UNIVERSITY OF THE HUMANITIES
HUMANITIES JOURNAL
OF EDUCATION
¹ 04 (2013)
ÃÀÐ×ÈÃ
4
12
18
22
33
36
40
Í. Îþóíöýöýã
Àêàäåìèê ñî¸ë áà ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýëä òàâèãääàã íèéòëýã øààðäëàãóóä
×.×îéñàìáà
Ýðäýìòíèé ÷àíñààã ýøëýãäñýí áàéäëûí èíäåêñ èëòãýõ íü
Ñ.Áàò÷èìýã
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýë õýâë¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ îëîí óëñûí íèéòëýã ñòàíäàðò, øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
À.Àìàðæàðãàë
Áàãøèéí õºãæèë: Îþóòíû ìýäëýã, óð ÷àäâàðûã ¿íýëýõ àñóóäàë
Ý.Óíäðàà
Òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëòûí ýíãèéí à÷ õîëáîãäîë
Ä.Äàãèéìàà, Á.Ò¿âøèíòºð
Òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëò-Google Drive
ÐÅÄÀÊÖÈÉÍ ÇÓÐÂÀÑ
“Humanities journal of education” ñýòã¿¿ëèéí 4 äýõ äóãààðûã òà á¿õýíä õ¿ðãýæ áàéíà. Áèä ñóäàëãààíû àæèë áè÷èæ áóé áàãø íàðò çîðèóëàí îëîí óëñûí ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýëä òàâèãääàã íèéòëýã øààðäëàãà, àêàäåìèê ñî¸ëûí òóõàé, ýðäýìòíèé ÷àíñààã èëòãýäýã ýøëýë, ýøëýãäñýí áàéäëûí èíäåêñèéí òóõàé, îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõ Áë¿¿ìèéí Òàêñîíîìè áîëîí áàãøèéí õºãæëèéí Êóãåëèéí çàãâàðûã òàíèëöóóëæ áàéíà.
̺í ÕÈÑ-èéí Çàõèðãààíû çºâëºëèéí õóðëûí ýíý îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 30-íû ºäðèéí øèéäâýðèéí äàãóó “Òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí áîëîí Å ñóðãàëòûí õýðýãëýãäýõ¿¿í áýëòãýõ, õýðýãëýýíä îðóóëàõ òóõàé”çàõèðëûí òóøààë ãàðñàí áèëýý. ¯¿íòýé õîëáîãäóóëàí òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëòûí òóõàé, ýíý ñàëáàðò òåõíèê òîíîã òºõººðºì溺ñ èë¿¿òýé èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýý, ïðîãðàì õàíãàìæèéã ò¿ëõ¿¿ àøèãëàæ áàéãàà ó÷èð Google drive-ã õýðõýí àøèãëàõ òóõàé áîëîí “ÕÈÑ-èéí õýìæýýíä ìºðäºõ Å-ñóðãàëòûí õè÷ýýë áîëîâñðóóëàõ ñòàíäàðò”-ûã áàãø íàðòàà çîðèóëæ áàéíà.
Óíøèã÷ òà á¿õýí ñýòã¿¿ëä íèéòëýãäñýí á¿õèé ë íèéòëýëèéã á¿ðýí ýõýýð íü ìàíàé ñýòã¿¿ëèéí www.uhresearch.net öàõèì õóóäàñíààñ óíøèõ áîëîìæòîé.
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýë áè÷èæ, òóõàéí ñàëáàðûí òýðã¿¿ëýã÷ ñýòã¿¿ëä íèéòë¿¿ëýõ íü ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä õèéãýýä ìàãèñòðàòóð, ä î ê ò î ð à í ò ó ð ò ñ ó ð à ë ö à æ á ó é îþóòíóóäûí õóâüä ÷óõàë àñóóäàë áèëýý. Ò¿¿í÷ëýí îëîí óëñûí ò¿âøèíä ý ð ä ý ì ø è í æ è ë ã ý ý í è é º ã ¿ ¿ ë ý ë ä òàâèãääàã øààðäëàãà íü àêàäåìèê ñî¸ëûã ñóðàëöàõ, ýíý òàëààð ºðãºí îéëãîëòòîé áàéõûã øààðäàæ áóé íýã õýëáýð òóë ýíý óäààãèéí äóãààðò àêàäåìèê ñî¸ë áà ýðäýì øèíæèëãýýíèé º ã ¿ ¿ ë ý ë ä ò à â è ã ä à õ í è é ò ë ý ã ø à à ð ä ë à ã û í ò à ë à à ð º ã ¿ ¿ ë ý õ è é ã çîðèëîî.
ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ
Ñóäëàà÷èä ººðèéí ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿í, îëîëò, íýýëòèéã áóñàäòàé õóâààëöàõûí òóëä ºã¿¿ëýë õýëáýðýýð îëîí íèéòýä ò¿ãýýõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Òèéìýýñ îëîí óëñûí õýìæýýíä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí ñýòã¿¿ë¿¿ä ñóäëàà÷äûí ºã¿¿ëýë, ñóäàëãààíû àæëûã õ¿ëýýí àâàõäàà á¿òýö, çàãâàðûí òóõàéä òîäîðõîé øàëãóóðóóäûã áîëîâñðóóëàí ãàðãàñàí áàéäàã. ªºðººð õýëáýë ñóäëàà÷èä ººðñäèéí áè÷ñýí ºã¿¿ëëèéã òóõàéí ñýòã¿¿ëèéí øàëãóóðò íèéö¿¿ëýõ çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áîëäîã. Òýäãýýð íèéòëýã øàëãóóðóóä íü çºâõºí ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õ¿ðýýíä ÿðèãäàõ àñóóäàë òºäèéõýí áóñ åðººñ ñóäëàà÷èä çàéëøã¿é ýçýìøñýí áàéõ ¸ñòîé ¸ñ ñóðòàõóóí, ÷àäâàð, ìýäëýãèéí òóõàé öîãö îéëãîëò þì. Ó÷èð íü ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ëä õýâë¿¿ëýõ ºã¿¿ëýë íü òóñãàé çàãâàð, áàðèìòàëäàã
ÀÊÀÄÅÌÈÊ ÑÎ¨Ë ÁÀ ÝÐÄÝÌ
ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÈÉ ªÃ¯¯ËÝËÄ ÒÀÂÈÃÄÄÀÃ
ÍÈÉÒËÝÃ ØÀÀÐÄËÀÃÓÓÄ
Í. Îþóíöýöýã,
Õýë ñî¸ëûí ñóðãóóëèéí áàãø, äîêòîð
æóðàìòàé, ò¿¿ãýýð äàìæóóëæ àêàäåìèê îð÷èíä ìºðäºõ äýã æàÿãèéã áèé áîëãîäîã þì. Ñóäëàà÷èä ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæèë õèéæ ã¿éöýòãýõèéí çýðýãöýý ººðèéí îð÷èíä àêàäåìèê ñî¸ëûã áèé áîëãîæ, ò¿¿íèéã áóñàä ñóäëàà÷èä áîëîí îþóòíóóäàä äàìæóóëæ áàéäàã. Àêàäåìèê ñî¸ëûí îð÷èíä ÿðèãäàõ àñóóäëóóäûã àâ÷ ¿çüå. I. Îþóíû á¿òýýëèéã õ¿íäýòãýõ ¿çýë
áà ñóäëàà÷èéí ¸ñ ç¿é
Áóñäûí îþóíû á¿òýýëèéã õ¿íäýòãýõ íü ñóäëàà÷ õ¿íèé áàðèìòëàõ ¸ñ ç¿éí íýã õýìæ¿¿ð áèëýý. Òèéì ÷ ó÷ðààñ ñóäëàà÷ íü áóñäûí îþóíû á¿òýýëä õ¿íäýòãýëòýé õàíäàõ îéëãîëòûã ýçýìøèæ, ò¿¿íèéã ìºðäëºã áîëãîõ íü çàéëøã¿é þì.
Ýíý òàëûí ìýäëýãèéã äýýä áîëîâñðîë ýçýìøèæ áóé õýí á¿õýí èõ ñóðãóóëüä îðñîí öàãààñ ýõëýí ñóðàëöàæ óëìààð äàäàë áîëãîõ õýðýãòýé. Äýëõèéí òýðã¿¿ëýã÷ èõ ñóðãóóëèóä øèíýýð ýëñýæ áóé îþóòíóóäàä áóñäûí îþóíû á¿òýýëèéã õýðõýí õ¿íäýòãýí ¿çýõ, òýäãýýðýýñ õýðõýí èøëýë õèéõ çýðýã íàðèéí çààâàð÷èëãààã òóñãàé õè÷ýýëýýð îëãîæ, ãàðûí àâëàãà áýëòãýæ ãàðãàñàí áàéäàã. Ýë àñóóäàëä èéíõ¿¿ à÷ õîëáîãäîë ºãñºíººð ñóðàëöàã÷äàä òàâèãäàõ àêàäåìèê ò¿âøèíèé øààðäëàãà æèíõýíý óòãààð õýðýãæèæ òóõàéí ñóðãóóëèéí ñóðàëöàã÷èä îþóíû á¿òýýëèéí ¿íý öýíèéã ýðòíýýñ îéëãîæ àâäàã áàéíà.
òààðóó áàéíà ãýæ ñóäëàà÷èéí õóâüä
APA Referencing and Citation Style1
Àìåðèêèéí ñýòãýë ñóäëàëûí
... (Halliday, 1987, p.20)
Ýñâýë çîõèîã÷èé㠺㿿ëáýðò îðóóëæ áè÷íý:
Halliday (1987) proposed that … Àøèãëàñàí á¿òýýëèéí æàãñààëòàä: Á¿òýýëèéí æàãñààëòàä çîõèîã÷èéí íýðèéã áóñ îâãèéã ¿ñãèéí äàðààëàë áîëîí á¿òýýëèéí õýâëýãäñýí îíû äàðààëëààð áè÷äýã:
Carr, W., & Kemmis, S.(1986). B e c o m i n g c r i t i c a l : E d u c a t i o n knowledge and action research. London, England: Falmer Press. Fullan, M. (1996). The new meaning of educational change. London, England: Cassell.
Harvard Referencing Style
Ýäèéí çàñàã, èíæåíåðèéí
... (Halliday 1987, p.20)
Çîõèîã÷èé㠺㿿ëáýðò îðóóëæ áè÷âýë:
Halliday (1987, p.20) proposed that … Àøèãëàñàí á¿òýýëèéí æàãñààëòàä: Çîõèîã÷èéí íýðèéí ¿ñãèéí äàðààëàë áîëîí á¿òýýëèéí õýâëýãäñýí îíû äàðààëëààð:
Cochrane, A 2007, Understanding urban policy: critical approach, Blackwell Publishing, Malden, MA. Finkelman, AW 2006, Leadership a n d m a n a g e m e n t i n n u r s i n g, Pearson Hall, Upper Saddle River, NJ. Butler1 highlighted ……
Àøèãëàñàí á¿òýýëèéí æàãñààëòàä: Çîõèîã÷èéí îâîã, íýðèéí ýõíèé ¿ñýã, íîìíû íýð, õýâëýñýí ãàçàð, õýâëýã÷, õýâëýëòèéí îí.
Butler SW. Secrets from the Black Bag. London: The Royal College of General Practitioners; 2005. Cheers B, Darracott R, Lonne B. Social care practice in rural communities. Sydney: The Federation Press; 2007.
MLA style2
Õ¿ì¿¿íëýã, óòãà çîõèîëûí ÷èãëýëèéí á¿òýýë¿¿äýä èë¿¿ õýðýãëýãääýã çàãâàð þì.
Ýõ áè÷âýðò èøëýë àâàõàä:
This concern has been expressed (Dover 118-21). Nabokov, Vladimir. Lolita. New York: Putnam, 1995. Print.
Cross, Susan, and Christine Hoffman. Bruce Nauman: Theaters o f E x p e r i e n c e . New York: Guggenheim Museum; London: Thames & Hudson, 2004. Print.
îëãîæ, ýðòíýýñ ñóäëàà÷èéí ¿¿ðýã, õàðèóöëàãûã óõàìñàðëóóëæ ñóðãàõ õýðýãòýé áàéíà.
III. Îëîí óëñûí ñýòã¿¿ë¿¿äèéí ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýëä òàâèõ
íèéòëýã øààðäëàãà
Îëîí óëñûí ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë¿¿ä ñóäëàà÷èéí ¿¿ðýã õàðèóöëàãà, àêàäåìèê ñî¸ëûí òàëààð áàðèìòàëäàã çàð÷èìòàé áºãººä ñóäëàà÷èä òýðõ¿¿ øàëãóóðóóäûã ìºðäëºã áîëãîí àæèëëàõ ¸ñòîé. Òèéìýýñ ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ëèéí õ¿ðýýíä òàâèãääàã íèéòëýã øàëãóóðóóäûí òóõàé ýíä àâ÷ ¿çüå.
Ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ëä ºã¿¿ëýë íèéòë¿¿ëýõèéí òóëä ñóäëàà÷ íü òóõàéí ñýòã¿¿ëèéí ç¿ãýýñ òàâèõ ¿íäñýí øààðäëàãóóäûí õ¿ðýýíä ººðèéí ¿çýë ñàíàà, îëîëò, ä¿ãíýëòèéã õýðõýí õýëáýðæ¿¿ëýõ òàëààð áîäîëöîõ õýðýãòýé áîëäîã. Îëîí óëñàä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí ñýòã¿¿ë¿¿äèéí òóõàéä äàðààõ ¿íäñýí îéëãîëòóóäûã àíõààð÷ ¿çýõ õýðýãòýé.
À. ªã¿¿ëëèéí õýìæýý
Èõýíõ ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë¿¿ä ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëëèéã 7000-10000 ìÿíãàí ¿ãòýé áàéõûã øààðääàã. Òèéìýýñ ºãºãäñºí õýìæýýíä ººðèéí áè÷ñýí ºã¿¿ëëèéã áàãòààæ ºãºõèéí òóëä õÿíàõ, çàñâàðëàõ, òîâ÷ëîõ çýðãýýð öàã ãàðãàí àæèëëàõûí õýðýãòýé áîëíî. Á. Õýë íàéðóóëãà
Ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæëûí ¿ð ä¿íã òàíèëöóóëàí áè÷èõýä ýõíèé ¿åä çîõèîã÷ òºâòýé áàéõ õàíäëàãàòàé áàéõ íü áèé. Ãýâ÷ ýðäýì øèíæèëãýýíèé ñýòã¿¿ëä íèéòë¿¿ëýõèéí òóëä òóõàéí áè÷ëýãèéã óíøèã÷ òºâòýé áîëãîí ººð÷ëºõ íü íýí òýðã¿¿íèé øààðäëàãà þì. ªºðººð õýëáýë áè÷ñýí ºã¿¿ëýë òàíü áóñäàä õýðõýí óíøèãäàæ, õýðõýí îíîâ÷òîé
îéëãîëòûã óíøèã÷äàä õ¿ðãýõèéã áîäîëöîõ ¸ñòîé. Ò¿¿í÷ëýí ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë¿¿ä ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëëèéí àãóóëãà, ñóäàëãààíû àðãàç¿éã îíöãîé àíõààðàõûí çýðýãöýý õýë íàéðóóëãûã èõýä àíõààð÷ ¿çäýã. Òèéì ÷ ó÷ðààñ ºã¿¿ëëèéã àêàäåìèê ò¿âøèíèé õýë íàéðóóëãàòàé áàéõûã øààðäàíà.
B. Çàãâàð
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýë íü øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àæèë áîëîõûí õóâüä òîäîðõîé çàãâàðòàé áàéäàã. Ýíý íü èøëýë, ç¿¿ëò õèéõ ÿìàð çàãâàðûã áàðèìòàëæ áàéãààãààð èëýðíý. Òèéìýýñ ºã¿¿ëýë íü òóõàéí ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë ÿìàð çàãâàð øààðäàæ áàéãààãààñ õàìààð÷ ºìíº äóðüäñàí çàãâàðóóäûí àëü íýãèéã áàðèìòëàõ áîëíî.
Ã. Á¿òýö
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëëèéí á¿òýö òóõàéí ñóäàëãààíû àæëûí îíöëîãîîñ õàìààð÷ ººð áàéäàã. Ãýâ÷ íèéòëýã ìºðääºã á¿òýö ãýæ áèé. ¯¿íä:
· Õóðààíãóé (Abstract) · Òàíèëöóóëãà (Introduction) · Õîëáîãäîõ á¿òýýë¿¿äèéí òàëààð
ñóäàëæ ¿çñýí òîéì (Literature review)
· Ñóäàëãààíû àæëûí àðãàç¿é (Methods)
· ¯ð ä¿í (Results)
· Öààøèä ñóäëàõ àñóóäëóóä (Further discussion)
· Ä¿ãíýëò (Conclusion) · Íîìç¿é (Reference)
Ýíýõ¿¿ á¿òöèéí õ¿ðýýíä çàðèì íýã îéëãîëòûã òîäðóóëáàë:
Õóðààíãóé
Àáñòðàêò áóþó òóõàéí ñóäàëãààíû àæëûí õóðààíãóé íü òîâ÷ òîäîðõîé áàéñíààð óíøèã÷äàä åðºíõèé ìýäýýëëèéã ºã÷ óëìààð öààøèä ñîíèðõîí óíøèõ ñýäëèéã òºð¿¿ëäýã. Ò¿ëõ¿¿ð ¿ãèéí òóõàéä áîë ñàëáàðûí îíöëîãîîñ õàìààð÷ òîäîðõîé íýð òîìú¸î õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé áàéõ áà òýäãýýðèéã óíøèã÷äàä òîâ÷ òàéëáàðëàõ íü ç¿éòýé þì.
Òàíèëöóóëãà
Òàíèëöóóëãà õýñãèéã áè÷èõýä äàðààõ 6-í äàðààëëûã àíõààð÷ áè÷âýë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé.4
1. Òóõàéí ñóäàëãààíû àæëûí ñýäýâ áîëîí ò¿¿íèé àãóóëãûã òîäîðõîéëîí áè÷íý.
2. Ñýäâýý òàíèëöóóëñíû äàðàà òóñ ñýäâèéí àêàäåìèê áîëîí ïðàêòèê à÷ õîëáîãäëûã òàéëáàðëàíà. 3. Òóõàéí ñýäâèéí õ¿ðýýíä ºìíº íü
áè÷èãäñýí ÷óõàë á¿òýýë¿¿äèéí òàëààð òîéìëîí ºã¿¿ëíý. Èíãýõäýý èøëýë ç¿¿ëòèéã çºâ, îíîâ÷òîé õèéæ ºãºõ õýðýãòýé. 4. Ñýäýâòýé õîëáîîòîé ÷óõàë
á¿òýýë¿¿äýä äóðüäààã¿é îðõèãäñîí ýñâýë òóõàéí îéëãîëòûã ººð ºíöºãººñ àíõààð÷ áè÷ñýíèéã ñóäëàà÷ ººðèéí ñóäàëãààíû àæëààð õýðõýí èëð¿¿ëæ, ñóäàëñàí òàëààð áè÷íý. Õ¿ñíýãò-13
Title 8-15words
Abstract 200-250 words
Key words 6-8 key words
Introduction 500-1000 words
Literature review 1000-2000 words
(alternatively: Background, conceptual development or conceptual framework)
Methods (Alternatively: Measurement) 500-1000 words Sampling
· Target population and research work · Sampling Respondent profile
Data collection
· Data collection methods
Measures (alternatively: Measurement)
Results (Alternatively, Findings) 1000-1500 words · Descriptive statistics (Alternatively: Preliminary analysis) · Hypothesis testing (Alternatively: Inferential statistics)
Discussion 1000-1500 words
· Summary of findings · Managerial implications · Limitations
· Recommendations for future research
Total 4000-7000 words
5. Ýöýñò íü òóõàéí ºã¿¿ëëèéí õýñýã (Literature review) þì. Ñóäàëãààíû àæëûí òàíèëöóóëãà áîëîí
5 SCImoga Journal and Country Rank
Ýðýìáý Ñýòã¿¿ëèéí íýð Óëñ 1 Review of Educational Research ÀÍÓ
2 American Educational Research Journal Èõ Áðèòàíè
3 Journal off Research in Science Teaching ÀÍÓ
4 Learning and Instruction Íèäåðëàíä
5 Reading Research Quarterly ÀÍÓ
6 Computers and Education Èõ Áðèòàíè
7 Science Education ÀÍÓ
8 Educational Researcher ÀÍÓ
9 Contemporary Educational Psychology ÀÍÓ
10 Educational Evaluation and policy Analysis ÀÍÓ
Ýðýìáý Ñýòã¿¿ëèéí íýð Óëñ 1 Cognition Íèäåðëàíä
2 Journal of Memory and Language ÀÍÓ
3 Research on Language and Social Interaction Èõ Áðèòàíè
4 Linguistic Inquiry ÀÍÓ
5 Brain and Language ÀÍÓ
6 Phonetica Øâåéöàðü
7 Journal of Linguistic Anthropology ÀÍÓ
8 Mind and Language Èõ Áðèòàíè
9 Journal of Phonetic ÀÍÓ
óëñàä õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí òóë ºã¿¿ëýë íèéòë¿¿ëýõ íü àìàð áèø áàéõ íü îéëãîìæòîé ÷ òýäãýýðèéí ºã¿¿ëýëä òàâèõ øààðäëàãà çýðãýýñ àíõààð÷ ñóðàõ ç¿éëñ îëîí áèé. Åðºíõèé人 ñýòã¿¿ë¿¿ä ººðñäèéí áàðèìòàëäàã áîäëîãî, çîðèëãî çýðãýýñ õàìààð÷ ºã¿¿ëýë õ¿ëýýí àâàõ àñóóäàëä íóõàöòàé õàíääàã. ͺ㺺 òàëààñ ñýòã¿¿ë¿¿ä íü ñóäëàà÷èéí á¿òýýëèéã àãóóëãûí õóâüä ºìíºõ äóãààðóóäàä ãàðñàíòàé îéðîëöîî áàéíà ãýæ ¿çýõ ýñâýë äýâø¿¿ëæ áóé ñàíààã øèíýëýã áèø ãýæ ¿çñýí òîõèîëäîëä õýâëýõýýñ òàòãàëçàõ íü áèé. Òèéìýýñ ñóäëàà÷èä ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ëä ºã¿¿ëýë õýâë¿¿ëýõ çîðèëãûí õ¿ðýýíä òóõàéí ñýòã¿¿ëèéí òàëààð ìýäýýëýë ñàéòàé áàéõ øààðäëàãàòàé.
Ä¿ãíýëò
Ýíýõ¿¿ ºã¿¿ëëýýð àêàäåìèê ñî¸ëûí õ¿ðýýíä ÿðèãäàõ ¸ñòîé ñóäëàà÷èéí ¸ñ ç¿é, ¿¿ðýã õàðèóöëàãûí òàëààð àâ÷ ¿çëýý. Ýë ñýäýâ ºðãºí õ¿ðýýã õàìðàõ áîëîâ÷ íýí òýðã¿¿íä àíõààð÷ ¿çýõ àñóóäëóóäûã òîéìëîí õ¿ðãýñýí íü óíøèã÷, ñóäëàà÷äûã ýíýõ¿¿ àñóóäëûã öààøèä õýëýëöýæ, øàò øàòàíäàà àêàäåìèê ñî¸ëûã á¿ðä¿¿ëæ àæèëëàõ ¸ñòîé ãýäãèéã ñàíóóëàõ çîðèëãûã àãóóëñàí áîëíî.
Íîì ç¿é
1. Cargill, M. & O’Connor, P. (2009). W r i t i n g s c i e n t i f i c r e s e a r c h articles: Strategy and Steps. Oxford UK: Blackwell Publishing. 2. Day, R. (1995). How to write and p u b l i s h a s c i e n t i f i c p a p e r. Cambridge: Cambridge University Press.
3. Kotze, T. (2007). Guidelines on writing a first quantitative academic article. Mimeo, University of Pretorio.
4. www.nwmissouri.edu/library/ CITING/MLAAUTH.
ÝÐÄÝÌÒÍÈÉ ×ÀÍÑÀÀà ÝØËÝÃÄÑÝÍ
ÁÀÉÄËÛÍ ÈÍÄÅÊÑ ÈËÒÃÝÕ ÍÜ
×.×îéñàìáà
ÌÓÈÑ-èéí áàãø, ñýòã¿¿ë ç¿éí äîêòîð, äýä ïðîôåññîð
Ò¿ëõ¿¿ð ¿ã: ý ø ë ý ã ä ñ ý í á à é ä ë û í èíäåêñ, ìýäýýëëèéí áààç, ýðäýìòíèé ÷àíñàà, èìïàêò-ôàêòîð, øèíæëýõ óõààíû ñýòã¿¿ëèéí ÷àíñàà, øèíæëýõ óõààí ñóäëàë, Õèðøèéí èíäåêñ
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëë¿¿äèéí ýøëýãäñýí áàéäëûí èíäåêñ áîë øèíæëýõ óõààíû íèéòëýë äýõ ýøëýëèéã èíäåêñæ¿¿ëñýí õóðààíãóé áààç þì. Ýíýõ¿¿ èíäåêñ íü ýøëýëèéí òîîí ¿ç¿¿ëýëòèéã áîëîâñðóóëæ, ýðäýìòäèéí ÷àíñààã èëòãýäýã áàéíà. Èíäåêñèéí õýìæýýã òóõàéí á¿òýýëýýñ (ýñâýë ýðäýìòíýýñ) áóñàä ñóäëàà÷ õýð îëîí óäàà ýøëýë àâñàí íü èëòãýäýã. Òýãýõäýý ýøëýëèéí òîî òºäèéã¿é, ÷àíàð ÷óõàë áàéäàã. ªºðººð õýëáýë, òýð ýøëýëèéã íýð õ¿íä á¿õèé ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë, íýã ñýäýâò á¿òýýë, ýñâýë øèíæëýõ óõààíû õÿëáàðøóóëñàí ñýòã¿¿ëèéí àëü íü àâñíààð ÷àíàð õýìæèãäýíý. Ò¿¿í÷ëýí ýøëýë àâñàí ñóäëàà÷èéí çýðýã, öîë äóòóóã¿é à÷ õîëáîãäîëòîé.
Ýøëýëèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ àíõíû îðîëäëîãî 1873 îíä õèéãäæýý (ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéí Shepard’s Citations). 1879 îíä àíàãààõ óõààíû ýðäýì øèíæèëãýýíèé á¿òýýëèéí èíäåêñ áîëîõ Index Medicus îëíû õ¿ðòýýë áîëñîí áàéíà. Index Medicus 2004 îí õ¿ðòýë ãàð÷ áàéñàí áºãººä íèéòäýý 45 óäàà õýâëýãäæýý.
ÀÍÓ-ûí ýðäýìòýí Þæèí Ãàðôèëä 1960 îíä Øèíæëýõ óõààíû ìýäýýëëèéí õ¿ðýýëýí (Institute for Scientific Information)-ã áàéãóóëñàí áàéíà. Òóñ õ¿ðýýëýí 1961 îíîîñ ýõýëæ Science Citation Index (SCI) áóþó Ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëë¿¿äèéí
ýøëýãäñýí áàéäëûí èíäåêñèéã õýâëýõ áîëæýý. Àíõàíäàà óã èíäåêñèéã 600 îð÷èì ñýòã¿¿ëèéí íèéòëýë äýýð òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëæ áàéñàí áîë 2010 îíä ýíý òîî 16521-ä õ¿ðñýí áàéíà. Øèíæëýõ óõààíû ìýäýýëëèéí õ¿ðýýëýí íü ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëë¿¿äèéí ìýäýýëëèéí áààçûã áîëîâñðóóëàõ, òýäãýýðèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ, ýøëýãäñýí áàéäëûí èíäåêñèéã òîãòîîõ, èìïàêò-ôàêòîð (impact factor) áóþó øèíæëýõ óõààíû ñýòã¿¿ëèéí ÷àíñààã ãàðãàõ çýðýã àæëûã õèéäýã àæýý. Àíõàíäàà Þ. Ãàðôèëä áàéãàëèéí óõààíû ÷èãëýëýýð áè÷èãäñýí ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëë¿¿ä äýõ ýøëýë¿¿äèéã èíäåêñæ¿¿ëæ áàéñàí (SCI) áîë ààæèìäàà íèéãìèéí óõààíû («Social Sciences Citation Index», SSCI), óðëàãèéí («Arts and Humanities Citation Index», AHCI) ÷èãëýðýýð áè÷èãäñýí ºã¿¿ëë¿¿äèéã ìýäýýëëèéí áààçäàà îðóóëñàí áàéíà. 2006 îíîîñ Google Scholar çýðýã ìýäýýëëèéí ººð ýõ ñóðâàëæóóä áèé áîëæýý. Ýíýõ¿¿ èíäåêñèéã Web of Science öàõèì òºñºëä á¿ðýí ýõýýð íü áàéðøóóëäàã áàéíà.
óäààõ èíäåêñ áîëîõ Chinese Social Sciences Citation Index-èéã Íàíæèíèé èõ ñóðãóóëèéí ýðäýìòäèéí áàã (Citation Database for Japanese Papers) áîëîâñðóóëàõ àæëûã ßïîíû Ìýäýýëëèéí ¿íäýñíèé õ¿ðýýëýí ãàðäàí ã¿éöýòãýæýý. ÁÍÕÀÓ, ßïîíîîñ ãàäíà Òàéâàí (Taiwan Humanities Citation Index), Èñïàíè, Ïîëüø çýðýã îðîíä
áèø áîëäîã ìýò îéëãîëò òºðæ áàéíà. Öààøëààä îëîí óëñûí ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ëä ºã¿¿ëëýý õýâë¿¿ëñýí 28 õ¿íýýñ ººð ñóäëàà÷ ÌÓÈÑ-ä áàéäàãã¿é ãýñýí ºí㺠àÿñ ÷ öóõàëçàæ áóé. 31 õóâü áîë 2012-2013 îíû õè÷ýýëèéí æèëä Ìîíãîëûí ñóäëàà÷äûí õýâë¿¿ëñýí Òîìñîí-Ðîéòåðñèéí ìýäýýëëèéí ñàíä á¿ðòãýëòýé á¿òýýëä ÌÓÈÑ-èéí áàãø íàðûí ýçëýõ æèí þì. Ò¿¿íýýñ áèø ýíýõ¿¿ ¿ç¿¿ëýëò íü (31 õóâü) ìàíàé óëñàä õèéãäýæ áàéãàà ñóäàëãààíû àæëûí 31 õóâèéã ÌÓÈÑ äàíãààðàà ã¿éöýòãýæ áàéãààã èëòãýõã¿é.
2014 îíû 1-ð ñàðûí 1-íýýñ ÌÓÈÑ öàëèíãèéí øèíý ñèñòåìä øèëæèõ ãýæ áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð ñóäëàà÷, áàãø íàðààñ Òîìñîí-Ðîéòåðñèéí ìýäýýëëèéí ñàíä á¿ðòãýëòýé á¿òýýë õýâë¿¿ëýõèéã øààðäàæ áàéíà. Òîäðóóëáàë, èíãýæ ÷àäñàí áàãø èë¿¿ ºíäºð öàëèí àâàõ àæýý. Ãýòýë íèéãýì, õ¿ì¿¿íëýãèéí ÷èãëýëýýð ñóäàëãàà ÿâóóëäàã áàãø, ñóäëàà÷äûí õóâüä ýíý íü áîëîìæã¿é ó÷èð èõýýõýí ìàðãààí äýãäýýãýýä áàéíà.
ªíººäºð Ìîíãîëä õýâëýãäýæ áàéãàà ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë¿¿äèéí íýãäñýí ìýäýýëëèéí ñàí àëãà. Òèéìýýñ ÌÓÈÑ-èéí ñóäëàà÷äûí á¿òýýëýý õýâë¿¿ëæ áàéãàà äîòîîäûí ýðäýì øèíæèëãýýíèé ñýòã¿¿ëèéí ÷àíñàà, ýøëýãäñýí áàéäàë çýðãèéã òîäîðõîéëîõ áîëîìæ îäîîãîîð áàéõã¿é áàéíà. ÌÓÈÑ-èéí õýìæýýíä øèíæëýõ óõààíû 17 ÷èãëýëýýð ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ëèéí ðåäàêöèéí çºâëºë àæèëëàäãààñ 12 íü îëîí óëñûí International Standart Serial Number (ISSN) äóãààð àâ÷ýý. Áèîëîãè, áèîòåõíîëîãèéí ñóðãóóëèéí «Mongolian Journal of Biological Sciences» íü 10 æèë àíãëè õýëýýð òàñðàëòã¿é õýâëýãäýæ, Ìîíãîë óëñààñ Òîìñîí-Ðîéòåðñèéí Journal Citation Report (JCR)-ä á¿ðòãýëòýé öîðûí ãàíö
ñýòã¿¿ë àæýý. Èéìä ÌÓÈÑ-èéí óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ áóñàä ñýòã¿¿ëèéí ðåäàêöèéí çºâëºë¿¿äýä îëîí óëñûí äóãààð àâñíààð ñýòãýë õàíàõ áóñ, ÷àíàðòàé á¿òýýë¿¿ä õýâëýõ, îëîí óëñûí øèíæëýõ óõààíû ñ¿ëæýýíä õàìðàãäàõ òàëààð ñàíàà÷èëãàòàé àæèëëàõ øààðäëàãà òàâüæ áàéíà.
Ýøëýë
1 http://cssci.nju.edu.cn/ecssci.htm 2 eLIBRARY.ru
3 http://www.strf.ru/material.aspx?
C a t a l o g I d = 3 4 7 & d _ n o = 1 4 3 1 8 # . Ul3J7VNU6cI
4 http://www.polit.ru/article/2009/
12/10/index1/
5 http://q-uadrat.livejournal.com/
4768.html
6 ÌÓÈÑ-èéí 2012-2013 îíû
õè÷ýýëèéí æèëèéí òàéëàí. ÓÁ., 2013, 25 äàõü òàë.
ÝÐÄÝÌ ØÈÍÆÈËÃÝÝÍÈÉ ªÃ¯¯ËÝË
ÕÝÂ˯¯ËÝÕÝÄ ÁÀÐÈÌÒËÀÕ ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ
ÍÈÉÒËÝà ÑÒÀÍÄÀÐÒ, ØÀËÃÓÓÐ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯Ä
Ñ.Áàò÷èìýã.
ÌÕÌÑ-èéí KÒÕ-èéí òýíõìèéí ýðõëýã÷, äîêòîð, äýä ïðîô.
Ýðäýì øèíæèëãýýíèé çîõèîëûí áîãèíî õýìæýýíèé õàìãèéí íèéòëýã áºãººä øèíæëýõ óõààíä ¿éë÷ëýõ ¿¿ðãýýðýý ò¿ãýýìýë õýëáýð íü ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýë þì. ªã¿¿ëýë íü ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé ÿìàð íýã ¿ð ä¿íã íýãòãýí ä¿ãíýæ, ä¿ãíýëò ºãñºí, øèíæëýõ óõààíû òîäîðõîé ìýäýýëëèéã àãóóëñàí áèåý äààñàí áè÷èë çîõèîë þì. Ñóäëàà÷ á¿õýí ñóäàëãààíû àæëûíõàà ÿâöàä ò¿¿íèé çàðèì ¿ð ä¿íãýýð ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýë áè÷èæ íèéòë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.
Îëîí óëñûí ñýòã¿¿ë¿¿ä áîëîí îëîí óëñûí ýðäýì øèíæèëãýýíèé õóðëóóäàä îðîëöîõ ÝØ-íèé ºã¿¿ëýë, íèéòëýë¿¿äýä òàâèãäàõ øààðäëàãóó-äûã ñóäëàí ñóäàëãààíû àæèëä òàâèãäàõ øààðäëàãóóäûã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëîâ.
Ñóäàëãààíû àæëûí àãóóëãàä òàâèãäàõ øààðäëàãà
• Ñóäàëãàà íü øèíæëýõ óõààíû øèíý ñàíààã äýâø¿¿ëñýí áàéõ
• Ñóäàëãàà, øèíæèëãýýíèé òîäîðõîé àðãà÷ëàëûã õýðýãëýñýí áàéõ
• Ñóäàëãàà íü òóðøèëò ñóäàëãààíä ñóóðèëñàí áàéõ
• Ñóäàëãààíû àæèë íü ººð áóñàä ÝØ-íèé ñýòã¿¿ë¿¿äýä íèéòëýãäýýã¿é áàéõ
• Ñóäàëãààíû àæèëä òàâèãäàõ øààðäëàãûã áàðèìòàëñàí áàéõ
• Èëòãýëèéí õóðààíãóéã
õàâñàðãàñàí áàéõ
Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í áóþó ñóäàëãààíû ºã¿¿ëýë õýâë¿¿ëýõýä äàðààõ ñòàíäàðò, øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã ìºðäëºã áîëãîíî.
• ÃÀÐ×ÈÃ: Ãàð÷èã íü ñóäàëãààíû àæëûí òóõàé ãîë ñàíààã àãóóëñàí òîâ÷, òîäîðõîé, îíîâ÷òîé òîìú¸îëîãäñîí áàéõ ¸ñòîé.
• ÑÓÄËÀÀ×ÈÉÍ ÌÝÄÝÝËÝË: Ñóäàëãààíû àæèëä îðîëöñîí ñóäëàà÷äûí îâîã íýð áè÷èãäýíý.
• ÕÓÐÀÀÍÃÓÉ: Õóðààíãóé íü ñóäëàà÷äàä òóõàéí ñóäàëãààíû àæëûí òàëààðõ åðºíõèé îéëãîëòûã ºãºõ¿éö áàéõ áà òóõàéí ñóäëàà÷ûí ñóäàëãààíû àæèëòàé îéðîëöîî ýñýõèéã ø¿¿õ áîëîìæèéã îëãîõ.
• Ò¯ËÕ¯¯Ð ¯Ã: ªã¿¿ëëèéí öºì óòãûã èëýðõèéëæ ÷àäàõóéö öººí òîîíû íýð ¿ã áà õîëáîî ¿ã áàéíà.
• ÓÄÈÐÒÃÀË: Ýíýõ¿¿ õýñýãò ñóäàëãààíû àæëûí õ¿ðýý áîëîí áóñàä ñóäàëãààíû àæëóóäààñ àâñàí òóðøèëòûí ¿ð ä¿í, ººðèéí ñóäàëãààíû àæèëä àøèãëàãäàæ áóé èøëýë àâñàí ñóäàëãààíû àæëóóäûí òàëààð áîëîí îíîëûí îéëãîëòóóäûí òàëààð áè÷èõ. ̺í ò¿¿í÷ëýí ñóäàëãààíû àðãà, çîðèëãî, çîðèëò, õýðýãöýý øààðäëàãà, äýâø¿¿ëæ áóé àñóóäàë, òààìàãëàë äýâø¿¿ëæ ò¿¿íýý áàòàòãàõûí òóëä ÿìàð ñîðèë òóðøèëòûã ÿìàð àðãààð õýðõýí ã¿éöýòãýñýí, õý÷íýýí õýìæýýíèé ìàòåðèàë, ìýäýýëýë õóðèìòëóóëæ ÿìàð àðãààð áîëîâñðóóëàëò õèéñýí çýðãèéã äóðäàíà.
îíîë àðãà ç¿éí ÿíç á¿ðèéí & Author, C. C. (Year). Title
of article. Title of Journal, xx, xxx-xxx.
Íýã çîõèîë÷
Williams, J. H. (2008). Employee engagement: Improving participation in safety. Professional Safety, 53(12), 40-45.
2 áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø çîõèîë÷òîé
Keller, T. E., Cusick, G. R., & Courtney, M. E. (2007). Approaching the transition to adulthood: Distinctive profiles of adolescents aging out of the child welfare system. Social Services Review, 81, 453-484. 8 áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø
Wolchik, S. A., West, S. G., Sandler, I. N., Tein, J.-Y., Coatsworth, D., Lengua, L.,...Griffin, W. A. (2000). An experimental evaluation of theory-based mother and mother-child programs for children of divorce. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 843-856.
Ñóäàëãààíû àæèë áóþó ýðäýì øèíæèëãýýíèé ºã¿¿ëýë íü äîîðõ ôîðìàòààð áè÷èãäñýí áàéíà.
Öààñíû õýìæýý À4 (210ììõ297ìì), õóóäàñíû òîî çàðèì òîõèîëäîëä õÿçãààðëàãäàõ
Öààñíû õ¿ðýý Á¿õ òàëààñ 25ìì (äýýä, äîîä, áàðóóí, ç¿¿í)
Ôîíò Times Roman, Arial ýñâýë Courier, ¿ñýãíèé õýìæýý 12-pt. Òåêñòèéã õî¸ð áàãàíà áîëãîí áàéðëóóëàõ
̺ð õîîðîíäûí çàé
2 sp
Òåêñò çýðýãö¿¿ëýõ
Áàðóóí ç¿¿í òàëäàà òýãøëýõ (Justify)
Äîãîë ìºð 5—7 õîîñîí òýìäýãòèéí çàéí (spaces)
Õóóäàñíû
äóãààðëàëò Õóóäàñíû äóãààðëàëòûã õóóäàñ áîëãîíû äîð, òºâä íü áàéðëóóëàõ
Ãàð÷èã Ãàð÷èã áîëîí ñóäëàà÷ûí ìýäýýëëèéã ýõíèé õóóäñàíä áàéðëóóëíà.
Ãàð÷èã íü òîì ¿ñãýýð áè÷èãäýõ áºãººä, ìºðèéí òºâä áàéðëàíà.
Ò¿¿íèé äîîð ñóäëàà÷ûí íýð áîëîí ñóðãóóëèéí íýðèéã áàéðëóóëíà.
¯íäñýí áîëîí äýä
á¿ëýã ãàð÷èã ¯íäñýí á¿ëãèéí íýð¿¿ä õóóäàñíû òºâä áàéðëàõ áºãººä òîì ¿ñãýýð áè÷èãäýíý. Äýä á¿ëãèéí ãàð÷èã íü õóóäàñíû ç¿¿í òàëä áàéðëàõ áºãººä òîì ýñâýë æèæèã ¿ñãýýð áè÷èãäýõ áîëîìæòîé
Ä¿ðñëýë (Õ¿ñíýãò, ãðàôèê, çóðàã)
Ä¿ðñëýëèéí íýðèéã õóóäàñíû òºâä, äîîð íü áàéðëóóëàõ. Õýâòýý (italic) õýëáýðýýð áè÷èõ. Äóãààðëàëò ºãºõ áà äóãààðëàëòûã á¿ëãèéí äóãààðààð ýõë¿¿ëýí ä¿ðñëýëèéí äóãààðààð õîëáîí íýðèéã áè÷èõ. Æèøýý íü:
Îëîí óëñûí PEER-REVIEW PEER-Review õèéõ ¿éë àæèëëàãààíû äàðààëàë
Arts & Humanities Citation Index -1735 · Language and education
· Science & education
· English language & linguistics · Religious humanism ...
Business collection – 227 · Accounting review
· Academy of management journal · Public administration and
development ...
Cc /e ngi ne e ri ng, c ompu t ing & technology – 1388
· ACM transactions on software engineering and methodology · Human-computer interaction · IBM journal of research and
development
ÁÀÃØÈÉÍ ÕªÃÆÈË: ÎÞÓÒÍÛ ÌÝÄËÝÃ,
ÓÐ ×ÀÄÂÀÐÛà ¯ÍÝËÝÕ ÀÑÓÓÄÀË
À.Àìàðæàðãàë
, Áèçíåñèéí ñóðãóóëèéí çàõèðàë, äîêòîð
Îðøèë:
Ýíýõ¿¿ ýññýã áè÷èã÷ ìèíèé áèå àíõëàí Ñîðîñûí Ñàíãèéí Øóãàìààð “Áàãøèéí Õºãæèë: Îþóòíûã ¿íýëýõ óð ÷àäâàðûí òàëààð” 21 õîíîãèéí ñóðãàëòàä Òóðêèéí Èñòàíáóë õîòíîî 2012 îíû çóí î÷èæ áàéõäàà “Áèäýíä îþóòàí ¿íýëýõèéã çààíà ãýæ èíãýæ èõ çàðäàë ÷èðýãäýë áîëîõ ÷ ãýæ äýý” õýìýýí õàëàãëàí áîäîæ áàéñàí òýð ¿åý äóðñàæ áàéíà. Ìºí ¿¿ð øºíèéí 5 öàãò ÿã ýíý ñýäâýýðýý ñóðãóóëèéíõàà ñýòã¿¿ëä ºã¿¿ëýõ òàâèõ ãýýä ñóóæ áàéãààã áîäîõîîð ìàãàäã¿é òýðõ¿¿ çóíû ñóðãàëòààñ áè áàãø ãýäýã óòãààðàà õºãæèæ äýý ãýõ áîäîë ìºí òºðæ áàéíà. Òýðõ¿¿ ñóðãàëòûí õàìãèéí ÷óõàë ç¿éë íü áàãø õýðõýí õºãæäºã, îþóòàí õýðõýí ñóðàëöäàã òàëààð áàãø ÿìàð òºñººëºëòýé áàéäàã âý? Ýíýõ¿¿ òºñººëºë, èòãýë ¿íýìøèë áàãøèéí óð ÷àäâàðààñ õýðõýí õàìààð÷ õóâèð÷ ººð÷ëºãääºã òàëààð áóñàä îðíû áàãø, ïðîôåññîðóóäûí æèøýýí àâ÷ ¿çýí ÿðèëöàæ áàéñàí ÿâäàë þì. Á¿õ áàãø íàð îþóòíàà ä¿ãíýäýã, ä¿í òàâüäàã. Ãýõäýý ýíýõ¿¿ îþóòíûã ¿íýëæ ä¿ãíýõ ïðîöåññûã äàõèí íÿãòàëæ ¿çâýë áèäýíä ººðñ人ñºº àñóóõ îëîí àñóóëò ãàð÷ èðäýã. Òóõàéëáàë, áèä îþóòíû ÿã þóã íü ¿íýëýýä áàéíà âý? Ìýäëýãèéã íü ãýæ õàðèóëæ áîëîõ õýäèé ÷ òýãâýë ìýäëýã ãýæ þó þì áý? Òà ìýäëýãèéã ººðºº ÿàæ õýìæäýã âý? Ìýäëýã ýçýìøèõ ¿éë ÿâö áàãø îþóòíû ýðãýõ õîëáîîíä ÿìàð ÷èãëýëýýð óðñäàã ãýæ òà èòãýäýã âý? Ìýäëýãèéã îëîí ò¿âøèíä ýçýìøèæ áîëîõ óó ãýõ ìýò. ¯¿íä õýðõýí õàðèóëàõààñ òà áèäíèé áàãøëàõ óð ÷àäâàð, òóðøëàãà, çààõ
àðãûí ÷àíñàà õàðàãääàã ãýæ õýëæ áîëíî.
Ýíýõ¿¿ ºã¿¿ëëèéí õ¿ðýýíä áè äàðààõ 3 ¿íäñýí àñóóëòûã äèñêóññ õèéõèéã çîðüëîî. ¯¿íä:
1. Îþóòíóóä áèäíèé çààñàí ìýäëýãèéã õýð õýìæýýíä ýçýìøäýã âý?
2. Ýíýõ¿¿ ýçýìøñýí ìýäëýãèéã áèä õýðõýí õýìæäýã âý?
3. Áàãøèéí îþóòíûã ¿íýëýõ ¿éë ÿâö ººðºº òîãòñîí ïðîöåäóðûí øèíæòýé ¿éëäýë ¿¿ ýñâýë áàãøèéí õºãæ뺺ñ õàìààðààä ¿ðãýëæ ººð÷ëºãäºæ õºãæèæ ÿâäàã ¿éë ÿâö óó ãýäýã ãóðâàí àñóóäëûã õýëýëöýõèéã çîðüëîî. Îþóòíóóä áèäíèé çààñàí ìýäëýãèéã
õýð õýìæýýíä ýçýìøäýã âý? Ìýäëýãèéã ýçýìøèõ àñóóäëûã ÿðèõûí ºìíº ìýäëýã ãýæ þó âý ãýäãèéã ýõëýýä òîäîðõîéëú¸. Ìýäëýã ãýäýã íü àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí òàëààðõ òîäîðõîé îéëãîëò áºãººä øààðäëàãà ãàðñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íèéãýý àøèãëàõ óð ÷àäâàð ãýæ áàðóóíû ñóäëàà÷èä òîäîðõîéëäîã. ßëàíãóÿà áàðóóíû óðñãàëûí ãîë ôîêóñ íü òóõàéí îéëãîëò, êîíöåïöûã õýðýãòýé íºõöºëä íü õ¿í òºðºëõòºí ººðèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõèéí òóëä àøèãëàõ óð ÷àäâàðûã ìýäëýãèéí ñàëøã¿é íýã õýñýã áîëãîí àâ÷ ¿çäýãèéã ýíä äóðüäàõ õýðýãòýé. Òóõàéëáàë, àëäàðò Ýíøòåéíèé ýíåðãèéí òîìü¸îã õýä¿¿ëýý àâ÷ ¿çýå. , ¿¿íä E íü ýíåðãè, m- òóõàéí áèåòèéí ìàññ, ñ-íü ãýðëèéí õóðä.
áºãººä õàðèí öºìèéí óðâàëûí ïðîöåññûã ýíýõ¿¿ òýãøèòãýëèéí òóñëàìæòàé òàéëáàðëàæ, ìºí öºìèéí óðâàëààñ ÿëãàðàõ òýðõ¿¿ äóëààíûã õ¿í òºðºëõòºí öàõèëãààíû ýõ ¿¿ñâýðèéã õàíãàõ íýãýí õýðýãñýë áîëãîæ áîëîõ þì ãýæ áîäîîä òýð á¿¿ õýë àòîìûí öàõèëãààí ñòàíöûã á¿òýýí áàéãóóëæ àðä èðãýäèéí ñàéí ñàéõíû òºëºº öàõèëãààí äóëààí ¿éëäâýðëýñýí íºõöºëä íü ýíýõ¿¿ òîìü¸îíû “èä øèäèéã” õ¿í òºðºëõòºí ¿çñýí. Ýíý óòãààðàà àøèãëàæ ÷àääàãã¿é òà áèäíèé ìýäëýã ãýæ íýðëýýä çàíøñàí òýäãýýð “õèé õîîñîí îéëãîëòóóäûã” áèä
ÌÝÄËÝÃ- ÑÀÍÀÕ Îéëãîëò- /þìñ ¿çýãäëèéã/ òàéëáàðëàõ, òîäîðõîéëîõ
ÕÝÐÝÃËÝÕ ÓÐ ×ÀÄÂÀÐ Ä¯Í ØÈÍÆÈËÃÝÝ ÕÈÉÕ
¯ÍÝËÝÕ Á¯ÒÝÝÕ
Ìîíãîë÷èëáîë:
Ýíýõ¿¿ Òàêñîíîìèéí õ¿ðýýíä òà áèä îþóòíóóäûíõàà ñóðàëöàõ ïðîöåññûã ¿å øàò÷èëæ àâ÷ ¿çýæ áîëîõ áºãººä îþóòàí òóõàéí ñýäâèéã ÿã àëü ò¿âøèíä ýçýìøèæ áàéíà âý ãýäãèéã áèä “øàëãàõ” çàìààð òîäðóóëàõ áîëîìæòîé þì. Èíãýýä áèä äýýðõ ¿å øàòûã íàðèéâ÷ëàí àâ÷ ¿çüå.
Ñàíàõ: Ýõíèé ¿å øàòàíä îþóòàí ìýäëýãèéã ñàíàõ îéäîî áàéðëóóëàõ ¿å øàò þì. Òóõàéí çààãäñàí ñýäâèéí äàãóó îþóòàí óðò õóãàöààíû ñàíàõ îéä ìýäëýãèéã áàéðøóóëàõ ¿éë ÿâö áºãººä ýíý ¿å øàòàíä îþóòàí òóõàéí ñýäâèéã áóñàä îéëãîëòîîñ ÿëãàæ òàíèõ, ýñâýë áóñàäòàé õàðüöóóëàõ, áóñàä îéëãîëòóóä äóíäààñ ººðèéí ñàíàìæèíä òóëãóóðëàí ÿëãàõ ÷àäâàðòàé áîëñîí áàéäàã. Èéìä
îþóòíû òàðõè ðóó ÷èõýõýýñýý ºìíº ìýäëýã ãýäýã àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí òàëààð ëîãèê ãàðãàëãàà, ìºí ýíýõ¿¿ ãàðãàëãààí äýýð ¿íäýñëýýä õ¿í ººðòºº òóëãàð÷ áóé àñóóäëûã øèéäâýðëýõ óð ÷àäâàðûí öîãö þì ãýäãèéã äàõèí íýã ñàíàõ íü ç¿éòýé áîëîâ óó.
Îð÷èí ¿åèéí ñóðãàíû óõààíä íèëýýä áàéð ñóóðèéã ýçëýõ òàêñàíîìè áîë Áë¿¿ìèéí Òàêñàíîìè þì. Ýíýõ¿¿ Òàêñàíîìè íü õ¿íèé ñóðàëöàõ ¿éë ÿâöûã ìàø ºãºí õ¿ðýýíä ìºí áàéæ áîëîõ ã¿íçãèé ò¿âøèíä õàðóóëñàí çàãâàðóóäûí íýã ãýæ õýëæ áîëíî.
(ñóðàëöàã÷, ñóäëàà÷) ìàíàé óëñûí ìàõíû áîðëóóëàëò, ¿íèéí õàìààðëûí òýãøèòãýëèéã òîäîðõîéëîõûí òóëä ÿã îäîî íàäàä øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë áàéãàà ýñýõ, áàéõã¿é áîë õààíààñ ìýäýýëëýý îëæ àâàõ, ÿìàð çàãâàðààð ¿íýëýõ, åðººñºº òóõàéí ï¿¿ñèéí õóâüä ýðýëòèéí òýãøèòãýëèéã áîäîæ îëíî ãýæ áàéíà óó, ¿ã¿é þó ãýõ ìýò îëîí àñóóëòàíä ººðèéí ç¿ãýýñ ¿íýëãýýã õèéæ äèñêóññ õèéõ ÷àäâàðòàé áîëíî ãýñýí ¿ã þì.
Á¿òýýõ: Ýíý ¿å øàòàíä îþóòàí ìýäëýãèéí íýãæ, ýëåìåíò¿¿äèéã “ºðæ” øèíý á¿õëèéã áèé áîëãîõ ÷àäâàðòàé áîëíî ãýñýí ¿ã þì. ¯¿íèé òóëä ç¿ãýýð íýã ÿìàð íýãýí á¿õëèéã á¿òýýõ áèø ìàíàé íèéãìèéí õýðýãöýý, àñóóäàë íü þó áîëîõûã ìýäýõ, ýíýõ¿¿ á¿õëèéã á¿òýýæ ÷àäâàë áèäíèé àñóóäàë, õýðýãöýý ÿìàð ò¿âøèíä õàíãàãäàõûã, åð íü íàäàä áàéãàà ìýäëýãèéí íýãæ¿¿ä ìèíèé çîðüæ áàéãàà á¿õëèéã á¿òýýõýä õ¿ðýëöýõ ¿¿ ãýõ ìýòèéí øèíæèëãýýã õèéõ ÷àäâàðòàé áîëíî. ¯¿í äýýðýý òóëãóóðëàí á¿õëýý á¿òýýõ òºëºâëºãººã çîõèîõ, àñóóäëàà øèéäâýðëýõýýð ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ óð ÷àäâàðòàé
áàéíà ãýñýí ¿ã þì. Áèäíèé àâñàí æèøýýíèé õóâüä, ªºðèéí õ¿ðýýíä îäîî áàéãàà ìýäëýãèéí íýãæ¿¿äèéã øèíýýð ýðýìáýëýõ, ººð õýëáýðýýð óãñðàõ ãýõ ìýò çàìààð îþóòàí ìàíàé æèøýýí äýýð ìàõíû ýðýëò, ¿íèéí õàìààðëûí òýãøèòãýëèéã çîõèîæ ýíý òýãønòãýë íü áîäèò áàéäëûã õýðõýí òààìàãëàæ á à é ã à à , Ç Ã í º º ö è é í ì à õ í û íèéë¿¿ëýëòèéã íýìýãä¿¿ëýõ íü ýäèéí çàñàãò ÿã ÿìàð ¿ð íºëºº àâ÷èðàõ ãýõ ìýò áîäèò àñóóäàëä øèíæëýõ óõààíû ¿ í ä ý ñ ë ý ë ò ý é õ à ð è ó ë ò û ã º ã º õ ÷àäâàðòàé áàéíà ãýñýí ¿ã þì.
Èíãýýä áèä îþóòàí áèäíèé çààæ áóé ìýäëýãèéã õýð õýìæýýíä ýçýìøäýã áîëîõ õýäèé õýìæýýíä ã¿íçãèé ýçýìøèõ áîëîìæòîé òàëààð ÿðèëöëàà. Îäîî äàðààãèéí àñóóäàë áîëîõ îþóòíû ýçýìøñýí ýíý ìýäëýãèéã áèä õýðõýí õýìæäýã òàëààð àâ÷ ¿çüå.. ¯¿íèé òóëä äàðààõ õ¿ñíýãòèéã õàðúÿ. Ñóäëàà÷ Âèëñîí èõ, äýýä ñóðãóóëèéí áàãø íàð îþóòíû ìýäëýãèéã ¿íýëýõ àðãà áàðèë, õàíäëàãàä àæèãëàëò ä¿ãíýëò õèéæ ïðîôåññîðóóäûí ìýäëýãèéã ¿íýëýõ ¿éë ÿâöàä îðîëöîõ îðîëöîî, ¿¿ðãèéã äàðààõ áàéäëààð àíãèëæýý.
Îþóòíû ìýäëýãèéã ¿íýëýõýä áàãøèéí îðîëöîî (Earl, 2003)
Áàãøèéí ¯¿ðýã Çîðèëãî
Áàãø îþóòíû ñóðàëöàõ ¿éë ÿâöàä
çºâëºã÷èéí ¿¿ðýãòýé îðîëöîõ Îþóòàí á¿ðò áàãø ¿íýëãýýã òàíèëöóóëæ ñóðàõ ¿éë ÿâöàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ Áàãø õºòº÷èéí ¿¿ðýãòýé îðîëöîõ Äèàãíîç õèéõ ìýäýýëëèéã öóãëóóëæ
óëìààð öààøèä îþóòíûã õ¿ðýõ çîðèëãîäîî õ¿ðýõýä íü õºòëºõ
Áàãø íÿãòëàí áîäîã÷èéí ¿¿ðãýýð
îðîëöîõ Îþóòíû ºñºëò, àìæèëòûã á¿ðòãýæ õýìæèõ Áàãø ìýäýýëýã÷èéí ¿¿ðãýýð îðîëöîõ Îþóòàí, ýöýã ýõ ýñâýë ñóðãóóëèéí
çàõèðãààíä òóõàéí îþóòíû ñóðëàãûí àìæèëòûã èëòãýõ
Òýãâýë ìºí îþóòíû ¿íýëãýýã Assessment of Learning/
2. Ñóðàõûí òóëä ¿íýëýõ /Assessment for Learning/
3. ¯íýëýõ íü ººðºº ñóðàõ ¿éë ÿâö / Assessment as Learning/ ãýñýí ãóðâàí ÿëãààòàé áîëîâ÷ ñîíèðõîëòîé ÷èã õàíäëàãóóäûã ãàðãàæ èðñýí áàéíà.
Ñóðàëöàõ ¿éë ÿâöûã ä¿ãíýõ íü /Assessment of Learning/
` Õàìãèéí óëàìæèëàëò àðãà áóþó /Assessment for Learning/
íºõöºëä õè÷ýýëèéí òºëºâëºëòºíä /Assessment as Learning/
ñóðàëöóóëäàã áîëãîõ, áèå äààñàí ñóðãàëò ð¿¿ õºòëºõ ÷èã õàíäëàãà ò¿ðýí ãàð÷ èðæ áàéãààã áèä õàà ñàéã¿é õàðæ áîëíî. Ãýõäýý ÿàæ áèä ò¿¿íä õ¿ðýõ âý? ìàãàäã¿é áèä Áë¿¿ìèéí Òàêñàíîìèéí øàòëàëààð õàðàõàä íèëýýä ºíäºð ýðýìáèéí ñóðãàëòûí ñýäâèéã îþóòàíä
Îþóòíûã ¿íýëýõ
õàíäëàãà Çîðèëãî õàðüöóóëàëò ¯íýëãýýíèé ¿íýëýã÷ Ãîë
Ñóðñíûã ¿íýëýõ
/îþóòíû/ ìýäëýãèéã ¿íýëæ ä¿ãíýõ, àíãèëæ çýðýãëýõ,
àêàäåìèê êðåäåíøèàë îëãîõ ã.ì
Áóñàä îþóòíû ã¿éöýòãýëòýé
õàðüöóóëàõ Áàãø
Ñóðàõûí òóëä ¿íýëýõ
Áàãø õè÷ýýëýý õýðõýí çààõ øèéäâýð ãàðãàõàä äýìæëýã
¿ç¿¿ëýõ
Ãàäààä ñòàíäàðò, ýñâýë
õ¿ëýýëòýíä íèéöýõ Áàãø
¯íýëýõ íü ººðºº ñóðàõ ¿éë ÿâö
ªºðºº ººðèé㺺 õÿíàõ, ººðèé㺺 òàñðàëòã¿é
ñàéæðóóëàõ
Õóâü õ¿íèé çîðèëãî, áîëîí ãàäààä ñòàíäàðò
íèéöýõ Îþóòàí “çàäãàé” ñýòã¿¿ëýõýýð òàâüæ ºãâºë ìàãàäã¿é áèäíèé ëåêöýýðýý “õýð÷èæ” ºãäºã ìýäëýãèéí ýëåìåíò¿¿äèéã îþóòàí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ øààðäëàãûíõàà õ¿ðýýíä ººðºº ëîãèêèéí õóâüä ò¿âýãã¿é îëæ õàðàõ ìàãàäëàëòàé ÷ áàéæ ìýäýõ þì.
Äýýðõ ãóðâàí õàíäëàãûí õàðüöóóëàëò (Earl Lorna, 2003)
Áèä ºíººäºð äýýðõ ãóðâàí ¿íýëãýýíèé àðãûã íýãèéã íü íºãººòýé ýñðýãö¿¿ëæ, áóñäûã íü á¿ð ¿ã¿éñãýõ ìýòýýð ¿íýëãýýíèé óëàìæëàëò àðãààðàà õàíäàæ áîëîõã¿é þì. Ìàãàäã¿é ýíýõ¿¿ õàíäëàãà òóñ á¿ðäýý áèäíèé ºäºð òóòàì îþóòàíòàé õàðüöàõ ¿éë ÿâöàä òîäîðõîé õ¿ðýýíä èëýð÷ áàéäàã íü ãàðöààã¿é þì. Áèä èõ ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð ãýäýã óòãààðàà òóõàéí ¿íýëãýýíèé ¿íäñýí çàãâàðûã äýýðõ ãóðâàí çàãâàðò îðóóëæ õàðæ ÷àäñàíààðàà îþóòàíä õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýýã èë¿¿ áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, îþóòíû ñóð÷ ìýäëýã ýçýìøèõ ÿâöûã èë¿¿ õºõ¿¿ëýí äýìæèõ áèäíèé ýí òýðã¿¿íèé çîðèëãîäîî àëü àëü ¿íýëãýýíèé àðãûã àøèãëàõ íü ñóðãàëòûí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõàä äýì áîëíî ãýæ ¿çýæ áàéãàà èëýðõèéëýýä õî¸ðäóãààð àñóóäëûí õ¿ðýýãýý ¿¿ãýýð õÿçãààðëàÿ. Èíãýýä áèäíèé ñ¿¿ëèéí àñóóäàë áîëîõ Áàãøèéí îþóòíûã ¿íýëýõ ¿éë ÿâö ººðºº òîãòñîí ïðîöåäóðûí øèíæòýé ¿éëäýë ¿¿ ýñâýë áàãøèéí ººðèéíõ íü
õºãæ뺺ñ õàìààðààä ¿ðãýëæ ººð÷ëºãäºæ õºãæèæ ÿâäàã ¿éë ÿâö óó ãýäýã ãóðàâ äàõü àñóóäàëäàà îðî¸.
Áàãøëàõ Óð ÷àäâàðûí Õºãæëèéí Çàãâàð (Kugel, 1993)
Êóãåë ¿íäñýíäýý áàãøëàõ óð ÷àäâàðûí õºãæëèéí õî¸ð ¿å øàòàíä õóâààí àâ÷ ¿çñýí áàéíà. ¯¿íä:
1. (Õè÷ýýëèéí ñýäâèéã) çààõàä òºâëºðºõ
(Õè÷ýýëèéí ñýäâèéã) çààõàä òºâëºðºõ ¿å øàòíû õóâüä:
(Îþóòíû) ñóðàëöàõàä òºâëºðºõ:
Ýíýõ¿¿ ¿å øàòààñ õàðâàë áàãø íü ìýäýýëýë äàìæóóëàã÷èéí ýêñïåðòýýñ, ýñâýë ìýäýýëëèéí äàìæóóëàã÷èéí “äàñãàëæóóëàã÷” áîëîõ õ¿ðòëýý ººðºº ñóðàëöàõ ïðîöåññò ñóðàëöàæ áàéäàã áàéíà. Ýíýõ¿¿ õàíäëàãà äýýð ¿íäýñëýýä áàãøèéí óð ÷àäâàð, îþóòíû ñóðàëöàõ
Ä¿ãíýëò:
Ìýäëýã ãýäýã çºâõºí ñóðàëöàæ áàéæ áîëãîäîã öîð ãàíö áàðàà áèëýý. Ýíýõ¿¿ ìýäëýã îëãîõ ¿éë ÿâöûã áàãø íà𠺺ðñäèéí áîäèò òóðøëàãà äýýð, îþóòàí á¿ðèéí ñóðàëöàõ ¿éë ÿâö äýýð õèéñýí àæèãëàëòààñàà ìºí õàìòðàí ç¿òãýã÷ áàãø íàðààñàà ñóðàëöäàã. Õýäèéãýýð áàãø íàð àíõ çààõ àðãûã ñàéí ìýääýãã¿é ÷ õàìãèéí õóðäàí, õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé ñóðàëöàã÷ íü ïðîôåññîðóóä ººðñ人 áàéäàã. Áàãø ñýäýâ ð¿¿ãýý ã¿í íýâòðýõ òóòàì îþóòíû ñóðàëöàõ õàíäëàãà, îþóòíû ñóðàõ ñòðàòåãèéã ìýäýð÷ ýõýëäýã íü íóóö áèø áèëýý. Ýíý óòãààðàà Êóãåëèéí çàãâàð áîëîõ áàãø ýõëýýä ñýäâýý ýçýìøýýä äàðàà íü îþóòàíäàà õýðõýí õ¿ðãýõ àðãàà ººðèéí àðãààð õàéæ ýõýëäýã. Ãýõäýý òýä òàñðàëòã¿éãýýð õàéäàã áºãººä ìºí òàñðàëòã¿é ñóðàëöàæ áàéäàã. Èéìä áàãøèéí óð ÷àäâàðûí õºãæèë òàñðàëòã¿é áºãººä ¿¿íòýé óÿëäààä îþóòíûã ¿íýëýõ ¿éë ÿâö ÷ ìºí òàñðàëòã¿é ñàéæðàõ íü ãàðöààã¿é þì.
Àøèãëàñàí íîì:
1. À.Àìàðæàðãàë, Ëåêöèéí Õóðààíãóé, ÕÈÑ, 2012
2. Earl, Lorna., Assessment of Learning, for Learning, and as Learning, Chaptre 3,
3. Assessment as Learning: Using classroom Assessment to Maximize Student Learning. Thousand Oaks, CA, Corwin Press, 2003
4. Kugel, Peter., “How Professors Develop as Teachers”, Studies in Higher Education, Volume 18, No.3, 1998
Àëèâàà èõ, äýýä ñóðãóóëü òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëòûã àìæèëòòàé ÿâóóëàõûí òóëä îþóòàí, áàãø, ñóðãàëòûí àëáà, ñàíõ¿¿ãèéí àëáà çýðýã á¿õ íýãæ¿¿äýý õîëáîñîí íýãäñýí ñèñòåìòýé, ò¿¿íèéãýý áàéíãà óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîäîã áàéõ íü õàìãèéí íààä çàõûí øààðäëàãà þì. Ýíý íü îþóòàí ººðò õýðýãòýé ìýäýýëëýý öàã òóõàéä íü, ººðòºº ÿìàð ÷ òºâºãã¿éãýýð ìºí õýíèé ÷ àæèëä ñààä áîëîëã¿éãýýð îëæ ìýäýõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëäýã.
Õ¿ì¿¿íëýãèéí Óõààíû Èõ Ñóðãóóëèéí õóâüä unimis.mn ñ¿ëæýýã àøèãëàí îþóòíóóä ä¿íãèéí áîëîí òºëáºðèéí òàëààðõ ìýäýýëëýý õàðäàã, áàãøäàà, àíãèéíõàíäàà èìýéë èëãýýæ áîëäîã çýðýã õýä õýäýí äàâóó òàëòàé. Áàãø íàðûí õóâüä çàõèðãààíààñ èëãýýñýí ìýäýý ìýäýýëëèéã õàðàõ, óëèðëûí ýöñèéí ä¿íã îðóóëàõ, õè÷ýýëèéí õóâààðèà õàðàõ, îþóòíóóäàä ìýäýýëýë ÿâóóëàõ çýðýãò àøèãëàãäàæ áàéãàà áà ýíý íü îþóòíû ä¿íã áàãø íàð ãàðààð áè÷èæ ºãäºã, ãàðààð áè÷ñýí ä¿íãèéí õóóäàñ òîäîðõîéã¿é øàëòãààíààð àëãà áîëäîã ìºí òºãñºã÷äèéí äèïëîìûã ãàðààð øèâæ õýâëýäýã áàéñàí ñàÿõíû ¿åòýé õàðüöóóëàõàä ìàø òîì äýâøèë áèëýý. Ãýõäýý unimis.mn äýýð áàéãàà ìýäýý, ìýäýýëýë áàéíãà øèíý÷ëýãääýãã¿éãýýñ ºíººäºð áóþó 2013 îíû 11-ð ñàðä 2010-2011 îíû õè÷ýýëèéí æèëä èëãýýñýí çàð e-office-í í¿¿ðýí äýýðõ “Øóóðõàé çàð” õýñýãò áàéðøñààð áàéãààã õàðæ áîëíî.
Ìèíèé áèå ÀÍÓ-ä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëñýí
ÒÅÕÍÎËÎÃÈÄ ÑÓÓÐÈËÑÀÍ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ
ÝÍÃÈÉÍ À× ÕÎËÁÎÃÄÎË
(ÀÍÓ, Èíäèàíàãèéí Èõ Ñóðãóóëèéí æèøýýí äýýð)
Ý.Óíäðàà
, ÀÈÁÕÑÒ-èéí, áàãø
òóðøëàãààðàà äýýã¿¿ðò îðäîã Èíäèàíàãèéí Èõ Ñóðãóóëüä áàãø ñîëèëöîîíû õºòºëáºðººð íýã æèë ñóðàëöàõäàà çºâõºí îþóòíû í¿äýýð áèø òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëò ÿâóóëàõ, ñîíãîõ ñèñòåìä øèëæèõ òàëààð áàãàã¿é õóãàöààíä ÿðèãäàæ áàéãàà ñóðãóóëüä àæèëëàäàã áàãøèéí õóâèàð òóñ ñóðãóóëèéí ñèñòåìèéí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé, ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, õýðõýí àæèëëàäàã òàëààð, òýð äóíäàà îþóòíóóä àëèâàà àñóóäëààð ñóðãóóëèéí áàãø áîëîí áóñàä àëáàí òóøààëòàíòàé áèå÷ëýí óóëçàõ øààðäëàãûã áàãàñãàõàä óã ñèñòåì ÿìàð ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã áîëîõûã àæèãëàñàí òóðøëàãààñàà õóâààëöàõûã õ¿ñëýý.
òîõèðóóëãàòàéãààð õèéñýí áàéõ áà, óëèðëûí ÿâöàä òóõàéí îþóòíû ¿ç¿¿ëýëò á¿ðèéã ä¿ãíýñýí áàéäëûã áàãø áàéíãà îðóóëàõ áà îþóòàí óëèðëûí àëü ÷ ¿åä ººðèéí ÿâö, àìæèëòàà õÿíàõ áîëîìæòîé. ̺í ä¿íã áàãø ë îðóóëàõ áà ÿìàð ÷ õºíäëºíãèéí íýãæýýñ ä¿í îðóóëàõ áîëîìæã¿é. Íýãýíò îðóóëñàí ä¿íã “äàõèí øàëãàëò”-ûí ä¿í õýëáýðýý𠺺ð÷ëºõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é áà òóõàéí ä¿í áàãøèéí ººðèéí õóóäñàíä áàéíãà õäãàëàãäàíà, îþóòíû äèïëîì äýýð ÷ òýð õýâýýð áè÷èãäýíý. Ýíý íü áàãøèéí îðîëöîîòîéãîîð áîëîí îðîëöîîã¿éãýýð ä¿í ººð÷ëºãäºõ ìàãàäëàë, ¿ë èòãýëöëèéã ¿ã¿é áîëãîäîã.
̺í óã ñèñòåìä çºâõºí áàãøèéí îðóóëñàí òóñãàé êîä, íóóöëàëààð ä¿í õàäãàëàãäàíà, òóõàéí ä¿í íü õýäýí æèë áîëñîí ÷ áàãøèéí ìýäýýëëèéí ñàíä õàðàãäñàí õýâýýð áàéõ áà ä¿íä õýí ÷ ãàð õ¿ðýõ áîëîìæ áàéõã¿é. Áàãøààð áîëîí áàãøààñ õàìààðàëã¿éãýýð ä¿í çàñàãäàõ ãýñýí àñóóäàë áàéõã¿é áîëîõ íü ìàíàéõíû îéëãîäãîîð ä¿í çàñäàã, îþóòíû ä¿í òóõàéí ñåìåñòðò àâñàí ä¿í, òºãñºëòèéí äèïëîì äýýð áè÷èãäñýí ä¿í çºð¿¿òýé áàéäàã ãýñýí îéëîëòûã áàéõã¿é áîëãîäîã.
̺í ò¿¿í÷ëýí èõýíõ õè÷ýýëèéí õóâüä óëèðëûí ýöñèéí ä¿í òîîöîîëîõîä îíëàéíààð àâñàí øàëãàëò, áèå äààí ñóäëàõ àæëûí ã¿éöýòãýëèéí ä¿í èõýýõýí õóâèéã ýçëýõ òóë èõýíõ òîõèîëäîëä îþóòàí áàãøòàé ººðèéí áèåýýð óóëçàæ øàëãàëò ºãºõ, àñóóãäàõ õóâèëáàð áàéõã¿é ó÷èð áàãø íàðûí òàëààð ÿðèãääàã îþóòíûã ÿëãàâàðòàéãààð ä¿ãíýäýã ãýñýí ø¿¿ìæëýë ãàðäàãã¿é.
Òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëòûã ÿâóóëàõûí òóëä ñóðãóóëèéí äîòîîä ñ¿ëæýýíèé ïðîãðàììûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, á¿õ ñàëáàð íýãæ, õ¿í òóñ á¿ðèéã ñ¿ëæýýíä õîëáîõ, õîîðîíäîî
ÒÅÕÍÎËÎÃÈÄ ÑÓÓÐÈËÑÀÍ ÑÓÐÃÀËÒ
GOOGLE DRIVE
Ä.Äàãèéìàà, Á.Ò¿âøèíòºð,
ÑÌÒ-èéí òýíõèì
Ñóðãàëòàíä õýðýãëýäýã òîíîã òºõººðºìæ¿¿äèéí ÷àäàìæ ¿ëýìæ íýìýãäýí, õýðýãëýõýä óëàì ë õÿëáàð äºõºì áîëæýý. Îð÷èí öàãèéí àíãè òàíõèìä ÿíç á¿ðèéí òîíîã òºõººðºìæ øèíýýð àøèãëàãäàõ áîëëîî. Îéðûí íýã æèøýý ãýâýë, ÁÍÕÀÓ çàðèì èõ, äýýä ñóðãóóëèéí àíãè òàíõèìûí îð÷èíä øèéäâýðëýõ øàëãàëò, õóðàë çºâëºãººíèé ¿åýð ¿¿ðýí òåëåôîíû ñ¿ëæýýã õààäàã àæ. ¯¿íèéã õàðèí áàðóóíû îðíóóä õ¿íèé ýðõýíä á¿ä¿¿ëãýýð õàëäàæ áóé õýðýã ãýæ ¿çýí õóóëü áóñ ¿éëäýëä òîîöîæ áàéãàà þì. ßìàðòàà ÷ òåõíîëîãèéí ýíý øèéäýë øàëãàëò ø¿¿ëãèéí ¿åä ãàð óòàñ àøèãëàí õóóëàõ, ýñâýë ÷óõàë õóðàë çºâëºë㺺íèé ¿åä áóñäûí àíõààðëûã ãàð óòñààð ñàðíèóëàõ çýðýã ¿éëäëèéã òàñëàí çîãñîîæ ÷àäàõ íü äàìæèãã¿é.
Îð÷èí öàãèéí ñóðãàëòàä òåõíèê òîíîã òºõººðºì溺ñ èë¿¿òýé èíòåðíåòèéí ñ¿ëæýý, ïðîãðàì õàíãàìæèéã ò¿ëõ¿¿ àøèãëàæ áàéíà. Òóõàéëáàë, ñ¿ëæýýíèé îð÷èíä äóðûí íýã êîìïüþòåðèéí äýëãýöèéã, ò¿¿í äýýð àæèëëàæ áàéãàà ÿìàð íýã ïðîãðàìûã áóñàä á¿õ êîìïüþòåðò íýãýí çýðýã õàðóóëàõ, õ¿ñâýë òóõàéí êîìïüþòåðèéí óäèðäëàãûã ñ¿ëæýýíèé àëü ÷ õýðýãëýã÷ ãàðòàà àâ÷ áîëîõ áîëîìæîîð õàíãàäàã ïðîãðàì õàíãàìæèéã ºðãºí àøèãëàæ áàéíà. Èéì òºðëèéí ïðîãðàìä: BeAnyhwere, Mikogo, Glance, GoToMyPC, IBM Lotus Sametime, ìàíàéõíû ñàéí ìýäýõ Teamviewer çýðãèéã íýðëýæ áîëíî. Ýäãýýðèéã ñóðãàëòûí îð÷èíä àøèãëàõ íü äàðààõ äàâóó òàëóóäòàé þì. ¯¿íä: Àëü ÷ îþóòíû õèéæ áóé àæëûã áóñàä íü áàéðíààñàà õºäëºõã¿é ººðèéíõºº äýëãýöýýð õàðàõ. Æèøýý íü,
áàãø íèéòëýë çàñâàðëàæ áàéõûã îþóòíóóä õàðæ áàéõ, áàãø ñîíèíû ýõ áýëòãýæ áàéõûã íýã á¿ð÷ëýí õàðæ, çàðèì òîõèîëäîëä îþóòíóóä êîìïüþòåðýýñýý íýâòýð÷ îðîëöîæ áîëíî. Èíãýñíýýð îþóòíû îðîëöîî ñàéæèð÷, òýäíèéã õè÷ýýëèéí öàãò õè÷ýýëèéí áóñ ç¿éë õèéõ áîëîìæèéã õÿçãààðëàõ ãýõ ìýòèéã íýðëýæ áîëîõ þì.
ßìàð íýã ñóäàëãàà õèéæ áóé ýðäýìòýí áàãø íàð õèéãýýä îþóòàí ñóðàã÷èä ººðèéí ñóäàëæ áóé ñàëáàðûí øèíý ñýðãýã ìýäýýëëèéã öàã àëäàëã¿é, òîãòìîë àâ÷ áàéõ øààðäëàãàòàé áàéäàã. Èíãýõèéí òóëä áèä õ¿ññýí ìýäýýëëýý õàéæ Google-èéí õýäýí ñàÿ ¿ð ä¿íã íýã á¿ð÷ëýí øàëãàõ õýö¿¿, øàëãàõã¿é áàéõ õýö¿¿ áàéäàëä îðäîã. Òýãâýë äýëõèé íèéòèéã õàìàðñàí èíòåðíåò ñ¿ëæýýíä òàíû ñîíèðõîæ áóé ìýäýýëýë øèíýýð íýìýãäýí îðæ èðýõ á¿ðò öàõèì õàÿãààð òàíü òýð ìýäýýëýë èðæ áàéõ áîëîìæòîé áîëîîä áàéãàà þì. ªºðººð õýëáýë òà ìýäýýëëèéã áèø, ìýäýýëýë òàíûã ººðºº îëæ èðýõ íü. Ýíý òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã dasPing, ChangeDetection, Google Alerts çýðýã ýõ ñóðâàëæààñ àâ÷ áîëîõ þì. Òåõíîëîãèéí äýâøèë, áîëîìæóóäûí òóõàéä ýíý ìýòýýð äóðäâàë ÷àìã¿é óðò æàãñààëò ãàðíà. Õàðèí áèä òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëòûí íýã õýëáýðèéí òóõàé ºã¿¿ëýõ þì. Òåõíîëîãè, òýð äóíäàà ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí ñóðãàëòûí îð÷íûã áèä èíòåðíåòýä ñóóðèëñàí îð÷èí ãýæ îéëãîäîã. Èíãýõýýñ ÷ àðãàã¿é þì. Ýíý ñàëáàðûí õºãæëèéí ãîë çàíãèëàà ¿¿íä ë áàéíà.
ñàíã áèé áîëãîõîä òåõíèêèéí òàëààñ àñàð èõ õºðºí㺠øààðäàíà. Ýíý áîë ç¿ãýýð ë áàãòààìæ ñàéòàé õýäýí êîìüïþòåðèéã íýã ºðººíèé áóëàíä òàâèàä èíòåðíåòýä õîëáîîä áîë÷èõ ç¿éë îãòîîñ áèø. Ó÷èð íü èíòåðíåòýä ñóóðèëñàí, îëîí íèéòýä çîðèóëñàí àëèâàà ñàíä õýäýí õ¿í çýðýã õàíäàæ, õ¿ññýí ìýäýýëëýý ÿìàð ÷ ò¿âýãã¿é àâäàã áàéõ ãîë øààðäëàãà òàâèãäàíà. ¯¿íèé òóëä òýð îëîí õàíäàëòûã ñààäã¿é çîõèöóóëæ áàéõ õýò ºíäºð õóðäíû õîëáîëòûí òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä, òýð èõ ìýäýýëëèéã õàäãàëàõ ñàíàõ îé (HDD), òýð ñàíàõ îéí íàéäâàðòàé, õýâèéí àæèëëàãààã õàíãàõ òåõíîëîãèéí øèéäýë, õàìãààëëûí ñèñòåì, ìºí ýíý á¿õíèé õýâèéí àæèëëàãààã õàíãàæ ÷àäàõóéö õºðãºëòèéí ñèñòåì á¿õèé áàðèëãà áàéãóóëàìæ, çààë òàíõèì õýðýãòýé áîëíî. Ìýäýýæ èéì îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ íü õ¿ññýí õ¿íèé õèéõ àæèë áèø íü ýíäýýñ õàðàãäàíà. Ìàíàé óëñûí õóâüä Çàñãèéí ãàçàð, õóâèéí õýâøëèéíõýíòýé õ¿÷ õàâñðàí áàðèí áàéæ ñàÿ íýã øààðäëàãà õàíãàõóéö ýíý òºðëèéí áàéãóóëàìæòàé áîëîõîîð áîëëîî.
Íýãýíò òåõíèêèéí áîëîìæ õÿçãààðëàãäìàë òîõèëäîëä áèä õèëèéí ÷àíàäàä áàéðëàõ èíòåðíåò îð÷íû ìýäýýëëèéí ñàíãèéí ¿éë÷èëãýýí¿¿äýýñ àëü íàéäâàðòàéã ñîíãîí àøèãëàõ íü ç¿éí õýðýã.
Îäîîãîîð äàí ôàéë áàéðøóóëæ, áóñàäòàé õóâààëöàõ Scribd, Docstoc, Google Docs, Issuu áîëîí wePapers çýðýã ¿éë÷èëãýýí¿¿ä áàéãàà áîë. Äóðûí ôàéëûí ñàíãèéí Dropbox, SkyDrive, Google Drive, iCloud áîëîí Amazon Cloud Drive çýðýã ¿éë÷èëãýýí¿¿ä èíòåðíåò îð÷èíä çîíõèëîí àøèãëàãäàæ áàéíà.
Ýäãýýð íü àøèãëàæ áàéãàà çàé áîëîí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áóé áàéãóóëëàãààñàà õàìààð÷ ¿íý ºðòºã íü ººð ººð áàéäàã.
Òóõàéëáàë. Google Drive-ò 15GB õ¿ðòýëõ ìýäýýëëýý ¿íýã¿é õàäãàëàæ, áóñàäòàé õóâààëöàæ áîëíî. Õàðèí ò¿¿íýýñ äýýø õýìæýý øààðäëàãàòàé áîë òºëáºð òºëíº. Æèøýý íü. Òà ñàðä 5 àì.äîëëàð òºëæ 100GB, 800 àì.äîëëàð òºëæ 16TB õ¿ðòëýõ ìýäýýëýë õàäãàëàõ, õóâààëöàõ áîëîìæòîé þì. Õàðèí Dropbox-í õóâüä 2GB õ¿ðòýë ¿íýã¿é, ò¿¿íýýñ 100GB õ¿ðòýë æèëä 100 îð÷èì àì.äîëëàð áàéõ æèøýýòýé. Google Drive-ûí äàâóó òàë íü áóñäûãàà áîäâîë ìýäýýëëèéí õàìãààëëûí ñèñòåì ñàéòàéí äýýð íàéäâàðòàé àæèëëàãààòàé ó÷èð ýíý óäàà ¿¿íèéã õýðõýí àøèãëàõ òàëààð áÿöõàí çºâëºìæ áýëäëýý.
Þóíû ò¿ð¿¿íä òàíä Gmail-ûí õàÿã õýðýãòýé. Ýíä íýã ç¿éëèéã õýëýõýä
I. Google êîðïîðàöèàñ ¿ç¿¿ëäýã îíëàéí ¿éë÷èëãýýí¿¿ä áîëîõ Gmail, Google Alerts, Google+, Picasa ãýõ ìýòýä çºâõºí ãàíö õàÿãààð ë íýâòðýõ áîëîìæòîé þì.
II. ¯¿íèé äàðàà
www.drive.google.com öàõèì õóóäàñ
ðóó Gmail-èéíõýý õàÿãààð íýâòýðíý. (Çóðàã 1)
