Ş

IK

GATA Geriatri BD

Uz Dr Volkan

İ

NAL

GATA Acil Dahiliye Yoğun Bakım Ünitesi

Prof Dr M Akif KARAN

_İÜ İstanbul Tıp Fakültesi Geriatri BD

Doç Dr M Refik MAS

GATA Geriatri BD

Dr N Nüket MAS

Başkent Üniversitesi Tıp Fak Anatomi AD

Dr Ahmet NACAR

Başkent Üniversitesi Tıp Fak Histoloji AD

Dr Ramazan ÖCAL

GATA İç Hastalıkları BD

Doç Dr Serdar ÖZTÜRK

GATA Plastik Cerrahi AD

Prof Dr Mustafa

Ş

ENGEZER

Dr Kemal

Şİ

M

Ş

EK

GATA Deniz ve Su Alt_ı Hekimliği AD

Yrd Doç Dr Levent YAMANEL

GATA Acil Dahiliye Yoğun Bak_ım Ünitesi

Yrd Doç Dr Fatih ZOR

*Alfabetik S_ıralama

İ

leti

ş

im Adresi

Dr Ahmet Turan IŞIK

Adres : GATA Geriatri BD 06018/ Etlik ANKARA Tel : 0 312 304 3121

(4)

GER

İ

ATR

İ

K OLGULARDA

BASI YARALARINA YAKLA

Ş

IM

İ

Ç

İ

NDEK

İ

LER

I. Derinin Histolojik Anatomisi

Dr N Nuket MAS, Dr Ahmet NACAR

II. Bası Yaralarının ve Epidemiyolojisi

Dr Hüseyin DORUK

III. Geriatrik Olgularda Bası Yarası Gelişiminin Fizyopatolojisi

Dr Mustafa CANKURTARAN, Dr Ahmet Turan IŞIK, Dr Ergün BOZOĞLU, Dr Fatih ZOR

IV. Bas_ı Yaralar_ın_ın Klinik Prezantasyonu

Dr Ramazan ÖCAL, Dr Levent YAMANEL, Dr Volkan İNAL

V. Geriatride Bas_ı Yaralar_ın_ın Medikal Tedavisi

Dr Ahmet Turan IŞIK, Dr Mustafa CANKURTARAN, Dr Ergün BOZOĞLU,Dr Cem GÖNLÜŞEN, Dr M Refik MAS

VI. Geriatrik Bası Yaralarında Enfeksiyonlar

Dr M Akif KARAN

VII. Bas_ı Yaras_ıTedavisinde Hiperbarik Oksijen

Dr Kadir DÜNDAR, Dr Kemal ŞİMŞEK

VIII. Yaşlı Bası Yaralarının Tedavisinde Cerrahi Yaklaşımlar

Dr Fatih ZOR, Dr Serdar ÖZTÜRK, Dr Mustafa ŞENGEZER

IX. Bas_ı Yaralar_ın_ın Önlenmesi ve Tedavide Rehabilitatif Yaklaş_ımlar

Dr Sevilay Şenol ÇELİK

(5)

G

ER

I

ffi

(6)

Uz Dr Ergi.in

BOZOGLU

Uz Dr Mustafa

CANKUBTARAN

Dog Dr Sevitay genot

QELIK

Doq Dr Haiseyin

DORUK

Dog Dr Kadir D0NDAR

Uz Dr Ahmet Turan t$lK

Uz Dr Volkan

|NAL

Prof Dr M Akif KARAN

Dog Dr M Refik MAS

Dr N Nrtket MAS

Dr Ahmet NACAR

Dr Hamazan

oCAL

DoQ

Dr Serdar 6zfUnx

Prof Dr Mustafa $ENGEZER

Dr Kemat

glM$EK

Yrd Dog Dr Levent YAMANEL

Yrd Doq Dr Fatih ZOR

-Alfabetik

Srralama

YAZARLAR-GATA Gerialri

BD

H0 ig Hastalrktarr

AD, Geriatri

Unitesi

HU Hemgire

yuksek

Okulu

GATA Geriatri

BD

GATA

Deniz

ve Su Attr Hekimtioi

AD

GATA Geriatri

BD

GATA

Acit

Dahitiye

yolun Bakrm

Unitesi

iU istanbut

Trp Faktiltesi

Genatri

BD

GATA Geriatri

BD

Bagkent

Oniversitesi

Trp Fak Anatomi

AD

Bagkent

Universitesi

Trp Fak Histoloji

AD

GATA

iq Hastatrktan

BD

GATA Ptastik

Cerrahi

AD

GATA Ptastik

Cerrahi

AD

GATA

Deniz

ve Su Altr Hekimtigi

AD

GATA

Acil Dahiliye

yogun Bakrm

Unitesi

GATA Ptastik

Cerrahi

AD

lletigim

Adresi

Dr Ahmet _{Turan l$lK} Adres

Tel E . m a i l

: GATA Geriatri BD 0601g/ Eflik ANKARA : O 312 3O4 3121

(7)

GERiATRiK

OLGULARDA.

t.

IV.

v l .

vll.

Geriatrik Bast Yaralartnda in{eksiyonlar Dr. M Akif KARAN

Basr Yarast Tedavisinde Hiperbarik Oksiien Dr. Kadir DUNDAR, Dr. Kemal QIMSEK

Yaglr Bast Yaralartntn Tedavisinde Cerrahi Yaklagtmlar ' Dr. Fatih ZOR, Dr. Serclar OZTLJRK' Dr' Mustaf a QENGEZER Bast Yaralarlnln 0nlenmesi ve Tedavide

R e h a b i l i t a t i f Y a k l a g r m l a r " . . 1 1 3 Dr. SevilaY Qenol QEL|K

v l l l .

tx.

B A S I Y A R A L A R I N A

Y A K L A $ I M

iCiNDEKiLER

Derinin Histolojik Anatomisi

Dr. N Nlket MAS, Dr' Ahmet NACAR Bast Yaralartntn Epidemiyoloiisi

Dr. HuseYin DORUK

Geriatrik Olgutarda Bast Yarast Geliqinrinin Fizyopatoloiisi Dr. Mustafa CANKURTARAN, Dr' Ahntet Turan l$lK'

Dr. Erqun B)ZOGLU, Dr' Fatih ZoR

_ l c

Bast Yaralartntn Klinik Prezantasyonu ' Dr. Bamazan OCnt, Or. Levent YAMANEL

V.

Geriatride

Basl Yaralarlnln

Medikal

Tedavisi . .

" 47

Dr. Ahmet

Turan

t$lK, Dr' Mustafa

CANKURTARAN'

Dr. ErgLjn

BOZOGLU,

Dr' Cem GONLUSEN'

Dr 'M Refik

MAS

. 5 9

. 7 3

(8)

'"_'.rrl:n.1:-ala'

BASI YARALARININ

KLiNiK PREZANTASYOI.IU

Dr. Levent YAMANEL', Dr. Ramazan OCAL,, Dr. Volkan INAL'

GATiI Dahiliye Yo{utt Bahrn tjnitesi,, GATA ic Hastttlftlan BD,

1 . c i R l g

Basr yaralarr basrnE, yrrtrlma _{ya da sudlnme ya} ile ciltte ve cilt allrndaki dokularda olugan lokalize Kemik _Qrktntrsl_{ve drg yuzey arasrnda}_{baskt sonucu} l o k a l y r k r m r _{i l e o l u g u r}( 1 _{) .}

Basr yaralarr muhlemelen insanoOlu ile birlikte baglamtgttr. Arkeololik kazrlarda bulunan insan mumyalarrnda gozlenmig _{ve 19 yy.da dahi bilimsel} yaalarda yer almrgtlr (2). Doku kompresyonu ile birlikte uzun sureli basrng kapiller yatakta okluzyona _{ve lokal iskemiye neden olur. yeterli kan aktml} olmadan lokal olarak toksik metabolitler birikir ve hucre olum hrzrnr arttrrrr. Bu cilt ve cilt alttndaki dokularrn nekrozuna _{yol aEar (3). Bu sureE eOer lenfatik} kanaliar da trkanmrgsa _{ve yukrenme karktrktan}_{sonra repertuzvon}_hasarr olugursa _{daha da gidde enir (4).}

Genellikle _{viicudun alt yanstnda geligirler,}_{uQte ikisi pelvis, uQte biri alt} ekstrem itededir. _{En yaygrn olarak topuk ulserleri}_{geklindedirler.}_{Basr yarasr} geligimine _{yagh insanlar,}_{ozellikle uqte biri kalga krrrQr}_{nedeni ile cerrahi} gegirecek _{olan 70 yaE uzerindekiler}_{daha yatkrndtrlar.}_{Spinal yaralanmalr} hastalar _{ayn bir ozel grup olugturur}_{ve yaralanmadan}_{sonra 1-5 ytlda bastnQ} ulseri prevalansr _%20-30'dur(5).

Yaglanma, _{salllklr bireyleri}_{daha narin ve ktnlgan bireylere}_{geviren bir} sureQ olarak lanrmlanabilir ve organlar ile sistemlerin rezervlerinde _{azalma ile} karakterizedir. _{internar ve eksternar orayrar kargrsrnda homeostazis ve} kompanzasyon yeteneklerinde _{artan bir azalma ve sonugta mortalite ve} morbiditede antg ile kendini gosterir. yine, yaqhlar _{deligik organ ve sistemleri} etkileyen pek gok patolojiden etkile n mektedirle _{r. Olugan klinik tablo} hastalrklann _{teker teker toplamr degildir, aksine spesiiik karakteristikleri} mevcuttur ve srkllkla daha ciddi sevirlidir (6).

(9)

o t z

ei€!;;ia;;ai;e:

E!;ffE E+iisit E;E

It=;s

ps;=$E: ;H{

EiiE+ E:::EII ?Ff

egg;s.gE;le:i

fria

Elie*:

EHttlEE;

r€+

C

i!l;;e fl€l;ts;tt

;t E

; * i E

=

E

s u s fii 5i;:i ge

F

x .EEEcg€;;E;;;$E+

=; I

; 9 = r

y d - s s

n o * _ i y t . o

: j

cr L = v 4 4 cr cr a 3 E = E o p 3 .e

s

€ 9 s a

. e n : =

€ E i € "2 [3

5 ; t

fi::efilEE t#!

EEEEIE;g

gaBEiA;$

FEE.

EiaE

?gfiE*aE€

friEE

;rxts:EfiE

E;aa

5!El;=;f

* ttEgE3;E;tAi

F

fr iE.EsE?i;;;;F

O - ' i V . : c ( g o r - : > Y o r : . - i l .

f

u : I 3 E i : ? 6 i

: - i d

-:fiaFgEi[ii

EEEE

I

: di€:gi"*; s5gE ;

' 5 ; " . o . E i i - 6 . o b o S ' :

; 6 j ,6 z cr j z z

E : I C D L

o ) > o > c J o o c > c r c , 0 4 !U : LU : LLl Lll LU Ll T LU L--L Ll J

q q > q Q Q > > : ^ > ^ > > ? , 4 o , > . - . > o . J . n 4 : ! ! 1 l U U ] ! U U U T I T I I I I

ir-e

3

-9 c

- q 9 :

-q i*

p

f i

i i a . c ( c . s : c o o , : r ' - J

E j f

r : Q ;

{ t

" b - P ' , : ; i e -n e l o i - , b J c , _{\ ,}

- : = ) ^ ) n c

; { i i E S o i ; € - T d ,

I '

_n

; q )

9 , 6 ' i k q i

" l q a /

o l A e G " q

F I I c c =

-P

' - l n - l = l

la E

=

or -q ; g

F E u !

E 6 '

Y o >

; 9 i ! d 3

; = a

( ' l i n

1 -l i n_q

;i .>

X 9 L

. > F e , 6 s l a

i i r l ; o F t 2 6 a

I

'a

E E I (! E '?

: r i

* s

i s : P ! F d e S

. p s

F i

(10)

tiiiggEgE

ggggitgii

iilgiggi'

eg

EiEEs3Ei3

giiEiig;i,

EEiiaagEE

Et

i

giiE

igii

giiiiiiiiE

siigiiiii

ii

cr z l = cl ,'

EEE ;EP

EE+*E;[P

,

F < :

g a f

E E E e - d , s l r s

! ig: E;i lFE*i;eE

igggsail;gCiFEE

; ;;3 :I; :gEEqP:€

F

seE

F='

3qs[3E:?

;*t:,:

;:=

i':il:i:

F!i$ 9g:fi:e;tF::i

H;i;;

igagEFFEI!EE

e r;ti;i:* sdEsgEEE

*:aql i:F: lrea;:;!

'3:F;3*i$

aBUFqb:g

- d 3 _{i t ; a} _{8 P * S ; , J P} _!

q)

c r c c = = ' r y g Z 4 a T : 6

t > < c o 6 - : i l i

- N a l V r O ( O N @

G

g)

o

.:

E O )

. 9 E ; . = 9 =

F - Y ' a a

o o ; _ q

s t 9 b

E E

o : o c , .

9 r O

i; !)

6 q r : l o o - o

t { E r ! =

: : a t r = ; c . o i q : a ; - r u r t r r - c - ;

? F { ' E ; E

' o ' = _* _! l ! o ' A J - ( t r @ X ' " ;

d J o = t c : J

E : e H 3 3 ; 9

_{( !}

o 6 ;

c o O c E C ) > - > c o i ; - t t i < . i + ' r i @ x

(D C n . ' = - O a l N C

> . 1 ( ] ( ! : : l

o . : F ( ) m

( ! O ; O . : : - o r ( D . = 9 - c o r I N ;

^ . r . ^ < ; k

> - _ d ) =

* - ! . = ! : :

I o l 9 9 c F -=-._ - ,1x Ig .= Y_{N = E}

: = - d ( J c r ! E Y ' : i c ' ) - A J q )

o ( g ; i z 9 ( D ; > , ;

-d -d -d r ; 0 . ^ :

o o r r n F = O - : {

z

o ,o

(11)

i;ig\iiiEE:i€iE;

;:;;1s#;Ern;ili

- . d j = e 3 s i 1 ! 3 = q s E I * F I _{- e C : E}

o n : : . q ' ! ! o : 9 3 - ' $ t =

€ ! = i E i : ^ c ;

P ? ; ; : o n - 6 =

d i e e ; e € : : 9

" r - : 3 : ; ;

t o d ; ; i t s

-E € = - I ' : . !

c ! : 9 o - ! c c !

l ; ; - ' a € i I !

N - : i t t r = :

-1tcii5;,;!i

6 6 i ,

-€ : ; : .

3 E ; P !

E ! I 6 :

i : - :

- - - ;

h j ! E g = e . : i i : E s E

o = o ; : = : = 9

L = c r . ; E 9 , * ! ;

-- ; < ! e _{E . s E - t ; = *}

, = + ' 9 4 c : : , 6 '

;*lE'F-!

t A3::E

i*E;:;::EE:=; i

i I t*

Ei;;!;;FEt;

: = . o a ; : g i ; 9 F i x i - = + = ! ! ! ^ * . F * i E ; * - ' f 3 : - 9 !

. - o = E 3 . = * *

, l l c - ; 6 : i : f < , r , : a : - E ! 6 : E 5 - 9 : 6 : j '

i i ! 2 "

1 = . : "

6 = : 6 = E : : t

5 r f . E

9 c : - : o

_ i _ 6 b = *

! r!iEg

-! I n 6 €

> i i

t E 9 e di t9 E .

EEt=i!

: : : * ; :

; ! " t ! E i

* : = - E E

r : ; 9 _{6 6 : :}

f E " r - !

i = - 2 E E 3 E

eEEi*'iiie;'

;Eiltiiiiiii

i:iiiffiiiii,,

: :;;a:

ai:;

;EE

g

7 z E = < l

=r

cr 0_ Y 4 4 4 tr (T U)

E

.g 0) E 0, I : f (D o,) E o) z o, o. 6 d) 9 F

q ) O L C L C ; : A r O ( l J O r o : 6 : , 1 0 J

c > _{- E € - e} _{6 : t} _{. ! > E p} _{: E} _{5 r : E}

; 1 = j l - o : I o c r ; 1 - a ; . o l ! a f > , ;

F5

E3{;

EEi

EK=r

i:

'.6F

E

;l

;;gA :€s ;ac*;=; ;E: g

,5t

E;!S

:I':,

:"EEE s=

g::

i

re

Ei E6gE: rH: Ee'3::Fi*"Ep= E E j

E: as;Ei E;! t5:EiitE1EEE E + E

:5 **;sE Eg$i:€E*rE;tE;*t

:; $r:=R+ :sEe FSrti q;q!;g;

5 ; E

;

t*,5*gt+

*;t'a:a:*E!gE

E::; g ;cE

bse

: Fer:- rEeq

FFlEE

sei 3!f;! e i i +

;;;c ;3EiqiE€E

Eh;;I

gE;

EiE: *€ ? 9 3

i35

E

E$;gf

::;a

:icEEc

a:i

iEg;,

E

; i

;Fe

q :t;*C

it;; ;:;;g

:Fi

:;;;r ic s =

'

(12)

c lo

C)

-. : o

- o G c i : c 0 ; o -o l m r3 (! C) = -o {lj

s

o C (!

z

_o a c -G o ! f E (! a

€:EHeEl f;

-s

!ee

E"; EF-I=3t'5c

;i;:EE?

i=g iFE ;:; Ei:eE

ei*t

HilC ii*'. EE _*i s;t

eE: :g€-rg=s€e

sFiE

sgFe

si iEEEi

[Es

Hi:!EigEE

*;Eger::

EsEt;:i

E:t,

$l;le::ia

;lEF=E+t

=b

r! E;i sHii;:-*;e:qs!

tltE:i?isq

igiii clii1iitgi

EE!i

E;E5

Hast

Es €: EE; A.F:pr

ac:;; il:

:iBE

gE:i,,

UiE$E

; I;;$EHE3I

aEiE

;;.:g gg;;gt EE

-*':: l EF:q €-cEE;

Ht€s

HsE E;E 3't.-g-=

*-';*c"fi8:t'aBi

F1

2 -a 4 4 c! a

f''

- y e

l l

++Y

! o _I

. ' * l

o . -c o c o (g = o o

z

! J

tt

z

= N O C o

E*

! E t -c o o = E E

| > j X . o ( t r o l g ; l c o v > =

| = €

H _ ? ) g

6 i ? , 3 =

- - E

8,fi

;3;+

3;Ee3

:H,

I Hi

:F:t

ro!e€?

5q

*g

tfsre i?[tF

qi

I !€

5e

:.ll

=s.=i :ga.E:

"':v;'

;p

-;

l:;

€€e: "*ts;r !:

lgE

ilus

8l"bF:

:-E

I :a :E:: =;:;s E$

.l :!

$E:r P=iha :s

.i i=

₇ _{A . i}

=-*3

' = - . c r _-

'leXbg

_; _- _{t s - . -}

-Efi

_{q u}

1 e_9

E : P !

l * i s E i

E =

dl :;

::s!;:h;lgE€

il E*' =6fi:E t;;EgEqi

3 l g :

3 & r F ' e

c i - 6 s E

E b

;l ;: g=H?[s;;;:Es;;

;l +q ptEtai*HfrEac*:

il f!

+ iE-=(i;;';*P+*Eg

z1 sE

JsiP;'?ff72.i.P>s:

, c ! o ( D L o > O : ( D , O I O )

(13)

i;eq; €ge: grs;3;E

:Egge

.iHi

=la*iqt

=sEi;

et:Ul

tge;ilt;;i;i:giEq;:Ei

EIE:EflEE3EE:ElEIeii=IEf,

' gi3Ei,

u

-:iE

E

iiiiiii iiai?*

: e:I:E+

EC;EE

s

sggi,

:[Ee-

E

ggi;=i

E--e!!.5!

[=

igEi**

#b=:3

z e 4 1 z a a r a

' s : !

f 3 r 5 3

E

€

E E _ g !

E - ! s 6 : 9 g q o E ; i s E -a : i = !

E ! a l n o a o a - > ) - e o I

F e E F

o a t n <

F F ; F q F v e v : E 9 S 9 6

E

+

! T , E E b 9 t i p s g s o

< N

c = ! n ! n o q n ; 9 = o ! F

-3 ; ' ; . 9 , : : ;

! : : : > = 6

P l s i c t €

C ) r ; a - r ' i j o

E

-6 g E S ; !

! " :

E o

x - t e

P o E o : d , r I _{: -} - _{; :}r q

c c E c t . :

P P : - S s I !

- < - o @ 6 d o :

E

6

E

) a

i j t - 9 a

-€ l

l *

a I 1 6

e 5 :

. t : _g

l - o o l c J c

l C J C > . C o N O E ( ! ( E r Q : \ t . - . ' u o : ( ! i ? i ) : o y =

| 6 . - = r =

I 0 J ; ! c ;

I . > F = > < t o )

" , - L l ! : o

-I E > 5 E + o )

I : < c ! * ( s ;

o - Q S . : 9 d

l C o c s ( E o - E | ( g ( l J _ ^ , ! a ( !

| > ' > ' n ' ; - F t r c i ' ; : > . 4 _{; ;}

I L ( ! J J : : J : U

, S s l ' Y ' - c l !

2 ) X ! ! s E o - = ' V o - t . - l l > f o ( !

il .s, o _ : ; : H : \ < r c o x : _ Y y ^ o

d = - 6 _{l : - - u - F}- ; q , : o

I g € = E - F , 6 _"

H l g a r r t o = 6 q P . 9 i " ' = o h 9 i @ a ( ! ; : Y X - c r ( . )

N l \ : f = - : . r l

d l _{A " :} ( } = : t o

? l E 9 E . E - €

2

e . = = : : o . i 9 - i

, l o E . P " ' g ;

Z l S F c : l i ^ c o q i l o g t u l l l r : a ) t u 1 - E 3 ; ! h I I o , ;

-r : E X o - @

2 1 0 5 - 9 * = d

o

(14)

z z a z o, o z

-;iieiffi

cigiE''

E5ui;ligiiiiieEg

ffi i

grig+ici

aii{i

€;iif*nq$iie{ii

iil f

,Eg$FEii

ifii; iiFiisEliiiiEFif'iE

igi$gii

iiiiF

i;igiEiiiFiiEFii

ii

a

:rl

p 4 z -z n

o . : . ( D

R : l ' . r - F t a ! . * u -! i p - 6 o ; : i J P j =

f - < L : 6 . . j _{( D ( , =}

p P i t i ; i i

f I X +

i a r _{" : : n P} A o ) = @

o ; 1 o : o I = = . o

i i l r 2 ! r r . . ,

o-r - - : : +

;

' " =

-' ) a n D - : O

2 1 o t u 3

; b : : [ ) ! D - r o

; : = I r - i i i

o - - ; 5 = i t

t ; r i ; _I _{{ 5 E}

- l ; i ! - - ( D 3 1 -

! - q - 9 - - o

: r . ^ , : - 6 1 . 6 ; ' ; * , L . i ) , o r , = q

' o ' C

= ; " i l ' - o : r =

- _ - : i d ^ 6 . " o . o = I : ! + o

- _ 6 ' ! ' D r - \ <

q _{= < '}

s - : , : i d d P

- _ I < . i C ) - J : ; u r o " - = . 0 / )_{- : 5 e ;}

: R = . i

- - L t - . - v J - :

o ! ! 6 - ; . {

; l ' ; ! - : * ' : . Y t -

" < o . : r D

' ! 6 c '

- - - : : o ) ; - " , d D -! : - ' D g

r =;ir

ti :i iti

i iiii

i il:l

;'ii

I I'i'i,iiiiisiiiii:=i,.ir

; li, * tiiiiilli.litii';

=

: f :" r i-1:

,'i I il=;:u

'

1;

, : " 1-

;i ;i