Perbandingan Kadar C, N, P, dan K Dalam Kandungan Pupuk Kompos dari Limbah Sayuran Sawi dengan Menggunakan Bakteri EM4, Tanah Gambut, dan Tanpa Starter

(1)

(2)

Perhitungan

Sebelum pengomposan (Hari-0)

1. 3mL bakteri EM4 a. Kadar Karbon (C) Kadar Air =

Kadar Air =

Kadar Abu =

100 = 5,62 %

Kadar C = 100% - (Kadar Air + Kadar Abu) Kadar C = 100 % - ( 5,62 %)= 18,59 % Keterangan :

W1 : Berat sampel + wadah sebelum di oven W2 : Cawan kosong

W3 : Berat sampel + cawan setelah di oven W4 : Berat sampel + cawan setelah diabukan

b. Kadar Nitrogen

Nitrogen = Keterangan :

W : Berat sampel (g)

Vs : Volume titrasi sampel (mL) Vb : Volume titrasi blanko (mL) Fp : Faktor pengenceran

0,014 : BM Nitrogen / 1000

N : Normalitas H2SO4 (0,0483 N) Kadar N =

(3)

(4)

(5)

Kadar C = 100 % - ( 9,83 %)= 6,05 %

(6)

(7)

(8)

d. Kadar Kalium (K2O)

Pada pengomposan limbah sayuran sawi tanpa starter, diperoleh hasil kandungan unsur C, N, P, dan K, sebelum pengomposan (hari-0) dan sesudah pengomposan (hari-10), yaitu: tanpa starter (C 18,40% : 10,58% ; N 0,31: 0,16% ; P 0,15% : 0, 09% ; K 0,9% : 0,7%), diperoleh dari hasil perhitungan sebagai berikut:

(9)

c. Kadar Posfor (P2O5) (%) Kadar Posfor =

= 0,15 %

Kadar Kalium =

0,9 %

Setelah pengomposan (hari-10) a. Kadar Karbon (C)

Kadar air =

100 = 88,92 %

Kadar abu =

100 = 0,50 %

Kadar C = 100 % - (88,92 % + 0,50 %) = 10,58 % b. Kadar Nitrogen (N)

Kadar Nitrogen 100 = 0,16 % c. Kadar Posfor (P2O5)

Kadar Posfor =

= 0,90 %

Kadar Kalium =

(10)

Lampiran 1.

Limbah sayuran sawi yang telah dirajang dan di keringanginkan

Lampiran 2. Fermentasi Starter a. Bakteri EM4

(11)

Lampiran 3

Limbah sayuran sawi sebelum pengomposan ( dengan starter EM4 dan tanah gambut)

Limbah sayuran sawi setelah dikomposkan selama 10 hari (dengan starter EM4 dan tanah gambut)

Limbah sayuran sawi tanpa starter sebelum pengomposan

(12)

Lampiran-4 Standar kualitas kompos menurut SNI 19 – 7030 – 2004

NO PARAMETER SATUAN MINIMUM MAKSIMUM

1 Kadar Air % - 50