• Tidak ada hasil yang ditemukan

Universitas Andalas Padang

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Universitas Andalas Padang"

Copied!
21
0
0

Teks penuh

(1)

Dr.HELMIZAR,SKM,M.BIOMED

Seminar Ilmiah Perhimpunan Dokter Gizi Medik Indonesia (PDGMI)

Hotel Borobudur Jakarta, 13 November 2013

KEBERLANJUTAN EFEK INTERVENSI GIZI DAN STIMULASI

PSIKOSOSIAL PADA SERIBU HARI PERTAMA KEHIDUPAN

TERHADAP PERTUMBUHAN DAN STATUS GIZI ANAK

USIA 3 – 5 TAHUN DI PROPINSI SUMATERA BARAT

(A Follow-Up Study)

Fakultas Kesehatan Masyarakat

(2)

Di Indonesia sebesar 37.2 % (Riskesdas, 2013)

Di Propinsi Sumatera Barat sebesar 39.2 %

Di Tanah Datar sebesar 37.6 % pada bayi 6 – 12 bulan,

dengan keterlambatan perkembangan kognitif sebesar

24,7% dan perkembangan motorik sebesar 39.3%

(Helmizar, 2013)

LATAR BELAKANG

PREVALENSI ANAK

STUNTING

YANG MASIH TINGGI

KEKURANGAN GIZI DI USIA AWAL KEHIDUPAN ANAK

STUDI INTERVENSI GIZI DAN BERBASIS BUDAYA LOKAL

DAMPAK

STUNTING

MENYEBABKAN

LOSS GENERATION

(3)

TUJUAN PENELITIAN

MENGANALISIS KEBERLANJUTAN EFEK PEMBERIAN SUPLEMENTASI GIZI (MP-ASI

LOKAL) DAN STIMULASI PSIKOSOSIAL

(MANJUJAI)

BERBASIS BUDAYA LOKAL PADA

ANAK USIA KURANG 2 TAHUN TUMBUH KEMBANG ANAK USIA 3 – 5 TAHUN

DI KABUPATEN TANAH DATAR PROPINSI SUMATERA BARAT

1. MENGANALISIS PERBEDAAN TUMBUH KEMBANG ANAK USIA 3 -5 TAHUN

SETELAH PEMBERIAN INTERVENSI GIZI DAN STIMULASI PSIKOSOSIAL SEJAK

USIA KURANG 2 TAHUN

2. MENGKAJI FAKTOR-FAKTOR YANG BERHUBUNGAN DENGAN STATUS GIZI ANAK

SETELAH DILAKUKAN FOLLOW-UP

TUJUAN UMUM

(4)

JENIS & DISAIN

Penelitian Prosfektif dengan disain

cohor study

LOKASI & WAKTU

Di 5 kecamatan di Kabupaten Tanah Datar Sumatera Barat.

Dilakukan dari bulan September s/d November 2016

POPULASI &

SAMPEL

Populasi: semua anak usia 3 – 5 tahun dilokasi penelitian

Sampel: 355 orang bayi usia 6 – 9 bulan pada awal (2013),

sampel studi follow-up sebesar 98 anak usia 3 – 5 tahun

untuk 4 kelompok intervensi (2016)

(5)
(6)

PELAKSANAAN

INTERVENSI

(Tahun2013)

• Diberikan setiap hari

• (250 – 300 kcal, 8 gr

Protein)

• Dipantau setiap minggu

• Dilengkapi form

pemantauan

• Stimulasi Manjujai

diberikan dikelas

Parenting setiap minggu

• Dipantau setiap minggu

• Dilengkapi form

pemantauan

• MP-ASI Diberikan setiap

hari

• Stimulasi setiap minggu

• Dipantau setiap minggu

• Dilengkapi form

(7)
(8)

FAKULTAS KESEHATAN MASYARAKAT UNAND

BERMAIN TAPUAK AMBAI-AMBAI

BERMAIN DA.. DAAG

MARI MERANGKAK

MENCARI MAINAN

MARI MANDENDANGKAN ANAK

INI AKU, INI WAJAHKU

AYO BERDIRI

AYO MAKAN SENDIRI

BUKU PERTAMA KU

CILUK BA..

AYO TANGKAP BOLANYA

MARI MENGGAMBAR

BERMAIN IRAMA

AYO MAKAN BERSAMA

MARI MEMANJAT

AYO CARI

KATAKAN SEKALI LAGI

NYAM..NYAM..NYAM

NAIK TURUN TANGGA

MENGISI PIRING

TEBAK SUARA

NINA BOBOK

AYO KAMU BISA JALAN

(9)

PELATIHAN TENAGA LAPANGAN

(10)

TabeL 1. Karakteristik Anak Studi Intervensi Tahun 2013

Menurut Masing-Masing Kelompok (n=271)

Variabel

(Mean

MP-ASI

± SD) (Mean

Manjujai

± SD)

MP-ASI +

Manjujai

(

Mean ± SD)

Kontrol

(Mean ± SD

)

P value*

Karakterik

:

-

Umur (bulan)

Baseline

Endline

-

Berat Badan Lahir (kg) - Panjang Badan Lahir (cm)

- Anak ke

7.51 + 1.20

13.32 + 1.31

3.09 + 0.41

47.92 + 4.81

2.34 + 1.47

7.58 + 1.14

13.48 + 1.33

3.03 + 0.34

48.29 + 3.39

2.42 + 1.26

7.64 + 1.29

13.92 +1.41

3.05 + 0.38

48.16 + 2.89

2.13 + 1.01

7.77 + 1.25

13.77 + 1.44

2.99 + 0.37

48.36 + 2.22

2.09 + 1.04

0.650

0.264

0.393

0.191

0.579

Status BBL:

- BBLR (< 2.500 gr)

- Normal (> 2.500 gr)

Status PBL

:

- Pendek (< 45 cm)

- Normal (> 45 cm)

Status ASI Ekslusif:

- Ya

- Tidak

5 (6,9)

67 (93,1)

2 (2,8)

70 (97,2)

41 (56,9)

31 (43,1)

7 (11,9)

52 (88,1)

9 (15,3)

50 (84,7)

25 (24,4)

34 (57,6)

9 (13,0)

60 (87,0)

6 (8,7)

63 (91,3)

31 (44,9)

38 (55,1)

9 (12,7)

62 (87,3)

6 (8,5)

65 (91,5)

43 (60,6)

4 (60,6)

0.628**

0,089 **

0,096**

Status Kesehatan:

- Lama Demam/ISPA

- Lama Diare (hari)

4,65 + 3.30

5,11 + 3,82

5,61 + 5.42

4,50 + 2.80

4,60 + 3,22

3,63 + 1,71

5,41 + 4,80

2,53 + 1,90

0.879

0.070

(11)

MP-ASI, Bulan Ke-1, 7.66 MP-ASI, Bulan Ke-3, 8.53 MP-ASI, Bulan Ke-6, 8.91 Manjujai, Bulan Ke-1, 7.55 Manjujai, Bulan Ke-3, 8.48 Manjujai, Bulan Ke-6, 8.89 MP+ASI + Manjujai, Bulan Ke-1, 7.55 MP+ASI + Manjujai, Bulan Ke-3, 8.54 MP+ASI + Manjujai, Bulan Ke-6, 9.11 Kontrol, Bulan Ke-1, 7.52 Kontrol, Bulan Ke-3, 8.36 8.77

Be

ra

t Ba

d

an

(Kg)

MP-ASI Manjujai MP+ASI + Manjujai Kontrol MP-ASI, Bulan Ke-1, 67.66 MP-ASI, Bulan Ke-3, 72.12 MP-ASI, Bulan Ke-6, 74.32 Manjujai, Bulan Ke-1, 68.04 Manjujai, Bulan Ke-3, 71.95 Manjujai, Bulan Ke-6, 74.22 MP+ASI + Manjujai, Bulan Ke-1, 68.22 MP+ASI + Manjujai, Bulan Ke-3, 71.78 MP+ASI + Manjujai, Bulan Ke-6, 74.61 Kontrol, Bulan Ke-1, 67.72 Kontrol, Bulan Ke-3, 71.47 Kontrol, Bulan Ke-6, 73.52

P

anjang

Ba

d

an (

cm)

MP-ASI Manjujai MP+ASI + Manjujai Kontrol

Pertambahan Berat Badan Anak Selama 6

Bulan Intervensi

Pertambahan Panjang Badan Anak Selama 6

Bulan Intervensi

Terdapat perbedaan yang signifikan pertambahan rata-rata panjang badan anak

terutama pada kelompok

MP-SI dan Manjujai

yaitu sebesar

6,27 cm

, setelah 6

(12)

Gambar. Perubahan Skor Perkembangan Kognitif Anak Menurut

Masing-Masing Kelompok Sebelum dan Setelah 6 Bulan Intervensi

Perubahan

rata-rata skor kognitif yaitu sebesar 21,37 (+ 12,24) poin

setelah 6 bulan intervensi terutama pada kelompok

MP-ASI + Manjujai (P<0.001).

(Helmizar, 2014)

MP-ASI, Baseline, 100.49 MP-ASI, Endline, 116.53 MP-ASI, Perbedaan, 16.04 Manjujai, Baseline, 100.34 Manjujai, Endline, 110.24 Manjujai, Perbedaan, 18.89 MP-ASI+Manjujai, Baseline, 97.68 MP-ASI+Manjujai, Endline, 119.06 MP-ASI+Manjujai, Perbedaan, 21.38 Kontrol, Baseline, 98.03 Kontrol, Endline, 113.24 Kontrol, Perbedaan, 15.21

MP-ASI

Manjujai

MP-ASI+Manjujai

Kontrol

(13)

Variabel

Jumlah (n)

Persentase (%)

Jenis Kelamin

Laki-Laki

58

59,3

Perempuan

40

40,7

Sekolah

Belum PAUD

88

89,5

Sekolah PAUD

10

10,5

Pola Asuh Makan

Rendah

30

31,4

Tinggi

68

68,6

Kesehatan Anak

Tidak Baik

39

39,5

Baik

59

60,5

Kognitif

Rendah

40

40,7

Tinggi

58

59,3

Total

98

100

(14)

TabeL 3. Karakteristik Anak Studi Follow-upTahun 2016

Variabel

Mean

Median

+ SD

Minimal-Maksimal

Umur (bulan)

47,28

47,31

1,70

37-50

Urutan Anak

2,28

2,00

1,34

1-7

BB (kg)

14,35

14,45

1,51

10,90 – 18,3

(15)

Tabel 4.Status Gizi Anak Berdasarkan BB/U Z-Skor WHO Antro

Kelompok

Mean

Median

SD

Minimum

Minimum

MP ASI

Umur 1 tahun

-0,54

-0,37

0,91

-2,57

1,32

Umur 2 tahun

-0,94

-0,90

0,88

-2,8

0,61

Umur 3 tahun

-0,90

-0,85

0,93

-2,68

0,67

Umur 4 tahun

-0,91

-0,87

0,68

-2,68

0,56

MANJUJAI

Umur 1 tahun

-0,64

-0,68

1,14

-3,44

1,26

Umur 2 tahun

-0,71

-0,80

1,05

-2,93

1,31

Umur 3 tahun

-0,65

-0,88

0,99

-2,22

1,13

Umur 4 tahun

-0,87

-,910

0,91

-2,42

1,27

MP ASI + MANJUJAI

Umur 1 tahun

-0,76

-0,56

0,80

-2,35

0,44

Umur 2 tahun

-0,99

-0,725

0,59

-2,59

-0,44

Umur 3 tahun

-0,87

-0,98

0,64

-2,04

0,21

Umur 4 tahun

-1,05

-0,94

1,02

-3,05

0,95

KONTROL

Umur 1 tahun

-0,70

-0,715

0,45

-1,15

-0,24

Umur 2 tahun

-0,91

-0,98

0,12

-0,99

-0,77

Umur 3 tahun

-0,73

-0,29

0,97

-1,23

0,87

Umur 4 tahun

-0,78

-0,82

0,61

-1,5

-0,44

(16)

Kelompok

Mean

Median

SD

Minimum

Minimum

MP ASI

Umur 1 tahun

-0,64

-0,65

0,98

-3,53

1,07

Umur 2 tahun

-0,60

-0,69

0,95

-2,36

1,11

Umur 3 tahun

-0,93

-0,92

0,97

-3,05

0,43

Umur 4 tahun

-1,52

-1,69

0,91

-2,78

0,66

MANJUJAI

Umur 1 tahun

-0,60

-0,56

1,21

-3,3

1,99

Umur 2 tahun

-1,18

-1,1

1,11

-3,75

0,97

Umur 3 tahun

-0,91

-0,95

0,89

-2,99

0,57

Umur 4 tahun

-1,89

-1,90

0,94

-3,2

0,5

MP ASI + MANJUJAI

Umur 1 tahun

-0,07

0,01

0,85

-1,47

1,39

Umur 2 tahun

-1,54

-1,55

0,83

-3,05

0,11

Umur 3 tahun

-1,42

-1,48

0,78

-3,04

0,34

Umur 4 tahun

-1,52

-1,52

1,08

-3,06

1,59

KONTROL

Umur 1 tahun

-0,48

-0,50

0,42

-0,97

0,06

Umur 2 tahun

-2,12

-1,9

0,60

-2,81

-1,67

Umur 3 tahun

-1,35

-1,08

1,32

-3,14

-0,11

Umur 4 tahun

-1,62

-2,07

,99

-2,52

0,16

(17)

Kelompok

Mean

Median

SD

Minimum

Minimum

MP ASI

Umur 1 tahun

-0,18

-0,13

1,04

-1,98

2

Umur 2 tahun

-0,83

-0,57

1,21

-3,19

1,86

Umur 3 tahun

-0,63

-0,81

1,01

-2,27

1,14

Umur 4 tahun

-0,05

-0,17

1,17

-2,96

2,23

MANJUJAI

Umur 1 tahun

-0,34

-0,485

1,05

-2,49

1,55

Umur 2 tahun

-0,10

-0,23

0,92

-1,72

2,55

Umur 3 tahun

-0,31

-0,52

1,06

-2,01

1,4

Umur 4 tahun

0,37

0,44

1,04

-1,97

2,55

MP ASI + MANJUJAI

Umur 1 tahun

-0,89

-0,85

1,11

-3

0,84

Umur 2 tahun

-0,30

-0,28

0,64

-1,53

0,79

Umur 3 tahun

-0,29

-0,27

0,72

-1,68

0,93

Umur 4 tahun

-0,33

0,13

1,33

-2,67

1,39

KONTROL

Umur 1 tahun

-0,51

-0,42

0,67

-1,37

0,15

Umur 2 tahun

0,26

0,32

0,33

-0,09

0,57

Umur 3 tahun

-0,81

-0,78

0,29

-1,19

-0,51

Umur 4 tahun

-0,89

-0,83

0,91

-1,03

0,3

(18)

Kombinasi suplementasi dan stimulasi psikososial

Manjujai

secara

langsung

mempengaruhi

pertumbuhan anak menjadi lebih baik karena adanya

tambahan asupan zat gizi serta secara tidak

langsung melalui peningkatan nafsu makan anak

karena adanya interaksi yang lebih banyak antara

anak dengan orang tua/pengasuh.

(19)

19

Menurut Martorell (2000) Semakin muda anak

mendapatkan intervensi gizi semakin baik

perkembangan perilakunya. Dalam hal pertumbuhan

fisik, intervensi gizi hanya efektif jika dilakukan selama

kehamilan dan 2-3 tahun pertama kehidupan anak.

Studi jangka panjang membuktikan bahwa intervensi

gizi yang ditujukan pada anak-anak pada awal-awal

tahun usia mereka menyebabkan perbaikan fisik dan

kognitif di usia remaja dan dewasa.

Menurut Wachc (2014), integrasi pemberian suplementasi gizi dan

stimulasi psikososial yang cukup sejak usia awal kehidupan anak

berkontribusi meningkatkan interaksi antara ibu dengan anak dan

adanya proses biologis dan psikologis yang terjadi dalam

(20)

MEMPERBAIKI KUALITAS TUMBUH KEMBANG ANAK DIAWALI SEJAK

PERIODE 1000 HPK DENGAN MEMBERIKAN GIZI YANG SEIMBANG

SESUAI DENGAN KEBUTUHAN DAN STIMULASI PSIKOSOSIALYANG

MEMADAI DARI LINGKUNGAN SEKITAR ANAK.

INTERVENSI GIZI DAN STIMULASI PSIKOSOSIAL PADA PERIODE 1000

HPK MASIH MENUNJUKAN EFEK YANG BERKELANJUTAN TERHADAP

PERTUMBUHAN DAN STATUS GIZI ANAK TERUTAMA BERDASARKAN

BB/TB Z-SKOR WHO ANTRO

DIPERLUKAN UPAYA INTERVENSI LEBIH LANJUT SECARA HOLISTIK

TERINTEGRATIF DISENTRA PELAYANAN ANAK USIA DINI UNTUK

DAMPAK YANG LEBIH BESAR TERHADAP TUMBUH KEMBANG ANAK

DIMASA SELANJUTNYA

(21)

Gambar

TabeL 1. Karakteristik Anak Studi Intervensi Tahun 2013
TabeL 2. Karakteristik Anak Studi Follow-upTahun 2016
TabeL 3. Karakteristik Anak Studi Follow-upTahun 2016

Referensi

Dokumen terkait

Jember. Ibu Nurul Widyawati I.R., M.Si sebagai ketua Program Studi Komunikasi dan Penyiaran Islam Fakultas DAkwah IAIN Jember. Bapak Win Usuluddin B., M. Hum sebagai dosen

Kumpulan film kartun lucu tempo dulu yang diambil dari areal bebas public domain. Google

Data sekunder diperoleh dari dokumen-dokumen yang terkait dengan data data bentuk kegiatan community relations PLN yang didapatkan dari studi literatur yang

Penelitian Tindakan Kelas untuk Meningkatkan Prestasi Belajar Matematika.. Dengan demikian pembelajaran “semi individual” yang digunakan dalam pembelajaran pada siswa klas 2 SMP

Para remaja harus mempunyai mental yang kuat untuk menghadapi cabaran agar kecamukan minda dapat dihindari. Selain itu, remaja harus sentiasa berpandangan jauh agar

Penyusunan Standar Kompetensi Lulusan (SKL), Standar Kompetensi (SK) dan Kompetensi Dasar (KD) mata pelajaran Aqidah- Akhlak di Madrasah Aliyah ini dilakukan dengan

(1) Analisis faktor-faktor penentu keberhasilan pelaksanaan proyek perumahan berdasarkan biaya, mutu, dan waktu, (a) faktor penentu keberhasilan pelaksanaan proyek

Promosi tempat wisata adalah bagian dari komunikasi yang terdiri pesan-pesan perusahaan dan didesain untuk menstimulasi kesadaran, ketertarikan, dan berakhir dengan