PUPUJIANNU AYA DI PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN NGAREGEPKEUN DI SMP KELAS VII.

(1)

Suci Nurul Qori’ah, 2015

PUPUJIANNU AYA DI PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN NGAREGEPKEUN DI SMP KELAS VII

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu

PUPUJIANNU AYA DI PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN NGAREGEPKEUN DI SMP KELAS VII

(Ulikan Semiotik, Téks, jeung Kontéks)

SKRIPSI

diajukeun pikeun nyumponan salah sahiji sarat nyangking gelar Sarjana Pendidikan Bahasa Daerah

ku

Suci Nurul Qori’ah NIM 1104257

DEPARTEMEN PENDIDIKAN BAHASA DAERAH

(2)

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA

2015

PUPUJIAN NU AYA DI PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN NGAREGEPKEUN DI SMP KELAS VII

(Ulikan Semiotik, Téks, jeung Kontéks)

Oleh

SUCI NURUL QORI’AH

1104257

Sebuah Skripsi yang diajukan untuk memenuhi salah satu syarat memperoleh gelar

Sarjana Pendidikan pada Program StudiPendidikanBahasa Daerah. FakultasPendidkanBahasadanSastra.UniversitasPendidkan Indonesia.

©Suci Nurul Qori’ah 2015 Universitas Pendidikan Indonesia

(3)

Hak Cipta dilindungi undang-undang.

Skripsi ini tidak boleh diperbanyak seluruhnya atau sebagian, dengan dicetak ulang, difoto copy, atau cara lainnya tanpa ijin dari penulis

LEMBAR PENGESAHAN

SUCI NURUL QORI’AH

NIM 1104257

PUPUJIANNU AYA DI PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN NGAREGEPKEUN DI SMP KELAS VII

(Ulikan Sémiotik, Téks jeung Kontéks)

Disaluyuan tur disahkeun ku:

Pangaping I,

Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd. NIP 196408221989031001

Pangaping II,

Dr. Ruhaliah, M.Hum. NIP 196411101989032002

(4)

Pupuhu Departemen Pendidikan Bahasa Daerah FPBS UPI,

(5)

PUPUJIAN NU AYA DI PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG PIKEUN BAHAN PANGAJARAN NGAREGEPKEUN DI SMP KELAS VII

(Ulikan Semiotik, Téks, jeung Kontéks)1

Suci Nurul Qori’ah2

ABSTRAK

Ieu panalungtikan miboga udagan pikeun ngainventarisasi, méré gambaran unsur semiotik, téks jeung kontéks pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung, sarta bisa dijadikeun bahan pangajaran ngaregepkeun di SMP kelas VII. Métode nu digunakeun nya éta métodeu étnografi-déskriptif. Téhnik nu digunakeun nya éta téhnik dokuméntasi, observasi, jeung wawancara. Obyék panalungtikan nya éta téks pupujian nu mangrupa buku, catetan, jeung lambaran-lambaran ti opat narasumber . Pupujian dianalisis dumasar unsur semiotik ngawengku ikon, indéks, jeung simbol, katut téks jeung kontéksna. Dumasar hasil analisis unsur semiotik tina sapuluh pupujian, kapanggihunsur ikon imagis jeung métaforis; unsur indéks zat, réngkak paripolah, kecap gaganti jalma, gejala fisik, jeung aktualisasi kecap panunjuk; sarta unsur simbol. Analisis eusi téksna dumasar kana tiori Yus Rusyana, ngawengku pupujian nu eusina: 1) muji kaagungan Gusti Alloh; 2) solawat ka Kangjeng Nabi; 3) ngadu’a jeung tobat ka Gusti Alloh; 4) ménta pitulung ka Gusti Alloh jeung sapa’at ka Kangjeng Nabi Muhammad Saw.; 5) naséhat pikeun ngajalankeun ibadah jeung amal soléh sarta ngajauhan ma’siat; jeung 6) ajaran ngeunaan agama, upamana kaimanan, rukun islam, fikir, ahlak, tarikh (riwayat), jeung tafsir Qur’an. Dumasar analisis kontéks, kapangih kontéks tatacara (posisi diuk), waktu, jeung barang nu biasa marengan dina prak-prakan pupujian. Pupujian nu dianalisis bisa dijadikeun bahan pangajaran kaparigelan ngaregepkeun di SMP Kelas VII, sabab miboga unsur sémiotik, téks jeung kontéks nu lengkep, sarta saluyu jeung kritéria bahan pangajaran.

Kecap Konci:pupujian, semiotik, téks, kontéks, bahan pangajaran ngaregepkeun

1

Ieu skripsi diaping ku Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd., jeungDr. Ruhaliah, M.Hum.

2

(6)

PUPUJIAN YANG ADA DI PONDOK PESANTREN AL-BAROKAH BANDUNG UNTUK BAHAN PEMBELAJARAN MENYIMAK DI SMP KELAS VII

(Analisis Semiotik, Teks, dan Konteks)1

ABSRTAK

Penelitian ini bertujuan untuk menginventarisasi, mendeskripsikan unsur semiotik, teks, dan konteks pupujian yang ada di Pondok Pesantren Al-Barokah Bandung, serta bisa dijadikeun bahan pembelajaran ranah keterampilan menyimak di SMP Kelas VII. Metode yang digunakan yaitu etnografi-deskriptif. Teknik yang digunakan yaitu teknik dokumentasi, observasi, dan wawancara. Obyek penelitian merupakan teks pupujian yang berbentuk buku, catatan dan lembaran-lembaran dari empat narasumber. Pupujian dianalisis berdasarkan unsur semiotik mencakup ikon, indeks dan simbol, serta teks dan konteks. Berdasarkan hasil analisis unsur semiotik dari sepuluh pupujian, terdapat unsur ikon imagis dan metaforis; unsur indeks zat, perilaku, kata ganti orang, gejala fisik, dan aktualisasi kata petunjuk; serta unsur simbol. Analisis isi teks berdasarkan teori Yus Rusyana mencakup pupujian yang berisi: 1) memuji keagungan Alloh; 2) solawat kepada Nabi; 3) do’a dan taubat kepada Alloh; 4) minta pertolongan kepada Alloh dan syafa’at kepada Nabi Muhammad Saw.; 5) nasihat untuk menjalankan ibadah dan amal saleh serta menjauhi maksiat; dan 6) ajaran mengenai agama, seumpamanya keimanan, rukun islam, fikir, akhlak, tarikh (riwayat), dan tafsir Qur’an. Berdasarkan hasil analisis konteks, terdapat konteks tatacara (posisi duduk), waktu, dan benda yang biasa menemani pada pelaksanaan pupujian. Pupujian yang telah dianalisis bisa dijadikan bahan pembelajaran ranah keterampilan menyimak di SMP Kelas VII, karena memiliki unsur semiotik, teks dan konteks yang lengkap, serta sesuai dengan kriteria bahan ajar.

Kata kunci: pupujian, semiotik, teks, konteks, bahan pembelajaran menyimak

1

Skripsi ini dibimbing oleh Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd., dan Dr. Ruhaliah, M.Hum.

2

(7)

PUPUJIAN IN PONDOK PASANTRÉN AL-BAROKAH BANDUNG

FOR LEARNING MATERIAL LISTENING SKILLS IN THE JUNIOR CLASS VII

(Analysis Semiotic, Text, and Context)1

ABSTRACT

This research aims to describe the semiotic elements, text, and context of pupujian inPondok Pesantren Al-Barokah Bandung, as well as learning material realm can listening skills in the Junior Class VII. The method used is ethnography-descriptive technique utilising the document analysis, observation, and interviews. Object of research are text of pupujian taken from the textbooks, notes and papers of four participants. The texts of Pupujian are analyzed based on the semiotic element according icons, indexes, and symbols, text and context. Based on the analysis of ten pupujian semiotic elements, there are magical and metaphorical icon; index element behavior, the personal pronouns, physical symptoms, and actualization said instructions; and element symbols. Analysis of content of the text is came from the theory of Yus Rusyana include pupujian which contains: 1) to praise the glory of Allah; 2) Solawat to the Prophet; 3) prayer and repentance to Allah; 4) ask for help to Allah and syafa'at to the Prophet Muhammad; 5) advice for conducting worship and good deeds and avoid immoral; and 6) the teachings of religion, for instance faith, the pillars of Islam, think, morals, dates (history), and the interpretation of the Koran. Based on the analysis contained context context associated with the procedure (sitting), time, and things that used to accompany. The text of Pupujian is completed the criteria of teaching materials, so that it can be used as learning material to enhance listening skills in the Junior Class VII.

Keyword: pupujian, semiotic, text, context, learning materiallistening skills

1

This final paper under the guidance of Dr. H. Dingding Haerudin, M.Pd., and Dr. Ruhaliah, M.Hum.

2

(8)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu DAPTAR EUSI

Kaca

LEMBAR PENGESAHAN

PERNYATAAN

ABSTRAK (Basa Sunda)... i

ABSTRAK (Bahasa Indonesia)... ii

ABSTRACT (Bahasa Inggris)... iii

PANGJAJAP... iv

1.1 Kasang Tukang Masalah... 1

1.2 Watesan jeung Rumusan Masalah... 5

1.2.1 Watesan Masalah... 5

1.2.2 Rumusan Masalah... 5

1.3 Tujuan Panalungtikan... 5

1.3.1 Tujuan Umum... 5

1.3.1 Tujuan Husus... 6

1.4 Mangpaat Panalungtikan... 6

1.4.1 Mangpaat Tioritis... 6

1.4.2 Mangpaat Praktis... 6

1.5 Raraga Tulisan... 7

BAB II ULIKAN TIORI... 8

2.1 Folklor... 8

2.1.1 Wangenan Folklor... 8

(9)

2.1.3 Wangun Folklor... 10

2.1.4 Fungsi Folklor... 11

2.2 Tradisi Lisan jeung Sastra Lisan... 11

2.2.1 Tradisi Lisan... 11

2.2.2 Sastra Lisan... 12

2.3 Pupujian... 13

2.3.1 Wangenan Pupujian... 13

2.3.2 Struktur Pupujian... 13

2.3.3 Papasingan Pupujian... 14

2.3.4 Fungsi Pupujian... 15

2.3.5 Sumebarna Pupujian... 15

2.3.6 Basa dina Pupujian... 16

2.3.7 Pupujian dina Kahirupan Masarakat Sunda... 17

2.4 Semiotik... 17

2.4.1 Wangenan Semiotik... 17

2.4.2 Kamekaran Sémiotik... 18

2.4.3 Unsur Semiotik... 19

2.4.3.1 Ikon... 19

2.4.3.2 Indéks... 20

2.4.3.3 Simbol... 21

2.5 Téks jeung Kontéks... 22

2.6 Bahan Pangajaran... 24

2.6.1 Wangenan Bahan Pangajaran... 24

2.6.2 Kriteria Milih Bahan Pangajaran... 25

2.6.3 Fungsi Pangajaran Basa Sunda... 26

2.6.4 Tujuan Pangajaran Basa Sunda... 26

2.7 Ngaregepkeun... 27

2.7.1 Wangenan Ngaregepkeun... 27

2.7.2 Tujuan Ngaregepkeun... 28

2.7.3 Téhnik Ngaregepkeun... 28

(10)

2.9 Panalungtikan Saméméhna... 30

2.10 Raraga Tiori... 32

BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN... 33

3.1 Métode Panalungtikan... 33

3.2 Téhnik Panalungtikan... 33

3.2.1 Téknik Ngumpulkeun Data... 34

3.2.2 Téhnik AnalisisData... 35

3.3 Lokasi Panalungtikan... 36

3.4 Populasi jeung Sampel... 37

3.4.1 Populasi... 37

3.4.2 Sampel... 37

3.5 Instrumen Panalungtikan... 37

3.6 Desain Panalungtikan... 39

3.7 Narasumber... 40

BAB IV HASIL JEUNG PEDARAN PANALUNGTIKAN... 41

4.1 Déskripsi Kaayaan Pupujian di Pasantrén Al-Barokah... 41

4.1.1 Daptar Judul Pupujian jeung Data Narasumber... 41

4.1.2 Trasliterasi Téks Pupujian... 44

4.2 Analisis Pupujian... 62

4.2.1 Analisis Sémiotik... 63

4.2.2 Analisis Eusi Téks... 72

4.2.3 Analisis Kontéks... 77

4.3Hasil Panalungtikan dijadikeun Bahan Pangajaran Ngaregepkeun Pupujian di SMP Kelas VII... 82

4.3.1 Bahan Pangajaran Ngaregepkeun Pupujian... 82

4.3.2 Silabus jeung RPP... 83

BAB V KACINDEKAN JEUNG SARAN... 89

5.1 Kacindekan... 89

5.1 Saran... 90

DAPTAR PUSTAKA... 91

(11)

(12)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu BAB I

BUBUKA

1.1Kasang Tukang Masalah

Budaya Sunda mangrupa hasil tina karancagéan masarakat Sunda anu salawasna kudu dimumulé tur dijaga sangkan teu tumpur kalindih ku kamajuan jaman. Ngariksa tur ngaraksa tradisi warisan karuhun urang Sunda geus jadi pancén sakumna jalma nu hirup kumbuh di tatar Sunda. Karuhun urang Sunda, mibanda kabudayaan anu luhung. Kabudayaan éta téh aya nu mangrupa wangunan aya ogé warisan budaya anu teu éléh penting, nya éta nu mangrupa

tulisan jeung lisan.

Warisan karuhun nu mangrupa tulisan sok disebut ku istilah naskah. Éta naskah éta umumna ditulis maké aksara atawa basa daérah, nepi ka can tangtu kabéh jalma bisa maca jeung ngawasa kana éta eusi karya.

Ari warisan budaya karuhun anu mangrupa lisan sok disebut ku istilah folklor, tapi aya ogé folklor anu gabungan lisan jeung tulisan sarta folklor lain lisan. Sacara istilah, folklor (folklore) téh asalna tina kecap folk jeung lore. Nurutkeun Alan Dundes (dina Danandjaja, 2002, kc. 1-2) folk nya éta sakumpulan jalma anu ngabogaan ciri-ciri husus atawa mandiri tina fisikna, sosialna, jeung kabudayaanana, nepi ka bisa dibédakeun ti kelompok-kelompok séjénna. Éta ciri-ciri husus téh bisa katitén tina: warna kulit nu sarua, buukna sarua, pakasaban nu sarua, bangsa nu sarua, tingkat pendidikan anu sarua, jeung agamana gé sarua. Ngan nu leuwih penting mah ngabogaan tradisi, nya éta kabudayaan anu geus turun-tumurun ti karuhunna jeung geus dianggap nu saréréa. Sedengkeun lore mah tradisi folk, nya éta sabagéan kabudayaan anu diwariskeun sacara turun-tumurun sacara lisan atawa ku cara conto anu dibarengan ku gerak isarat atawa alat bantu séjén nu bisa dipaké sangkan teu poho.

Nurutkeun Danandjaja (2002, kc. 22) rupa-rupa folklor lisan nu sumebar téh di antarana: bahasa ra‟yat, ungkapan tradisional, pernyataan tradisional, sajak jeung puisi ra‟yat, carita

prosa ra‟yat, jeung nyanyian ra‟yat.

(13)

pépéling ka umat, atawa pangajaran. Ieu rakitan kalimah-kalimah téh dinadomkeun, aya nu dina basa Arab aya ogé anu dina basa Sunda. Ieu pamadegan ogé diéceskeun ku Iskandarwassid (2003, kc. 116-117), yén puisi pupujian téh hiji karya sastra buhun dina wangun puisi (ampir salilana dina wangun sair) nu rélatif pondok, nu eusina, ngeunaan puji-pujian kana kaagungan Gusti Alloh, solawat ka Kangjeng Nabi, naséhat atawa ajakan ngajalankeun ibadah (solat, puasa, jakat, jeung munggah haji), biasana sok dikawihkeun atawa dinadomkeun babarengan di masjid-masjid dina waktu ngadagoan solat berjamaah atawa di majelis ta‟lim ku para jamaah pangajian. Dina kamus nu disusun ku LBSS (1992, kc. 401) disebutkeun yén:

“Puji, kecap-kecap atawa ucapan pikeun ngagungkeun Nu Maha Kawasa: Sadaya puji kagungan (kanggo) Alloh, Pangéran sakabéh alam, tarjamahan tina Alhamdulillahi robbil „alamin: pupujian, 1) Kecap barang anu sok dipaké muji ka Alloh atawa ka Rosululloh, 2) Kecap pagawéan ngedalkeun atawa ngalagukeun puji-pujian ka Alloh atawa ka Rosul-Na: méméh ngaraji barudak sok pupujian jeung saniskara anu patalina jeung ajaran agama.

Dina kalumangsunganana pupujian téh sumebar sacara lisan. Ayana pupujian biasana di lingkungan pasantrén jeung masigit. Pupujian anu di pasantrén biasana dinadomkeunana dina mangsa nungguan ajengan datang itung-itung ngaderes atawa nalika ajengan nepikeun pangajaran, sedengkeun ari anu di masigit biasana di nadomkeunnana dina waktu anu tangtu, upamana baé dina mangsa nungguan adan jeung nungguan komat.

Kiwari pupujian mangrupa salah sahiji bagian tina sastra daérah anu perlu dimumulé tur dimekarkeun ngarah tetep bisa lumangsung jeung henteu kalindih ku pangaruh anu séjén. Di lingkungan masarakat Sunda, pupujian téh mibanda fungsi anu kawilang pentingna. Salah

(14)

Tarékah pikeun ngamumulé budaya daérah, pangpangna anu mangrupa sastra lisan salah sahijina nyaéta ku cara macaan jeung ngagunakeun karya sastra nu gelar dina kahirupan sapopoé, kitu deui pupujian. Lian ti éta, bisa ku cara dilaksanakeun panalungtikan kana éta karya sastra, contona dilaksanakeun panalungtikan pupujian nu aya di Pondok Pasantén Al-Barokah Bandung pikeun bahan pangajaran ngaregepkeun di SMP.

Pupujian-pupujian nu aya di Pasantrén Al-Barokah Bandung bakal leuwih mangpaat upama dikumpulkeun jeung ditalungtik. Pupujian anu ditalungtik di Pasantrén Al-Barokah téh nya éta pupujian anu masih kénéh dinadomkeun ku barudak santri-santriah jeung jama‟ah majlis ta‟lim. Eusina mangrupa pépéling, muji ka Pangéran, solawat ka kangjeng Rosul, do‟a, sarta pupujian ngeunaan ajaran agama.

Di sagigireun éta, pupujian ogé bisa dijadikeun bahan pangajaran di sakola. Dumasar kana Peraturan Daerah Provinsi Jawa Barat No. 5 Taun 2003, ngeunaan Pemeliharaan

Bahasa, Sastra, jeung Aksara Daérah. Basa daérah diajarkeun dina atikan formal jeung non

formal di Jawa Barat. Éta kawijakan sajalan jeung UU No.22/1999 ngeunaan Pamaréntah Daerah jeung UU No. 20/2003 ngeunaan Sistem Pendidikan Nasional nu sumberna tina UUD 1945 ngeunaan Pendidikan jeung Kabudayaan, sajalan ogé jeung rékoméndasi UNESCO taun 1999 ngeunaan pemeliharaan bahasa-bahasa ibu, jeung Peraturan Pemerintah Republik Indonesia No. 19 Taun 2005 ngeunaan Standar Nasional Pendidikan, BAB III pasal 7 ayat 3-8, nétélakeun yén ti SD/MI/SDLB, SMP/Mta/SMPLB, SMA/MAN/SMALB, jeung SMK/MAK dibéré pangajaran muatan lokal nu relevan, bisa dijadikeun ogé sumber inspirasi pikeun sastrawan modern sangkan jadi bacaan anu boga kualitas hadé jeung relevan pikeun dunya atikan, sarta jadi bahan apresiasi sastra. Ambahan Pangajaran Basa Sunda dumasar kana Standar Kompetensi jeung Kompetensi Dasar (SKKD), pangajaran Basa jeung Satra Sunda nu ngawengku opat aspék kaparigelan basa, nya éta ngaregepkeun, nyarita, maca, jeung nulis.

Dina SKKD pangajaran Basa jeung Sastra Sunda, pangaweruh anu kudu ditepikeun ka

siswa di tingkat SMP kelas VII di antarana ngaregepkeun pupujian. Pupujian bisa diriksa ngaliwatan atikan formal di sakola. Pikeun lumangsungna pangajaran ngaregepkeun pupujian

(15)

Saméméhna ogé kungsi aya sababaraha mahasiswa Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah anu nalungtik Pupujian di patalikeun jeung bahan pangajaran pikeun murid sakola di antarana ku Didin Solehuddin (2012), medar masalah pupujian dina skripsina ngeunaan “Pupujian di Kampung Manis Désa Haurkuning Kacamatan Nusahérang Kabupatén Kuningan Pikeun Bahan Pangajaran Ngaregepkeun di SMP”. Panalungtikan ngeunaan pupujian anu dilaksanakeun di Pondok Pasantrén ogé aya, nya éta ku Abdurrahman Wahid dina taun 2014 kalawan judul ”Pupujian di Pasantrén Syafi‟iyah Al-Falah Desa Mekarjaya Kecamatan Bungbulang Kabupatén Garut”. Aya anu nalungtik ngeunaan téks jeung kontéks dina tésis nu disusun ku Rusmiati anu judulna “Manaqib Syéh Abdul Qodir Jailani di Kacamatan Sukabumi, Kabupatén Sukabumi (Ulikan Sémiotik Téks jeung Kontéks)”.

Dikasangtukangan ku hal-hal sakumaha dipedar di luhur, ieu panalungtikan dilaksanakeun. Dina sababaraha panalungtikan nu geus dilaksanakeun, katitén yén panalungtikan anu nalungtik ngeunaan pupujian hususna di Departemen Pendidikan Bahasa Daerah, anu nalungtik kana pupujian hususna ngulik kana téks jeung kontéksna can kapanggih. Ku kituna ieu panalungtikan anu judulna “Pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung Pikeun Bahan Pangajaran Ngaregepkeun di SMP Kelas VII (Ulikan Semiotik, Téks jeung Kontéks) perlu diayakeun pikeun ngaguar pupujian nu kapanggih di Pondok Pasantrén Al-Barokah, maluruh jeung nyusud kumaha eusi téks jeung kontéksna. Lian ti éta, upama dipatalikeun ieu panalungtikan jeung SKKD, tangtu raket patalina. Hartina, pupujian anu ditalungtik bisa dijadikeun alternatif pikeun bahan pangajaran ngaregepkeun basa Sunda di SMP kelas VII.

1.2Watesan jeung Rumusan Masalah

1.2.1 Watesan Masalah

Dumasar kana kasang tukang di luhur, karya sastra Sunda téh kacida réana jeung jembarna. Pupujian minangka bagian tina karya sastra perlu pisan ditalungtik. Sangkan ieu panalungtikan bisa museur, masalahna kudu diwatesanan, kalawan dipuseurkeun kana sémiotik, téks, jeung kontéksna. Ulikan sémiotik museur kana unsur sémiotik dumasar kana tiori Charles SanderPeirce nya éta ngawengku ikon, indéks jeung simbol. Dina téks museur

kana deskripsi eusi téks. Sedengkeun ulikan kontéks museur kana pasualan tatacara prak-prakanana, waktu katut barang nu marengan dina nalika nganadomkeun pupujian.

(16)

Dumasar kana watesan masalah di luhur, masalah dina ieu panalungtikan dirumuskeun dina wangun pananya ieu di handap.

a. Pupujian naon waé anu kapanggih di Pondok Pasantrén Al-Barokah?

b. Tanda ikon, indéks jeung simbol naon waé nu nyampak dina pupujian di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung?

c. Kumaha deskripsi eusi téks pupujian di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung?

d. Kontéks naon waé anu patali jeung pupujian di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung? e. Kumaha wangun bahan pangajaran pupujian dina aspék kaparigelan ngaregepkeun?

1.3Tujuan Panalungtikan

1.3.1 Tujuan Umum

Luyu jeung masalah-masalah anu geus dirumuskeun, tujuan umum dilaksanakeunana ieu panalungtikan téh nya éta pikeun ngadeskripsikeun pupujian anu masih aya kénéh (hirup) di masarakat.

1.3.2 Tujuan Husus

Sacara husus ieu panalungtikan miboga tujuan pikeun.

a. Ngainventarisasi pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung;

b. Maluruh ikon, simbol jeung indéks nu nyampak dina téks pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung;

c. Ngaguar sarta ngulik eusi téks nu aya dina pupujian anu kapanggih di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung;

d. Kontéks nu patali jeung pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung; jeung e. Ngalarapkeun hasil panalungtikan pikeun bahan pangajaran ngaregepkeun pupujian di

SMP kelas VII.

1.4Mangpaat Panalungtikan

Ieu panalungtikan téh miboga sababaraha mangpaat, saperti nu dipedar di handap ieu.

1.4.1 Mangpaat Tioritis

Sacara tioritis, ieu panalungtikan dipiharep bisa ngeuyeuban pangaweruh dina widang sastra buhun, ngabeungharan analisis budaya Sunda hususna ngeunaan pupujian. Ogé bisa dijadikeun référénsi pikeun kaperluan anu aya patula-patalina jeung ieu panalungtikan.

(17)

Mangpaat praktis tina ieu panalungtikan nya éta:

a. Pikeun masarakat, bisa mikawanoh sakaligus nambahan pangaweruh kana karya sastra Sunda hususna anu mangrupa pupujian, tur bisa dijadikeun alat da‟wah Islam.

b. Pikeun siswa, bisa mikawanoh jeung ngainventarisasi pupujian nu aya di wewengkon sorangan, upama diajar pupujian di sakola.

c. Pikeun nu nalungtik, bisa ngadéskripsikeun pupujian anu kapanggih ti Pondok Pasantrén Al-Barokah Kacamatan Sarijadi Kota Bandung.

d. Mangpaat pikeun guru pangajaran, bisa dijadikeun alternatif bahan pangajaran waktu

ngajarkeun puisi pupujian di sakola.

1.5Raraga Tulisan

Raraga tulisan dina hiji panalungtikan miboga fungsi pikeun méré gambaran ngeunaan léngkah-léngkahna. Anapon raraga panulisan ieu skripsi baris dijéntrékeun ieu di handap.

Bab I mangrupa bagian awal dina tulisan ieu skripsi anu eusina ngawengku kasang tukang masalah, watesan jeung rumusan masalah, tujuan panalungtikan boh anu ngawengku tujuan umum jeung tujuan husus, mangpaat panalungtikan boh anu ngawengku mangpaat tioritis boh mangpaat praktis, jeung raraga panulisan skripsi.

Bab II ngajelaskeun ngeunaan rupaning tatapakan tiori anu ngawengku tiori folklor, tradisi lisan jeung sastra lisan, pupujian, semiotik, téks jeung kontéks, katut pangajaran ngaregepkeun.

Bab III eusina mangrupa métode anu digunakeun dina ieu panalungtikan, kaasup sababaraha komponén, saperti: a. Métode Panalungtikan; b. Téhnik Panalungtikan; c. Lokasi Panalungtikan; d. Populasi jeung Sampel; é. Instrumen Panalungtikan; f. Desain Panalungtikan; jeung g. Narasumber.

Bab IV eusina mangrupa hasil panalungtikan anu ngawengku déskripsi kaayaan pupujian di Pasantrén Al-Barokah. Anapon dina pedaran, eusina ngadadarkeun analisis data panalungtikan jeung nyusun bahan pangajaran pupujian di SMP Kelas VII.

Bab V eusina ngadéskripsikeun kacindekan jeung saran atawa rékoméndasi-rékoméndasi pikeun panalungtikan saterusna. Kacindekan dina ieu panalungtikan ditulis

(18)

(19)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu BAB III

MÉTODE PANALUNGTIKAN

1.1 Métode Panalungtikan

Métode asal kecapna tina methodos dina basa Latin. Kecap methodos diwangun ku kecap

meta jeung hodos. Meta hartina menuju,ngaliwatan, nuturkeun sanggeus: hodos hartina jalan,

cara, arah. Dina wangenan anu leuwih lega, Ratna (2010, kc. 34-35) nétélakeun yén métode mangrupa padika, cara-cara, strategi, léngkah-léngkah sistematis pikeun maham réalitas, jeung léngkah-léngkah sistematis pikeun ngaréngsékeun hiji masalah. Sacara umum, ieu

panalungtikan ngagunakeun pamarekan kualitatif. Puseur panitén ieu panalungtikan nya éta sémiotik, téks jeung kontéks Pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung. Ulikan sémiotik museur kana unsur ikon, indéks, jeung simbol, ulikan téks museur kana déskripsi eusi téks pupujian, sedengkeun kontéks museur kana tatacara, waktu jeung barang nu marengan.

Dina ieu panalungtikan, métode anu digunakeun nya éta métode étnografi-deskriptif. Heigham (2009, kc. 93) nétélakeun yén panalungtikan étnografi mangrupa panalungtikan perkara paripolah manusa dina kahirupan sapopoé nu latarna (setting) lumangsung tuluy-tumuluy, kalawan museurkeun paniténna kana interprétasi budaya tina saban paripolah manusana. Panalungtikan étnografi ngamungkinkeun panalungtik maluruh kumaha manusa nyieun, ngajalankeun, ngarobah jeung ngajaga kalumangsunganana saban ajén-inajén, kapercayaan, jeung paripolah anu ngawujud dina wangun budaya. Sedengkeun métode déskriptif mangrupa métode pikeun ngadéskripsikeun atawa ngagambarkeun rupa-rupa kajadian, boh jijieunan atawa rékayasa, kalawan museurkeun ulikanana kana wangun, kagiatan, karakteristik, parobahan, patalina, sasaruaan sarta bédana jeung kajadian lianna (Sukmadinata, 2009, kc. 72). Data anu aya patalina jeung téks katut kontéks.

1.2 Téhnik Panalungtikan

Dina ieu bagéan dipedar perkara téhnik ngumpulkeun data katut téhnik nganalisis data.

1.2.1 Téhnik Ngumpulkeun Data

(20)

1. Dokumentasi

Téhnik dokuméntasi digunakeun pikeun maluruh bahan pustaka jeung data anu aya patalina jeung pupujian nu aya di Pondok Pasntrén Al-Barokah Bandung. Hasilna ngawujud data tékstual jeung audio-visual.

2. Observasi

Téhnik observasi digunakeun pikeun niténan fénoména-fénoména sosial nu lumangsung dina kahirupan sapopoé di Pasantrén nu aya di Kacamatan Saukasari Kota Bandung, utamana di Pondok Pasantrén Al-Barokah, khususna perkara pupujian anu masih kénéh

hirup jeung hal lianna nu patali jeung prakték pupujian (nadoman). 3. Wawancara

Wawancara nurutkeun Fathoni (2006, kc. 105), nya éta tehnik ngumpulkeun data ngaliwatan prosés tanya jawab lisan nu lumangsung sacara saarah, hartina patalékan datang ti pihak nu ngawawancara jeung jawaban dibéré ti pihak anu diwawancara. Kalungguhan dua pihak anu béda ieu terus kitu salila prosés tanya jawab lumangsung, béda jeung dialog anu kalungguhan pihak-pihak nu kalibet bisa robah jeung patukeur fungsi unggal waktu, salila proses dialog éta masih lumangsung. Nurutkeun Sugiyono (2013, kc. 194), wawancara bisa dilakukeun sacara terstruktur ogé bisa henteu terstruktur, jeung dilakukeun ngaliwatan face to face atawa pahareup-hareup langsung, bisa ogé ngaliwatan telepon atawa handphone.

Dina ieu panalungtikan, wawancara dilakukeun kalawan terstruktur ogé henteu

terstruktur ku jalan niténan situasi jeung kondisi katut prak-prakanana dina wawancara.

Ieu hal napak dina tujuan sangkan informasi anu dihasilkeun bisa leuwih jero kalawan topik wawancara teu dipaksakeun. Ku éta hal, informan dipiharep bisa méré katerngan-katerangan kalawan bébas, euyeub, jeung teu kaku. Topik-topik wawancara dipuseurkeun kana perkara prakték pupujian jeung hal-hal nu pakait jeung praktékna. Sedengkeun nu dijadikeun informan ngawengku pangasuh Pondok Pasantrén, jeung santriah.

3.2.2 Téhnik Analisis Data

Téhnik analisis data nu dilakukeun mangrupa téhnik analisis interaktif (Miles jeung

(21)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu Ngumpulkeun

Data

Midangkeun Data

Reduksi data

· Nyindekkeun Data

· Verifikasi Data

Bagan 3.1: Téhnik Analisis Interaktif (Miles jeung Huberman, 1992, kc. 16)

Saméméh dianalisis, data nu geus dikumpulkeun téh diklarifikasikeun maké téhnik-téhnik sakumaha anu geus disebutkeun di liuhur. Sabada diklasifikasikeun, data diréduksi ngaliwatan prosés seléksi, museurkeun, ngabasajankeun, jeung abstraksi data kasar. Data dipilihan ku jalan milah-milah kalawan tujuan meunangkeun ma’na jeung fungsi anu tangtu ditilik tina puseur pasualan panalungtikan. Sedengkeun midangkeun data mangrupa hiji prosés nyusun atawa ngaorganisasikeun informasi nu kapaluruh patali jeung kagiatan nyindekkeun jeung verifikasi.

Kagiatan nyindekkeun jeung vérifikasi mangrupa léngkah penting dina prosés panalungtikan. Nyindekkeun hasil panalungtikan téh didadasaran ku kagiatan ngaorganisasikeun informasi nu dicangking dina kagiatan analisis data. Sabada éta, dilakukeun tafsiran intelektual kana kacindekan-kacindekan anu dicangking.

Dumasar kana masalah dina ieu panalungtikan, prosédur analisis data téh ngawengku léngkah-léngkah ieu di handap.

1. Maca sakabéh data;

2. Ngaidénfikasi eusi téks pupujian;

3. Ngaidénfikasi jeung nalaah kontéks pupujian;

(22)

5. Sangkan kacindekan panalungtikan leuwih lengkep jeung bisa dipertanggungjawabkeun leuwih jero luyu jeung udagan panalungtikan, digunakeun triangulasi. Ieu tahap dilaksanakeun ngaliwatan koréspondénsi jeung wawancara ka sababaraha narasumber.

1.3 Lokasi Panalungtikan

Panalungtikan perkara Pupujian disawang tina jihat semiotik, téks jeung kontéksna dilaksanakeun di wewengkon Kampung Cilandak Kelurahan Sukarasa Kecamatan Sukasari Kota Bandung. Ieu pasantrén téh beulah kalér diwatesan ku Kampung Geger Kalong, beulah kidul diwatesan ku Kampung Babakan, beulah Wétan diwatesan ku Perum Sétra Murni, beulah Kulon diwatesan ku Kampung Cijerokaso. Jumlah santri nu aya dina taun 2015 nya éta 35, jumlah santriah 42 (20 nu mukim, 12 nu sambil kuliah, 10 sambil sakola SMP jeung SMA) 1 anu ngalong (ngaji hungkul tapi teu mondok di asrama). Jumlah guru ngaji nu sok ngawuruk aya 4, nya éta Akang Ajengan Sepuh salaku Pimpinan, Akang Anom salaku Pengasuh, Putra nu kahiji jeung nu bungsu. Dipilihna éta lokasi pangpangna didadasaran kusabab panalungtik sorangan masantrén di ieu pasantrén jadi asa kataji pikeun nalungtik

naon eusina pupujian nu sapopoé dinadomkeun téh.

1.4 Populasi jeung Sampel Panalungtikan

Dina ieu bagéan dipedar perkara populasi pupujian jeung nu dijadikeun sampel tina sakabéh pupujian nu

kapanggih.

3.4.1 Populasi

Populasi nya éta sajumlahing data nu baris ditalungtik sarta saeutikna mibanda sipat nu sarua. Arikunto (2010, kc. 173) nétélakeun yén ”populasi adalah keseluruhan subjék

penelitian”.

(23)

Dumasar katerangan di luhur, populasi dina ieu panalungtikan nya éta sajumlahing puiai pupujian anu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah, jumlahna aya 50 judul Pupujian.

3.4.2 Sampel

Dina KBBI (2008: 1354) diécéskeun yén”sampel adalah (1) sesuatu yang digunakan

untuk menunjukan sifat atau kelompok yang lebih besar (2) bagian kecil yang mewakili keseluruhan yang lebih besar”

Ieu panalungtikan téh maké purposive sample atawa sampel bertujuan, hartina anu jadi sampel dipilih lantaran miboga tujuan anu tangtu, nya éta nu dipilih téh anu masih kénéh

hirup (sok dinadomkeun) ogé geus ngawengku eusi pupujian anu mangrupa pujian ka Alloh,

solawat ka Rosululloh, ménta sapa’at, piwuruk ngajak tobat jeung amal soléh sarta nepikeun

pangajaran agama. Tina 50 pupujian nu aya di Pondok Pasantrén Al-Barokah ditangtukeun 20 pupujian, nu dianalisis unsur sémiotikna aya 10 pupujian nya éta nu pangmindengna dinadomkeun (hampir unggal poé atawa unggal kagiatan ngaji).

1.5 Instrumen Panalungtikan

Instrumen panalungtikan miboga fungsi pikeun ngumpulkeun data sacara sistematis. Lantaran dina ieu panalungtikan anu digunakeun Métode étnografi-deskriptif, intrumen nu diperlukeun pikeun ngumpulkeun data dina ieu panalungtikan aya dua rupa, nya éta alat pangrékam jeung padika wawancara. Alat pangrékam nu digunakeun nya éta kaméra foto jeung kaméra video. Kaméra foto digunakeun pikeun ngarékam gambar statis prak-prakan pupujian. Kaméra video digunakeun pikeun ngarékam gambar dinamis (hirup) prak-prakan pupujian jeung ngarékam kagiatan wawancara panalungtik jeung sawatara narasumber. Ari padika wawancara digunakeun pikeun nungtun panalungtik dina prakna ngumpulkeun data ti sawatara narasumber. Padika wawancarana saperti ieu di handap:

(24)

Bandung, April 2015 Narasumber,

B.Patarosan

1. Pupujian naon waé nu dipikanyaho ku Bapa/Ibu/Sadérék? 2. Timana / ti saha meunang éta pupujian?

3. Iraha waé nganadomkeun pupujian?

4. Kumaha cara nganadomkeunnana? 5. Naon eusi nu ditepikeun tina pupujian?

6. Kumaha fungsi éta pupujian nu aya di Pasantrén Al-Barokah? 7. Basa/aksara naon anu digunakeun dina éta pupujian?

8. Naha diajarkeun sakabéhna atawa henteu ka para santri/ah jeung masarakat? 9. Kumaha pamadegan Bapa/Ibu/Sadérék ngeunaan pupujian sangkan tetep hirup? 10.Kumaha nurutkeun Bapa/Ibu/Sadérék ku ayana pangajaran Pupujian di sakola?

1.6 Desain Panalungtikan

Desain panalungtikan mangrupa bagan guluyuran tahap panalungtikan anu ngagambarkeun léngkah-léngkah panalungtikan. Desain panalungtikan nu dirancang dina ieu panalungtikan digambarkeun saperti ieu di handap.

Nangtukeun Masalah

Studi Pustaka (nangtukeun tiori & Métode Panalungtikan

Nangtukeun Objék Panalungtikan

Téks Pupujian nu aya di Ponpés Al-Barokah

(25)

Bagan 3.2 Desain Panalungtikan

1.7 Narasumber

Narasumber/informan nya éta pihak-pihak anu ngarojong kana kalancaran panalungtikan ku cara maparin informasi atawa katerangan ngeunaan hal-hal anu diperlukeun dina panalungtikan. Panalungtik kudu bisa ngungkab sawatara pertanyaan sangkan narasumber nu diwawancara bisa ngajawab sarta ngajelaskeun kalawan jéntré tur daria. Katerangan ti sawatara narasumber kaitung diperlukeun pisan pikeun ngungkab sacara gembleng ma’na

jeung ajén inajén nu nyangkaruk dina pupujian.Pikeun kaperluan ieu panalungtikan, pihak-pihak anu dijadikeun narasumber téh nya éta pangasuh Pondok Pasantrén Al-Barokah, nu sok

mingpin pupujian (nadoman) jeung sawatara santriah.

Semiotik Téks Kontéks

Eusi Pupujian

Ikon Simbol

Indéks

Ngadéskripsikeun, nganalisis, jeung napsirkeun

Ngalarapkeun hasil panalungtikan kana widang atikan/ (bahan pangajaran)

Nyindekkeun

Nyusun Laporan (skripsi)

Tatacara (posisi diuk)

Barang nu Marengan

(26)

(27)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu BAB V

KACINDEKAN JEUNG SARAN

1.1 Kacindekan

Pupujian mangrupa salah sahiji karya sastra Sunda nu miboga ajén-inajén luhur. Pupujian mangrupa salah sahiji karya sastra Sunda anu geus kaitung langka dihaleuangkeun boh dipadésaan komo dipakotaan, tapi di salah sahiji wewengkon Kota Bandung masih kénéh kaitung hirup. Ieu panalungtikan ngagunakeun Métode kualitatif nya éta étnografi-deskriptif.

Tina hasil panalungtikan, kapanggih dua buku, hiji catetan jeung dua lambaran anu jumlahna 50 téks pupujian ti opat narasumber.

Unsur sémiotik anu dianalisis mangrupa unsur ikon, indéks jeung simbol nurutkeun tiori Budiman. Aya sapuluh judul Pupujian nu dianalisis unsur sémiotikna nya éta “ Du’a Bulan

Rajab (DBR), Du’a pikeun Guru (DpG), Du’a Réngsé Ngaji/Ngaderes (DRNg), Éling-éling nu Sok Solat (É2nS2), Ilahilastu Lilfirdausi Ahla (ILA), Kalimah Toyyibah (KT), Man

Taroka (MT), Ma’rifat ka Alloh jeung Rosululloh (MkAjR), Niat Ngaos/Tolab Élmu (NNg), Pancakaki Nabi (PN).Tina sapuluh pupujian, kapanggih unsur ikon imagis jeung metaforis; unsur indeks zat, réngkak paripolah, kecap gaganti jalma, gejala fisik, jeung aktualisasi kecap panunjuk; sarta unsur simbol katut interprétasina.

Eusi téks pupujian nu dianalisis nurutkeun tiori Yus Rusyana nya éta aya genep

golongan, nya éta: 1) muji kaagungan Gusti Alloh; 2) solawat ka Kangjeng Nabi; 3) ngadu’a

jeung tobat ka Gusti Alloh; 4) ménta pitulung ka Gusti Alloh jeung sapa’at ka Kangjeng Nabi Muhammad Saw.; 5) naséhat pikeun ngajalankeun ibadah jeung amal soléh sarta ngajauhan

ma’siat; jeung 6) ajaran ngeunaan agama, upamana kaimanan, rukun islam, fikir, akhlak, tarikh (riwayat), jeung tafsir Qur’an.

Kontéks nu kapanggih nya éta aya tatacara (posisi diuk). Anapon posisi diuk ngan aya dua; (1) nyanghareup ka guru jeung (2) ngangabuleud (leter O);waktu, Ba’da Subuh, Waktu lohor, Duha, Lohor, Asar, Ngalogat Tos solat Isa, Waktu Ngaji Peuting (ti jam 20.30-jam 23.00), Waktu Ngaderes Babarengan (Santriyah) malem Kemisan, jeung Sénénan (Majlis

(28)

Hasil panalungtikan Pupujian di Pondok Pasantrén Al-Barokah Bandung, bisa dijadikeun bahan pangajaran ngaregepkeun di SMP kelas VII saluyu jeung kriteria bahan ajar sarta luyu jeung SKKD tingkat SMP/MTs Kelas VII.

1.2 Saran

Ku ayana panalungtikan kana karya sastra Sunda wangun pupujian tangtuna miboga mangpaat anu kacida pentingna. Dumasar éta hal, aya sababaraha saran anu perlu ditepikeun pikeun nambihan pangaweruh dina kahirupan. Dumasar kana éta hal, aya sababaraha saran anu perlu ditepikeun.

1) Pikeun Guru

Pikeun guru pangajaran Basa Sunda, dina milih bahan pangajaran pikeun ditepikeun ka siswa kudu variatif. Guru kudu bisa motékar pikeun mekarkeun bahan pangajaran sangkan teu pikabosenenun. Bahan pangajaran anu rék ditepikeun leuwih hadé saupama aya conto nyata, sangkan siswa leuwih gampang maham jeung apal kana karya kasusastraan katut kabudayaan Sunda anu aya disabudeureunana.

2) Pikeun Siswa

Pikeun siswa, hususna siswa SMP kelas VII anu aya pangajaran pupujian sakuduna wanoh jeung maham matéri pupujian. Ku kituna perlu aya tarékah pikeun néangan jeung neuleuman informasi atawa référénsi ngeunaan pupujian, sangkan ajén-inajén pupujian anu diajarkeun di sakola bisa kacangking ku siswa.

3) Pikeun Panalungtikan Satuluyna

(29)

Universitas Pendidikan Indonesia | \.upi.edu perpustakaan.upi.edu DAPTAR PUSTAKA

Arikunto, S. 2010. Prosedur Penelitian. Jakarta: PT. Rineka Cipta

Budiman, Kris. 2005. Ikonisitas. Yogyakarta. Buku Baik

Berger, A.A. 2010. Pengantar Semiotika: Tanda-Tanda dalam Kebudayaan

Kontemporere. Yogyakarta: Tiara Wacana

Danandjaja, James. 2002. Folklor Indonesia Ilmu Gosip, Dongeng, dll. Jakarta: Grafitti Press

Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. 2007. Standar Kompetensi dan

Kompetensi Dasar: Mata Pelajaran Bahasa dan Sastra Sunda. Bandung:

Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat

Fang, L. 1991. Sejarah Kesusatraan Melayu Klasik. Jakarta: Erlangga

Finnegan, Ruth. 1992. Oral Traditional and Verbal Art: a Gruide to Research

Practice. London: Routlage

Gazali, Spk. (panarjamah). Metode Analisis Teks dan Wacana. Yogyakarta: Pustaka Pelajar

Hutomo, S. S. 1991. Mutiara yang Terlupakan: Pengantar Studi Sastra Lisan.

Surabaya: HISKI Komisariat Jawa Timur

Iskandarwassid. 2003. Kamus Istilah Sastra. Bandung: Geger Sunten

Iskandar, Yoseph. 1997. Sejarah Jawa Barat. Bandung: Geger Sunten

Kartini, Tini, spk. 1986, kc. Pupujian dalam Bahasa Sunda. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Depdikbud

Koswara, Dedi. 2010. Sastra Sunda Modern. Bandung: CV. Wahana Karya Grafika

(30)

Moeis, D. 1991. Makna Folklore Sangkuriang Sebagai Karya Sastra Lisan dan

Fungsinya di Masyarakat Sunda. Disertasi. Bandung Universitas Pajajaran

Pradopo, R.D. 2012. Beberapa Teori Sastra, Metode Kritik, dan Penerapannya. Yogyakarta: Pustaka Pelajar

Panitia Kamus LBSS. 1992. Kamus Umum Basa Sunda. Bandung: Tarate

Ratna, Nyoman Khuta. 2007. Teori, Metode dan Teknik Penelitian Sastra. Yogyakarta: Pustaka Pelajar

Ruhaliah. 2002. Diktat Kuliah Sejarah Sastra. Bandung: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah, FPBS UPI

Rusmiati. 2012. Manaqib Syéh Abdul Qodir Jailani di Kacamatan Sukabumi,

Kabupatén Sukabumi (Ulikan Téks jeungKontéks)

Rusyana. Yus. 1971. Panyungsi Sastra. Bandung: Geger Sunten

___________. 1978. Sastra Lisan Sunda: Carita Karuhun, Kajajadén, jeung

Dedemit. Jakarta: Depdikbud

___________. 1984. Bahasa dan Sastra dalam Gamitan Pendidikan. Bandung:

CV diponegoro

___________. 2000. Memperlakukan Sastra Berbahasa Indonesia dan Sastra

Berbahasa Daerah Sebagai Sastra Milik Nasional. Makalah dalam

pertemuan Hiski: Solo-2-4 Oktober 2000

Santosa, P. 2010. Ancangan Semiotika dan Pengkajian Susastra. Bandung: CV. Angkasa

Shaleh, Qomaruddin K.H., H.A.A Dahlan, jeung Yus Rusyamsi. 2003. Al-Amin

(31)

Solehuddin, Didin. 2012. Pupujian di Kampung Manis Désa Haurkuning

Kacamatan Nusahérang Kabupatén Kuningan Pikeun Bahan Pangajaran

Ngaregepkeun di SMP. Bandung: Skripsi JPBD UPI

Tamsyah, Budi Rahayu. 1996. Pangajaran Sastra Sunda. Bandung. Pustaka Setia

Tarigan, H. G. 2008. Menyimak. Bandung: Angkasa

Teeuw, A. 1988. Indonesia Antara Kelisanan dan Keberaksaraan. Jakarta: Erlangga

Tim Universitas Pendidikan Indonesia. 2014. Pedoman Penulisan Karya Ilmiah

Universitas Pendidikan Indonesia 2014.Bandung: UPI Press

Vansina, Yan. 1973. Oral Tradition as History Translated by H.M Wright

Harmond. England: Penguin Book Ltd

Wahid, Abdurrahman. 2014. Pupujian di Pasantrén Syafi’iyah Al-Falah Desa Mekarjaya Kecamatan Bungbulang Kabupatén Garut. Bandung: Skripsi

JPBD UPI