• Tidak ada hasil yang ditemukan

Ensiklopedia Sunda Abad XVI Masehi.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Ensiklopedia Sunda Abad XVI Masehi."

Copied!
2
0
0

Teks penuh

(1)

Pikiran Rakyat

o

Senin

KJIHGFEDCBA

o

Setasa

0

Rabu

0

Kamis

0

Jumat

o

Sabtu

Minggu

2

3

18

19

~5

6

7

8

9

10

11

~

21

22

23

24

25

26

12

13

14

15

16

27

28

29

30

31

T

INGGALAN

b u d a y a S u n d a b e r u p a n a s k a h d a n p r a s a s t i m e m a n g s a n g a t 1 u a r b i a s a . S i a p a p u n y a n g m e r a s a s e b a g a i o r a n g S u n d a , m u n g k i n t i d a k m e -n y a d a r i b e t a p a s e m p i t d a -n p i c i k a n g g a p a n k i t a t e r h a d a p k e a r i f a n 1 0 -k a l b u d a y a -k a r u h u n y a n g t e r k a n -d u n g -d i -d a l a m n y a . S u -d a h s a a t n y a k i t a

LKJIHGFEDCBA

e n g e u h d a n w a n o h t e r h a d a p b u d a y a k i t a y a n g m e r u p a k a n i d e n -t i -t a s d a n j a -t i d i r i k i -t a s e b a g a i o r a n g S u n d a .

B a n y a k s e k a l i h a l p e n t i n g y a n g d a p a t d i g a l i d a n d i u n g k a p d a r i b e -r a g a m n a s k a h b e -r b a h a n l o n t a r b e r -a k s -a r -a S u n d -a y -a n g m e n g -a n d u n g k e a r i f a n l o k a l t e r p e n d a m , y a n g

mas i h d a p a t d i p e t i k " m a k n a " d a n k e -g u n a a n n y a . S i m a k l a h n a s k a h

S a n g h y a n g S i k s a K a n d a n g

Kares i a n , n a Kares k a h l o n t a r a b a d X V I M a Kares e

-h i y a n g s e 1 a i n b e r i s i p e d o m a n d a n a j a r a n h i d u p , j u g a d i a n g g a p s e b a g a i e n s i k l o p e d i a y a n g m e n g u n g k a p p a n o r a m a h i d u p d a n k e h i d u p a n p a d a z a m a n n y a .

B e b e r a p a k e a h l i a n , p e k e ~ a a n s e r t a h a s i l k r e a s i p a r a a h l i d a l a m

S a n g h y a n g S i k s a K a n d a n g

Kare-s i a n ( S K K S ) , y a n g b a r a n g k a l i b e 1 u m

b e g i t u k i t a k e n a l , m e n a r i k u n t u k d i s i m a k , s e p e r t i : d a n u d a r a ( p e m -a n -a h ) , p a l i k a ( p e n y e 1 a m )p a n e r e -s a n ( p e n y a d a p e n a u j n i r a ) , p a n j a k

( p e n a b u h g a m e 1 a n ) ,p a n e u i o n ( p e

-j a b a t y a n g m e m b a w a h i s e r i b u o r a n g r a k y a t ) , p a n q q e r e k : ( p e m b u r u ) , h a r e u p c a t r a ( k o k i j j u r u m a s a k ) ,

p a n g e u y e u k ( a h l i b a t i k ) , k e b o

-j e n g k e n g ( p e n g g u s u r j p e m b a w a p e -d a t i ) , k u m b a n g g e n d i n g ( p e m b u a t g a m e 1 a n ) ,p a n g u r a n g d a s a ( p e n

-ePeb

o

Mar

0

Apr

0

Mei

0

Jun

0

Jut

0

Ags

OSep

O O k t O N o v O D e s <

nsiklop dia Sun

ba XVI Masehi

c a t a t d e s a j p a j a k ) , m e m e n ( d a l a n g ) ,

g a m b u h ( d a l a n g ) , g u r u w i d a n g

( a h l i k u l i t ) , h u l u j u r i t ( p a n g l i m a p e r a n g ) , h u l u k e m b a n g ( p e r t a p a ) ,

p a n g h u l u ( p e

-m i -m p i n j k e p a l a j p e -m u k a d u s u n ) ,

l e g i g ( t u k a n g m e r a m b a h d a l a m b e r -b u r u j p e r a m -b a h d a l a m b e r b u r u ) ,

p a n g h u l u t a n d a n g ( p e n g u a s a j r a j a ) ,

k a j i n e m a n ( p e n g a w a s p e s a k i t a n , s i p i r p e n g a w a s t a h a n a n ) , p a n g a -g u n -g ( p e j a b a t j p e m i m p i n ) , p a l i k e n

( s e n i r u p a w a n j p e 1 u k i s ) ,p a l i k e t a n

( p e m b e l i h a t i j p e m e r a s ) , c a n d o l i

( o r a n g y a n g b i a s a m e n j a g a m a k a n -a n d i t e m p -a t h -a j -a t -a n j p e n j -a g -a m a -k a n a n ) , p a m o n g ( p e n g a s u h ) , p a n -j i n g ( p e n c u r i j p e n y e l i n a p ) , p a w o n g

( p o n g g a w a j a b d i d a l e m ) , s a r a t i ( p a

-w a n g g a j a h ) , p a n y a w a h ( p e t a n i ) ,

p a n g w e r e g ( p e m b a y a r j k u s i r j p e -n g e -n d a l i ) , p r e t e u l e u m ( p e n y e 1 a m ) ,

t o h a a n ( p e n g u a s a j m a j i k a n ) , b e q a l

( r a m p o k j p e n y a m u n ) , w i k u ( b i k

-s u j p e r t a p a j p e n d e t a ) , k a m a s a n ( t u -k a n g p e m b u a t p e r a b o t d a r i e m a s a t a u p e r a k ) ,j u r u b a r a t a ( p e m a i n s a n d i w a r a ) , j u r u b a s a ( a h l i b a h a s a ) ,

j u r u g o s a l i ( p a n d a i b e s i ) , j u r u h a d i ( p e m i m p i n b a r i s a n ) , j u r u h o m a ( a h

-l ig u n a - g u n a ) ,j u r u j a l i r ( p e l a c u r / -g e r m o) ,j u r u j u d i ( p e n j u d i ) ,j u r u k a -w i h ( p e n y a j i ) ,j u r u l a b u a n ( p e t u g a s p e 1 a b u h a n ) , j u r u l u k i s ( p e 1 u k i s ) ,j u r u m a s ( p a n d a i m a s ) , d a n j u r u t a m -b a n g ( t u k a n g p e r a h u ) .

T e k s S S K K s e l a i n m e n a m p i l k a n a j a r a n m o r a l j t u n t u n a n h i d u p , a r -s i t e k t u r , t a t a b o g a , d a n k e a h l i a n , j u g a m e n g u n g k a p k a n j e n i s - j e n i s k e s e n i a n d a n k a w i h , s e r t a c e r i t a w a y a n g , y a n g o l e h s e b a g i a n b u d a -y a w a n d a n a h l i s e n i b e 1 u m b e g i t u

~ t

I

1

:

.

~

..

'T a n p a J u d u l " A r k r i l i k d i A t a s K a n v a * s100x100c m k a r y a N a n d a n g G a w e .

d i k e n a l , s e p e r t i : p a y u n g a g u n g , p a y u n g b a l i b a r , p a y u n g g e t a s , p a -y u n g c a w i r i d a n p a -y u n g s a r a n i y a , k a w i h b o n g b o n g k a s o , b a b a h a n a n , l a l a n g u a n p a n j a n g , p a n y a r a m a n ,

-p e n q -p e l e d a n , s a s a m b a t a n , s i s i n -d i r a n , t a n g t u n g , i g e l - i g e l a n , d a n p o r o d e u r i h .

D i s a r n p i n g i t u , a d a b e b e r a p a j e n i s p e r m a i n a n r a k y a t , s e p e r t ib o b a k u

(2)

trakan, ceta nirus, ngadu liung,

ngadu nini, ubang-ubangan,

IHGFEDCBA

y a n g s a a t i n i s u d a h t i d a k e k s i s k a r e n a

t e r g e s e r o l e h p e r m a i n a n m o d e m . A d a j e n i s k e s e n i a n m a s a s i l a m y a n g d i s e b u t k a n d a l a m S S K S , s e -p e r t i

bacangah

( s e j e n i s w a y a n g ) ,

banyakcatra

( n a m a c e r i t a p a n t u n ) ,

beluk

( j e n i s k e s e n i a n / n y a n y i a n b u -h u n b e r i r a m a b e b a s y a n g d i b a w a -k a n d e n g a n n a d a - n a d a t i n g g i o l e h b e b e r a p a o r a n g s e c a r a b e r g a n t i a n ) . S e n i b e l u k t e r m a s u k l a n g k a , k a r e n a t i d a k s e m u a o r a n g m e m p u n y a i k e -a h l i -a n d -a l -a m m e m b a w a k a n n a d a -n a d a t i -n g g i . C e r i t a y a -n g d i b a w a k a -n b e r u p a l e g e n d a a t a u k i s a h z a m a n d a h u l u .

S e l a i n i t u , t e r d a p a t p u l a

bung-bung

( s a l a h s a t u j e n i s w a d i t r a t i u p t e r b u a t d a r i s e r u a s b a m b u b e r u k u r

a n b e s a r y a n g b e r f u n g s i s e b a g a i r e -s o n a t o r d a r i s e r u a s b a m b u b e r u -k u r a n k e c i l y a n g b e r f u n g s i s e b a g a i a l a t t i u p ) ,

calintuh

( r u a s b a m b u y a n g d i l u b a n g i a g a r b e r b u n y i b i l a t e r t i u p a n g i n / j e n i s k e s e n i a n t e r b u -a t d -a r i b -a m b u y a n g d i l u b a n g i , b e r -b u n y i j i k a t e r t i u p a n g i n ) .

I s t i l a h l a i n n y a y a n g d i i n f o r m a s i -k a n d a l a m S S K K m e l i p u t i a l a t - a l a t a n t a r a l a i n :

badi

( p e r k a k a s b e r u p a p i s a u y a n g t a n g k a i n y a b e n g k o k / -'m e l e n g k u n g ) ,

balincong

( l a m p u m i n y a k y a n g b i a s a d i g u n a k a n p a d a p e r t u n j u k a n w a y a n g k u l i t / a l a t g a

-l -l ) ,

kandaga

( k o t a k , p e t i , s e j e n i s t e m p a y a n d a r i l o g a m ) ,

pamuk

( s e -j e n i s s e n -j a t a t a -j a m ) ,

patrem

( p i s a u k e c i l / s e n j a t a p e r e m p u a n ) ,

kujang

( s e n j a t a k h a s o r a n g S u n d a z a m a n

dahulu),sawung

galing

( a l a t u p a -c a r a k e b e s a r a n b e r b e n t u k a y a m

j a n t a n ) ,

tajimalela

( p i s a u y a n g t e r -b u a t d a r i -b a j a ) ,

tetek saleh

( s e j e n i s t o n g k a t a l a t u p a c a r a k e b e s a r a n / s e -p e r a n g k a t a l a t m e n y i r i h ) , d a n

tipu-lung

( i k a t k e p a l a ) .

B e b e r a p a j e n i s m a s a k a n a t a u t a -t a b o g a y a n g d i u n g k a p d a l a m S S K K d i a n t a r a n y a d i k e n a l d e n g a n i s t i l a h

nyayang ku pedas, nyupar-nyapir,

d a n

nyopong konenq.

J u g a i s t i l a h y a n g m a s i h s e r i n g t e r d e n g a r s a a t i n i s e p e r t i :

gotra sawala

( b e r e m -b u g / d i s k u s i ) ,

kagumita

( t e r k e n a l ) ,

haliwawar

( b a d a i ) ,

mangkubumi

( g e l a r k e b a n g s a w a n a n / t i n g k a t k e -p a n g k a t a n ) ,

sonagar huma

( p e m -b e r a n i t e t a p i t e r l i h a t k a m p u n g a n d a l a m b e r b a h a s a ) ,

tanggara

( t a n -d a / p e r i n g a t a n ) ,

besek

( t e m p a t m a -k a n a n p e r s e g i e m p a t t e r b u a t d a r i b a m b u a t a u r a t a n u n t u k s e l a m a t -a n ) , b -a j r -a ( k i l -a t / p e t i r / p e r k -a k -a s z a -m a n d a h u l u , s e -m a c a -m g a d a ) : P e m -b e -b e r a n s e b a g i a n i s t i l a h y a n g b e r -k a i t a n d e n g a n k e a h l i a n , p e k e r j a a n , s e n i t a t a b o g a , m a u p u n p a k a k a s y a n g t e r u n g k a p d a l a m t e k s n a s k a h S a n g h y a n g S i k s a K a n d a n g K a r e s i -a n , m u n g k i n s e k a d a r d e s k r i p s i . N a m u n , j i k a k i t a s i m a k s e c a r a m e n d a l a m , i s t i l a h - i s t i l a h y a n g m e -n g e m u k a t a d i d a p a t d i a n g g a p s e b a g a i s e b u a h e n s i k l o p e d i . L e w a t e n s i -k l o p e d i a t e r s e b u t , t e n t u s a j a k i t a d a p a t m e l i h a t d a n m e m a h a m i p a -n o r a m a h i d u p d a n k e h i d u p a n p a d a z a m a n n a s k a h i t u d i s u s u n , y a n g m u n g k i n m a s i h d a p a t k i t a m a n -f a a t k a n d i m a s a k i n i .

***

EllS

SURYANI

N . S . ,

Referensi

Dokumen terkait

1. Bagaimanakah peningkatan keterampilan proses sains pada siswa yang menggunakan Hands on activity dan yang tidak menggunakan.. Adakah perbedaan peningkatan keterampilan

Keraguan ini bisa diatasi dengan argumentasi bahwa meskipun al-Qur’an diyakini oleh sebagian besar umat Islam sebagai wahyu Allah yang verbatim, sementara Bibel

Dibawah kondisi normal untuk penggunaan yang dimaksud, bahan ini diharapkan tidak berbahaya bagi

Gangguan kesehatan tidak diketahui atau tidak diperkirakan dalam penggunaan normal.. Kontak langsung dengan mata dapat menyebabkan

Tujuannya pada pemerhatian ana agar pelajar sempat mengulang hafalan dan tidak memberatkan mereka dengan menghafal semata- mata.mereka akan mempunyai masa yang

[r]

Higiene dan Fasilitas Sanitasi dengan Kontaminasi Escherichia Coli. Pada Makanan di Rumah Makan Padang Kota Manado Dan

Dengan demikian seorang anak yang biasa tidak sarapan pagi dalam jangka waktu lama akan.. berakibat buruk pada penampilan intelektualnya, prestasi di sekolah menurun