Fungsi Keluarga dalam Penjagaan pesakit

(1)

Fungsi Keluarga dalam

Penjagaan: Isu dan Cabaran

Oleh

Prof. Madya Dr. Fatimah Abdullah

Program Kerja Sosial

Pusat Pengajian Psikologi dan Pembangunan Manusia,

Universiti Kebangsaan Malaysia

(2)

Pengenalan

 _{Fungsi Keluarga adalah melahirkan zuriat bagi}_{Fungsi Keluarga adalah melahirkan zuriat bagi}

kesinambungan generasi, sosialisasi anak, kesinambungan generasi, sosialisasi anak,

menyediakan keperluan ekonomi, perlindungan, menyediakan keperluan ekonomi, perlindungan,

keselamatan dan kesejahteraan fizikal serta emosi keselamatan dan kesejahteraan fizikal serta emosi

ahli-ahlinya. ahli-ahlinya.

 _{Fungsi tradisi keluarga dimainkan oleh kedua ibu}_{Fungsi tradisi keluarga dimainkan oleh kedua ibu}

bapa. bapa.

 _{Dalam keluarga moden di bandar, fungsi keluarga}_{Dalam keluarga moden di bandar, fungsi keluarga}

(3)

Tujuan Kertas Kerja

 _{membahaskan hal-hal berkaitan dengan:}_{membahaskan hal-hal berkaitan dengan:}

2.

2. Apakah yang dimaksudkan dengan penjagaan?Apakah yang dimaksudkan dengan penjagaan? 3.

3. Bagaimana dan siapakah yang melaksanakan Bagaimana dan siapakah yang melaksanakan

fungsi tersebut? fungsi tersebut?

4.

4. Apakah masalah yang dihadapi oleh keluarga Apakah masalah yang dihadapi oleh keluarga

dalam melaksanakan fungsi tersebut? dalam melaksanakan fungsi tersebut?

5.

5. Apakah peranan komuniti setempat dalam Apakah peranan komuniti setempat dalam

(4)

Makna Penjagaan

 _{Kombinasi perasaan afeksi dan tanggung-jawab}_{Kombinasi perasaan afeksi dan tanggung-jawab}

bagi menyediakan keperluan peribadi individu bagi menyediakan keperluan peribadi individu

agar kesejahteraan mereka dapat ditingkatkan agar kesejahteraan mereka dapat ditingkatkan

melalui interaksi semuka (Finch & Groves 1983 melalui interaksi semuka (Finch & Groves 1983

dalam Cancian 2000: 137). dalam Cancian 2000: 137).

 _{Sebagai satu amalan, penjagaan mestilah}_{Sebagai satu amalan, penjagaan mestilah}

merangkumi etik berhubung dengan hal-hal merangkumi etik berhubung dengan hal-hal

mengenai memberi jagaan (caring about) dan mengenai memberi jagaan (caring about) dan

(5)

Sambungan Sambungan



_{Memberi jagaan melibatkan pemikiran dan}

perasaan tanggung-jawab untuk memenuhi

keperluan orang lain.



_{Menjaga merujuk kepada kepelbagaian}

aktiviti menyediakan keperluan atau

kesejahteraan orang lain yang merangkumi

penjagaan fizikal, emosi dan perkhidmatan

langsung.

(6)

Sambungan Sambungan

 _{Sebagai satu amalan, penjagaan mempunyai tiga}_{Sebagai satu amalan, penjagaan mempunyai tiga}

ciri (Glenn 2004: 04) iaitu; ciri (Glenn 2004: 04) iaitu;

– _{Mengiktiraf bahawa setiap orang perlukan}_{Mengiktiraf bahawa setiap orang perlukan} penjagaan.

penjagaan.

– _{Melihat penjagaan sebagai satu hubungan}_{Melihat penjagaan sebagai satu hubungan} timbal balas di antara si penjaga (yang ada timbal balas di antara si penjaga (yang ada

kuasa) dengan orang yang inginkan penjagaan kuasa) dengan orang yang inginkan penjagaan

(tidak berkuasa). (tidak berkuasa).

– _{Penjagaan sebagai tugas tabii dan sebagi}_{Penjagaan sebagai tugas tabii dan sebagi} “kerja” yang dibayar upah.

“kerja” yang dibayar upah.

 _{Dalam keluarga, fungsi penjagaan hanya dicapai}_{Dalam keluarga, fungsi penjagaan hanya dicapai}

(7)

Kenapa Fungsi Penjagaan dalam

Keluarga Bersifat Gender



_{Kaitan dengan mitos bahawa wanita ada}

keupayaan tabii dan naluri untuk menjaga.



_{Kebanyakan kajian dapati wanitalah yang}

menjaga ibu mereka yang telah tua. Ini ada

kaitan dengan pengetahuan yang diturunkan

daripada ibu bapa kepada anak perempuan.



_{Peranan wanita berkurangan akibat}

perkembangan dalam perubatan moden

apabila ramai lelaki yang menjadi doktor.

(8)

sambungan sambungan



_{Kajian-kajian menunjukkan perkaitan antara}

peranan gender dan penjagaan di mana,

wanita:

– Menjaga lebih kerap dan lebih intensif kepada _{Menjaga lebih kerap dan lebih intensif kepada} ibu bapa dan pasangan

ibu bapa dan pasangan

– Lebih kerap melibatkan diri dalam aktiviti _{Lebih kerap melibatkan diri dalam aktiviti} penjagaan harian.

penjagaan harian.

– Berhadapan dengan konflik._{Berhadapan dengan konflik.} – Lebih komited_{Lebih komited}

(9)

sambungan sambungan

 Sementara itu lelaki pula:Sementara itu lelaki pula:

- Hadapi lebih banyak masalah dalam _{Hadapi lebih banyak masalah dalam} memberikan sokongan emosi.

memberikan sokongan emosi.

- _{Bantuan yang diberi lebih berupa sokongan}_{Bantuan yang diberi lebih berupa sokongan} yang melibatkan kewangan, kesihatan dan yang melibatkan kewangan, kesihatan dan

perundangan. perundangan.

- Menyediakan pengangkutan, membaiki rumah _{Menyediakan pengangkutan, membaiki rumah} dan kereta.

dan kereta.

Kajian di Korea (Lee & Sung dalam Galliano Kajian di Korea (Lee & Sung dalam Galliano

2003) dapati anak sulong lelaki pikul 2003) dapati anak sulong lelaki pikul

tanggung-jawab menjaga ibu bapa tapi lebih 55% tugas jawab menjaga ibu bapa tapi lebih 55% tugas

(10)

Penjagaan dan Penjaga: Kes

Keluarga Bandar dan Desa

 _{Satu penyelidikan mengenai transformasi keluarga}_{Satu penyelidikan mengenai transformasi keluarga}

keluarga akibat urbanisasi telah dijalankan keluarga akibat urbanisasi telah dijalankan

(Fatimah Abdullah 2005). Penemuan mendapati: (Fatimah Abdullah 2005). Penemuan mendapati:

– Di kedua-dua tempat wanita khasnya anak dan menantu _{Di kedua-dua tempat wanita khasnya anak dan menantu}

perempuan menjadi penjaga yang penting kepada ibu

bapa yang tua.

– Di bandar, kemudahan dalam khidmat penjagaan di _{Di bandar, kemudahan dalam khidmat penjagaan di}

institusi banyak membantu keluarga, khususnya wanita

yang juga merupakan anak atau saudara mara

perempuan.

(11)

Isu Penjagaan:

Keperluan dan Harapan

 _{Penjagaan adalah keperluan sepanjang hayat}_{Penjagaan adalah keperluan sepanjang hayat}

kerana ketidakupayaan pada satu-satu tahap dalam kerana ketidakupayaan pada satu-satu tahap dalam

kehidupan. kehidupan.

 _{Dalam keluarga tradisional penjagaan disediakan}_{Dalam keluarga tradisional penjagaan disediakan}

oleh wanita yakni ibu dan saudara mara oleh wanita yakni ibu dan saudara mara

perempuan. perempuan.

 _{Walaupun fungsi penjagaan masih disediakan oleh}_{Walaupun fungsi penjagaan masih disediakan oleh}

keluarga tetapi banyak keluarga, khasnya wanita keluarga tetapi banyak keluarga, khasnya wanita tidak dapat menyediakannya lagi kerana sumber tidak dapat menyediakannya lagi kerana sumber

(12)

Sambungan Sambungan



_{Menurut Galliano (2003) meningkatnya}

masalah menyediakan penjagaan masakini

adalah global sifatnya disebabkan:

– Perubahan demografik: daripada “baby boom” _{Perubahan demografik: daripada “baby boom”} kepada “senior boom”.

kepada “senior boom”.

– Jangkahayat yang panjang mendedahkan warga _{Jangkahayat yang panjang mendedahkan warga} tua kepada sakit kronik.

tua kepada sakit kronik.

– Saiz keluarga yang makin kecil_{Saiz keluarga yang makin kecil}

– Bertambahnya penglibatan wanita dalam _{Bertambahnya penglibatan wanita dalam} pekerjaan formal.

(13)

sambungan sambungan



_{Malaysia akan berhadapan dengan masalah}

penjagaan kerana:

– _{Nisbah tanggungan penduduk muda ialah 53.0}_{Nisbah tanggungan penduduk muda ialah 53.0} sementara warta tua 6.2. Tetapi lebih 40%

sementara warta tua 6.2. Tetapi lebih 40% penduduk 15-47 tahun belum berkahwin dan penduduk 15-47 tahun belum berkahwin dan

1.7% daripada kumpulan umur itu telah bercerai 1.7% daripada kumpulan umur itu telah bercerai

atau menjadi balu atau duda. Purata saiz atau menjadi balu atau duda. Purata saiz

isirumah turun daripada 5.5 orang (1980) kepada isirumah turun daripada 5.5 orang (1980) kepada

4.3 orang (2000), menjadikan penanan 4.3 orang (2000), menjadikan penanan

penjagaan terbeban kepada beberapa orang penjagaan terbeban kepada beberapa orang

sahaja. sahaja.

(14)

Fungsi Penjagaan:

Strategi Memperkasa Keluarga

dan Komuniti

 _{Menyediakan penjagaan boleh menyebabkan}_{Menyediakan penjagaan boleh menyebabkan}

konflik. konflik.

 _{Strong (2001) mencadangkan agar keluarga dapat:}_{Strong (2001) mencadangkan agar keluarga dapat:}

– Menyediakan “ruang” kepada ahlinya yang _{Menyediakan “ruang” kepada ahlinya yang}

memerlukan, penjaga juga perlu ada “kekuatan”.

memerlukan, penjaga juga perlu ada “kekuatan”. – Berkomunikasi secara terbuka._{Berkomunikasi secara terbuka.}

– Perkembangkan hubungan yang baik dengan pakar _{Perkembangkan hubungan yang baik dengan pakar}

perubatan

– Memberi sokongan emosi kepada penjaga utama (main _{Memberi sokongan emosi kepada penjaga utama (main}

carer)

(15)

Sambungan Sambungan



_{Menurut Glenn (2003) masyarakat yang}

mengutamakan sifat penyayang haruslah:

– Mengiktiraf peranan penjagaan sebagai kerja _{Mengiktiraf peranan penjagaan sebagai kerja}

sebenar (real work), setanding dengan kerja lain. sebenar (real work), setanding dengan kerja lain. – _{Pengiktirafan sosial dan sama seperti kerja}_{Pengiktirafan sosial dan sama seperti kerja}

makan gaji. makan gaji.

– _{Mengiktiraf mereka yang memerlukan penjagaan}_{Mengiktiraf mereka yang memerlukan penjagaan} (termasuk mereka yang kurang upaya).

(16)

Sambungan Sambungan



_{Glenn (2003) dan Cherlin (2005) sifat-sifat}

yang dinyatakan lebih awal hanya akan

dicapai jika:

– _{Penjagaan dilegetimasi sebagai perlakuan}_{Penjagaan dilegetimasi sebagai perlakuan}

kolektif dan bukan tanggung-jawab keluarga kolektif dan bukan tanggung-jawab keluarga

semata-mata. semata-mata.

– Pemisahan antara kerja dan keluarga harus _{Pemisahan antara kerja dan keluarga harus} dihapuskan.

dihapuskan.

– Akses kepada penjagaan mesti diagih secara _{Akses kepada penjagaan mesti diagih secara} seimbang.

seimbang.

(17)

Kesimpulan

 _{Peranan penjagaan semakin penting kerana:}_{Peranan penjagaan semakin penting kerana:}  _{Bilangan warga tua bertambah}_{Bilangan warga tua bertambah}

 _{Penduduk kurang upaya meningkat}_{Penduduk kurang upaya meningkat}  _{Wanita keluar bekerja}_{Wanita keluar bekerja}

 _{Sais keluarga mengecil}_{Sais keluarga mengecil}

 _{Jadi peranan komuniti semakin penting kerana}_{Jadi peranan komuniti semakin penting kerana}

tidak semua orang mampu menggunakan khidmat tidak semua orang mampu menggunakan khidmat