Nota Titas Bab 2

TAMADUN ISLAM!

!

!

Pengenalan!

• Islam - agama diturunkan drpd Allah swt sejak nabi Adam a.s

!

• Islam

!

• Bahasa: tunduk, patuh, menyerah, sejahtera

!

• Istilah : taat kpd Allah swt sepenuh hati tanpa ragu dan patuh kepada segala perintahNya

!

• Manifestasi drpd pengertian:

!

• Islam membawa manusia ke arah kesatuan akidah

!

• Islam merupakan peraturan hidup yg lengkap dan sempurna

!

• Islam adalah pelengkap syariat yg diturunkan kepada nabi dan rasul terdahulu

!

• Nabi Muhammad saw diutus ketika manusia berada pd zaman jahiliyah dan berdakwah selama 23 thn.

!

!

Pandangan Semesta Tamadun Islam (PSTI)!

• Iaitu konsep mengenai alam semesta secara keseluruhan dilihat melalui satu sudut pandangan yang dipengaruhi nilai tertentu.

!

• PSTI terkandung dalam ajaran al-Quran & al-sunnah bukan bersandar falsafah seperti tamadun lain.

!

• PSTI merangkumi semua aspek kehidupan manusia dan alam.

!

• PSTI

!

• Konsep Keimanan

!

• Konsep Kekuasaan

!

• Konsep Kemanusiaan

!

!

Konsep Keimanan!

•

Beriman kepada Allah swt – asas pembinaan TI!

•

Aspek kepercayaan dlm Islam tidak sama dgn aspek kepercayaan lain.

!

• Kepercayaan dan kepatuhan kpd Allah swt – dlm skop melaksanakan segala perintahNya dan menjauhi laranganNya.

!

!

Konsep Kekuasaan!

• Allah swt – pencipta, penguasa, pemilik mutlak seluruh alam dan segala isinya.

!

• Manusia sebagai khalifah yg tiada kuasa mutlak!

• Manusia mesti mematuhi segala ketetapan hukum Allah swt & prinsip-prinsipnya

!

Konsep Kemanusiaan!

• Manusia – makhluk mukallaf dan sebaik2 kejadian

!

• Tanggungjawab manusia merangkumi hubungan: !

• Allah swt!

• Sesama manusia !

• Alam semesta

!

• Ukuran kemuliaan manusia – taqwa!

• Taqwa merupakan asas pembinaan tamadun Islam.

!

!

Konsep Tamadun Islam (TI)!

• TI dibina atas kerangka agama Islam sebagai al-din berasaskan akidah, syariah dan akhlak

!

• Setengah tamadun mengukur ketamadunan berasaskan pencapaian manusia dr aspek

kebendaan.

!

• J.K Fiebleman – tamadun : kepandaian masyarakat mengeksploitasi material

!

• Oswald Spengler : tamadun Barat lebih mementingkan kebendaan kerana membawa kemajuan.

!

• Terdapat beberapa istilah diguna oleh sarjana Arab utk menerangkan konsep tamadun Islam, tetapi tidak semua istilah menepati maksud tersebut. Cth: thaqafah – kebudayaan.

!

• Ibn Khaldun (dlm kitabnya al-Muqaddimah) menggunakan istilah umran (perbandaran / tamadun) & hadharah(kebudayaan bandar & berlawanan dgn badawi)!

!

Pandangan sarjana tentang konsep tamadun Islam: !

!

• Sayyid Qutb

!

• Kemajuan yg dihasilkan oleh sekumpulan masyarat spt sistem sosial, pemerintahan dll berteraskan syariat dan akhlak Islam.

!

• Said Hawa!

• Kemajuan yang ditegak atas kebudayaan Islam dan hasilnya relevan dgn kebudayaan tersebut!

• Abu Bakar Hamzah!

• Sesuatu yg lahir dan berkembang bersama dgn kehidupan manusia sama ada bersifat

bukan kebendaan @ sebaliknya.

!

• Syed Naquib al-Attas!

• Keadaan kehidupan insan bermasyarakat yg telah mencapai kehalusan tatasusila dan kebudayaan yg luhur!

!

!

Kesimpulan!

• Sesuatu dianggap sbg tamadun apabila peringkat penyempurnaan (tahsiniyyah) dicapai setelah perkara asas (daruriyyah) dan keperluan (hajiyyah) dilengkapkan.!

!

SUMBER TAMADUN ISLAM! • al -Quran !

• Al-Sunnah

!

• Ijtihad

!

• Tamadun dan Budaya Lain

!

!

Al-Quran

!

• Iaitu wahyu yg diturunkan oleh Allah swt kpd Rasulullah saw melalui malaikat Jibrail.

!

• Mukjizat yg mengandungi prinsip2 asas Islam dan ilmu pengetahuan merangkumi ilmu

kerohanian dan kebendaan yg menjadi teras membangunkan tamadun

!

• Pendorong manusia utk menggunakan akal utk capai kesejahteraan dan kejayaan dlm kehidupan bersumberkan al- Quran

!

• Segala kegiatan dan kejayaan manusia mesti berpandukan syariat yg ditetapkan.

!

!

Al-Sunnah

!

• Iaitu segala yg disandarkan kepada Rasulullah saw pada perbuatan, percakapan dan pengakuan.

!

• Sumber kedua selepas al-Quran - penghurai dan pelengkap al- Quran.

!

• Pengabaian terhadap dua sumber ini akan menjadikan tamadun tidak seimbang!

!

Ijtihad

!

• Tamadun manusia yg sentiasa berkembang sering berlaku pembaharuan yg mana terdapat masalah yg memerlukan penjelasan hukum yg tidak terdapat pada al-Quran & al- Sunnah.

!

• Ulama memainkan peranan berijtihad.

!

• Ijtihad merupakan gabungan tenaga wahyu dan akal bg membangunkan tamadun Islam

!

!

Tamadun dan Budaya Lain

!

• Islam adalah bersifat terbuka dlm menerima nilai dan idea daripada tamadun lain selagi tidak bercanggah dgn ajaran Islam.

!

• Hal ini memperkayakan tamadun Islam

!

• Pada dasarnya tamadun Islam banyak dipengaruhi tamadun Arab

!

!

!

!

ASAS TAMADUN ISLAM

!

!

• AKIDAH

!

• SYARIAH

!

• AKHLAK

!

!

Akidah

!

• Iaitu kepercayaan / keimanan kpd hakikat dan nilai-nilai mutlak, kukuh dalam jiwa setiap muslim. Merupakan perjanjian antara makhluk dgn Allah swt

!

• Pegangan akidah yg mantap akan membebaskan diri daripada sesuatu yg bersifat makhluk.

!

• Hassan al-Banna:

!

• Akidah ialah hal2 yg berhubung dengan kepercayaan dan keyakinan dalam hati hingga menjadi tenteram, tidak ragu2 dan bimbang, serta bersih daripada segala syak wasangka

!

• Berbeza dgn ideologi (isme) ciptaan manusia yg bersandarkan falsafah material semata2 dan

menafikan kewujudan Tuhan gagal membawa ketenteraman dan menyelesaikan masalah spt sekularisme, materialisme, kapitalisme, liberalisme dsb

!

• Akidah melahirakan tamadun yang mantap dan bebas daripada penyelewengan

!

!

!

Aspek Akidah !

!

• Aspek Kepercayaan

!

Beriman kpdAllah swt, Malaikat, Rasul, Kitab, Hari Akhirat, Qada’ & Qadar

!

!

• Aspek Kaedah

!

Kesatuan, Rasional, Bersifat Terbuka, Toleransi

!

!

Syariah

!

• Iaitu himpunan hukum / peraturan / ketetapan Allah swt bagi mengatur hubungan manusia dgn Allah swt, hubungan sesama dan hubungan dgn alam bagi mencapai kesejahteraan dan keamanan dunia dan kebahagian di akhirat.!

!

!

!

!

!

Keistimewaan Syariah

!

• Bersifat sempurna – memenuhi keperluan manusia dlm semua bidang !

• Lengkap dalam mengatur semua urusan manusia!

• Bersifat sepadu! • Bersifat universal

!

• Matlamat yg jelas – mencari redha Allah swt ! • Bersifat tetap!

!

M - Matlamat yang jelas

U - Universal

S - Sempurna

T - Tetap

S - Sepadu

L - Lengkap

!

Manifestasi Syariah Dlm Tamadun Islam

!

• Memelihara lima perkara – agama, nyawa, akal, kehormatan, harta benda

!

!

• Memelihara Agama

!

-

Agama Islam = teras tamadun Islam yg wajib dipertahankan kerana ianya merupakan nikmat

paling besar.

!

!

• Memelihara Nyawa

!

-

Islam melarang manusia membunuh tanpa hak.

!

!

• Memelihara Akal

!

-

Membezakan manusia dgn haiwan, melayakkan manusia menerima tggjwb, membezakan

baik & buruk.

!

-

Manusia dilarang melakukan perkara yg boleh merosakkan akal

• Memelihara Kehormatan

!

-

Kehormatan diri seperti maruah dan keturunan di kawal menerusi perkahwinan yg sah.

Justeru, jauhi larangan yg merosakan kehormatan!

!

• Memelihara Harta Benda

!

-

Harta merupakan keperluan manusia. Manusia dilarang mengumpulkan harta dengan cara

-

Manusia juga disarankan agar menafkahkan harta pada jalam Allah melalui sedekah atau zakat.

!

!

A - Agama

N - Nyawa

A - Akal

K - Kehormatan

H - Harta benda

!

Akhlak

!

• Iaitu sikap rohaniah yang memuliakan tingkah laku manusia terhadap Allah swt terhadap diri sendiri dan mahkluk lain, sesuai dengan suruhan dan larangan serta petunjuk Quran dan al-Sunnah

!

• Prinsip akhlak – bersifat universal, lengkap dan tidak boleh diubahsuai mengikut selera manusia

!

• Dlm bahasa Arab – khuluq = budi pekerti, tingkah laku, tabiat

!

• Imam al-Ghazali – sifat yang tertanam dalam jiwa seseorang dan darinya terbentuk perbuatan dengan mudah tanpa perlu pertimbangan akal.

!

• Antara tujuan Nabi Muhammad saw diutus adalah utk menyempurnakan akhlak

!

• Akhlak membezakan manusia dgn haiwan.!

• Akhlak yang baik mencerminkan keimanannya.

!

!

Prinsip Tamadun Islam!

!

• P - Pengabdian kepada Allah swt dlm semua kegiatan hidup

• K - Keluhuran nilai kemanusiaan

• B - Berasaskan akidah Islam

• N - Nilai kesucian dan keharmonian hidup

• M - Manusia sebagai khalifah

!

• Tamadun Islam menekan aspek hubungan manusia:!

!

• Manusia dengan Allah swt !

• Manusia dengan Manusia !

• Manusia dengan Alam

!

Ciri-ciri Keistimewaan Tamadun Islam!

!

Bersifat Rabbani

!

• Allah swt adalah punca segala kekuasaan, manusia sebagai pemegang amanah • Allah swt

berikan manusia potensi utk capai ketamadunan!

• Atas sifat Rabbani, TI mempunyai nilai kebaikan, ketenangan, redha Allah swt

!

!

Sesuai dengan fitrah dan akal manusia

!

• TI bersandarkan wahyu dan akal. Tanpanya manusia gagal laksanakan tugas sebagai khalifah.!

!

Tidak Membebankan

!

• Perintah yang disyariatkan Allah swt sesuai dengan kemampuan manusia!

!

Sempurna dan menyeluruh

!

• Islam adalah agama utk seluruh umat manusia meliputi semua masa, tempat dan segenap bidang kehidupan.!

!

Kesimbangan – rohani dan jasmani

!

• Islam tidak memisahkan dua unsur tersebut daripda kehidupan.

!

!

Sepanjang zaman

!

• Prinsip2 dlm Islam dalam bentuk yang umum, tujuannya untuk disesuaikan dengan kehidupan

manusia mengikut zaman dan tempat.

!

!

Terbuka dan toleransi

!

• TI tidak menolak unsur-unsur daripada tamadun lain jika tidak bertentangan dengan hukum syariat Islam.

!

!

Kesatuan dalam kepelbagaian

!

• Kewujudan pelbagai bangsa dan bahasa bukan penghalang kepada pembentukan kesatuan umat dalam TI kerana TI tertegak atas prinsip keadilan dan kesaksamaan.

!

!

!

!

!

!

K - Kesimbangan – rohani dan jasmani

R - Rabbani

S - Sesuai dengan fitrah dan akal manusia

K - Kesatuan

T - Terbuka dan toleransi

S - Sepanjang zaman

S - Sempurna

T - Tidak membebankan

!

!

Sumbangan Tamadun Islam!

!

Akidah!

• Islam membebaskan manusia dari sebarang bentuk penyembahan selain Allah swt

!

Sosial

!

• TI memperkenalkan prinsip keadilan, persamaan, kehormatan dan kemuliaan insan dlm aspek sosial

!

Ekonomi!

• Berteraskan keadilan, mengharamkan riba dan segala bentuk penindasan!

Politik

!

• Perkenalkan prinsip keadilan dan amanah. Kewajipan mentaati pemimpin yang taat ke Allah swt dan rasulNya.

!

Ilmu Pengetahuan

!

• Islam menggalakkan manusia menuntut dan menguasai ilmu pengetahuan, bukan sekadar ilmu tradisi tetapi juga ilmu moden bg pembangunan tamadun Islam yg unggul

!

Kesenian

!

• TI telah melahirkan kesenian yang pelbagai termasuk seni bahasa dan tulisan, sastera, seni bina, seni muzik dsb.!

!

Jihad Menurut Islam

!

• Jihad seringkali difahami sebagai tindakan yang dikaitkan dengan perjuangan menggunakan senjata atau secara fizikal yang bersifat kekerasan.

!

• Hakikatnya, jihad dalam Islam memberi pengertian yang cukup meluas meliputi seluruh aspek kehidupan!

!

!

Pengertian Jihad

!

• Perkataan jihad diambil dari perkataan bahasa Arab berasal dari kata ‘jahada’ bermaksud

menggunakan segala usaha dengan bersungguh2 untuk mendapatkan atau menolak sesuatu.

!

• Pengertian jihad menurut syariah – menentang orang kafir di medan pertempuran dan menghapuskan segala rintangan terhadap dakwah bagi menjadikan kalimah Allah (Islam) itu tinggi.

!

• Umumnya, jihad diertikan sebagai berjuang dalam peperangan, berjuang menentang hawa nafsu dan lain-lain perjuangan pada jalan Allah swt untuk menegakkan kalimah Allah (Islam)!

!

Bahagian Jihad

!

!

• Setiap usaha yang memerlukan pengorbanan tenaga, pemikiran dan segala keupayaan untuk menegakkan kebenaran dan memertabatkan Islam.

• Meliputi semua aspek kehidupan manusia seperti jihad nafsu, jihad ilmu, jidah mempertahankan kesucian Islam, jihad ekonomi, jihad politik dan lain-lain