• Tidak ada hasil yang ditemukan

Siliwangi, Sudut Pandang Filologis.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2017

Membagikan "Siliwangi, Sudut Pandang Filologis."

Copied!
2
0
0

Teks penuh

(1)

Pikiran Rakyat

eCUNPAD

)

O(NON UNPAD

ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA

)

(

)

~ - - = '. " . ~ -"...." ,-""""""

o

BA

S e n i n

o

S e l a s a

o

R a b u

o

K a m i s

o

J u m a t S a b t u

o

M i n g g u

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

G

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

O J a n O P e b

o

M a r O A p r M e i O J u n O J u l O A g s O S e p O O k t O N o v O D e s

S i l i w a n g i , S u d u t

P a n d a n g

F i l o b

g i s

g u n a k a n a k s a r a d a n b a h a s a S u n d a B u h u n , a k s a r a C a c a -r a k a n , P e g o n , m a u p u n L a t i n . B a h a n y a n g d i g u n a k a n t e r b u a t d a r i l o n t a r , n i p a h , s a e h , d a l u -a n g , m -a u p u n k e r t a s , y a n g t e r -t u a n g d a l a m c a r i t a s a j a r a h ,

b a b a d , s e r t a c a r i t a f i k s i j s a s t r a ( l e g e n d a , m i t e , s a g a , f a b e l ) , d i g u b a h d a l a m b e n t u k w a w a c a n ; p u i s i y a n g d i g u b a h b e r d a -s a r k a n a t u r a n p u p u h ( d a n g -d i n g ) . B a n y a k j u g a t e k s y a n g d i g u b a h d a l a m b e n t u k p r o s a / p r o s a l i r i k ( t e r u t a m a n a s k a h b u h u n y a n g m e n g u p a s t e n t a n g s e j a r a h a t a u s i l s i l a h r a j a ) .

N a s k a h s e b a g a i o b j e k k a j i a n f i l o l o g i ,y a n g m e n g a n d u n g " f a k -t a f i l o l o g i s " m e s k i p u n t e k s n y a m e n g u p a s t e n t a n g s e j a r a h , d a r i s u d u t p a n d a n g i l m u s e j a r a h m u n g k i n t i d a k b i s a d i k a t e -g o r i k a n s e b a -g a i " f a k t a s e j a r a h " , t e t a p i l e b i h k e p a d a " k a r y a s a s t r a y a n g m e n g a n d u n g u n s u r s e -j a r a h " ( f a k t a s a s t r a ) . N a m u n ,

t i d a k b i j a k s a n a j u g a a n d a i k a n " t e k s s e j a r a h " y a n g t e r k a n d u n g d a l a m n a s k a h i t u h a n y a d i a n g -g a p " d o n g e n g " a t a u " s e k a d a r i s a p a n j e m p o l b e l a k a " . D a l a m h a l i n i , p a r a a h l i t e l a h m e n g e s a m p i n g k a n f a k t a f i l o l o g i s , f a k -t a m e n -t a l , d a n f a k -t a s o s i a l . K i -t a h a r u s b e n a r - b e n a r m e n e l i t i d a r i b e r a g a m s u d u t p a n d a n g i l m u s e c a r a m u l t i d i s i p l i n e r , s a m p a i s e j a u h m a n a u n s u r s e j a r a h y a n g t e r k a n d u n g d a l a m " t e k s n a s k a h s e j a r a h " i t u .

G a r a p a n f i l o l o g i s s e c a r a m u l -t i d i s i p l i n e r b i s a m e n j a d i i l m u

b a n t u d a n d i b a n t u o l e h i l m u i l -m u l a i n , s e p e r t i l i n g u i s t i k , i l -m u s a s t r a , s e j a r a h k e b u d a y a a n , p e n g e t a h u a n b a h a s a - b a h a s a y a n g m e m e n g a r u h i b a h a s a t e k s , a g a m a , m a u p u n a n t r o -p o l o g i d a n f o l k l o r ( S u r y a n i ,

2 0 0 6 : 1 0 - 2 9 ) . H a l i t u s e j a l a n d e n g a n p e n d a p a t P h i l i p A u g u s B o e k h ( S u r y a n i ,2 0 0 6 : 3 ) y a n g m e n y a t a k a n , " f i l o l o g i a d a l a h i l -m u p e n g e t a h u a n t e n t a n g s e g a l a s e s u a t u y a n g p e r n a h d i k e t a h u i o r a n g " . M e s k i p u n d e m i k i a n , t i d a k b e r a r t i f i l o l o g a d a l a h " m a -h a s e g a l a n y a " d a l a m m e n a f -s i r k a n -s e b u a h t e k -s . D a l a m h a l m e n a f s i r k a n s u a t u f a k t a s e j a r a h a t a u b u k a n , t e n t u s a j a f i l o l o g i b e r b e d a d e n g a n i l m u s e j a r a h m a u p u n i l m u s a s t r a ( b a n d -i n g k a n R o s -i d -i ,6A p r i l2 0 1 1 ) .

D a l a m m e m a h a m i i s i t e k s n a s k a h b i s a s a j a t e r j a d i k e -s a l a h p a h a m a n d a n s a l a h p e n g e r t i a n . B u k a n h a n y a a n -t a r a f i l o l o g d a n y a n g b u k a n f i l o l o g , t e t a p i a n t a r f i l o l o g d a n a r k e o l o g s e r t a a h l i s e j a r a h , s e -b a g a i m a n a t e r j a d i p a d a p a r a f i l o l o gk a h o t t e r d a h u l u , a n t a r a A t j a , S a l e h D a n a s a s m i t a , E d i S . ( E k a d j a t i , A y a t r o h a e d i , E m u c h H e r m a n s o e m a n t r i , m a u p u n A m i r S u t a a r g a d a n U k a , b a h k a n a n t a r a U n d a n g A D a r s a d a n p e n u l i s s e k a l i p u n .

B e r k a i t a n d e n g a n i s i n a s k a h a t a u t e k s s e b a g a i o b j e k k a j i a n f i l o l o g i , a d a y a n g b e r u p a t e k s l i s a n d a n t e k s t u l i s a n . T e k s t u l i s a n a d a y a n g b e r u p a t u l i s a n t a n g a n d a n t u l i s a n c e t a k a n . D i l i h a t d a r i t r a d i s i p e n y a m p a i -a n n y -a , t e r d a p a t f i l o l o g i l i s a n , f i l o l o g i n a s k a h , d a n f i l o l o g i O l e h E L l S S U R Y A N I N . S .

P

R O d a n k o n t r a b e r k e n a a n d e n g a n t o k o h S i l i -w a n g i m e n g e m u k a t a t k a l a A j i p R o s i d i d a l a m p i d a -t o p e n g a n u g e r a h a n d o k t o r h o -n o r i s c a u s a d i U n i v e r s i t a s P a d -j a - d -j a r a n m e n y a t a k a n , " P r a b u

S i l i w a n g i a d a l a h t o k o h m i t o s " . S o n t a k s a j a b a n y a k p i h a k y a n g " k u r a n g s e t u j u " a t a s p e r n y a t a -a n n y -a i t u . M u n c u l p o l e m i k d i k a l a n g a n b u d a y a w a n , s e s e p u h S u n d a , t o k o h m a s y a r a k a t , a h l i , j u g a a k a d e m i s i . H a l i t u d i s e -b a -b k a n k e s a l a h p a h a m a n p e r -s e p -s i d i a n t a r a a h l i , y a n g m e -m a n d a n g s o s o k S i l i w a n g i d a r i s u d u t p a n d a n g y a n g b e r b e d a . A j i p R o s i d i " m e l i h a t s o s o k " P r a b u S i l i w a n g i " d a r i f a k t a s a s t r a ( " P R " ,6A p r i l2 0 1 1 ) .S e -m e n t a r a U n d a n g A .D a r s a d a r i f a k t a f i l o l o g i ( " P R " , 2 6 M a r e t

2 0 1 1 ) . P e r n y a t a a n k e d u a n y a s a h s a h s a j a , s e s u a i d e n g a n s u -d u t p a n -d a n g i l m u d a n " r a n a h -n y a " m a s i -n g - m a s i -n g ,

B i l a d i c e r m a t i s e c a r a s a k -s a m a , U n d a n g

A

D a r s a t i d a k m e n y e b u t k a n s e c a r a t e r s u r a t b a h w a P r a b u S i l i w a n g i s e b a g a i t o k o h s e j a r a h / s e c a r a s e j a r a h s e b a g a i m a n a d i r i l i s A j i p R o s i d i . D a r s a b e r p e n d a p a t , S i l i w a n g i i t u " a d a " b u k a n " t o k o h d o -n g e -n g " , t e t a p i " g e l a r b a g i r a j a k e r a j a a n S u n d a y a n g f a k t a n y a a d a s e c a r a f i l o l o g i s m e l a l u i n a s k a h " . S e c a r a k o d i k o l o g i s m a u p u n t e k s t o l o g i s , b e r d a s a r k a n a t a s f a k t a f i l o l o g i s , n a s -k a h y a n g b e r k a i t a n d e n g a n t o k o h S i l i w a n g i , d i t u l i s m e n g
(2)

c e t a k a n ( S u r y a n i , 2 0 0 6 : 5 ) .

H u b u n g a n n y a d e n g a n t o k o h S i l i w a n g i , j i k a d i c e r m a t i l e w a t f a k t a f i l o l o g i , f a k t a s o s i a l , f a k t a m e n t a l , m a u p u n f a k t a s a s t r a , s e d i k : i t n y a a d a e m p a t r a j a S u n -d a y a n g m e m i l i k i j u l u k a n d a n b e r g e l a r " S i l i h W a n g i " / S i l i w a -n g i y a -n g d i k a g u m i d a n m a s i h m e l e k a t s e r t a m e l e g e n d a s a m -p a i s a a t i n i , s e h i n g g a m e n j a d i i k o n b a g i m a s y a r a k a t S u n d a , y a k n i L i n g g a B u a n a , N i s k a l a

W a s t u K a n c a n a , S r i B a d u g a M a h a r a j a , d a n S u r a w i s e s a .

J u l u k a n S i l i w a n g i y a n g m e l e k a t d a r i k e e m p a t r a j a S u n -d a m u n c u l k a r e n a f i g u r , p e r i -l a k u , d a n k e p e m i m p i n a n r a j a

m a m p u

ngretakeun

urang

reya,

" m e m b e r d a y a k a n s e r t a m e n y e j a h t e r a k a n o r a n g b a n y a k " . M e r e k a a d a l a h r a j a y a n g p a d a s a a t m e m e r i n t a h k e r a j a a n S u n d a d i t a n d a i d e -n g a -n g e o p o l i t i k y a -n g g u -n c a -n g s e k i t a r a b a d X V d a n X V I M , d i k a l a B a r a t m a s u k , s a a t M a -j a p a h i t r u n t u h , s a a t m a s y a r a k a t a g r a r i s m u l a i b e r k e n a l a n d e n g

-a n e k o n o m i d -a g -a n g , s e r t -a s -a -a t s e o r a n g r a j a m a m p u m e m p e r -l u a s m a u p u n m e n y a t u k a n k e m b a l i d a e r a h k e k u a s a a n n y a ( b a n d i n g k a n d e n g a n D a r s a , " P R " , 2 6 M a r e t 2 0 1 1 ) .

G e l a r S i l i w a n g i p a d a m a s a p e m e r i n t a h a n b i h a r i t i d a k s e m -b a r a n g a n d i b e r i k a n , t e t a p i b e r d a s a r k a n a t a s p e r t i m b a n g -a n , k e s e p -a k -a t -a n , s e r t a k e b i -j a k a n d a r i t i g a g o l o n g a n y a n g m e n e n t u k a n r o d a k e k u a s a a n d i

d u n i a , d i k e n a l d e n g a n s e b u t a n

,J t r i

tangtu

di buana,

y a n g

meliputiprebu

( e k s e k u t i f ) , r a

-m a ( l e g e s l a t i f ) , d a n

resi

( y u d i k a t i f ) , s e b a g a i m a n a t e r c e r -m i n d a l a -m k e h i d u p a n M a s y a -r a k a t K a n e k e s B a d u y

(tangtu

telu/tiqa kapuunan).

P e m b a

-g i a n k e k u a s a a n y a n g s a m a d a l a m M a s y a r a k a t A d a t K a m

-p u n g N a g a , d i k e n a l d e n g a n s e b u t a n t r i

tangtu

di bumi,

y a n g m e l i p u t i t a t a w i l a y a h

wilayah,

t a t a w a y a h

waktu,

d a n t a t a p o l a h

tingkah laku,

y a n g d i p e g a n g o l e h

kuncen,

teb«

d a n

punduh

( S u r y a n i & C h a r -l i y a n , 2 0 1 0 : 5 0

-s

6 ; b a n d i n g k a n D a r s a , " P R " , 3 A p r i l 2 0 1 1 ) .

B e r k e n a a n d e n g a n t o k o h S i l i w a n g i s e b a g a i p e m i m p i n , d a l a m b e b e r a p a n a s k a h S u n d a b u h u n m a u p u n p r a s a s t i / p i a -g e m , p e r u i m p i n y a n -g m e m i l i k i s i f a t D a s a P r a s a n t a / S a n g h y a n g S i k s a k a n d a n g K a r e s i a n , A s t a

-g u n a / S a n -g h y a n -g H a y u m a u -p u n d a l a m F r a g m e n C a r i t a P a r a h i y a n g a n , d a n C a r i t a P a r a

-h i y a n g a n a t a u P r a s a s t i B a t u -t u l i s d a n K a w a l i s e r -t a P i a g e m K a b a n t e n a n d a n l a i n n y a , a d a -l a h f i g u r p e m i m p i n i d e a l y a n g s u d a h n g a r a j a r e s i f l e g e n d a r i s ( i s t i l a h p e n u l i s , d i a r t i k a n s u d a h m u m p u n i d a n s u d a h

maren/

Iengser

d a r i k e p r a b u a n n y a , d a n d i g e l a r i S i l i w a n g i / S i l i h W a n g i , " r a j a y a n g h a r u m n a m a n y a " , k a r e n a r a j a s e b a g a i t o k o h s e -c a r a l e g e n d a r i s m e l a l u i f a k t a f i l o l o g i s , f a k t a s a s t r a , f a k t a s o s i a l , m a u p u n f a k t a m e n t a l t e l a h m a m p u m e m b e r d a y a k a n s e r t a m e n y e j a h t e r a k a n o r a n g b a n y a k ) .

***

Gambar

fig u r, p e ri-

Referensi

Dokumen terkait

Konsekuensi dari norma yang diatur di dalam Pasal 1 angka 7 UU Nomor 8 Tahun 1995 tentang Pasar Modal, jika fakta atau informasi penting dan relevan mengenai peristiwa

An analysis of test items quality in English final examination at Language Development Center IAIN Antasari Banjarmasin Academic Year 2015- 2016.. Jurusan

Misal: jika A adalah matrik berukuran m x n dengan vektor kolom yang bebas linear, maka n buah vektor kolom pertama dari Q adalah merupakan himpunan

Berdasarkan Gambar 3 dapat dilihat nisbah kelamin ikan baung > 1 berlangsung pada saat air mulai naik ( water rise /WR) hingga banjir maksimal ( maximum flood /MF), ini

Stress dan shringkage yang terjadi saat polimerisasi pada restorasi Klas V menyebabkan perlekatan diantara sistem adhesif dengan bahan restorasi dan dentin pada daerah

Sehingga ketika mulai banyaknya para buruh tergabung dalam forum tersebut,mereka mulai melakukan kritikan terhadap perusahaan tempat mereka bekerja untuk menuntut hak-hak

Dana Setoran Pokok dan Bunga Program Pemberdayaan Koperasi, Usaha Mikro, Kecil Dan Menengah Kabupaten Halmahera Barat(. Undang-undang Nomor 60 Tahun 1958 tentang

Pada grafik katalisator Fe o , pada awal proses dengan penggunaan katalisator sebanyak 5 gr, memberikan efisiensi degradasi warna rendah yaitu 23 %, akan tetapi pada