9. Sınıf Türk Dili Ve Ed. Soru Bankası

(1)

1. fasikül

TÜRK DİLİ VE EDEBİY

ATINA GİRİŞ

Dil - Kültür İlişkisi

Dillerin Sınıflandırılması v

e Türkçenin T

arihi Gelişimi ile Dün

-ya Dilleri Ar

asındaki Y

eri

(2)

ÖĞRETEN TEST

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Dil - Kültür İlişkisi, Dillerin Sınıflandırılması Ve Türkçenin Tarihi Gelişimi İle Dünya Dilleri

Arasındaki Yeri 2

ünite

1

9

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

Türk dilinin tarihî gelişimi çerçevesinde metinlerle takip edilemeyen (Karanlık Dönem) ve metinlerle takip edilebilen dönemlere ayrıldığını hatırlayalım. Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lügati’t-Türk’ünden sonra Türk dilinin tarihî geli-şimini gösteren ikinci eserin Ebu’l-Kasım Zemahşeri tarafından yazıldığını, bu eserin asıl değerinin yer, elbise, ay, yıl adları ve inanca ait tabirler, deyimler ve terimler içerdiğini olduğunu hatırlayalım! Karahanlılar Dönemi’nin, aynı zamanda Türklerin İslamiyet’e girdikleri dönem ol-duğunu ve bu dönem eserlerinin İslamî dönemin ilk edebî ürünleri olduğunu ha-tırlayalım!

1.

Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Dönemi’ne ait eserlerden biri de

-ğildir?

A) Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacip) B) Divanü Lügâti’t-Türk (Kaşgarlı Mahmut) C) Atabetü’l-Hakayık (Edip Ahmet Yükneki) D) Divan-ı Hikmet (Ahmet Yesevi)

E) Muhâkemetü’l-Lügateyn (Ali Şir Nevai)

2.

Türk dilinin ikinci önemli sözlüğü kabul edilen ve Türklere Arapça öğretmek amacıyla kaleme alınan eser aşağıdakilerden hangisidir? A) Mukaddimetü’l-Edeb B) Kısasü’l-Enbiya C) Muinü’l-Mürid D) Hüsrev ü Şirin E) Mecâlisü’n-Nefâis

3.

Bilig bilin ya begim (Bilgi bilin ey beyim) Bilig sana eş bolur (Bilgi sana eş olur) Bilig bilgen ol erke (Bilgi bilen güçlüye)

Bir gün tavlat tuş bolur (Bir gün mutluluk arkadaş olur) Yukarıdaki dörtlük Uygur Türkçesiyle yazılmıştır.

Uygur Türkçesi, Türk dilinin tarihî gelişiminde aşağıdaki dönemlerin hangisi içinde değerlendirilebilir?

A) Altay Dönemi

B) En Eski Türkçe Dönemi C) İlk Türkçe Dönemi D) Eski Türkçe Dönemi E) Orta Türkçe Dönemi

4.

Aşağıdakilerden hangisi Türk dilinin metinlerle takip edilemeyen dö

-nemine aittir?

A) İlk Türkçe Dönemi B) Eski Türkçe Dönemi C) Orta Türkçe Dönemi D) Yeni Türkçe Dönemi E) Çağdaş Türkçe Dönemi

(3)

1

3 KONU TESTİ

1 Yıldızlı Soru 1

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Dil - Kültür İlişkisi, Dillerin Sınıflandırılması V

e Türkçenin Tarihi Gelişimi İle Dünya Dilleri Arasındaki Yeri

----, bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrılmış koludur. Örneğin İstanbul’da “gelirim” derken Türkistan dilinde “kelür men” denmesi bu duruma örnektir_. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han

-gisi getirilmelidir?

A) Lehçe B) Ağız C) Jargon D) Argo E) Şive

1.

Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) Farsça, Hint-Avrupa dil ailesindendir. B) Arapça, Hami-Sami dil ailesinin bir üyesidir. C) Bantu dil ailesini Afrika dilleri oluşturur. D) Japonca, Çin-Tibet dil ailesine mensuptur. E) Fince, Türkçe gibi Ural-Altay dillerindendir.

2.

Aşağıdakilerden hangisi Türkçe ile aynı dil ailesine

mensup değildir?

A) Macarca B) Moğolca C) Korece D) Tibetçe E) Mançuca

3.

---- dillerde kelimeler tek heceden oluşur. Bir kelimenin an-lamı da görevi de o kelimenin ---- ve cümle içindeki yerine bağlıdır.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere sırasıyla aşağı

-dakilerden hangisinin getirilmesi uygundur?

A) Tek heceli - vurgusuna B) Çekimli - önemine C) Tek heceli - söylenişine D) Eklemeli - aldığı eke

E) Tek heceli - kullanıldığı bağlama

4.

Aşağıdakilerden hangisi farklı bir dil ailesi içinde yer

alır?

A) İngilizce B) Fransızca

C) Almanca D) Farsça

E) Arapça

5.

I. Yapısına göre eklemeli diller grubundandır. II. Fiiller çekimlenirken kök değişir.

III. Kökenine göre Hint-Avrupa dil ailesindendir. IV. Ekler köklerden sonra gelir.

V. Büyük ünlü uyumu önemli ses özelliğidir.

Numaralandırılmış cümlelerden hangileri Türkçenin özellikleri ile ilgili yanlış bilgi içermektedir?

A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

6.

“Göktürk Kitabeleri ---- döneminde yazılmış, Türk dili ve kültürünün ---- yazılı ürünüdür.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygundur?

A) Eski Türkçe - ilk

B) Doğu Türkçesi - en önemli C) Batı Türkçesi - ilk

D) Eski Türkçe - Arap alfabesiyle E) Selçuklu - çok değerli

(4)

ünite

4

9

KONU TESTİ

1 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Arasındaki Yeri

7.

(I) Bugün kullanılan dillerin hemen hemen hepsi beş dil ailesinden birine mensuptur. (II) Örneğin Pakistanlıların konuştuğu Urduca, Hint-Avrupa dillerindendir. (III) Buna rağmen o coğrafyaya son derece yakın olan Tibetçe bu dil ailesinin dışında kalır. (IV) Hint-Avrupa dillerinin bir kolu olan Avrupa dilleri ise yapı bakımından genellikle eklemeli bir özellik gösterir. (V) Avrupa kolunun en önemli dillerin-den biri de İspanyolcadır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde bil

-gi yanlışı vardır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

8.

Aşağıdakilerden hangisinde Türkçenin özellikleri ile

ilgili bilgi yanlışı vardır?

A) Büyük ünlü uyumuna sahip olması

B) Sözcüklerin “b, c, d, g” ünsüzleri ile bitmemesi C) Sondan eklemeli bir dil olması

D) Sözcüklerin sonunda hiçbir zaman çift ünsüz olmama-sı

E) Sözcüklerin kesinlikle çift ünsüzle başlamaması

9.

Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma diline ---- denir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi

-si getirilmelidir?

A) Lehçe B) Ağız C) Jargon

D) Argo E) Şive

10.

Türkiye Türkçesi, Türkçenin aşağıdaki tarihî dönemle -rinden hangisine aittir? A) En Eski Türkçe B) İlk Türkçe C) Eski Türkçe D) Batı Türkçesi E) Kuzeydoğu Türkçesi

11.

---- yüzyıla ait ---- Türkçenin çok eski bir dil olduğunu orta-ya koorta-yan çok değerli bir belge niteliği taşır.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir? A) 8. - Göktürk Kitabeleri B) 5. - sözlü ürünlere sahip C) 11. - Kutadgu Bilig D) 12. - Divan-ı Hikmet E) 13. - Risaletü’n-Nushiyye

12.

Türkçe, kendisinden oldukça uzak bir coğrafyada bulunan ---- ile aynı dil ailesine mensuptur.

Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getiril

-melidir?

A) Farsça B) Çince C) Hintçe

D) Korece E) Rusça

13.

Anadolu merkez olmak kaydıyla Azerbaycan, Rumeli, Irak ve Suriye bölgesinde konuşulan Türkçeye ---- denir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi -sinin getirilmesi uygun olur? A) Doğu Türkçesi B) Osmanlı Türkçesi C) Batı Türkçesi D) Eski Türkçe E) Anadolu Türkçesi

(5)

1

5

KONU

TESTİ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

₂

1.

Aşağıdakilerden hangisi Batı Türkçesinin Eski Anado

-lu Türkçesinden sonraki dönemidir?

A) Karanlık Dönem Türkçesi B) Doğu Türkçesi

C) Osmanlı Türkçesi D) Kıpçak Türkçesi E) Karahanlı Türkçesi

2.

Türkler, tarih boyunca çeşitli alfabeler kullanmışlardır. Ata-larımızın kullandığı ilk alfabe 38 harften oluşan ve millî bir karakter taşıyan ---- alfabesidir. Bugün kullandığımız Latin alfabesinden önce ise ---- alfabesi kullanılmıştır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere sırasıyla aşağı -dakilerden hangisi getirilmelidir? A) Göktürk - Arap B) Göktürk - Uygur C) Uygur - Arap D) Arap - Uygur E) Uygur - Göktürk

3.

Aşağıdakilerden hangisi, Türkçenin farklı bir döne

-minde yazılmıştır? A) Mecalisü’n-Nefais B) Divan-ı Hikmet C) Atabetü’l-Hakayık D) Divanü Lügati’t-Türk E) Kutadgu Bilig

4.

Aşağıdaki kelimelerden hangisi yapı bakımından

Türkçenin özelliklerini yansıtmaz?

A) Dillerde B) Değişimden C) Karşılanır D) Eskicilik

E) Namağlup

5.

Aşağıda verilenlerden hangisi bir dil ailesi değildir?

A) Hami - Sami dilleri B) Ural - Altay dilleri C) Asya - Afrika dilleri D) Çin - Tibet dilleri E) Hint - Avrupa dilleri

6.

Aşağıdakilerden hangisi Türklerin kullandığı alfabe

-lerden biri değildir?

A) Göktürk alfabesi B) Uygur alfabesi C) Arap alfabesi D) Çin alfabesi

E) Latin alfabesi

7.

I. Hintçe II. İbranice III. Farsça IV. Arapça V. Almanca

Yukarıdaki numaralanmış dillerden hangi ikisi

Hint-Avrupa Dil Ailesi’ne mensup değildir?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. D) I. ve III. E) III. ve V.

8.

Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koluna ---- denir.

(6)

ünite

6

9

KONU TESTİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Arasındaki Yeri

2

9.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı var

-dır?

A) Dil her şeyden önce sosyal ve millî bir varlıktır. B) Dil, millî damgası ve belirli olan kültür unsurudur. C) Dil, fertlerin üstünde, bir milleti ilgilendirir.

D) Millî şuuru besleyen bir unsur olarak dilin kültür yaşa-mında oynadığı rol çok büyüktür.

E) Kültür ve sanat etkinliklerinin çoğu dille gerçekleştiri-len etkinlikler değildir.

10.

Aşağıda verilenlerden hangisi tümüyle Ural-Altay dil

-lerinden oluşmaktadır?

A) Türkçe / Fince / Macarca / Moğolca / Japonca B) Türkçe / Mançuca / Çince / Korece / Tunguzca C) Türkçe / Lehçe / Sırpça / Bulgarca / Romence D) Moğolca / Tunguzca / Mançuca / Macarca / Hırvatca E) Moğolca / Japonca / Korece / Arapça / Farsça

11.

Ortadoğu ve Batı Afrika civarında yaşayan milletlerin dil-lerinin oluşturduğu Hami-Sami dil ailesi yapı bakımından çekimli diller grubuna dâhil edilebilir.

Bu cümlede verilen bilgiye göre aşağıdakilerden han -gisi Hami-Sami dil ailesi içinde yer almaz? A) Arapça B) İbranice C) Habeşce D) Aramice E) Hintçe

12.

I. Türkçe II. Almanca III. Korece IV. Arapça V. Fransızca

Numaralanmış dillerden hangileri yapı bakımından farklı bir dil grubuna girer?

A) I. ve II. B) II. ve IV. C) IV. ve V. D) I. ve III. E) II. ve V.

13.

Aşağıdakilerden hangisinde Türkçenin yapısı ve kö

-kenine göre özellikleri bir arada doğru olarak verilmiş

-tir?

A) Çekimli diller grubundan ve Hint-Avrupa dil ailesinden-dir.

B) Eklemeli diller grubundan ve Ural-Altay dil ailesinden-dir.

C) Tek heceli diller grubundan ve Çin-Tibet dil ailesinden-dir.

D) Çekimli diller grubundan ve Hami-Sami dil ailesinden-dir.

E) Eklemeli diller grubundan ve Hint-Avrupa dil ailesin-dendir.

14.

Her ülkede farklı meslek gruplarının kendi aralarında nis-peten farklı bir dil kullanmalarına ---- denir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi

D) Argo E) Şive

15.

Çekimli dillerin en önemli özelliği kelime köklerinin sabit olmayışıdır. (I) Bu dillerde kelimeler, türetilirken ya da çe-kime girerken kökler değişikliğe uğrar. (II) Oysa eklemeli dillerde kök her zaman sabittir. (III) Ekler bu sabit köklere getirilir. (IV) Tek heceli dillerde de kelimeler tek heceden oluşur. (V) Bu dillerde ekler köklerden sonra değil önce getirilir.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

(7)

1

7

KONU

TESTİ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

₃

1.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı var

-dır?

A) Dil ile kültür birbirini tamamlayan ayrılmaz bir bütündür. B) Kültür ve dil bir milletin en önemli ortak özelliklerindendir. C) Kültür ve dil, toplumu oluşturan bireylerin iletişiminde

önemli rol oynar.

D) Bir toplumun oluşmasında ve ayakta kalmasında ortak dil ve çok büyük bir payı bulunmaz.

E) Hem dilin hem de kültürün kendine özgü kuralları ve özellikleri vardır.

2.

Türk dilinin tarihî gelişimi açısından Göktürk (Orhun)

Abideleri’nden önceki dönem için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Bu dönemde Türklerin son derece gelişmiş bir yazı di-line sahip oldukları söylenebilir.

B) Bu döneme Eski Türkçe denir ve daha çok mektup ve anlaşma metinleri gibi yazılı ürünlere dayanır.

C) Bu dönemin en önemli ürünleri Uygurlara ait Budist ve Maniheist dinî metinlerdir.

D) Bu döneme, kesin bilgilere ulaşmak mümkün olmadı-ğından Karanlık Dönem adı verilir.

E) Bu dönem yazı dili bakımından Türkçenin en saf döne-mini oluşturur, bu nedenle dil araştırmaları açısından zengin bir dönemdir.

3.

Türkler toplu olarak Karahanlılar Dönemi’nde İslamiyet’e girmiştir. Bu yüzden ilk İslami eserler bu dönemden kal-madır. Arap alfabesi ilk kez bu dönemde kullanılmıştır. Bu dönemde ilk kez eserlerin dilinde Arapça, Farsça kelimeler görülmeye başlanmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu parçada sözü edilen Ka

-rahanlılar Dönemi’nden kalma eserlerden biri değil

-dir?

A) Kutadgu Bilig B) Divanü Lügati’t-Türk C) Atabetü’l-Hakayık D) Dede Korkut Hikâyeleri E) Divan-ı Hikmet

4.

Türkçenin en önemli ses özellikleri büyük ve küçük ünlü uyumlarıdır. Büyük ünlü uyumuna göre Türkçede ilk hece-de ince ünlü varsa diğer hecelerhece-deki ünlülerin hece-de ince; ka-lın ünlü varsa diğer ünlülerin de kaka-lın ünlü olması gerekir.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki kelimelerin hangisi bü

-yük ünlü uyumuna uymadığı için Türkçe değildir?

A) Karpuz B) Dönem C) Gazete

D) Ormancılık E) Kılavuz

5.

Türkçede kelime sonlarında b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz ancak at-ad gibi birbiriyle karışma olasılığı bulunan keli-meler için bazı kelikeli-melerin sonundaki b, c, d, g ünsüzleri korunmuştur. Bu açıklamaya göre aşağıdaki kelimelerden hangisi -nin, sonu yumuşak ünsüzle biten bir kelimeyle karış -ma ihtimali yoktur? A) Ot B) Saç C) Haç D) Aç E) Öt

6.

Türkçenin 15-21. yüzyıllar arasındaki dönemine Yeni Türkçe denir. Bu dönemde bizim yaşadığımız coğrafyada Eski Anadolu Türkçesi yerini ---- bırakır. Bunu günümüzde kullanmaya devam ettiğimiz Türkiye Türkçesi takip eder.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi

-sinin getirilmesi uygun olur?

A) Azeri Türkçesine B) Osmanlı Türkçesine C) Yeni Anadolu Türkçesine D) Çağatay Türkçesine E) Türkmen Türkçesine

(8)

ünite

8

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Arasındaki Yeri

3

7.

Türkçede iki ünlü yan yana bulunmaz. Dilimizdeki bu tür kelimeler yabancı kökenlidir.

Aşağıdaki kelimelerden hangisi, bu cümlede anlatılan -lara örnek olabilir? A) Anne B) Daima C) Cumartesi D) Nasıl E) Sütlaç

8.

Aşağıdaki eserlerden hangisi, Türkçenin farklı bir dö -neminde yazılmıştır? A) Irk Bitig B) Kodeks Komaniküs

C) Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi D) Altun Yaruk E) Sekiz Yükmek

9.

Aşağıdakilerden hangisi Türkçe ile aynı dil ailesinden -dir? A) Macarca B) Ermenice C) İngilizce D) Fransızca E) İtalyanca

10.

Aşağıdaki sanatçılardan hangisi Osmanlı Türkçesiyle eser vermemiştir? A) Ziya Paşa B) Şeyh Galip C) Ali Şir Nevai D) Bağdatlı Ruhi E) Namık Kemal

11.

I. Türkçe, temeli, bilinmeyen zamanlarda atılmış köklü bir medeniyet ve kültür dilidir.

II. Türk dili, belirli zamanlarda medeniyet ve kültür tercih-lerinden kaynaklanan köklü değişimler geçirmiştir. III. Türkler tarih boyunca Göktürk, Uygur, Arap

alfabeleri-nin yanı sıra Çin ve Moğol alfabelerini de kullanmışlar-dır.

IV. Türkçenin şiveleri içinde Türkiye Türkçesine en yakın olanı coğrafi yakınlık nedeniyle Azeri Türkçesidir. V. Türkiye Türkçesi, geçmişten bugüne bir kuyumcu

ti-tizliğiyle işlene işlene yüksek bir anlatım gücüne ulaş-mıştır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde bil

-gi yanlışı yapılmıştır?

12.

Aşağıdakilerden hangisi Batı Türkçesinin çağdaş kol -larından biri değildir? A) Türkiye Türkçesi B) Kırgız Türkçesi C) Azeri Türkçesi D) Gagavuz Türkçesi E) Türkmen Türkçesi

13.

Bir dilin parçası olmakla birlikte, toplumun belli bir çevresi tarafından kullanılan, kendine özgü sözcük, deyim ve de-yişlerden oluşan özel dile ---- denir.

(9)

1

9

KONU

TESTİ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

1.

I. Bu devir; Göktürkler, Uygurlar ve Karahanlılar devrinin bir bölümü (13. yüzyıla kadar) olmak üzere yaklaşık sekiz asırlık dönemi kapsar. 8’inci yüzyıldan 13’üncü yüzyıla ka-darki dönemdir.

Bu parçada “bu devir” diye bahsedilen dönem aşağıda

-kilerden hangisidir?

A) İlk Türkçe B) Yeni Türkçe C) Orta Türkçe D) Batı Türkçesi

E) Eski Türkçe

2.

I. Gagavuz Türkçesi II. Kırgız Türkçesi III. Uygur Türkçesi IV. Kazak Türkçesi V. Tatar Türkçesi

Yukarıdakilerden hangisi Kuzey-doğu Türkçesinin

çağdaş kollarından biri değildir?

3.

Türk dilinin ilk sözlüğüdür. 1072-1074 yılları arasında Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla kaleme alınmıştır. Bu eserde yer adlarına, Türk boylarının adlarına, Türk ta-rih ve mitolojisiyle ilgili önemli kişilerin adlarına yer verile-rek bunlarla ilgili geniş açıklamalar yapılmış, ayrıca Türk diliyle ilgili önemli kurallar, Türkçedeki ses değişimleri ve lehçe farklılıkları hakkında önemli bilgiler verilmiştir.

Bu parçada özellikleri anlatılan eser Türkçenin hangi döneminde yazılmıştır?

A) Göktürk Dönemi B) Uygur Dönemi C) Karahanlı Dönemi D) Altay Dil Birliği Dönemi E) Çuvaş Dil Birliği Dönemi

4.

I. Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Divanü Lügati’t-Türk’te İslam öncesi Türk edebiyatına ait şiir örnekleri, deyimler ve savlar yer almaktadır.

II. Yazarı Yusuf Has Hacip olan Kutadgu Bilig, aruz ölçü-sünün ve mesnevi nazım şeklinin kullanıldığı ilk eser-dir.

III. “Hakikatlerin eşiği” anlamına gelen ve Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılan Atabetü’l-Hakayık didaktik özellikleri ağır basan dinî-ahlaki bir eserdir.

IV. Türk tasavvuf edebiyatının ilk temsilcisi sayılan Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet adlı eserinde tasavvufu işle-miştir.

V. Türk adını bir devlet adında kullanan ilk Türk toplulu-ğu olan Göktürklerin diktiği Orhun Abideleri’nde az da olsa Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmıştır.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı var

-dır?

5.

Ural-Altay dil ailesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi söylenemez?

A) Bu dillerdeki kelimelerde ses uyumu vardır.

B) Kelime yapımı ve kelimelerin çekimi son eklerle olur. C) Kelimelerde cinsiyet ayrımı yapılmaz.

D) Özne, yüklemden önce ve genellikle başta olur; yük-lem sonda bulunur.

E) Kelimelerdeki anlam farklılıkları vurgu ile sağlanır.

6.

Aşağıdakilerden hangisinde Hint-Avrupa, Hami-Sami

ve Ural-Altay dil ailelerinden birer dil sırasıyla bir ara

-da verilmiştir?

A) Farsça - Arapça - Türkçe B) İngilizce - Hinduca - Moğolca C) Almanca - İbranice - Tibetçe D) Rusça - Macarca - Japonca E) Fransızca - Fince - Yunanca

(10)

ünite

10

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Arasındaki Yeri

4

7.

Aşağıdakilerden hangisi Çağatay Türkçesiyle oluştu -rulan eserlerden biri değildir? A) Mecalisü’n-Nefâis B) Babürname C) Şecere-i Türkî D) Cemşid ü Hurşid E) Muhakemetü’l-Lügateyn

8.

I. Türkçe → Ural - Altay II. Arapça → Hami-Sami III. Çince → Çin-Tibet IV. İngilizce → Hint-Avrupa

V. Rusça → Kafkas

Numaralanmış dillerden hangisi, karşısında verilen dil

ailesine mensup değildir?

9.

Günümüz Türkiye Türkçesi, halkın konuşma dilinden yeni bir yazı dili oluşturma ilkesini benimsemiş ve bunda da başarıya ulaşmış olan “Yeni Lisan” hareketinin ürünü-dür. 1911’de Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp ve Ali Canip Yöntem’in öncülüğünde yayımlanmaya başlanan bir der-gide sade Türkçe fikri ileri sürülmüş ve kısa sürede başta şair ve yazarlar olmak üzere herkes tarafından sade Türk-çe kullanılmaya başlanmıştır.

Bu parçada sözü edilen dergi aşağıdakilerden hangi

-sidir?

A) Genç Kalemler B) Akbaba

C) Dergâh D) Türk Yurdu

E) Yeni Mecmua

10.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapıl

-mıştır?

A) İçinde Türkçenin de yer aldığı Ural-Altay dillerinin Al-tay grubunda Moğolca, Tunguzca, Korece ve Japonca yer alır.

B) Latince, İtalyanca, İspanyolca, Fransızca Hint-Avrupa dil ailesinin Avrupa kolundaki Roman dilleridir. C) Çekimli dillerde bir kelime çok farklı anlamlara

gelebi-lir, anlam farklılıkları vurgu ile sağlanır.

D) Ural-Altay dil ailesinin Ural grubunda Fince, Macarca, Samoyetçe ve Estonca gibi diller yer alır.

E) Çin-Tibet dilleri, yapı bakımından tek heceli diller gru-bundadır.

11.

I. Siham-ı Kaza → Osmanlı Türkçesi II. Orhun Abideleri → Göktürk Dönemi III. Atabetü’l-Hakayık → Karahanlı Dönemi IV. Sekiz Yükmek → Uygur Dönemi

V. Muhakemetü’l-Lügateyn → Kıpçak Türkçesi

Türkçenin çeşitli dönemlerinde yazılmış olan bu eser

-lerden hangisi, karşısında verilen döneme ait değil

-dir?

12.

Aşağıdakilerden hangisi Uygur Dönemi’nde oluşturu

-lan eserlerden biri değildir?

A) Altun Yaruk B) Yusuf u Zeliha C) Irk Bitig

D) Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi E) Sekiz Yükmek

(11)

1

11

KONU

TESTİ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

₅

1.

I. Kül Tigin Yazıtı II. Bilge Kağan Yazıtı III. Tonyukuk Yazıtı

Bu üç eserin Türk tarihi açısından en önemli özelliği

aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Aynı kişi tarafından yazılması

B) Türklerin Çin ile olan ilişkilerini anlatması

C) Danimarkalı bilgin W. Thomsen tarafından okunması D) Türk diline ait ilk yazılı belgeler olmaları

E) 38 harfli Göktürk alfabesi ile yazılması

2.

Diller, köken bakımından değişik dil ailelerine ayrılarak in-celenir.

Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin de köken bakımın

-dan bağlı olduğu dil ailesidir?

A) Bantu dil ailesi B) Güney Asya dil ailesi C) Çin - Tibet dil ailesi D) Altay dil ailesi E) Avrupa dil ailesi

3.

Arapça ve İbranice ---- dil ailesinde yer alır.

Bu cümlede boş bırakılan yere, aşağıdakilerden han

-gisi getirilmelidir?

A) Hami-Sami dil ailesi B) Ural-Altay dil ailesi C) Hint-Avrupa dil aiesi D) Bantu dil ailesi E) Germen dilleri

4.

I. Kutadgu Bilig II. Divan-ı Hikmet III. Divanü Lügati’t Türk

Numaralanmış eserlerin ortak özelliği aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Aynı kişi tarafından yazılmış olmaları B) Aynı konuda yazılmış olmaları C) Aynı döneme ait olmaları D) Aynı nazım biçimiyle yazılmaları E) Aynı ölçüyle yazılmış olmaları

5.

Sözüm söyledim men bitidim bitig Sunup iki ajunnı tudgu elig Kitap atı urdum Kutadgu Bilig Kutadsu olıglıka tutsu elig Kişi iki ajunnı tutsa kutun

Kutadmış bolur bu sözüm çın bütün Bu Kün-Togdı ilig tidim söz başı Yörügin, ay ayın ay edgü kişi!

Bu şiir aşağıdaki isimlerden hangisine ait olabilir?

A) Kaşgarlı Mahmut B) Ahmet Yesevi C) Edip Ahmet yükneki D) Yusuf Has Hacip E) Ali Şir Nevai

6.

Aşağıdakilerden hangisi Harezm Türkçesi dönemine

ait değildir? A) Mukaddimetü’l-Edeb B) Kısasu’l-Enbiya C) Muinü’l-Mürid D) Şikâyetname E) Nehcü’l-Feradis

(12)

ünite

12

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Arasındaki Yeri

5

7.

Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Uygur alfabesinin ardından İslamiyet’ten sonra Arap alfabesi kullanılmıştır.

B) Uygurlar Budizm ve Maniheizm inancının yansıdığı metinler yazmışlardır.

C) Göktürk Yazıtları (Göktürk Kitabeleri, Orhun Abideleri/ Anıtları) ile Uygur metinleri Türk edebiyatının ilk yazılı ürünleri kabul edilmektedir.

D) Türkler tarih boyunca geniş coğrafyalara yayılıp birçok kültürle etkileşime girdikleri için Göktürk, Uygur, Mani, Brahmi, Arap ve Latin alfabeleri gibi birçok alfabe kul-lanmışlardır.

E) Göktürk alfabesinden sonra 38 harfli Uygur alfabesi kullanılmıştır.

8.

Eser mesnevi nazım şekliyle ve İranlılara ait ünlü destan Şehname’nin de vezni olan fa’ülün fa’ûlün/fa’ûlün/fa’ûl aruz kalıbıyla yazılmıştır. 6645 beyit olan bu eserde, Türk geleneğine bağlılığın bir göstergesi olması amacıyla milli veznimizle kaleme alınmış 173 tane de dörtlüğe yer veril-miştir. Bir siyasetname veya bir nasihatname olarak nite-lendirilebilecek ---- , ---- tarafından yazılmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağı

-dakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Divan-ı Hikmet-Ahmet Yesevi B) Kutadgu Bilig-Yusuf Has Hâcib C) Divanü Lügati’t Türk-Kaşgarlı Mahmut D) Atabetü’l-Hakayık-Edip Ahmet Yükneki E) Muhakemetü’l-Lügateyn-Ali Şir Nevai

9.

Aşağıdakilerden hangisi Batı Türkçesinin kollarından

biri değildir?

A) Gagavuzca B) Türkmen Türkçesi C) Azeri Türkçesi D) Türkiye Türkçesi E) Kırgız Türkçesi

10.

I. Kodeks Kumanikus II. Hüsrev ü Şirin III. Gülistan Tercümesi

Numaralanmış eserler hangi döneme aittir?

A) Harezm Türkçesi B) Eski Türkçe C) Çağatay Türkçesi D) Kıpçak Türkçesi E) Eski Anadolu Türkçesi

11.

Selçuklulardan kalan dil ürünleri çoğunlukla daha sonra-ki yüzyıllarda istinsah edilen az sayıda eserden ibaret-tir. Ahmed Fakih’in Çarhnâme ve Kâbusname, Şeyyad

I II

Hamza’nın Yusuf ve Züleyha, Yunus Emre’nin

III

Risaletü’n Nushiyye, Hoca Dehhani’nin Selçuklu Şehnamesi

IV V

adlı eserleri ile bazı ayrı manzumeleri bunlar arasındadır.

Bu parçadaki bilgi yanlışı altı çizili sözlerin hangisin

-den kaynaklanmaktadır?

12.

Göktürklerden sonra Türk dünyasına Uygurlar egemen olmuştur. Uygurlar, 14 harfli bir alfabeyi kullanıp önemli eserler bırakmışlardır. Bunlar arasında ----, ----, ---- ve ---- sayılabilir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi -si getirilemez? A) Sekiz Yükmek B) Altun Yaruk C) Nehcü’l-Feradis D) Kalyanamkara ve Papamkara E) Irk Bitig

(13)

1

13 1. “Kâtip - mektup - kitap - mektep” sözcükleri yapı bakımından ... dillerin özelliklerini yansıtır.

2. ... dillerde sabit köklerden, eklerle yeni kelimeler türetilir.

3. Türkçe, Japonca ve Moğolca ... dil ailesinin ... koluna mensuptur.

4. Türkçenin günümüze kadar yazıyla izlenebilen bütün kollarının kaynağı ...

5. “Göz - gözlük - gözlükçü” sözcükleri yapı bakımından ... dillerin özelliklerini yansıtır.

6. Göktürk Kitabeleri, ... , ... , ... yazıtlarından oluşur.

7. Göktürk Yazıtları, Danimarkalı bilim adamı ... tarafından ... yılında çözülmüştür.

8. Türk milletinin, kültürel kimliğine sahip çıkmaya çağrıldığı ... Türk dilinin en eski yazılı kaynağıdır.

9. Sekiz Yükmek, Altun Yaruk, Irk Bitig ... dönemine ait metinlerdir.

10. ... Dönemi, aynı zamanda Türklerin İslamiyet’e girdikleri dönem olduğundan İslami dönemin ilk ürünleri de bu dönem-den kalmadır.

11. Yunus Emre’nin ... adlı mesnevisi ... dönemine aittir.

12. ... hareketi ile Türkçenin sadeleşmesinde önemli bir adım atılmıştır.

13. Türkçe, Milli Edebiyat akımıyla ... ağzına dayanan bir yazı dili şeklinde gelişmesini sürdürdü.

14. ... kendi icatları olan 38 harflik bir alfabe kullanırken ... 14 harflik bir alfabe geliştirip onu kullandılar.

1. çekimli 6. Kül Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk 11. Risaletü’n-Nushiyye - Eski Anadolu Türkçesi

2. Eklemeli 7. W. Thomsen-1893 12. Yeni Lisan

3. Ural-Altay, Altay 8. Göktürk Kitabeleri 13. İstanbul

4. Eski Türkçedir 9. Uygur 14. Göktürkler - Uygurlar

5. eklemeli 10. Karahanlı Türkçesi

Cevaplar

(14)

ünite

14

D

Y

1. Dillerin akrabalıklarının saptanmasında ses sistemi, yapı sistemi, köken bilgisi, söz dizimi, ortak sözcükler gibi dilbilgisi ölçütleri esas alınır.

2. Arapça, Hint-Avrupa Dil Ailesi’nin Asya koluna mensup bir dildir.

3. Aynı dil ailesine mensup milletler soy itibariyle akraba olmak zorunda değildir.

4. Çince ve Japonca, Çin-Tibet Dil Ailesi’ne mensup dillerdir.

5. Hint-Avrupa Dil Ailesi, Avrupa Kolu ve Asya Kolu olmak üzere iki gruba ayrılır.

6. Eklemeli dillerde kelime kökleri sabittir.

7. Tek heceli dillerde çok zengin bir vurgu ve tonlama sistemi gelişmiştir.

8. Çekimli dillerin en belirgin özelliği, kelime köklerinin sabit olmayışıdır.

9. Türkçe, yapısı bakımından çekimli dillerdendir.

10. Arapça, yapısı bakımından eklemeli dillerdendir.

11. Slav Dilleri, köken bakımından Hami-Sami Dil Ailesi içerisindedir.

12. Karahanlı, Göktürk ve Uygur Türkçesi Eski Türkçe Dönemini oluşturur.

13. Türkçenin ilk yazılı belgeleri olan Göktürk Kitabeleri, Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmıştır.

14. Türkçe köken bakımından Bantu Dil Ailesine mensuptur.

15. Batı Türkçesinin 13 – 15. yüzyılları arasındaki dönemine Eski Türkçe Dönemi denir.

1.D 2.Y 3.D 4.Y 5.D 6.D 7.D 8.D 9. Y 10.Y 11.Y 12.D 13.Y 14.Y 15.Y

Cevaplar

(15)

1

15

1. Göktürk Kitabeleri A. Göktürk Dönemi

2. Irk Bitig B. Uygur Dönemi

3. Çalıkuşu C. Karahanlı Dönemi

4. Şikâyetname D. Eski Anadolu Türkçesi

5. Yunus Emre Divanı E. Osmanlı Türkçesi

6. Hayriyye F. Türkiye Türkçesi

7. Siham-ı Kaza 8. Kutadgu Bilig 9. Devlet Ana 10. Atabetü’l-Hakayık 11. Divan-ı Hikmet 12. Vesiletü’n-Necat (Mevlid) 13. Su Kasidesi 14. Kanuni Mersiyesi 15. Yüksek Ökçeler 1.A 2. B 3.F 4.E 5. D 6.E 7.E 8.C 9.F 10.C 11.C 12.E 13.E 14.E 15.F

Cevaplar

(16)

(17)

2. fasikül

TÜRK DİLİ VE EDEBİY

ATINA GİRİŞ

Edebiya

tın Güzel Sana

tlar İçerisindeki Y

eri

Edebiya

tın Bilim Dallarıyla İlişkisi

Metni E

debi Yapan Ö

zellikler

Türk Edebiy

atının Dönemler

(18)

ÖĞRETEN TEST 2

ünite

1

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Edebiyatın Güzel Sanatlar İçerisindeki Yeri, Edebiyatın Bilim Dallarıyla İlişkisi, Metni Edebi

Yapan Özellikler, Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılması

Felsefi eserlerde kavramsal bir dil kulla

-nılır. Felsefi metinlerde düşünceyi gelişti

-ren kavramlar öne çıkar. Bilimsel eserler

-de dil, kesin olanı ifa-de e-decek bir yapı ve söyleyiş kazanır. Duygular anlatıma katılmaz. Edebî eserde dil, bir “üst dil” özelliği kazanır. Duygu ve düşüncelerin en etkili bir biçimde sunulması için dil “ses” ve “anlam” değeri kazanır.

Her sanatçı kendini farklı şekillerde ifade eder. Bu; resim, müzik, heykel... biçimin

-de olabilir. Bu iletişim-de, kullanılan mal

-zeme ve duyu organı önemlidir.

Her sanat eseri, var olan bir nesne, olay ile ilgilidir ancak biri olandır, diğeri (sanat eseri) olanı, kişinin (sanatçının) yorumu

-na, algısı-na, anlatım biçimine göre de

-ğiştirerek yeniden ortaya koymaktır.

1.

Sanat, yaşamda olanların, olduğu gibi aktarımı değildir; sanatçının do

-ğayı, olanları, kısacası yaşamı değiştirmesiyle ortaya çıkar. Dolayısıyla sanat, bireysel bir üretimdir. Ortaya çıkan ürün ise benzersizdir.

Bu parçada “sanat”ın hangi özelliği üzerinde durulmuştur? A) Öğreticilik B) Yaratıcılık C) Etkileyicilik

D) Evrensellik E) Güzellik

2.

Güzel sanatlar, ---- ve ---- bakımından görsel sanatlar (resim, heykel), fonetik sanatlar (edebiyat, müzik) ve ritmik sanatlar (sinema, opera) biçi

-minde sınıflandırılır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisinde veri

-lenler sırasıyla getirilmelidir?

A) seslenilen duyu organı - sanatçının kullandığı malzeme B) eserin hitap ettiği kitle - eserde ele alınan konu

C) eserle ulaşılmak istenen amaç - eserin kaynağını aldığı gelenek D) eserin tutarlılığı - sanatçının kullandığı malzeme

E) sanatçının toplumla ilişkisi - eserin hitap ettiği duyu organı

3.

I. Var oluş özden önce gelir. Çünkü insan varlığa geldikten sonra kendi özünü belirleyecek akıl yetisine sahip olur.

II. Klorofil, bitkilerde fotosentezin gerçekleşmesini sağlayan yeşil renkli pigmenttir. Yapısı hemoglobin ve sitokromlara benzer.

III. Evler hep ahşap ve iki katlı. Köhne çatılar... Karşıdan karşıya birbiri

-nin üstüne abanır gibi uzanmış eski zaman saçakları... Ortada baştan başa uzanan bir aralık kalmış olmasa sokak, üstü kemerli karanlık bir geçit olacak.

Numaralanmış cümlelerde dilin kullanıldığı alanlar aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

I II III

A) Bilim Felsefe Edebiyat

B) Felsefe Bilim Günlük

C) Felsefe Bilim Edebiyat

D) Günlük Edebiyat Bilim

(19)

1

1 Yıldızlı Soru 1

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Edebi metinle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisinde verilen bir bilgi yanlıştır?

A) Konularını insan yaşamından alan metinlerdir . B) Sözcükler yan ve mecaz anlamlarında kullanılır

. C) Yazıldığı devrin özelliklerinden etkilenir.

D) Amaç, bir gerçeği açıklamak ve doğruları göster-mektir.

E) Estetik bir haz uyandırma amacı olmalıdır_.

1.

Sanatın veya sanat eserinin birinci özelliği, insan ese

-ri olmasıdır. Yani sanat ese-ri, sanatçı tarafından belli bir malzeme (ses, dil, boya, mermer vs.) kullanılarak ortaya konur. Bu sebeple sanat eseri suni bir varlık, suni bir gü

-zelliktir. Bu yönüyle o, tabii varlık ve güzelliklerden ayrılır. Bundan dolayıdır ki estetik bilimi, güzel bir çiçek, ağaç, hayvan; mağaralardaki sarkıt ve dikitler ile diğer tabii olu

-şum ve varlıkları, sanat eseri olarak kabul etmez.

Bu parçada sanat eserinin hangi yönü vurgulanmak

-tadır?

A) İnsandaki güzellik ihtiyacından doğması B) Doğal güzelliklerden farklı olarak yapay olması C) İzleyen ya da okuyanda heyecan uyandırması D) Doğanın taklit edilmesiyle oluşması

E) Konusunun insan ve insanın çevresi olması

2.

Sanat, bir duygu veya düşüncenin maddi bir malzemeden, sesten veya sözden faydalanmak suretiyle heyecan ve hayranlık uyandıracak şekilde ifadesidir.

Sanat; insanların, gördükleri, işittikleri, his ve hayal ettik

-leri olayları ve güzellik-leri, insanlarda estetik bir heyecan uyandıracak tarzda ifade etmesidir.

Sanat, dinleyen ve görende estetik bir zevk ve heyecan yaratan, gerçekliği sembolik ve karşılıksız bir şekilde taklit eden eser ve hareketlerdir.

Yukarıdaki tanımlamalarda, sanatın değinilmeyen yönü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Malzemesinin ses, söz ya da maddi şeyler olduğu B) Bir ifade aracı olduğu

C) İfadesinin güzel ve etkileyici olduğu D) İnsanların yararı için oluşturulduğu

E) Değişik şekillerde algılananların ifade edildiği

3.

“Sanat ve bilim”e ilişkin aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?

A) Bilim ve sanat aynı gerçeklikle uğraşır ama yöntemleri farklıdır.

B) Sanat, gerçekliği betimler ve sergiler, bilim ise açık

-lar.

C) Sanat, gerçekleri estetik imgelerle anlatıp yaşamın sırlarını sezdirir; bilim ise onu akıl yoluyla anlatır. D) Bilim kanıtlanabilir sonuçlara ulaşırken sanat kesin ve

ispatlanabilir bir sonuca ulaşmaz.

E) Bilim her zaman evrensel, sanat ise daima yerel ve ulusaldır.

4.

Gerçeğin kimliğini değiştirip açma çabalarında edebiyat ile bilim ilk bakışta iki karşıt gibi gözüküyor. Birbirleriyle yarış

-tadırlar sanki; farklı yöntemler kullanmakla birlikte, ikisi de aşağı yukarı aynı amaca yönelmiştir, o amaç ise şudur:

----Bu parçanın sonuna, aşağıdakilerden hangisinin geti

-rilmesi uygundur?

A) İnsanı ve dünyayı tanıyıp yorumlamak B) Bütün dünyayı ele geçirmek

C) Her şeyde aklı egemen kılıp hayattan uzaklaşmak D) İnsanların duygu dünyalarında fırtınalar estirmek E) Değişmez kurallarla değişmez gerçeği bulmak

(20)

ünite

4

9

KONU TESTİ

1 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

5. Bir edebî eserde,

I. Geçmişin herhangi bir kesiti anlatılabilir. II. Yeryüzünün herhangi bir yeri betimlenebilir. III. İnsan ilişkilerinin herhangi bir yönü irdelenebilir. IV. İnsan ruhunun herhangi bir durumu çözümlenebilir.

Bu yargılarda, edebiyat, aşağıdaki bilim dallarından hangisiyle ilişkilendirilmemiştir?

A) Psikoloji B) Coğrafya C) Felsefe D) Tarih E) Sosyoloji

6.

Bir kişinin bireysel sorunlarını ve bunalımlarını konu

edinen edebî eser aşağıdaki bilim dallarının hangisin

-den yararlanır?

A) Felsefe B) Psikoloji C) Sosyoloji D) Coğrafya E) Tarih

7.

Aşağıdaki güzel sanat dallarından hangisi hitap ettiği

duyu organı bakımından diğerlerinden farklıdır?

A) Ebru B) Hat C) Minyatür

D) Musiki E) Tezhip

8.

Kemal Tahir “Devlet Ana”, Tarık Buğra “Osmancık” adlı romanlarında Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu konu edin

-mişlerdir.

Yukarıda sözü edilen romanlar aşağıdaki bilim dalla

-rından hangisine kaynaklık edebilir?

A) Tarih B) Coğrafya C) Felsefe D) Sosyoloji E) Psikoloji

9.

“Güzel sanatlar”la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Güzel sanatlar, kullandıkları malzemelere göre sınıf

-landırılır.

B) Güzel sanatlar, insanda estetik duygusunu geliştirir. C) Güzel sanatların temel konusu insandır.

D) Güzel sanatlarda, sanatçı gerçeği yorumlayarak ve kurgulayarak yansıtır.

E) Güzel sanatlarda amaç insana yararlı olmaktır.

10.

I. Hitap edilen duyu organı II. İşlenen konu

III. Kullanılan malzeme IV. Varılmak istenen amaç

V. Hedef kitlenin yorumu

Yukarıdakilerden hangileri, güzel sanatların sınıflandı

-rılmasında etkilidir?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III. D) II. ve IV. E) IV. ve V.

11.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu “nehir roman” denebilecek bir süreklilikle, son yüz yıl içinde Türk toplumunun geçirdi

-ği de-ğişim, yozlaşma ve başkalaşımı anlatmıştır. Örne-ğin “Kiralık Konak”ta kuşaklar arası çatışmayı; “Nur Baba”da tekkelerin yozlaşmasını; “Sodom ve Gomore”de işgal yıl

-larında İstanbul’da yaşayan harp zenginlerini; “Yaban”da halk-aydın çatışmasını işlemiştir.

Yakup Kadri’nin bu parçada sözü edilen romanları

aşağıdaki bilim dallarından en çok hangisiyle ilişkilen

-dirilebilir?

A) Tarih B) Felsefe C) Psikoloji D) Sosyoloji E) Coğrafya

(21)

1

1 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

12.

İnsan sadece somut ve tabii güzelliklerle yetinmez, yetin

-memiştir de. O, bu iki kaynaktan hareketle ve onlardan aldığı ilhamla, hep yeni güzellikler bulma, yeni güzellikler var etme peşinde olmuştur. Bu amaçla çevresindeki tabi

-at, varlık, eşya, ses, renk, şekil, hareket, olay ve hayatın akışına yeni bir şekil, biçim, düzen ve nizam verme gayreti içine girmiştir. Böyle bir gayretin insan ruhundaki güzellik duygusundan kaynaklandığı ve çevreyi, dünyayı ve haya

-tı daha güzel kılma amacına yönelik olduğu açık-tır. İşte bu noktada da suni bir güzellik olan “sanat”la karşılaşırız. Böyle bir baskının yoğun tesiri altında bulunan ve bunu büyük bir ustalıkla estetik formlar içinde ifade etmesini bi

-len insana “sanatçı” diyoruz.

Bu parçaya göre sanatçının sanat eserini üretmesin

-deki temel etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yaşadıklarının, psikolojik durumu üzerindeki etkisi B) Duygu ve düşüncelerini başkalarıyla paylaşma ihtiyacı C) Varlıkların normal durumlarından duyduğu rahatsızlık D) Hayatı herkesten farklı bir şekilde algılayıp anlatma

isteği

E) Çevresini ve hayatı daha güzel hâle getirme amacı

13.

Bir çini, bir minyatür, bir hat, bir şiir, bir resim veya bir Se

-limiye Camii, bizi niye büyüler; kendine hayran bırakır? Dudaklarımızdan bir şarkının melodili sözleri dökülürken ruhumuzun bundan duyduğu hazzın anlamı nedir? Neden zaman zaman musikinin, şiirin, resmin o yumuşak, büyülü ve sıcak ikliminde nefes almaktan zevk duyarız?

Bu parçada yazarın, çeşitli sanat dallarına ilişkin sor

-duğu sorunun cevabı aşağıdakilerden hangisi olabi

-lir?

A) İnsanın güzellik ihtiyacına hitap ettiği için B) İnsana doğruyu ve yararlıyı anlattığı için C) İnsanın düşünce ufkunu genişlettiği için D) Geleceğe ilişkin ümit verdiği için

E) Millî kültürü, gelecek kuşaklara aktardığı için

14.

Edebiyat, bir dil sanatıdır. Onun tek ifade aracı veya mal

-zemesi dildir. Dolayısıyla her edebî eser; kelime, deyim, ibare, tamlama, cümlecik ve cümle gibi dil birimleri veya dil unsurlarından teşekkül eder. Nasıl ki mimar taş, demir, çimento, kireç, kum, tahta vb.; heykeltıraş tunç, mermer, kil, seramik vb.; ressam boya, fırça, tuval vb.; müzisyen nota, ses vb. malzemelerden faydalanarak köşkünü, hey

-kelini, tablosunu ve bestesini var ediyorsa yazar ve şair de dili kullanarak edebiyat eserine hayat verir. Bu bakımdan dil, edebiyatı diğer sanat dallarından ayıran ve ona başlı başına bağımsız bir sanat olma kimliği kazandıran tek un

-surdur.

Bu parçada vurgulanmak istenen düşünce, aşağıdaki

-lerden hangisidir?

A) Her güzel sanat dalının farklı malzemelerle oluşturul

-duğu

B) Güzel sanatların insanlarda estetik duygusuna ses

-lendiği

C) Edebiyatın dille gerçekleştirilen bir güzel sanat dalı olduğu

D) Sanatçıların kişiliklerinin, malzeme seçiminde etkili olduğu

E) Dilin, tüm güzel sanatların tek anlatım aracı olduğu

15.

Dikkatimizi dil üzerinde yoğunlaştırmak, hem edebiyatın mahiyeti ve niteliklerini daha yakından tanımamıza hem de onun diğer sanatlardan farklı olan taraflarını daha iyi görmemize imkân verecektir. Çünkü güzel sanatlar, önce

-likle kullandıkları veya bağlı oldukları malzemelerin farklı

-lıklarıyla birbirinden ayrılır. Onların sanat olmalarını sağ

-layan sır da varlıklarını borçlu oldukları malzemede, daha doğrusu bu malzemenin kullanılış biçiminde gizlidir.

Bu parçaya göre “edebiyatı diğer güzel sanatlardan ayı

-ran özellik” aşağıdakilerden hangisidir?

A) Duygu ve düşünceye dayanması B) Malzemesinin dil olması

C) İnsanlarda estetik haz uyandırması D) Toplumsal işlevinin olması

(22)

ünite

6

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

2

1.

Edebiyat, yine kendisi gibi sosyal bir kurum olan “dil”i kul

-lanır. Bir başka söyleyişle, edebiyat, dille yapılan bir sa

-nattır. Bu dil, çok büyük ölçüde sanatkârın içinde yaşadığı milletin dilidir. Öyle bir dil ki millet ona, yüzyıllar içinde millî benliğinin, kültürünün ve kimliğinin damgasını vurmuştur. Zira milletlerin yüzyıllar boyu yaşadığı hayat tecrübesi, ya

-zıya geçmese de onun diline akseder. Bu açıdan dil bir kültür taşıyıcısıdır. Sanatkâr bir dili alır ve onu son derece dikkatli ve titiz bir biçimde kullanır. Kelimelere yeni mana

-lar yükleyerek, yeni imaj-lar yaratarak, yeni ifade biçimleri geliştirerek dili işler, geliştirip zenginleştirir.

Bu parçada “dil”in hangi özelliği vurgulanmıştır?

A) Edebiyatın ana malzemesi oluşu B) Sosyal bir kurum oluşu

C) Kültür taşıyıcısı oluşu D) Değişime açık oluşu E) İletişim aracı oluşu

2.

Gündelik hayattaki dil; bilimsel, felsefi ve edebî metinlerde kullanılan dilden farklıdır. Bilimsel metinlerde ----, felsefi metinlerde ----, edebî metinlerde ---- kullanılır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki

-lerden hangileri getirilmelidir?

A) mesaj - imge - görünüm B) terim - kavram - imge C) kavram - obje - kurmaca D) gerçeklik - bağlam - imge E) kavram - imge - terim

3.

Kültür eserleri, dilin belli bir yer ve anda donmuş şekille

-ridir. Bu bakımdan onların abidelerden farkları yoktur. Kü

-tüphaneler dil abidelerini toplayan müzelerdir. Dil, bir kap olduğuna göre onlara “duygu, düşünce, hayal müzeleri” demek gerekir. Biz, eskiden yaşamış insanların hayat tec

-rübeleri, inanç ve değerlerini bu eserlerden öğreniriz. As

-lında dili hem şekil hem muhtevasıyla inceleyen filolojinin gayesi, insan kültürünü tanımaktır.

Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kültürün tarihsel yönü B) Dilin tarihsel değeri C) Dilin toplumsal yönü D) Dil-kültür ilişkisi E) Tarih-kültür ilişkisi

4.

Edebî dil, malzemesi olan kelime, deyim, kavram, cümle veya cümle çeşitlerini, günlük ve bilimsel dilin de faydalan

-dığı kaynaktan, ait olduğu milletin doğal dilinden alır. Şair ve yazarlar da, avukatın, fizikçinin, sosyoloğun, bakkalın, gazetecinin kullandığı dili kullanırlar. Ancak edebî dil, gün

-lük dil veya bilim dili gibi, her zaman açık ve sadece işaret edici bir dil değildir. Ona böyle bir sorumluluk da yüklene

-mez.

Bu parçaya göre “günlük dil, bilimsel dil ve edebî dil”in ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yan anlamlarla yüklü olmaları B) Açık ve anlaşılır olmaları C) Doğal dilden kaynaklanmaları D) Göndergesel işlevde kullanılmaları E) Söz sanatlarından yararlanmaları

5.

Edebî dil; sembol, alegori, mecaz, teşbih, istiare, kinaye gibi sanatlar veya doğrudan doğruya sanatkârın ifade bi

-çiminden kaynaklanan belirsizliklerle doludur. Bu sebeple, günlük dil ve bilimsel dile göre bazı bakımlardan kusurlu ve noksan görülebilir. Kelimeler, çoğu zaman temel anla

-mının dışında kullanılabilir. O sebeple edebî dil, önemli ölçüde yan anlam üzerine kurulmuş bir ifade biçimidir. Bu noktada edebî dili bir anlamda tabii dilden bir “sapma” olarak değerlendirmek de mümkündür. Nitekim Ferdinand Saussure, tabii dil ile edebî dil arasındaki söz konusu fark

-lılığı, “dil-söz” ayrımıyla ifade etme lüzumunu hisseder.

Bu parçadan hareketle “edebî dil” ile ilgili olarak aşağı

-dakilerden hangisi söylenemez?

A) Söz sanatlarını içerdiği B) Bazı belirsizliklerle dolu olduğu

C) Sözcüklerin, temel anlamının dışında kullanıldığı D) Yoruma açık olmayıp herkesçe aynı şekilde algılandığı E) Günlük dile ve bilimsel dile göre kusurlu görülebildiği

(23)

1

7

KONU

TESTİ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Yapan Özellikler,

Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılması

2

6.

Dilin en yaygın kullanım alanı, hiç şüphesiz, bireyin veya toplumun günlük hayatıdır. Günlük dil, çok büyük ölçüde fertler arası iletişimi sağlama amacına yönelik olarak şe

-killenir. Bu noktada günlük dilin, ilim dilinde görülen açıklık ve temel anlam/göndergesel anlam ekseninde yoğunlaştı

-ğı görülür. Bununla birlikte günlük dilin sadece bu seviye

-de kalmayıp zaman zaman e-debî dile yaklaştığı, bu istika

-mette birtakım mânâ ve ses nitelikleri kazandığı, konuşa

-nın duygularını yansıttığı gibi, dinleyeni etkileme amacına yöneldiği de bir gerçektir. Bu sebeple günlük dili, sadece basit bir anlaşma vasıtası olma gibi dar sınırlar içine hap

-sedemeyiz. Edebî dil ile konuşma dili arasındaki ilişkiler, çok daha girifttir. Bununla birlikte günlük dilin ürünü olan konuşma, söz veya metinleri edebiyat olarak değerlendi

-remeyiz. Yani manav, kasap, bakkal veya bir arkadaşımız

-la o-lan konuşma-larımız, sohbetlerimiz edebiyat değildir.

Bu parçadan hareketle “günlük dil” ile ilgili olarak aşa

-ğıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Bazı yönlerden bilimsel dil ve edebî dile yakınlaştığı B) Okuyan ya da dinleyende estetik haz uyandırdığı C) İnsanlar arasındaki iletişimi sağlama amacına göre

şekil aldığı

D) Konuşanın duygularını yansıtıp dinleyeni etkileme amacına yöneldiği

E) Göndergesel işleve sahip olduğu için açık ve anlaşılır olduğu

7.

Dilin temel kullanım alanlarından biri, bilimsel hayattır. Ma

-tematik, fizik, kimya, biyoloji, tarih, sosyoloji, ilahiyat vb. bütün fen ve sosyal bilim alanlarındaki bilgi, buluş, icat, fikir ve yorumlarımızı da dille ifade etmek mecburiyetin

-deyiz. Bilim dili, bütünüyle açıklayıcı veya işaret edicidir. Amacı, işaret edenle edilen arasında tam bir uygunluk kur

-maktır. Bilim dili olabildiğince açık ve yalındır. Dikkati, ken

-di üzerine çekmeden, işaret ettiği şeye doğru açık ve kesin bir şekilde götürür. Bilim dili matematik ve sembolik mantık gibi, bir işaretler sistemi olma, dolayısıyla evrenselleşme eğilimi gösterir. Bilim dili çevresinde şekillenmiş konuşma, tartışma, konferans, makale ve kitaplar edebiyat mıdır? Cevabımız elbette ki “hayır” olacaktır.

Bu parçadan hareketle “bilim dili” ile ilgili olarak aşağı

-dakilerden hangisi söylenemez?

A) Açıklayıcı ve gösterici olduğu

B) Gösterenle gösterilen arasında tam bir uygunluk kur

-mayı amaçladığı

C) Son derece açık ve yalın olduğu D) Evrenselleşme eğilimi gösterdiği E) Okuyanda çeşitli çağrışımlar uyandırdığı

8.

I. Her olayın bir nedeni vardır ve bundan dolayı özgürlük ya da irade özgürlüğü diye bir şey olamaz.

II. Kışın tipilerle karışık rüzgârı, paltosunun başlığından hücum ederek yüzünü tırmalar; bütün vücudunu bir soğuk ürperme ile titretirdi.

III. Köyden büyük şehre doğru bir nüfus hareketinin git

-tikçe kendini duyurur bir biçimde var olduğunu genel nüfus sayımları göstermektedir.

Yukarıdaki cümlelerde dilin kullanıldığı alanlar doğru olarak sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

I II III

A) Bilim Edebiyat Felsefe

B) Edebiyat Bilim Felsefe

C) Felsefe Edebiyat Bilim D) Felsefe Edebiyat Felsefe

E) Bilim Felsefe Bilim

9.

Her toplumun kendine özgü kültürü vardır. Kültür, bir top

-lumun yaşama biçimidir. Her kültür aynı zamanda değer

-ler toplamıdır. Değer-ler, o kültür içinde yetişen birey-lerin büyük bir çoğunluğu tarafından benimsenir. Dolayısıyla değerler, toplumu bir arada tutan güçlü bağlardır. Dil de kültürel değerlerden biridir. Dil, aynı zamanda bir değerler sistemi olduğu için sosyal hayatı kontrol eder ve yönlendi

-rir.

Bu parçada “dil”in hangi yönü üzerinde durulmaktadır? A) Toplumsal yönü B) İletişimsel yönü C) Tarihsel yönü D) Sanatsal yönü

(24)

ünite

8

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

2

10.

Edebî dil, günlük dile göre, kelime sayısı ve çeşidindeki zenginlik bakımından da farklılık arz eder. Üstelik edebiyat dilinde, dilin imkânları çok daha dikkatli, sistemli ve bilinçli bir şekilde kullanılır; günlük dilin imkânları genişletilir, dü

-zenlenir, pekiştirilir hatta zaman zaman bu imkânlar zor

-lanır. Bu sebeple edebî eserde sanatkârın şahsiyeti çok daha tutarlı, etkili ve bilinçlidir.

Bu parçada “dil” ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangi

-si üzerinde durulmaktadır?

A) Dilin günlük hayattaki kullanımı B) Dilin kültür taşıyıcısı olması C) Dilin en temel ifade aracı olması D) Günlük dille edebî dilin farklı olması E) Edebî eserin malzemesinin dil olması

11.

Aşağıdaki yargılardan hangisi “dilin sosyal yönü” ile il

-gili değildir?

A) Diller, milletin en değerli, en etkileyici servetleridir. B) Dil kadar, bir milletin bireylerini birbirine bağlayan, bir

-birlerini sevmelerini sağlayan başka bir güç yoktur. C) Dünyaya hükmeden büyük hükümdarlar, büyük ba

-şarılarını, savaşçılarına duyurabildikleri nutuk dilinin büyüleyici güzellikleriyle kazanmıştır.

D) Dil, toplumların demokratikleşmesinde önemli bir araçtır.

E) Sanatçı, bir güzellik karşısında etkilenmelerini çoğun

-lukla dil aracılığıyla ifade eder.

12.

Demokrasilerde hakların kullanımı geniş ölçüde düşün

-cenin savunulmasına bağlıdır. Kişi veya gruplar, haklarını ararken ya da özgürlüklerini savunurken çeşitli şekilde an

-latım araçlarından yararlanırlar. Bu da ancak dille sağla

-nır.

Bu parçadan hareketle “dil” ile ilgili olarak aşağıdaki

-lerden hangisi söylenebilir?

A) Düşünceyi geliştirdiği

B) Kişisel hakların kullanılmasında araç olduğu C) Kültürel değerleri aktardığı

D) Toplumsal barışı sağladığı

E) Sanatın ilerlemesinde katkısı bulunduğu

13.

Dil ile tarih ve kültür arasındaki ilişkiyi bilen bir kimse, dili tek başına almaz. Çünkü dilde her kelimenin yazılış, ses, şekil ve manasını tayin eden, tarih ve kültürdür. Yunus Emre’nin şiirlerinin dilini, yazıldığı devir ve çevreden ayrı ele alamazsınız. Zira o ağacın kökleri gelenek ile beraber, yetiştiği topraklara sımsıkı bağlıdır. Bu da gösterir ki filolog sadece dilci değil; geniş kültürlü, kafası dil gibi hayatın bü

-tün imkânlarına açık bir insan olmalıdır.

Bu parçada “dil”e ilişkin olarak vurgulanan aşağıdaki

-lerden hangisidir?

A) Tarihsel gerçeklikler dille geleceğe aktarılır.

B) Dilciler, farklı bilim dallarıyla ilgili bilgiye sahip değildir. C) Dil, toplumsal yapıyı ayakta tutan en önemli unsurdur. D) Bir milletin kültürünün oluşumu dille olanaklıdır. E) Dilin gelişimi, kültürel birikim ve tarihle belirlenir.

14.

Aşağıdakilerden hangisi plastik sanatlardan biri değil

-dir?

A) Heykel B) Hat

C) Sinema D) Mimari

E) Minyatür

15.

Her insan, kendi toplumuna ait millî, insani ve ahlaki de

-ğerleri tanımak, benimsemek hatta bu de-ğerleri başkala

-rına tanıtmak isteyebilir. Aynı şekilde başka milletlerin in

-sani ve ahlaki değerlerini de yeri geldiğinde tanımak ister. Bu istek, ancak dille ve onun ifadesi olan fikrî ve edebî metinleri okumakla gerçekleşir.

Bu parçada “dil”in vurgulanmak istenen özelliği aşağı

-dakilerden hangisidir?

A) Kültürel değerleri aktarması B) Evrensel olması

C) İletişim aracı olması D) Toplumsal iletişim sağlaması E) Canlı bir yapıya sahip olması

(25)

1

9

KONU

TESTİ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

Yapan Özellikler,

Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılması

3

1.

“Metin”le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylene

-mez?

A) Metin bir iletişim aracıdır.

B) Metni oluşturan unsurlar, birbirine dil bilgisi kurallarına göre bağlanır.

C) Metinler sanatçının kişiliğine göre gruplandırılır. D) Metni oluşturan parçalar, belirli bir anlam ilişkisiyle

bağdaştırılır.

E) Yazılış amaçlarına göre sanatsal ve öğretici metinler olmak üzere ikiye ayrılır.

2.

I. Anlatım biçimi II. Gerçeklikle ilişkisi III. Yazılış amacı IV. Yazarının kişiliği

V. Hedef kitle

Yukarıdakilerden hangisi metinlerin gruplandırılma

-sında etkili değildir?

3.

Bir metni oluşturan birimlerin dil bilgisi kurallarıyla birbiri

-ne bağlanmasına ----, metni oluşturan parçalar arasındaki anlam ilişkisine de ---- denir.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) organik birlik - bağdaşıklık B) bağdaşıklık - bağlam C) bağdaşıklık - kurmaca D) sistem - bağlaşıklık E) bağlaşıklık - bağdaşıklık

4.

Her türlü edebî eserin merkezinde daima insan yer alır. Onun duyguları, düşünceleri, hayalleri, arayışları, ümitleri, arzuları, kırılışları, sevinçleri, üzüntüleri, ihtirasları, bedbin

-likleri... Onu kuşatan hayat ve tabiat... Bu hayat ve tabiatı dolduran olaylar, gelişmeler, durumlar; varlıklar, nesneler, eşyalar...

Bu parçaya göre “edebî eserin konusu” aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal olayların nedenleri, sonuçları ve etkileri B) Tarihsel gelişmelerin nedenleri, sonuçları ve etkileri C) İnsanı meraklandıran ve gerilim içinde tutan heyecan

-lı olaylar

D) Günlük hayatta önemsenmeyen sıradan olaylar ve in

-sanlar

E) Tabiatla ilişki hâlindeki duyan, düşünen, tasarlayan, yaşayan insan

5.

Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının dönemlere

ayrılmasında kullanılan ölçütlerden biri değildir?

A) Din değişikliği B) Coğrafi değişim C) Kültürel farklılaşma D) Lehçe ve şive farklılıkları E) Eğitim seviyesi

(26)

ünite

10

9 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATINA GİRİŞ

3

6.

Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının dönemle

-riyle ilgili yanlış bir bilgidir?

A) İslamiyet öncesi dönem sözlü ve yazılı diye ikiye ayrılır. B) İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatının kolları di

-van ve halk edebiyatlarıdır.

C) Tanzimat edebiyatı döneminde sanatçılar özellikle Arap edebiyatından etkilenmiştir.

D) Servetifünun Dönemi’nde “Sanat, sanat içindir.” anlayı

-şı görülmektedir.

E) 1923’ten günümüze kadar geçen dönem, Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılır.

7.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “öğreticilik” amaçlan

-mamıştır?

A) Kin ve intikam bir ateş gibi içini yakıyor ve bir alev hâlinde dilinden dökülüyordu.

B) Duyum, mutlaka bedene yapılan bir etkiden doğar; duygu ise bu düşünceden doğabilir.

C) Sanatçıya dönük eleştiride biyografik denebilecek bir eleştiri yöntemi büyük yer tutar.

D) Heyecan, ani olarak doğar ve geçicidir; ihtiras sürekli

-dir ve ihtirasın uzun bir hazırlanışı vardır.

E) Duygular özneldir, bireylere göre değişir; bilgi ise nes

-neldir, tüm bireyler için aynıdır.

8.

“Öğretici metinler”le ilgili olarak aşağıdakilerden hangi

-si söylenemez?

A) Yazılış amacı, okuyucuya bilgi vermektir.

B) Bazı ifadeler, okuyucunun anlayış ve sezgisine bıra

-kılmıştır.

C) Anlamı tek olduğu için her okuyan aynı anlamı çıka

-rır.

D) Dil, göndergesel (bilgilendirici) işleviyle kullanılır. E) Kurguya gidilmeksizin gerçeğin kendisi anlatılır.

9.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinin anlatımında amaç,

“okuyanda güzellik duygusu uyandırmak” değildir?

A) Bir kısa gün gibi bir ömür geçti de anlayamadım. B) Gençliğin o pembe hayalleriyle mest olmuştum. C) Tanımak veya bilmek, bir şeyi kendisinden başka şey

-lerden ayırt etmek demektir.

D) Ahırın avlusunda oynarken, aşağıda, gümüş söğütler altında görünmeyen derenin hazin şırıltısını işitiyor

-duk.

E) Ben içimdeki zehirden azabı boşaltmak için acele ediyordum yazık ki zavallı masum kardeşim o gece ölmüştü.

10.

----, eserde işlenen dünyanın bize bir dış dünyayı anlat

-ması, anlatılanların sadece metin düzeyinde var olması demektir. Yazar, metni gerçek dünyadan hareketle kurar ancak onu kendi zihninde yeniden tasarlar; olduğu gibi yansıtmaz. Okuyucu ise metni yorumlarken yaşadığı ger

-çeklikle ilişkilendirir.

Bu parçanın başına aşağıdaki kavramlardan hangisi

-nin getirilmesi uygundur?

A) Kurmaca B) Gerçeklik C) Edebî metin D) Estetik obje E) Tinsel tabaka

11.

“Edebî metin”le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Edebî metin, yazıldığı dönemin dil ve kültür özellikleri

-ni yansıtır.

B) Bilimsel bilgiler ve buluşlar, edebî metinlerde konu olarak işlenebilir.

C) Edebî metinlerde her yönüyle duyan, düşünen, tasar

-layan, yaşayan insan konu edilir.

D) Edebî eserde gerçeklik bire bir, olduğu gibi yansıtılır; yorumlanmaz.

E) Bir dönemdeki felsefi ve bilimsel tartışmalar, siyasal ve sosyal gelişmeler edebî eserde işlenebilir.