• Tidak ada hasil yang ditemukan

Representasi Ekolinguistik dalam Satua Bali: Menumbuhkan Kearifan Anak terhadap Lingkungan Alam

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Membagikan "Representasi Ekolinguistik dalam Satua Bali: Menumbuhkan Kearifan Anak terhadap Lingkungan Alam"

Copied!
15
0
0

Teks penuh

(1)

Prosiding

Seminar Nasional

Asosiasi

Tradisi

Lisan

TRADTSI

LISAIM

SEBAGAI

I(EARIFAN

LOI(AL,

NILAI BUDAYA

DAIU

PENDfDII(Aru I(ARA

I(TER

Penyunling

Prol.

Dr

1

Made Suastika,

S.U

Dr Drs.lNyoman

Sukartha, M-Hurn.

Dn

DIa. Luh Putu

Puspawati,

M.Hum.

Dr

1

Ketut

Suar

Adnyana, M.Hum.

(2)

l}.,r|i

U."oehr

(!.rrr'i

r.ori,r xihr

hdrr,,

dr!

p;ddrko

xhk.r

4oaeH!r

Anr Dr. rrrrde

s;h

s I I

Dr D:. I

jrrtuo

su*at4 M.riM

eDEr,rhputo Fnp@j,

MHu-q

r

Kd rE

allnyllq t!t-fl@. rtnyqtine

t"rar*

pe

Er,

oeyu.

s.s M@

IEpLibii,ldrr

s q

Ii{q

. sldd.1!i3ir.

Ln.r[il

Fqr,lr;&D

,itri

rdgld!@.riD.E/Ui1B

D.&r,e,!.ii

ro6t

orla5]fil

ao].rrnsk _t@e(&,lrd6

3!tr&Me!e!

adh,i

ft.dlrt

Ltr

(!rL,

crbrls

Brt

le4ir6

Dvtiad

Hkqh'

I0r

&&yr

ulrsrb

udlwir

c.t.tEn p.l1mr: tsliir,t6 ISBN 9r&d0rr5rG6a'

(3)

DAFTAR

ISI

rBdGi Lktu S€6agai

KeluL,

Kdr@l yug l(@nf

'm3@Pm8tbbmgeP

elitie Tadisi

Litu

di hd@sio Nyonrr

DuD.

putB

-

5

'raNfm6i

Kisan Tad:

Ad.lki

Nilai-Nnai pdb@tuka,

kE*ro

&ri

Ceil

Lisu

t

Ndet

'mfmlsi

Nihi

r.,ahd

dit

s

T6disi M.lahpun& di De$ Barug C.de

Kilt

mi

Ba!SI:

{enghidupkm yME.Msti-Mdi, D.laluj SugSd

(u}ufl

,1rL

mjul< Aj&Melo}! dd@ Syoir K!rt!

T@

Eftndy sb€gdi Bsis podidlrr,

(!akd

n.ltagu4

Gd.P

.r s.ri.I-

49

Iokna Tutu! Up.rengga Xlhuipu DalD \r,b@

NMitc€guile

}d..ed :

vcnudtu K34ka,

Mmsi

xtuk MoraIt . ) lak agu4 rlrd

lurn ltldctud

-

55

$0k SisteE PmEainn Saral di Bltj etoSai Wdso Bud.yr

rlilh Z.in.I drn Ls

thur

-

6l

@lita! Sosi.l Dd@

TEdj

K.tob!

Mui

di Sutow*i

Tag8e

iza Ki$ya: Moarar Milos Ikan lonDa Mdlasa Kebdlmjuto!

AIM

(4)

Eko

CI'r Edrryrdl

-

3l

Strtogi Mdjaga TEdbi: Upry0 KomuiLs Sodulu Si*np

M.l6tadlmAj,fu

Smin

Eko Sr.bioD,

Xrd.LAd.

Pro.

D.vi PJ.,

dr

Ni Mrde

lrgErt

-

8,

IEphm.asi

(rik

lmTMbuyi

dald PaE@tdB& &Eti€r Sism Hinlu

Padjdikan Karld.r Mcl.lui T6diri Lk.n

Pllu

Evrdhd

Numdlrd.-

107

NibiNihi

Dal@ TEdili Ayu Bud.t Pad. Up!@ Aqiqan Sut! M.l.y! Di D6.

klo

Prj! Ke(j3mh Sirh Kecil Kabup6E! BmClclis Prlirsi

Riu

KiLi

Burd

'K.rya S6trl

LisAnb

dalan PdpeliifM6yaEtat

Mulin

Tmlatio,

Idology of CulhEl Tems in Trim

Bui

ed i! E nn Dme

Er..Nddln,Noprtr.E,M.YtuL!Il$turdi'

13?

Silok Mirangkabau: Tmdisi I,ism d.n Pcndidikd

Karlh

di SmakB

B

at

Id. Ayu

L.kali.

S.rl

-

lt5

Memp.rhalusCdj6RakyahbkPflbmhrtluK.El1e.K.jhn

ilNmiKckdaedald

C6ih Ralqal Bali de J.pmg

Lta

B!q[.

Mrd. Wisnu P..tr

-

153

T6disi

Lkd

S.sdard

BmnB

r4dug

Sobu.nKdite

ht

t Bali

lGarl

KctrtMdm

-

16,

TEdbi

Li.a

"llyatu" Sebagri Modi! Pcndidika!

Kaiktd

DonEere Sebelm Tidq: M6ih Podutrh bagi an k?

IXer

SurAdnFm-

175

Memnugu Sikip Spiriturl de Sihp Sosial Sisw Melalui Duge.g

Tradisi Mddd.sens sebaEai Media Pnbonhitm

Kldllct

dalm Kchidupu Kelua4. MalyaJskar Bali

Ke

ifan Lotal dalan Cedra

lr./og

Mantu. Pon BEnekak dN I P@ngRekonsfi*si

Pendidihn

li

ake! Balesa

(5)

Tddisi

clpatceB

arE di B3li dE kDbok

Satrc "Ptu

Batdhshkal

s.[\.]]'Arolisie Fucai do Ni,si

Kmscp Ekmomi do Bisis

d,l

T$dis Matin SearuptdatJp.rePeldnial

di

lM

Batur, Dcsa Batu,

Kffidir

Xill,lMi,

Kabupala Bogli

Mflbmelitla l!+Esi

dd

ApBiai

SEh

Lis

detr8m Model StoD,

LIha

d8 Sbry Redbg

Keeifan lokal dalm

?sbe

Bali I Nyon,n Suklfrhr

-

zll

PendidikD K?raltcr dalm

Clril

Si Lutu8, Si ?.&,r', dd Si Kalak

I Nyon$

w:d,

Knsum

-

2&

Mitos PelesataiaD

Iinekugd

I*ut dD Hutu di Bali I

FrlI

M$ Dcwrnl.ra

-

253

Tftdisi Lisan dalam Kontek Kekinis:

Revirrlisasi dm Modifit si

dal

upayap.weis NildI(aBLerBmgsr

Il

.yrn ardhl

wlr.n.n

drD l Mado

strrllilc

-

256

Tidisl Lhm dalam Dongcry Tidu dd Sdi VkulGai Terkr Tndisional CupsL GmtuE

scbryai Pcnanamm Nilai-Nil.i EIiIG pad. M6ydakat Sdak di lnnbo*

Pddidi*m: Di

me

Pddidiltu Pe6€tohnm du

luda

PeldidikE

Hildl

Jumrrdin d.r

Ilr.r,mln

Danm

Podll

-

,r3

Kailm L.trl

{idm Uprcm Adlt Mappoqa, Sihrntu

pddrMdtmUdBr.ir

In tuo d.tr Mauld T..nbo

-

231

ne

Rnd

aI

Kehtu

on Mtud Ethnic Gnup at MlM Rqency olsouthe8t Sulovai

Luh?

uPusp.{al,-

291

FunCsi Miios Di Dcsa Pcneie Wnay.h Pe8uugm:

X.jiu

Xo6p6r1ifTt. Desa di B.li

Vria

Mitildis Brtrds dm Amk ACnng Ayu Rli Wrhtani

-

30?

Metuhami Tek da. lddlosi dald Thdisi l-btu Meruar Teori Hemeneutil Parl

Reco*

(6)

M,tu

S66nEr Nsdu

-

3rs

M.rl.

Yutlll C.Ag.

-

321

Revitzlisi,lpeai,i

Tradisi LisD lbak Lio

MN.ldr

JdL

S.t.mh

-

327

Sbu]:tur ki dd Maha dale Lgend! Asalusl PCD,M D@ Awdg-Aymg,

K*atu

Mojosd, (abuP3trn Mojok*to

MuhrMd

Rohnldi

-

33,

Kedifd L.kal, Nilai Buddy., dd Pendidik{

kBLcr

d.lan C.riia R

lf8t

di Provinsi J.wa Tcuah drlan Php.ldifPsikopraEDatil

Kedifan

hla]

tu&n C6ib Rlky.l di SMbar.

ReprMlrsi

Ekoli4lislikd.leloto

Bali:

Melublnl@! Keeifr! A.d( i*badip Lin8ku8an

Alm

Ni K.lui D.*i Yulirnli dD Idr &gur Purru Yadaya

-

353

Nilai-Nilai Pondidikkr. Agama liindu dal,. Upram Sri TBmDut di

Pr.

Lubur Batukru D6a PatmnD wongaya Cede Taband

Nl X.tut Vdi

K*nmdngruE

-

357

Pmdiditd Kdaktd ydE lerd.rBt r6da .t

td

Xaz

Ni Mrdo Sri Ut&EI

Dhlmrdr$ln,

Icdck Arh

IrlE!

Dctrt P.8 dm Ni Mlde

A4aErl

-

363

Nilai-Nilai Pf,didikLa! AgaEa Hindu datao U!6cM M_ ?ir,?d di ?Ie

Lfiw

Batuk

rD.e

Pat aza, Woqata Gode Tlha@

Ni M.de Surmh8dh

-

3rt

P

diditu

rJfhd

BsEso

d.ld

Tindbi

ti.d

(Md,tu

,r/,1 di EB Modem

Nl Nyon.r T&Jutrs

ltftcnt

-

399

Mcngml Keftifd

rikrl

M.t:Bht

Bali Dalffi UlClapd Tradhi

Litu ..,/eaqs,l,n',

Ni Putu Alit

Wuhdirl,

Xrd€lr Arld

Prl[!

De*i P.F, d.r Nt Mrde Anggr.nt

-

335

Tftafomdi

Nilai Pddidila Ag@ HiDdu lada

Altivib

K6gem

di

Ph

lulu

Td,h

1rt

?oshodemime Thdki Lisd: Menmusiawikm Manusio dmem MendmEmg Nl Putu Luhur

wedarrtl

-

.tol

(7)

Iendekaon Foklor dalam Pmgcnban8d Nil.iNilai Mo6l pad! An

l

Anl

di Keluftnd Ulud

NoYem Ade

lftdy!.ini

So.djivo

-

413

Bentut Dialek Mir6 Badawdgnala yoE

ditob*s

di Pulau Sei&Ba, DerpM Selatrr

,\rere Patadz: Cerih

klyat

BWis )mg Telah Tedupald

Pdi R.ltro E,rdininAiys

-

,123

Dclbr6t6i

Hub

dalan Csib Pibal, Ref,ek.i Ketidalp.d'nie i/hsyaElal Tdhod$ Alom

Penbentlkon

KmkE

BtrbasG Kedifo Lokll: Kaji$ Mullidisiplin Terhadap TEdisi Lk

Sahimri d,n Sifri

Beninr

-

{43

ApHidi

Tradisi

Lim

seba8ai Sunber Ilmu Pen&bnuan. Kdifan Lokal. dd Nilai-Nihi Humdis

(uifrn

Lokal dalar Rirtral ,edetz, Sukn Akir di l,Dlau Rupat (abupde. BnEkdlis ltuvinsi Riau

Pcneelokar KeseriaD tukr3i lbtrl idor

$ig

Bcdahan diTenglh Modcmisai Trunq Sdd, Ardlta Prrdlta. d rn As.p Sunandr

-

{ 6l

Pel3oseftn Nilai Tari Tradnional Moz"gtu prda Masye,Izl Ehil( Moroneoe di Kabupacn Bonbana Prcvinsi Suliftsi Te.gE a

Unnu

Flrirrh

Rir

lisbn

-

.169

?dga

h klar G€ogr.6s l-rut GIhu dzp ?eDbelrrtan wata* Tokoh

(8)

REPREStrNTASI

f,KOLINGUISTIK

DAI,AM

S,'TU,{

BALI:

MENUMBUEKAN XtrARIFAN ANAK

TERII{DA}

I,INGKI]NGAN

ALAM

NenglhAmrm

IPBS

IXII

PGRI Bali

e_mn: traeal.amwa65ramail.com

lbst't

M,liri,n ini dihn&

bdiE

uhlt dmcEi p,abldrili lcb.d.dLm,mk_m* @:r! deDEd

r'sL-s-'}{'

Brvlt la,ikd dduiatu

Bdi vbs rauDda ElEsmbi .lrolnguislil stg'l

dt'hmi

old

'El{*

e6*,0. ** .-i"t q"'t*

koidr

rus

db'I'Iar

d.nsu oiEd

lbulD

EtrPr) sas!'ry'm

L.ls

;

.brquj3,ir bur6i

r.6M-

E

bo@

cb4& sEbord

Er.mr.l

Ba'

@tdi

jiiDso rehd@e dsr drlm

bii:h

bul.u kro&lic yes b.M

tu

P

ibt

lersi-i

.loli'subl

ddE

r@

E

I

do ;hd

.i !.bsB

tqifE qt'de

Lilhuu

or.h

s.trru

M )es b8u

d@, !

L.9'd' sa.fui

bu& du ai.l &isr.

udi

ll,.l,em @blemril'

r*ebl

d

di\mplLr

@i

t'mhn

.3u vEs r'llh

rai.di

nilil

rdyrnlor B.u. Dab ,@s c*uipul

di

,lkis

sdu

iitubmolosjs sbinlisa

tlbm&Ie

*tu

tus'oi'l

t)@M

kklik o.koLngsL &dr l.b$ d'ehplM'.

Bedelru

l&gr,h kdjlEr.n'r

dr.Lh.:rr)

d.r"-;tu

Bd' b..y"r oisu!,rr r.rc'rotr vtus

mdil'h

medu M,nbr dolllsutrq

c)

mynic

ed{dr

(BdrJ M4t

obsdl EittN

.rri kd

aokos@

vans duundcn

d:lu

@

rEE

-;d-hr..b-**.;d!@

L.rr@F

u.tur

'tu

dpn

'o16 urr,{ rc1sh'

'diors,

m

|dlro:.

l.L"i\-

*d.p

"*

y.'s

d,s-"r-

pun

dll,iprd

d*Eihbi

kadJro aDran* Enu&! lincltuge yau Unr roddlbv!

s!,i.ii

MdoL.

ftc pa@ws inbded 10 b$lrdomih. rmblemric db.Epsi.v.hrldm (B3lifte)

vit

ib hvimo,nr Mrnv

kxi;;

ii

Bslin6. do,y &d E r6mr ecolinsuitis raikd ro bc

uddmd

hv .hil&tr Ar 3

mll

oslitive

romu;d

ddry

d,;yshor.

E?"

$ftddv.

tuns.

E.dlinslisd* l*i@n opri6 in Bslin.$

s,y

cr

be

intarttJ

s

th. *isdm of

rt.

dvir.mat

by

lI.

olds

@did

vho wsr b 6e

i4.ied

io vouns peoplmnd chn&a. To @vd

lna

DDblaE. 6. drs

lc

6L{,.d 6bb r rmb.i BaliG. .6nE vh'ch hik

b.ff.

!Lr. prcpa$ of d( Dapla

;r

s!.

ft.

colk.En d,D m

,.rly:rd

surG! or t[.

hMml

e

ph'.d

B*.d o, h" d''Iod

rbot:

('iu

B,l

r.s

\hc

Plddv

'Ld

l.ru

rl3rh'v.

*bu!c

6crd

6lins{q

(2r nx drorirv oftbi@D i B,

..{'

do M rcor

@l4ue6

Efdd.c

lqiuud

j.lrliEe

stuyd.tous

dis.€pury*i$

$.dviom.nl Tlcffm

ffi.frd

sjhlizrim

'nd eoliogui:

is

,*i@

srlim.

tury.

m,t.fttu

re apd.n b

ni!'

svNn6s orchild*d rb.u rhc 6vil1].nmi rt3r s now in rhe pmddri.rl mdidon.

ubdgu

bate

denEd cksaalilgual sudab bmyak direliti veg ncnEioi&e suMisblin

linguidillaA oloDm d6gu dhlogis du ePistuleisryalming_Mi.a. S6ioliD3lid&

dm DsilolitrElislik hduptku du

s6dg

linglistik yec rslah 6apm

'eg

m@sa

ldel,.h

babrsa dmgo tiktrtr

hE

sosiolingui.tit Edcl@n sihbol*inbol Ingustilr sbag.i

EpMbti

k@gm@ sosiat dri teh.n vdidi dbboli* kobaldm d.p0l diagkrpkd adev! f0ld!

Ei6i

$nal

(S@no,2002). Seldjublt, psnrcli,euisrik be*onsnbdi pana pD*s da

mLrnis'

ro8nitl

tusii

pada

ssl

6sE*a babalst, brit s.cm reepdr naupu pioduktf (Dadj@id.ioiq

2m)

Setehn kdDa

sbog

lingui3rik eseb!| oapaq

hti oucd

l€jim inledisiplinet bm, vug di*oo,l

Ekolinsaist[

(ao&ts*ti.s),

dui

sisi teminoloeinvo.

meopz]

iderdisipliM

ebE

ek6ldsi

(linsluEd)

dmss linsustil (blhasa). Hubmso kedumv,

bdi6t

fecsio.,l. F Ll,_

fakta linglangm disimtllisEi dmgm pmgkat linguistil, sepedi k.la, kalimt, da'

M

vug pemstnmya beMber d&i tElfisis lingrtuem; dergm denil]an- Idabahaadeneulinglaug@

(9)

I

d.pat dircliah Eoklui

pddct

.,

ili€aErorirJg,if-d do s:qrite

dg

{tipopule* olet

scus€

(19$).

rmm@

clolinguidit i,i h6iyll

dilueelu

dd@

qM

Bali.

s.bagei produt pFsi B.l1

udiE

pado

ja@rt,

elu!

Bdi

seEa !.Dultf, di

l,lule

ssyaElahy..

sa.t

i.i,

eltktn

i s.!j! Bali

tiu

IIm!d!,

t01&u (h@pn)

hv.p d{i

'bibn

d.!

rcti,si

d.*{nal.

An

kra}

kiu

laj'El

dms@ Ftu! (d,a bthd.) Boli.

Atibalv4

Lai6a

etologis Du lidak l.rnbEn hpadta]a Xiau 1on

6h

B.li diajalon di .elrola!4.lol4 s.6aSri

isi

nu6lok

l,

r,h

saM B3li

bass

4dj.di pe.seidu

lognitii hun dsi

l,mrd.pciilit

'lebajadre

ini LTjadi

*eM

litgldrs.n dah Bali r.lih bflbrb, ndd( lepeni

lclutis

ddm

$o!

2.

Brnsr du

Lbgkulgt

Hubulgu bani.i doEe dDic

lE

(li4l@ea!) lebl diloji *ja}

lme

Sapir-wbo4 Etu l4a, El06

nd

pdkrh s.bub hjpoBis bslPa

@

pmdma

Gemg lotus

dfija

lw

sDgll

tButbg

padr bah.s (ddrh)

yos

ditua$inyr (su6ono,2002}

Bth6i

b.rpe@

letagii

risi.kjsi

lEs

nmenr*an ciB pedog .es6mg. Ddam oalclah ini,

lbelorgd

hanaa dim.hai

*om

Llih

tu6, yakd Eooatnp Ii0gkugu olm dd linsFDsm budqL

PerlM

€*up€n linet@gd b6!a!

didMi

konsep batwa E dm

n

lm

ymg Dedpald b6giu dui sirtem

e,mlik

ba$@ vo8

Mgsdbekar

baeid deibidegknudayd alau

Edihs.lm

eeebt

ilentu vug

diftali*ihr

oleh septugkat

uN

lelcikd,sC stloaryr

tetubusa (Heihdi,

1993). DalM E,lol,f,

ii,

trebudarnm dimald.i sobosli

sutto

rtus O) dlpar dipdaj&i, ditusmsilc! (divdisr6), inLnlsi

lilcloh

l.i.u, Lommik6i liisuisiis, (2)

tuld

jnstiostil

ui!€sal i8.!.ni

pa& tinaland, vDe

nMieddld

k

llsistE

dmsd k bud.y@ (SMardjt, 1964).

xdu

ciii

&a

kcbudq@ &6ebDt mdtedslm oljlas alM

m4ts

ydA disimhol*s dmgm brhai. Doge

re.gekLLh

pandmsd Saln-Vno.fddHdi6uni, t.npatbanMalrai ad!pcli€dast

m.ddba*n

el,rb,t6&

Conlon, medd bakn!

k&,)2,

G€ndr Bali) dapd dipersla sepeni belikul ini.

a.

Krh

budaya yang

bmedu

mlod nyuh : kbo, klanBsoh, klabans, b.rEb

ga

nc?r.

dplan,tlipiasidu,tu6,tMpi,lano|kebat,ketipdt,bartzl,tznddk,@t41r'4obd.

!b.4

da! lon-hi4

!.

Kab

Hlir.r ald

talg

bm.i$

iattu

^ytt

I pljq, tubut,

teh,

atuE, b4rre, teLqn,

dantuh, keloiep:,pansan, bnsril/bunclot\

hMd,

ntah, tokbo"e,

iMb,k

tau,

d^t.i^'

BerdMk

!

@trroh rd.but d&.t bui b!!es ldz cutup hmyak Lda d.l@ b,nsa Bali rda b.m.da!

Dah,

dagn

klo

tr/r; btd

iidrk.cbiny.k itu apabila diparald d.la&

h.!e

lDdolsid.

LnEtdSm daD do tudayr nawa&e du shi kchi&pe

mlsia

dg

dibuglN

lL4o

6rlda

Anintq sinbolsirnbol linauistiky.lg

digudd

dap.! dioahd dEi dsi tladiah dd

blilve

rrlbn

Lmekr inilah d.pal dlihat

letrlait

r

b.h60 dengm lngkr3rn ydg l.bih populd

ilitaal

d6go

ekoli'gubtiL

Mdkipu

d.pai dii&nri6l6i

sM

b.6cda, lingtugm

ale

dm bld.y!

salidg

brloil dslu nmdtutd

nakm schuh et5pGi lingnistill MisilnlE, mdTa kah *ld3sa, dltal dieksplikBi doem 'my!J@ @Cbp ydg rerbu.t dari selqp& 'dlm kelap. tua'.

El(alici

idi

n

ryiral*u dua tal :

(l)

er@u

tuElap yos 4mpaktn

su

budaya,

d.!

sdt€?a yeg

mnpal<m

mu

almiaL KclelkiLn lrcdusya dtpai

diDike

ebagai henht /Od,gsdr itu

d4.r

dibur

jik

.d. rrLpdn du adi

(fug

yds blah neopel0jtri o@ bdEmy,mya ,iko ada sr€?d,

teiapi tidat ada omg

)ds ,rmpI

noetuyaruya m6la *I,xsrd lid.* tclsatut abu sehalihvr,

!d.

o8g

yeg nmpu

oa8uym

&bpi,nd?Jl dd^

t.Lpdn,n*a

Hugtohpa tita* Lrbmtil. Hubu€rn

s.ling

k.l.etunuge

sepdi inil.h yale Dcn

hri

fenohm..kotinelishk

S,r!ane

padan prosa Bali klffik. Sltra diakui sebagp nnik

My&k

t ds disebEkm

se6

Iis,ddmulurketui.Scki&r&lNnl97o-r4tadisiMdldoukupPoPderdtlanmvarahtBali

Pdz jalrmny4 saiua dijdilon saM pddidiku intomal ol.h 069 desda ubnrt me.ansi.lh dilai

esElika, noral, dan loseptoil tepad. m.t-srel. N ilai *reril€ berk ilan deng& keindahd: nilri odal bdkaiirn densM ctiki ds

llllilsi

tehidupd: nildi koNcpoal berkaih do43n pcsan cksDlisir d

(10)

if,plisn(A@sa

192)Te*ailddgE!Dil'ilatite6eb,sMBalibdlak6du&!@teDfr,s

resd.m

de

t

eiDbareE

lingtuea,

*hMt€

lirej.rgm

.lm.

Ketdt ilatr

mnt

ddg&

dd

p6 De

palo,

cii

tuaia

sebaEci DaLl ut mulia, Ad.

dpat

oin

nasia

sbrs.i

ut!tut

ndia ymg se(fr *Aua

he*tid

dmgd alat, yailn:

1.

Mu

usu

olm d.pal dikr.s.i omBia uiDk

Lpd@

hidupDyai

2.

@puaoerinDe&@6eBdhidnpnctllluthindan

stindi*dyddritrmd@

3.

'lmpD

f,aB@&lile

yrE ad. di alm utuk li!.k sling

nfiiadlte

4.

moEpu nmsuban yeg !d. di 3lm dari nd.t temofart Emjadi

btm'nrad

(s5d4dn!,

2008),

KeemFl ciri ini dij.dikr

pij.*r

dalan

odrlnii

.kolinguisdl

dda

s0t! Bali,

K,jio

iDi llEropalcr p@clitie pusblo

(nb

ry

ruwtt.

Drb

dilrmlulr

n

d

ge

'mdpkd

reklik pacaLt

!

doku6

ddi .epuluh etua B.li ymg kini

l€ld bey.*

ditulilka ,mshari, sa€iti sr'u (r)

l,a?,ad,

Q) t

Bowkkk

I KesM, (1,I Lunas Dadi

P@!de,6)

ltd

7'M

kLtn Md s,eih, (5) t

ltury

lekzn I l<etu , (O Men Btenjb, (71 Pan Bata E

hDe,

G) t Behs Nsnson B?t?t, \9) 1 EnpN

t*a

I Aneil, no O0) I

Ltoc

k*.n t Kehu MGani"s

lw,

Dat

tag

tlrtampul dielisis

B@

*ulitolif yoloi

noe

.malan

leMhm

inlq_prcLtjf lsh.d..p

frka fakb

liqu,

daLo s.h. Brli. lnE presi

did4!*d

prda koNcp .kolin8uistiL dmge bdpijar

pada

dai

toseptoal *rI}? lasda UltrL nendulug vdidibs

ulhis

dilahrLm ki&Edai sbjet pdelitid dmgd 66grir*an

Ewoce

leibadap s.jml.h !om6h.li hane do

s6t!

B.li,

a,

Rep@

.ri

Ekoltngukdk d.l.m Srtur B.U

,td&a neBprld ptusaBili klasik.l,tu mrop:Izn sabn satn gcnde sdta Bili

Ekkbi

salu

kini kion nemudar, knE6nya di lGlegan urk-anaki padalil tepada.yd,n

Mrz i.i

diplmhrku.

s*d

ssiologis, oleh bmyol p6lrd,

ratu

dinyltalnn sbaEai ninesis,

y!k!i

cmin Myaal4

jMya.

ldtu

mjadi

i6tuDeu

n u8re

i,r.!a!-luBp

no@df

nush.

I&?pa!

turuF*m keingiro

dlg

,@Bii

i3{

sesrtu Gdadi p6dd nda yin3

atd

.lahng. DdM

ro

.r!

k.l@yantctu inih[ &pal dilital iltentsi db ilteEl6i rdtu denso DLyaEtal da! lidgloleamya

Sebasri sil.h stu sere

sh

Bari,

r,r.

ban

at

rene@du8

tEifu

linghlge

d@

de

dh bu&y!,

AEL{lt

(Boli) srnnliI

bsjat*

d.nsm

kdifa,

linstE8u r€ls &rins Mjadi

Lht

,tu.

K.bajlE*m iri

dipi

oLh du

b.l,,i!ni:

(1)nadlpnya bo&y.

ddapad.dr.,latll

Bali,

ds

(2)

pmhdu lingluse

yus ridlt reFmiD hsr

&lm

rar.{arz

Bali, K€ly.l.e

llm

sul ini

ugd

b.,t'.da

d6ge

ip. y&g dikis.blm

ddd

s.hla. Mielnya ddan 5!tD I Si,r,

S'le

di'.[nt!tud

tilnbuldonbop,

d

shr4l,rraal

dmsejenisnyayeskiniblainedadil!!,M

Imgk;

tid,Idik

al lagi oleh &,1-!n t. Ddm ron&ki *.b6jaBrm scp.rti ini, s.shtarya mnjadi

FDgolalm loelilif, jaub dei lpEsi.tit

Sde

tid.L

pmrl Lln

ddi

kekMge.

.latu dapd dis@sldn

ului

ronbusd!@

B

blEteugjarab uat ldiadap lbekutrBe mclalui up.ya smegln{u$trh ncnginEmried}q nilei etologG kepadaya &pdti hdpm I

bdk$ i!i.

....

KenbjuidaMrM,

ba!,Lvt"h Pan Bolans lmok qp Etzrr ddda Ditutu|aqd

,d

s

dcd

tun rbp., Etune lo+n t'B te otar., ngdtih tzla bdtot dnssd

rddtk

bdt dg{ag. NFa

)d *Be? bat t krc denda-.-.(dj}rtnp dsi sba Pm Brlus

rd,t)

..

Dienu!& 3ckr@s, wdga d.s Ep6! ou,L

n

npq&F Pan Eales

T,i,I

rs&

k.r

dada Fb

Balms Tm'L pm dibdjbnu t,hw'

te*

llsi

k.rih rym

tun

d(j tidmya

hutn mm.ei krya utuk m.mp.6rikj balc asnnc sbpalu yms cdmbd z*m did.ndJ....

(11)

'!

(jibd

I

di

M

mmsgdtorla p€nbIa@

dm

dto* l'perl@

bdup

lMui' lid*

,,*."ll"J

.*""r,,,6

tu,*

*pi

p*'nurun)"

t*

*iomr'

s/ajib arla lreriDbogD

;;:*;;;

d-E

.

p*.

D'rm bu&v'

Bdi

krirp

pd'bingu

pohm diiroti

dast

IJ."l,-

*-*r

r"ri*

p"a"

p-Bkbvr'

srhohr iE

mrFko

petu\crh

k'F&

m

@a

ti-*

iJ,

,.t,i

y-e

ir"t"ie

iujit ais-'i

d*s- pcr:m-

rdbdi

eju!

'b v6s d&h63

;b;;;;;;;*

"";

l*ja+

Pqu vus

.*

pu

ra'@in sc!'d

prd'

hr+'a

2

,n" t"rc

rb @

eM

i

@

trh

Mi

^oryu d n's@ s?d' b'* rst

ttu

kwE

blae

ifr\-;;;;;;";;;-",q-;;;;"**

*b";'s'

s'r

Bd'

-p

'

P"t'"

"p*

*

h^

''7."-,3:

-x,Z- ".i,;- 'r*dM

psoansotunsatn Bh

w)

dt

heN

e'd'

**\

:::; ?.";:;;;;i;;;;l ;i-iw h*.."i t't'*t, *'t

b'

tuth-s u''g@"

:;:{:X:::;;1 ;;;

;.i,.t-*

**"t

**

"i"t

r't*c

ode

ob'ai

wi'alad

':;;;;;;;;:;;;';*h

"i.;,c,,?,r,,.i.

rd'r'd, d""

'-

I Em,a "rm I

tugs\

bdid

riryJ

di

'@

kLgr

b.g'

paun

lmr

bn4-r'E&

,,"--'.i"

*n- '-"

.ia"i

u.,t-r'

'x!n*'n& mPA-

hvi

q

n@

filfii'*-:d,ff*-"**

;"*"4 d,

'i4

r';dr'

K"*

di Ebss

be

hi

tevlt

&a.

h

l"i,iii

L-*"i

rJ'a.

;'*

,l.-l*-i.t<. t

-..aa"

pa'a*'

a'"

t'4s b-|'G1-+

;*i u-

i.a.,

q*

iq

"u"\.d

gd&' dad!

p@g,

edikiqq

r*! lm

Pau

.^

'';-T;J#-r-*-"d;

atiri,,rir,

t'

"-'

i't*g t-'

o*v'

*

dr EI'""

ri

uidb!'

r*

J;i,"

p,,rr,*

Te*sdao

Lar'p&'

dapd di.oror dsn

du

sii Pc@

dri

s'

le\trkM

69

diguiL[

^

'-.

il"

*il-'-

r""

* *r,"u

vms

L&r rrmi'd

pada aiar_msl' sePedi :

'rP6'

t'@s'

i,.1.

a.,"".

a- ,^,.

r<.ta,r*-rliad

ini

mmemrnl

kebrriifthm 'nat dmsm lincLusm

ir-"x.i.,1"",,r.-

-

u.,t-p"*

pa&

mri6i

ptleuiNla'

Lodu'

Fs

k'smtaisu dro

ir- -" *u

."t".-

*

l.tusb

,tra

tidaL saliDs dmiadtka

om

eDpE d'nsu

de*

i,,r*

I

a'

*

...p"r-

"u,*

m;oh

@a

elolitrsusiL

vor

r'03cdepr"5

leseinbatso

"i*ir-"

.*"*;*.t

:"*b

mNia

s'basai

iEU

dulD' uosl' mmouni lebu{ne

6siL

*,ia

i"r"

i"*t "*,;;-

hqi

pidi

sr

Yans

sg*

wajrb pda

noj'3'

k'sinbo!@)a

ii"i-a]t J-r'r

p"a,

p*.nun

i.buurtm tuilcv!' Hdbu'se

taulbo

i{loh

mq'tr

smm

_*-w;;;"ufu:d4

.koli@i5tt

vdc perlu

dibimrlisi

podr

MaL{rL

nd.l

bav!

b.rprg

pad'

Lesmbms4

EEpi

mclkp

Pulr

*r-u

"r".

a.,fu

*

.-gubrL

@

BId vDs

iidat bergm

Edtdi

btrSlE P@sut.be

.-*rL r*, i*, ***

medpsln h6il pemb'lajad

s'pdi

r'@

padr

kripd

1dr

S.d?L

dN

o4r Ma

fie

tw b

d,La

*n'cr

taok walth to'nc Sac.l t'ra Saa t<'laq

Ld

;;;;,;;..n; ;;; *bt ."th"b""do

ntdltw."^dncacs$.ooisa)'tqab

'

Lzto

i"i-Z*,s,tn,,t--

u-*,

u-1M.

t

la'drys,tursr ut

tdtanipdsns*vdrw

'Iad! Mh hu Mm

Ti

spssiknub

B.nsoseltu&kB!Msur',ahrb''Tib ibsd&sbnd

",i*-i**

t

n;.

;",

^*

lirr

u

d']

.-r

Diiimb M@

rr*

"s.vr

rdm€d

r'vt

i,r** *;*

et

,_.

-,t- t*

tdo !p' o'h

is'"D!N'h

vo

fiw4"Ab&vrFuiv'r

'

., ,ijx

^^i

**, o"-

Ld

afl

en& ryoB@q8

\@ M

'

(dilutip dei $tus I Lutus

tk

n I kraa Malinc

Im)

(12)

ftdB

lnr legd

knte

eL,

N6 &rd4,

'Ixtus,6Ed klid

dusMu ih!

Lffiabs*,lo

d.m

r

tl.hr"idsogehhAval(nbugq6

&u di !i!i

!.uI

-,h*.

I-inrt

iq

Llt Ayu kdxrs mmbu&o ala ton:h".

Padr hrliD6, 3 lda du. Ioh &uci ytns

bskile

d€os@ ekoli4qnik d63& Ed@

*-&

pengor.Id

ltu

@.ja<t rehih

h.!su,,

y&;

Lb

s^s

de fuldt

p!L,

!@

ri$llqsrn v@s

disdlailcn padakDtiDm 3 .d.L1 lEs

omsit

nesofstkatr limbaihnd

mjadi

lebinb@mf,a

A!j@

ini pedofs d@Sm

ralit

r ydg lda Bmyd. otug

,ag

mebmg ponm di

hrh

bt

v.

uhrk

lclmrin8e

kn

!

bolrr, yug &fllu

su$r

nmegeggu

€tosish

hDt n ilu 36nni. !b@tg

bmltlr

lar{

railg

utltlaLan

b

a hdisiolal. O@g

rtudi

radg bonni

nflcdi

raru

rqirg

}!rg r€lah

mli

schjrgga

tid*

6@CX!anSig! lgeimb€lgln .iorist s

tul!!

Brb€d.6.k

mrBd.og&

@nbul

r&rg, ychi

6mbeS

d6

sasailSld,

karr

utjlnoll!!

bakt

Knla s@a

E.l+d@

lctsitor€tolinsirislitdag

n

ddlm6*nanlft1,Hdinin

Dalmtouuuedad.llio3kDgd

.ld. Dditio

puld L.L.rrhrr rdlr. y.ns b@nalda

5yu

p.ta',

Jrr!, ndp.ka!

tndlra vug

E@ftrka,

!ub6

davr d@ &tjnss! kekay@ alm nesj.di lebirr belgu@

Psd! loripd

4

t

rdsll

tah

6rpl

'ymg ideniik dedgu

'lulu'.

,r-,

Dmp,l,n

le&sildn

.toli4njstik

ddgu

red& E ha

hdar{

JdE

dihsilkm bclilui

,Fs

!.laje

vdg

diwit}4

r.@

lisq dEi

gmi

t? gctl.Ei, Di B€li diieDl sejurnlab boEn : Drzh godmgan, hoElt.ad

w\

botdtbd..httt,b@triie\dmbir-lairD6gsnmyebdltlarrE,Dcdaloiriferv!.ItrB0li

ako teA.hLdb.b€ralB

latsir.6benl,aldMhralistikysgumdtu.ld

s.ha€Et8LdtuE .

Dagu dqDitqa4

til!

boEI

Milili

nedn senw,til yms oula!

lr

dengE lelGikon elalinguiltil

i{al}ags!lBjrdipadrkab,old, jam

sep.rnpad'kutilm5berilarini.

-.-.Pu sbnjo kLn nEdbn

tuta

"tru tbrjo, re zads bM! Md Btqio sdsM *,

pM

r.k n di ,am tuiB o<ta gaEatrqa dn& Ma Btajd btrems,

ldu

^saturzdh,

s*n.

"Bli Bli

Ptgds

pBdnrtuhiaue.nsigryiduqt

E tEoEns

ba.

Bli doE, dne neoEnE. I@ry ld*Ertta wAL

'(diradp d,n $M Mm Bl.njo)

'..ra

Dlaio d@s

ndb.u

ilo

[a1,,

Mm Bl.ijo corDsl0h ika inil ' Ma Bl6io b.4.ge kc

dr!& Saibi di

&!u

tid* diemea! kuli ,&j@e. Meb skDjo biDgug, hlu

bslMru

sLir "B4 BI, puins ssys puinglclr]j Id,rr bilr bmggmDs i*e ih. Bt $j,l'L yusbBgglHgny.

S'liru

tuinh{

auid

syt

jdu

p,y3 s8mngu .

Arm ..b!E i liDgkDS@ mrldkosdd nemilild sist€mra smdin. Sebagai surnl sin@, .lao

dibgngu oteh sub.ind yalg nomiliE hubu4m kacilihs. GdEguo pada sdlilatu suhisd dryrr

6erygm3!

sisrd

nrlftlromG

6L6. DeIm sot!4 hub@8e k us.liur 3is1a! 31am diEibholh

d@Em

melai{

p{isliq!

s.ldli

psda laripan 6 bailal ini.

1j&bntiqDgdqrybqlfulhlul

.Ir!jbbbl.6gl,4E!1furdbiluf

glo*idd.N4rt!fubd(FLq

64bLbm$mmE'Asbnlt!.lac'

li.

ih1.!4

ta!B!k, lEdds

lgb

Mblt id.n-deb?

,Hd,{'wbgr&84@hu'm!.9

vdigefublreyiEiih4.hrqd-etlgibary,.Arun@haarffi'rld

dfug.hrqfubb.olpik!1u.E@'

D

6.lMis

ra4

4iudr4

lsh

qi

rd

idcH

.gtirlakfu3ftoFF@@9i+ibiteiu?

vrr. treb! ai eso! !@dii,

$liEt

ill@ F.@e

ELn i hcdldr 'Ah

MLqr 4i

uor dd, k tw jdu dtohd obt i bdud.'

lddAlgdqqindgM'1ru3?

'D'duda

ry,P'

*Mu mrubqijrlel

w{cdgp.4nm3aftlliIailiidlirddisn.ud

.Andtrb&gijfukmmihilik!E

ldtrrri,d{i MIIuMeDdP6dao

(13)

e-; -*.,Jd

cqiB EIad B"li ydg

ulrMvx

d4mhrrt

btsi tnal_@l^ Dalu

&ta

rnnul dimratu

f.Mu

.laD

)dB diEdgra

n.lilu

( l) p

ih

lek'loD dtu (2)

Blshia

Jl*

"r-irn

wg

mrili

tutuEu

ketlriB.

P

itu

l'tsit@

elolinguitul

d'ld

le

'g"U

ai,a*,,tt

",

.-i"a,

a*

ulmDolc yahi

lebro!

e!'olinsuistk d'f,EE

o'no

narM

ba!}!

L

Lrriho

"*oriosli$ik

d-ss

6edd

D*n

Mtr'tstiL

Rostaia

laisliM

'l'le

tc,'&

*"*wft

mu-*-.*i.d.ngutldv'lBoogc@bsk'rdp

ilotueblgdk'siibe

,Joi,4..

trI

*.sa.r,-

*

d!d. {2,

pd*uiu

C,

mjrsn

td'iEtbca

rru} dd'tdins

l""l'aiu.

a*

r"io--r""",

IeL}ld

,lm.

s,to'

B'li

medsustxpkt

op

hrl iE

dise

.

.-i"i-t

rir.**Ui^.auxrdiiadilrm?drooEbJ

tlcsroerLEtldlplinsh!*e

; s"*-," ;*

-"*

d..c-

sM

ioLh Erdllar

jmr

vss

culo, jiuh vDg

dihdli

old

r-a,'i

fu"-.

a*,".r-

a"m

tiM

$&h

li&l

"M

d'iao

Lddisi

al'b trt@

F*b

ili

--'"a{* ,i*

r,-i"

"t,e.

D".s.uh@ LoslilirrEs 'slg'J'

ddbegknkd

rdird

trhadxp

i; *"-

a-.

O.i

u*-

it,

tslu

.ita uDlvr kolg)ad

uuil

Eod'tacn

eat_Ed'

ddsa

,l;,

E;doy,

odsubct tdE

kerIM

$mjadi l'bih rcrlidB

AEiE

Ndg.L l99z.

'PmstuxNtu

Ufu

(D'rd rdith)'

D'qs:

xP

?ORI Bdi

D,tdjwidjojo, s. 2oo3- Iriraldnslri,dL

PaE

ti

PdrhM

Bohsd Mczwn'

,'k't

YliTm

ot'r

turffii.

M'nE

Tir.bi.2ol5.

'Ecodpte

Tnc Efi"t of !6toev rnd

lNiffiai

."

srygq

lIe"

-_- riJrrr""-o,o-.,cr,t*

dn;mlns@se d E nt st.

^nn&kd

i@qlioiid&iid4

Gndarr,

Kikinl

2016. Ecolinsisd. lmp@iivs on oEsDlmdings'dald taastae' @d Ecotosi' xn:zt;tc

d

@!$!bi&!dd@.

l'r

drkl@

tl&irdj

199r.

xdd

Zinsa*nll

I'lds:

G@'dir hthLr

U@'

!mro, f,hgls.2or5. rte

NiMr

cnoi.a d,tM La,s@s.

o

E..t'Ei' Nritblc ar i4@!ali[r&t&d!qlE

su!w,

FaiitrbdiL lgss. c,ffi'de

L

Eli'tiry2eMl2d;tdi--'tu^o].n

Rdalus'HidqdrYo5dcd

: Gdj,! Midi UriEBir, PEs.

scD{njq

s.lo. 196r sa,,Eit'i

r,,s, saii,hr.lrldr

: lrmbssa P'E'nib Fahnc ELoMj tJL

s@rnjq Y.lob. 19s2. vagEEla la'

&'tu

r,rdoB&.

Y4rttft:

Nu cthrla'

vidrs&o, Dioto 2003. 1i'! ,!ddr!

D.'r. ,ild3

: Bdj

AI;E

(14)

Keseluruhan

makalah merefleksikan

keprihatinan,

kepedulian,

sekaligus sumbangan

pemikiran

strategis

t"ihad"p

upayu pelestarian

tradisi

lisan

di

seluruh

kawasan Indonesia. Makalah-makalah yang

dihimpun

dalam prosiding

ini

diharapkan dapat

menjadi

dokumentasi

dan

panduan

dalam

menentukan

strategi

maupun

kebijakanyangpotensial untukpelestarian

dan

pengembangan

tmdisi

Iisan

selaras dengan

dinamika

zaman,

Penggalian

terhadap

nilai-nilai

dalam tradisi

lisan

sebagai

representasi

kekayaan peradaban

batin

masyarakat Indonesia

menjadi

sangat

penting

dalam

upaya

penguatan

karakter

bangsa yang

multikultural.

illl

866

(15)

iostrs, S9tst.,";

Ff.&

ASOSIASI

TRADISI

ttSAN

(ATL)

Bekerj

osomo

d

engon

Universitos

Dwijendro

$ertitibut

Nomor :

0l

9lSN/ATLlVlll2)1 6

Diberikon

kepodo

.

PEMAKALAH

Denposor, 29 Juli 201 6

Ponitio Seminor Nosionol

Ketuo,

Dr. I Ke

9 67051 5199203 r 00 r

Referensi

Dokumen terkait

Analisis ini merupakan analisis yang di gunakan untuk mengetahui interaksi keruangan antar wilayah yang terjadi pada kegiatan usaha pengasapan ikan di Desa Wonosari

Dari kesimpulan tersebut, direkomen- dasikan kepada unit terkait sebagai penangungjawab penyuluh, untuk memper- hatikan hal-hal sebagai berikut: pertama, perlu adanya regulasi

PENYELENGGARAAN PEMUSATAN PENDIDIKAN DAN PELATIHAN OLAHRAGAWAN PELAJAR NASIONAL SLTP/SMU NEGERI RAGUNAN JAKARTA.. KEPUTUSAN TERSEBUT DITANDATANGANI OLEH : HAYONO ISMAN

Glavni sistem drugog broda je od punih profila.Veza glavnog stuba i krovnog vezača je kruta.. III

Melihat hal-hal tersebut, maka pada saat memberikan latihan guru harus mempersiapkan diri lebih dahulu, tidak secara spontanitas sehingga ketika mengadakan

Berdasarkan pengamatan yang telah dilakukan, sistem pengendalian intern penjualan yang diterapkan pada Hotel Horison Bekasi sudah baik dan sesuai dengan berdasarkan The

Bodgan dan Taylor (Moleong, 2005:4) menyatakan bahwa metodologi kualitatif sebagai prosedur penelitian yang menghasilkan data deskriptif berupa kata-kata tertulis atau lisan

• Setelah mendeklarasikan sebuah Structure, yang tidak kalah pentingnya adalah membuat fungsi operator (fungsi untuk mengoperasikan struct). • Fungsi operator bisa