Retinoblastoma

REFERAT REFERAT RETINOBLASTOMA RETINOBLASTOMA Disusun Oleh: Disusun Oleh: Fila

Fila Apriliawati Apriliawati G991421G9914211414 IIttqqaan n GGhhaazzaallii GG9999114422111155 H

Heerrnnoowwo o SSeettyyo o  GG99991144221111!! "i

"ira ra #i#iz$z$i i #a#a%a%a&h&hanan G9G9919142421111'' G

Gaa((rriieelllla Da Diiaann&&rra )a ) GG99991144221111**

Pembimbing: Pembimbing:

dr. Sulistyani K M.S!. S". Rad dr. Sulistyani K M.S!. S". Rad

BA#IAN ILM$ RA%IOLO#I BA#IAN ILM$ RA%IOLO#I

FAK$LTAS KE%OKTERAN $NS & RS$% %r. MOE'AR%I FAK$LTAS KE%OKTERAN $NS & RS$% %r. MOE'AR%I

S$RAKARTA S$RAKARTA

()*+ ()*+

BAB I BAB I

PEN%A,$L$AN PEN%A,$L$AN

#etino(lasto%a a&alah tu%or intrao$uler %ali+na pri%er %asa ana$ yan+ #etino(lasto%a a&alah tu%or intrao$uler %ali+na pri%er %asa ana$ yan+  palin+

 palin+ serin+ serin+ , , #etino(lasto%a #etino(lasto%a ter-a&i ter-a&i pa&a pa&a $ira.$ira $ira.$ira 1 1 &ala% &ala% 1*,/// (a1*,/// (ayi, yi, Se$itar Se$itar  25/

25/.0/.0// / $as$asus us (ar(aru u ter&ter&ia+ia+nosnosis is setisetiap ap tahtahun &i un &i A%A%eri$eri$a a SerSeri$ai$at, t, a&a&a a retiretinono  (lasto%a ter&apat pola trans%isi

 (lasto%a ter&apat pola trans%isi here&iter &an non.here&iter 3han+ et al 2//!,here&iter &an non.here&iter 3han+ et al 2//!, 6u

6u%or %or &ap&apat ter-a&at ter-a&i i (il(ilaterateral pa&a 25.05 7 al pa&a 25.05 7 $as$asus, %uus, %ur r ratrata.raa.rata saatta saat &ia+n

&ia+nosis unosis untu$ tutu$ tu%or %or (ilater(ilateral a&alaal a&alah 12 (uh 12 (ulan, lan, Se&anSe&an+$an u+$an untu$ $ntu$ $asus tuasus tu%or %or  yan

yan+ + ter-ter-a&i a&i uniunilatlateral eral ratarata.rat.rata a ter&ter&ia+nia+nosiosis s saat saat usiusia a 21 21 (ul(ulan, an, #et#etinoino(la(lasto%sto%aa &ise(a($an oleh %utasi +en #81 yan+ terleta$ pa&a len+an pan-an+ $ro%oso% 10 &ise(a($an oleh %utasi +en #81 yan+ terleta$ pa&a len+an pan-an+ $ro%oso% 10  pa&a

 pa&a lo$us lo$us 14 14 10q14 10q14 yan+ yan+ %en+$o&e %en+$o&e protein protein p#8 p#8 Isi&ro Isi&ro et et al, al, 2/10 2/10 GenGen retino(lasto%a nor%al yan+ ter&apat pa&a se%ua oran+ a&alah suatu +en supresor  retino(lasto%a nor%al yan+ ter&apat pa&a se%ua oran+ a&alah suatu +en supresor  atau antion$o+en, #etino(lasto%a ter&iri atas &ua tipe yaitu retino(lasto%a yan atau antion$o+en, #etino(lasto%a ter&iri atas &ua tipe yaitu retino(lasto%a yan ter-a&i $arena %utasi +eneti$

ter-a&i $arena %utasi +eneti$ +en #81 +en #81 &an retino(lasto%a &an retino(lasto%a spora&i$,spora&i$,

"aniestasi $lini$ retino(lasto%a (erariasi ter+antun+ pa&a sta&iu% saat "aniestasi $lini$ retino(lasto%a (erariasi ter+antun+ pa&a sta&iu% saat tu

tu%%oor r teter&r&etete$e$sisi, , 66aann&a &a pperer%%ululaaaan n ppa&a&a a $e$e((ananyya$a$an an ppenen&&ereritita a a&a&alalahah &ite%u

&ite%u$annny$annnya rele$ pupil a rele$ pupil putih leuputih leu$o$o$o$oria, ;eu$oria, ;eu$o$oria ter-a&i $aren$oria ter-a&i $arena rele$ a rele$  <ahaya oleh tu%or yan+ putih, 6an&a $e&ua yan+ palin+ serin+ a&alah stra(is%us, <ahaya oleh tu%or yan+ putih, 6an&a $e&ua yan+ palin+ serin+ a&alah stra(is%us, 6a

6an&a lain &iantaranya n&a lain &iantaranya %eliputi pseu&ohipopion %eliputi pseu&ohipopion sel tu%or yan+ terleta$ inerior sel tu%or yan+ terleta$ inerior &i&i &epan iris

&epan iris  &ise(a&ise(a($an oleh (e($an oleh (enih tu%onih tu%or &i $a%era inerior %atar &i $a%era inerior %ata hie%a &arah hie%a &arah yan+ ter&ap

yan+ ter&apat at &i &epan iris a$i(at neo&i &epan iris a$i(at neoas$ularas$ularisasi iris per&araisasi iris per&arahan itreushan itreus atau atau tan&a

tan&a selulitselulitis is or(itaor(ita, , a&a a&a pe%erpe%eri$saani$saan  tu%or tu%or ta%pa$ ta%pa$ se(a+ase(a+ai i %assa %assa putihputih $a&an

$a&an+.$a&+.$a&an+ an+ $e<il &an relati &atar $a&a$e<il &an relati &atar $a&an+.$a&n+.$a&an+ (esar &an %enon-olan+ (esar &an %enon-ol, "assa, "assa tu%or

tu%or %un+$in %un+$in ta%pa$ ta%pa$ no&ular no&ular an&ey an&ey 2/102/10 Se<ara u%u

Se<ara u%u% se%a$i% se%a$in &ini pene%n &ini pene%uan tu%ouan tu%or %a$a r %a$a se%a$ise%a$in (esar pulan (esar pula $e%u

$e%un+$inn+$inan untu$ %enyan untu$ %enyela%at$ela%at$an or+an penan or+an pen+lihat+lihatan &an an &an %en+u%en+uran+i resi$oran+i resi$o %etastase yan+ le(ih luas, Se%a$in %a-unya per$e%(an+an te$nolo+i $e&o$teran %etastase yan+ le(ih luas, Se%a$in %a-unya per$e%(an+an te$nolo+i $e&o$teran a$a

a$an n san+san+at at %e%%e%(an(antu tu penpene%ue%uan an penpenya$ya$it it ini ini le(le(ih ih &in&ini, i, AnAna$.aa$.ana$ na$ &en&en+an+an retino(lasto%a yan+ %en&apat perawatan %e&is %o&ern a$an %e%punyai pro+nosis retino(lasto%a yan+ %en&apat perawatan %e&is %o&ern a$an %e%punyai pro+nosis yan+ le(ih (ai$ &en+an an+$a $esela%atan hi&up %en<apai le(ih &ari 957, a&a yan+ le(ih (ai$ &en+an an+$a $esela%atan hi&up %en<apai le(ih &ari 957, a&a

ne+ara (er$e%(an+ pen&erita retino(lasto%a serin+ $ali &atan+ &en+an $ea&aan tu%or yan+ <u$up parah $arena $eterla%(atan &ia+nosis 3han+ et al  2//!

BAB II

TIN-A$AN P$STAKA

A. ANATOMI FISIOLO#I %AN ,ISTOLO#I *. Anatmi Retina

#etina %e%ili$i se$itar !5 -uta sel otoreseptor pa&a setiap %ata yan+ ter&iri &ari 0,2 -uta sel $eru<ut &an !/ -uta sel (atan+, 6er&apat 5 re+io : %a$ula paraoea perioea oea &an oeola, Densitas otoreseptor se%a$in (er$uran+ &ari oea %enu-u perier, Macula lutea (inti$ $unin+ %erupa$an (a+ian retina posterior yan+ %en+an&un+  pi+%en xanthophyll  (era&a pa&a (a+ian te%poral &ari &is$us opti$us, "a$ula %e%ili$i 2 atau le(ih &ari lapisan sel +an+lion, Dia%eter %a$ula  (eru$uran 5.! %% (era&a &i ten+ah antara ar$a&e as$ular te%poralis, Foea sentralis %erupa$an (a+ian ten+ah &ari %a$ula leta$nya se&i$it inerior &ari &is$us opti$u% &i retina (er&ia%eter 1,5 %% &an (erun+si  pa&a ta-a% pen+lihatan &an pen+lihatan warna, ;apisan oea le(ih

<e$un+ &ari &aerah se$itarnya,

8a+ian sentral oea &en+an u$uran 5// =% ti&a$ %e%ili$i as$ularisasi sehin++a &ise(ut &en+an FAZ  (Foveal Avascular Zone), Sentral oea %e%ili$i (a+ian yan+ palin+ <e$un+ (central depression) &ise(ut &en+an oeola yan+ %e%ili$i &ia%eter /05 %% &an hanya ter&apat sel.sel $eru<ut, 3e$un+an yan+ $e<il &ise(ut &en+an u%(o, Di se$elilin+ oea %erupa$an <in<in yan+ (eru$uran /,5 %% yan+ &ise(ut &aerah paraoeal, Se%entara <in<in yan+ %e%ili$i le(ar $uran+ le(ih 1,5 %% &ise(ut &en+an zona perioeal,

Ga%(ar 1 %enun-u$$an +a%(aran lapisan retina &an +a%(aran s$e%ati$ oea, ;SS a&alah lapisan serat sara ;SG a&alah lapisan sel +an+lion ;ID %erupa$an lapisan inti &ala% ;> a&alah lapisan  ple$sior%is e$sterna ;I; a&alah lapisan inti luar S; a&alah se+%en luar ># a&alah epitel pi+%en retina, 6erlihat (ahwa ter&apat per(e&aan lapisan pa&a (a+ian retina perier &an pa&a &aerah oea, ;apisan yan+

ter&apat pa&a (a+ian ten+ah oea a&alah ># lapisan otoreseptor %e%(rana li%itans e$sterna ;I; (e(erapa inti sel yan+ terse(ar &ari ;ID &an %e%(rana li%itans interna,

#ambar *.;apisan retina,

(. /as0ularisasi Retina

#etina %en&apat &ua as$ularisasi, ;apisan luar retina yaitu epitel pi+%en retina hin++a lapisan ple$sior% luar %en&apat as$ularisasi &ari $orio$apiler yan+ ter&apat &i $oroi& se<ara &iusi, ;apisan (a+ian &ala% retina %ulai &ari lapisan inti &ala% hin++a %e%(rana li%itans interna se%entara itu %en&apat as$ularisasi &ari arteri retina sentral yan+ %erupa$an per<a(an+an &ari arteri otal%i$a se(a+ai <a(an+ perta%a &ari arteri $arotis interna, e%(uluh &arah arteri &an ena (er-alan %ene%(us %e%(rana li%itans interna hin++a lapisan serat sara, 8eru(ah setelah itu %en-a&i arteriol &an enula hin++a %e%(entu$ &ua -arin+an %i$roas$ular yaitu $apiler superisial &i lapisan sel +an+lion &an lapisan serat sara &an $apiler yan+ le(ih pa&at serta le(ih &ala% &i lapisan inti &ala%, Arteri terlihat (erwarna %erah teran+ se%entara ena (erwarna %erah +elap, Arteri le(ih $e<il &aripa&a ena &en+an per(an&in+an $ira$ira 0:4,

#ambar (, Anato%i #etina

1. La"isan Retina

#etina %e%ili$i sepuluh lapisan, ;apisan terse(ut antara lain &ari (a+ian &ala% itreus $e arah posterior: %e%(rana li%itans interna lapisan serat sara lapisan sel +an+lion lapisan ple$sior% interna lapisan inti &ala% lapisan ple$sior% e$sterna lapisan inti luar %e%(rana li%itans e$sterna lapisan otoreseptor epitel pi+%en retina, "e%(rana li%itans interna retina ter(entu$ oleh (a+ian a$hir &ari sel "?ller &an (erhu(un+an &en+an (a+ian %e%(ran@la%ina (asalis %e%(entu$ (atas ter&ala% &ari retina, "e%(rana li%itans interna %erupa$an per%u$aan &ala% retina yan+ %e%(atasi itreus hu%or &en+an &e%i$ian un+sinya ialah %e%(entu$ sawar &i antara neuroretina &an <airan itreus, Sel "?ller sel astrosit &an sel %i$ro+lial %erupa$an sel neuro+lial yan+ (erun+si untu$ %enye&ia$an stru$tur &an so$on+an serta (erperan &ala% rea$si -arin+an sara (ila %en+ala%i $erusa$an atau ine$si,*

  Sel "?ller a&alah sel neuro+lial (esar yan+ %e%an-an+ pa&a se(a+ian (esar retina, Sel ini (erperan &ala% %enye&ia$an stru$tur,

8a+ian ape$s &ari sel "?ller (era&a &i lapisan otoreseptor se%entara  (a+ian (asal (era&a &i per%u$aan &ala% retina, Sel astrosit %erupa$an sel (erserat yan+ (er(entu$ (intan+ yan+ &ite%u$an pa&a (a+ian &ala% retina, Sel astrosit ini (er$ontri(usi pa&a %e%(rana li%itans interna &an %e%ili$i un+si yan+ sa%a &en+an sel "?ller, Sel %i$ro+lial %erupa$an sel a+ositi$ yan+ terse(ar wandering  &apat &ite%u$an &i seluruh retina, u%lahnya %enin+$at (ila ter&apat inla%asi &an $erusa$an, ;apisan serat sara ter&iri &ari a$son sel +an+lion, 8er-alan se-a-ar  &en+an per%u$aan retina lalu &ari serat opti$ %enu-u $e &is$us opti$us &an a$hirnya $eluar &ari %ata %elalui la%ina $ri(osa se(a+ai sara opti$,

;apisan sel +an+lion %erupa$an lapisan sel tun++al yan+ te(al $e<uali &i (a+ian %a$ula, ;apisan ini &ipisah$an oleh proses sel +lial "?ller, u%lah sel +an+lion (er$uran+ &an lapisan serat sara %enipis $e arah ora serrata, Sel +an+lion &apat (erupa (ipolar atau %ultipolar, $uran sel (erariasi, Blasii$asi (er&asar$an lapisan (a&an +eni$ulatu% lateralis yaitu sel +an+lion 1 2 &an tipe.", ;apisan ple$sior% interna ter&iri &ari $one$si sinapti$ antara a$son sel.sel (ipolar &an &en&rit sel +an+lion, ;apisan inti &ala% ter&iri &ari (a&an sel horizontal sel (ipolar sel a%a$rin neuron interple$sior% sel "?ller &an (e(erapa sel +an+lion yan+ (erpin&ah, Inti sel horizontal &e$at &en+an lapisan  ple$sior% e$sterna, Inti sel a%a$rin terleta$ &i se(elah lapisan  ple$sior% interna, Sel (ipolar %e%ili$i &en&rit &i lapisan ple$sior%

e$sterna &an a$son &i lapisan ple$sior% interna,

 )euron interple$sior% %eneri%a input &ari lapisan ple$sior% interna &an &iproye$si$an $e lapisan ple$sior% e$sterna, Sel horizontal  (erun+si untu$ %entranser inor%asi &en+an arah horizontal se<ara  paralel &en+an per%u$aan retina, Sel horizontal %e%ili$i prosesus atau a$son yan+ pan-an+, Sel (ipolar %erupa$an or&e $e&ua neuron pa&a -alur  isual, Den&rit sel (ipolar (ersinaps &en+an sel otoreseptor &an sel horizontal, A$son sel (ipolar (ersinaps &en+an sel +an+lion &an sel a%a$rin, Sel (ipolar %enya%pai$an inor%asi &ari sel horizontal

a%a$rin &an +an+lion, Se%entara itu sel (ipolar %eneri%a u%pan (ali$  &ari sel a%a$rin, Sel a%a$rin (erperan pentin+ &ala% %o&ulasi inor%asi yan+ %en<apai sel +an+lion, rosesusnya %e%(entu$ sinaps $o%ple$s &en+an a$son &an sel (ipolar, )euron interple$sior% &ite%u$an &i antara lapisan sel a%a$rin &an %erupa$an presinaps &ari sel (ipolar   (atan+ atau sel (ipolar $eru<ut pa&a lapisan ple$sior% e$sterna,

rosesusnya %eluas $e $e&ua lapisan sinapti$ &an %enya%pai$an inor%asi antar lapisan,Sel otoreseptor %e%(entu$  sinaps &en+an sel (ipolar &an sel horizontal pa&a lapisan ple$sior% e$sterna, 8a+ian yan+ palin+ &istal &ari lapisan ple$sior% e$sterna &i&o%inasi oleh serat (a+ian &ala% sel otoreseptor se%entara &en&rit &ari sel (ipolar &an horizontal (ersa%a &en+an sel "?ller ter&apat &i  (a+ian palin+ &ala% &ari lapisan ini, ;apisan inti luar %en+an&un+ (a&an sel otoreseptor (atan+ &an $eru<ut, 8a&an sel (atan+ le(ih (anya$ &i  (a+ian perier se%entara (a&an sel $eru<ut le(ih (anya$ &i retina (a+ian sentral, ;apisan inti luar palin+ te(al &i (a+ian oea 5/ =% (erisi se$itar 1/ (aris inti sel $eru<ut &an se<ara pro+resi %enipis &i (a+ian  perier,

"e%(rana li%itans e$sterna ter(entu$ oleh tautan rapat antara sel "?ller &an sel otoreseptor se+%en &ala%, ;apisan ini (erun+si se(a+ai sawar &iantara ruan+ su(retina sa%pai se+%en &ala% &an luar  otoreseptor lalu (er+a(un+ %en&e$ati lapisan epitel (erpi+%en &i  (ela$an+ retina &an neuroretina yan+ se(enarnya, ;apisan otoreseptor 

tersusun atas se+%en luar &an &ala% &ari sel (atan+ &an $eru<ut, Se+%en otoreseptor (a+ian luar $husus (erun+si %enan+$ap <ahaya &an %eneri%a &u$un+an un+sional &ari sel ># yan+ (era&a lan+sun+ &i luar se+%en terse(ut,

Sel (atan+ &an $eru<ut %erupa$an sel yan+ %en+an&un+ otopi+%en yan+ (erun+si untu$ %enyerap oton <ahaya, Sel (atan+ a$ti &ala%  pen<ahayaan re&up se%entara sel $eru<ut a$ti &ala% $on&isi yan+ <u$up teran+, i+%en isual &ala% otoreseptor &ia$ti$an pa&a peran+san+an

<ahaya, las%ale%a pa&a sel (atan+ %erupa$an (a+ian yan+ terpisah &ari %e%(rana &is$us $e<uali pa&a (a+ian &asar &i%ana ina+inasi %e%(entu$ &is$us, i+%en otosensiti ro&opsin ter&apat &i &ala% %e%(rana &is$us, las%ale%a a&alah (a+ian yan+ %enutupi se+%en luar  &ari otoreseptor, las%ale%%a sel $eru<ut (er$ontinu &en+an %e%(ran %e%(entu$ se(a+ian &is$us sehin++a &is$us ti&a$ %u&ah lepas satu sa%a lain, 8a+ian se+%en luar le(ih pen&e$ &i(an&in+ sel (atan+ &an ti&a$ &apat %en<apai lapisan ># +a%(ar 0,

>pitel pi+%en retina %erupa$an lapisan tun++al te(al, ># ter&iri &ari selsel he$sa+onal (erpi+%en, Sel le(ih (esar &an le(ih $u(oi& pa&a  (a+ian yan+ &e$at &en+an ora serrata %erupa$an transisi $e epitel  (erpi+%en &ari (a&an silier, Fun+si uta%anya ialah se(a+ai sawar transportasi ion &an a+ositosis, Sel ini %en+an&un+ %elanoso% yan+ %e%an-an+ &ari &aerah api$al $e (a+ian ten+ah sel %en+a(ur$an nu$leolus &i &aerah (asal, 8a+ian api$al ter&iri &ari %i$roili yan+ %eluas $e lapisan otoreseptor,

#ambar 2. Sel retina &an sinaps.sinapsnya 2. Fisilgi Retina

#etina a&alah -arin+an palin+ $o%ple$s &i %ata, ntu$ %elihat %ata harus (erun+si se(a+ai suatu alat optis se(a+ai suatu reseptor $o%ple$s &an se(a+ai suatu trans&u<ens yan+ ee$ti, Sel.sel (atan+ &an $eru<ut &i lapisan otoreseptor %a%pu %en+u(ah ran+san+an <ahaya %en-a&i suatu i%puls sara yan+ &ihantar$an oleh lapisan serta sara retina %elalui sara  opti$us &an a$hirnya $e $onte$s pen+lihatan,"a<ula (ertan++un+ -awa( untu$ $eta-a%an pen+lihatan yan+ ter(ai$ &an untu$ pen+lihatan warna &an se(a+ian (esar selnya a&alah sel $eru<ut, "a<ula teruta%a &i+una$an untu$  $eta-a%an sentral &an warna otopi$ se&an+$an (a+ian retina lainnya yan+  (esar ter&iri&ari otoreseptor (atan+ &i+una$an teruta%a untu$ pen+lihatan  perier &an %ala% s$otopi$,

B. PATOFISIOLO#I

#etino(lasto%a %enun-u$$an (er(a+ai %a<a% pola pertu%(uhan yaitu: 1, ertu%(uhan en&oiti$ 

ertu%(uhan en&oiti$ ter-a&i saat tu%or %ene%(us internal  limiting membrane &an %e%ili$i +a%(aran %assa (erwarna putih

sa%pai $ri% yan+ %enun-u$$an ti&a$ a&anya pe%(uluh &arah superisial atau pe%(uluh &arah tu%or irre+ular yan+ $e<il, ola  pertu%(uhan ini (iasanya (erhu(un+an &en+an vitreous seeding  &i%ana ra+%en $e<il &ari -arin+an %en-a&i terpisah &ari tu%or uta%a, a&a  (e(erapa $ea&aan viteous seeding  &apat %eluas %enye(a($an sel tu%or 

terlihat se(a+ai %assa.%assa spheroi& yan+ %en+apun+ pa&a iteous &an (ili$ &epan %ata %enyerupai en&otal%itis atau iri&osi$litis &an %en+a(ur$an %assa tu%or pri%er,

2, ertu%(uhan e$soiti$ 

ertu%(uhan e$soiti$ ter-a&i pa&a <elah su(retinal, ola  pertu%(uhan ini (iasanya (erhu(un+an &en+an a$u%ulasi <airan

su(retinal &an ter-a&inya so(e$an pa&a retina, Sel tu%or %en+iniltrasi %elalui %e%(ran 8ru<h $e $oroi& &an $e%u&ian %en+inasi nerus siliaris,

0, ertu%(uhan iniltrasi &ius

enis pertu%(uhan ini %erupa$an -enis pertu%(uhan yan+ -aran+ &i%ana hanya 157 &ari seluruh pola pertu%(uhan retino(lasto%a, ertu%(uhan ini &i$ara$teristi$$an &en+an iniltrasi &atar pa&a retina oleh sel tu%or tanpa %assa tu%or yan+ ta%pa$ -elas, "assa putih yan+  (iasanya yan+ terlihat pa&a -enis pola pertu%(uhan retino(lasto%a  -aran+ ter-a&i,

3. MANIFESTASI KLINIS

6an&a.tan&a #etino(lasto%a yan+ palin+ serin+ &i-u%pai a&alah leu$o$oria white pupillary reflex yan+ &i+a%(ar$an se(a+ai %ata yan+  (er<ahaya (er$ilat atau cat’s-eye appearance stra(is%us &an inla%asi o$ular, Ga%(aran lain yan+ -aran+ &i-u%pai seperti Hetero<hro%ia Hyphe%a Citreous He%ora+i$ Sellulitis Glau$o%a roptosis &an Hypopion, 6an&a ta%(ahan yan+ -aran+ lesi $e<il yan+ &ite%u$an pa&a pe%eri$saan rutin,

Beluhan isus -aran+ $arena $e(anya$an pasien ana$ u%ur prase$olah A%eri<a A<a&e%y o Ophthal%olo+y 2//*,

6an&a #etino(lasto%a: A%eri<a A<a&e%y o Ophthal%olo+y 2//9 a. asien u%ur  5 tahun

-

;eu$o$oria 547.!27

-

Stra(is%us 1*7.227

-

 ypopion

-

 yphema

-

 eterochromia

-

!pontaneous globe perforation

-

roptosis

-

Batara$ 

-

Glau$o%a

-

 )ysta+%us

-

"earing 

-

Aniso<oria

 (, asien u%ur E 5 tahun

-

;eu$o$oria 057

-

enurunan isus 057

-

Stra(is%us 157

-

Inla%asi 27.1/7

-

Floater 47

-

ain 47 %. %IA#NOSIS 1, Ana%nesis

a&a pasien &en+an $e<uri+aan retino(lasto%a %a$a perlu &ila$u$an ana%nesis lan-uan, erlu &itanya$an onset &an &urasi $elainan %ata teruta%a leu$oria atau stra(is%us, Besehatan pasien se<ara $eseluruhan -u+a  perlu &itanya$an, ertanyaan tentan+ pen+lihatan yan+ perlu &itanya$an a&alah apa$ah pasien %en+ala%i +an++uan pen+lihatan seperti pen+lihatan

$uran+ o<us per(e&aan +era$an %ata $anan &an $iri atau $esulitan %eraih  (en&a &an a&a atau ti&a$nya nista+%us, ertanyaan lain a&alah a&a ti&a$nya riwayat trau%a teruta%a pa&a %ata serta riwayat penya$it $eluar+a &en+an retino(lasto%a,

A&anya penurunan (erat (a&an atau selera %a$an &apat %en-a&i salah satu +e-ala yan+ perlu &iwaspa&ai, e%eri$saan $ea&aan +izi &i&apati pa&a  pasien retino(lasto%a pa&a u%u%nya %asih (ai$ asien &en+an tu%or pa&at %e%punyai insi&ens tin++i untu$ ter-a&inya %alnutrisi na%un pa&a ana$  &en+an leu$e%ia li%o(lasti$ a$ut risi$o ren&ah tu%or pa&at tanpa %etastase &an pasien yan+ telah %en+ala%i re%isi se<ara u%u% pasien &apat %e%pertahan$an (erat (a&an, 8e(erapa $asus &apat %en-a&i o(esitas sela%a %en+i$uti pen+o(atan,

2, e%eri$saan Fisi$ 

asian yan+ &i&u+a retino(lasto%a harus %en&apat$an pe%er$saan isi$  &an penun-an+ len+$ap oleh on$olo+is &an -u+a &o$ter %ata, e%eri$saan %ata pa&a pasien yan+ ti&a$ $ooperati &apat &ila$u$an &en+an pen+aruh anestesi ea%ination un&er anesthesia Ilyas  ulianti 2/11, 8e(erapa hasil pe%eri$saan yan+ &apat &ite%ui a&alah:

a, e%eri$saan 6a-a% en+lihatan Cisus

6a-a% pen+lihatan pa&a $asus retino(lasto%a u%u%nya san+at %enurun &an ter+antun+ tin+$at $eparahannya, e%eri$saan ini &ila$u$an untu$ %enentu$an tin+$at $eparahan &an tata la$sana yan+ tepat, enulis (elu% %ene%u$an -urnal %en+enai ta-a% pen+lihatan awal se(elu% &ila$u$an interensi &an tata la$sana Ilyas  ulianti 2/11,

 (, #over$uncover test  &apat &ite%u$an a&anya stra(is%us <, In-e$si

&, ;eu$o$oria

e, Hie%a &an hipopion

, a&a pasien yan+ $ooperati &apat &ila$u$an pe%eri$saan slit la%p  (iasanya &ite%u$an a&anya ueitis atau +lau<o%a

+, e%eri$saan te$anan (ola %ata

8ertu-uan untu$ %enilai peru(ahan pa&a te$anan (ola %ata &en+an alat tono%eter , 6er$a&an+ pasien retino(lasto%a &atan+ &ala% sta&iu% (erat &en+an $o%pli$asi (erupa +lau$o%a sehin++a  pen+u$uran te$anan (ola %ata pentin+ untu$ &ia+nosis awal Ilyas 

ulianti 2/11,

h, e%eri$saan Fun&us$opi

e%eri$saan un&us$opi (ertu-uan untu$ %elihat +a%(aran nor%al atau ti&a$ nor%al pa&a (a+ian &ala% %ata atau un&us o$uli, Ga%(aran un&us$opi pasien retino(lasto%a (er%a<a%.%a<a% ter+antun+ pa&a tin+$at $eparahannya, Sta&iu% awal &en+an $eluhan leu$o$oria %en+hasil$an +a%(aran un&us$opi (erupa &aerah retina yan+ ta%pa$ %e%utih, Ga%(aran lainnya &apat (erupa neoas$ularisasi hie%a hipopion atau &epresi s$lera ,

#ambar 4, Ga%(aran leu$o$oria pa&a pe%eri$saan un&us$opi

0, e%eri$saan enun-an+ a, ;a(oratoriu%

Hasil la(oratoriu% %en&apat$an ane%ia rin+an (ai$ pa&a unilateral atau (ilateral, a&a retino(lasto%a yan+ %erupa$an suatu tu%or pa&at ane%ia serin+ &i-u%pai, Ane%ia %erupa$an $o%pli$asi yan+ palin+ serin+ pa&a $e+anasan, enye(a( &an %e$anis%e ane%ia %erupa$an suatu $o%ple$s %ultia<torial,

Hu(un+an $e+anasan &an ane%ia (u$an hanya oleh $arena tu%or  sa-a tapi &apat -u+a oleh $arena pro&u$ tu%or terse(ut atau (er$e%(an+ se(a+ai hasil pen+o(atan tu%or terse(ut, Hasil pe%eri$saan leu$osit &i&apati rerata nilai leu$osit le(ih (esar pa&a $elo%po$ (ilateral &i(an&in+ unilateral se&an+$an nilai tro%(osit pa&a $e&ua $elo%po$  ti&a$ (e+itu (er(e&a, u%lah tro%(osit %enin+$at se&i$it &ari nilai nor%al, 6ro%(ositopenia pa&a pasien tu%or pa&at &apat ter-a&i oleh $arena +an++uan su%su% tulan+ atau oleh $arena to$sisitas o(at sitostati$ na%un -aran+ &i-u%pai pa&a saat $un-un+an perta%a, Apa(ila &i-u%pai tro%(ositopenia tanpa $eluhan $linis &an la(oratoriu% yan+  (erhu(un+an %un+$in sa-a oleh $arena proses i%unolo+i$, enelitian lain %enye(ut$an (ahwa insi&ens ane%ia leu$ositosis &an tro%(ositosis

 pa&a tu%or pa&at &i 3ina (erariasi ter+antun+ pa&a -enis $e+anasannya 217.29279_,

 (, e%eri$saan Histopatolo+is

Ga%(aran histopatolo+i $has retino(lasto%a yan+ (iasanya &i-u%pai a&anya  Flexner-%intersteiner rosettes &an +a%(aran leurettes yan+  -aran+, Be&uanya &i-u%pai pa&a &era-at awal pa&a &ierensiasi sel retina,  omer-%right rosettes  -u+a serin+ &i-u%pai tapi $uran+ spesii$ untu$ 

retino(lasto%a $arena serin+ -u+a &i-u%pai pa&a tu%or neuro(lasti$ lain, 6u%or ter&iri &ari sel (asophili< $e<il #etino(last &en+an nu$leus hiper$hro%oti$ (esar &an se&i$it sitoplas%a, Be(anya$an #etino(lasto%a ti&a$ &apat &i(e&a$an tapi (er(a+ai &era-at &ierensiasi #etino(lasto%a &itan&ai oleh pe%(entu$an #osettes yan+ ter&iri &ari 0 tipe:

1,  Flexner-wintersteiner &osettes yan+ ter&iri &ari lu%en <entral yan+ &i$elilin+i oleh sel $olu%nar tin++i, )u$leus sel ini le(ih -auh &ari lu%en,

2,  omer-%right &osettes rosettes  yan+ ti&a$ %e%punyai lu%en &an sel ter(entu$ %en+elilin+i %asa proses eosinophili$ 

0,  Flerettes a&alah o$us sel tu%or yan+ %ana %enun-u$$an &ierensiasi otoreseptor $elo%po$ sel &en+an proses pe%(entu$an sitoplas%a &an ta%pa$ %enyerupai $aran+an (un+a a<$  8owlin+ 2//',

c' ltrasoun&

osisi %ata %anusia yan+ terleta$ superisial &an stru$turnya i&eal untu$ pe%eri$saan SG, SG o$ular (iasanya &ila$u$an oleh &o$ter  %ata saat ana$ (era&a &i (awah anestesi u%u% tapi SG se(enarnya <u$up %u&ah &ila$u$an tanpa (antuan se&asi, a&a #etino(lasto%a SG %enun-u$$an a&anya %assa irre+ular le(ih (ersiat e<ho+eni$  &i(an&in+$an (a&an itreous &en+an &isertai ,

#ambar +. SG %enun-u$$an tu%or hipere<hoi< yan+ (era&a &i se+%en posterior  &ari (ola %ata, Deposit $alsiu% terlihat se(a+ai o$us yan+ highly reflective +a%(ar panah &i%ana %erupa$an pato+no%oni$ &ari #etino(lasto%a pa&a ana$. ana$,

Se<ara histolo+is ter&apat $alsii$asi pa&a $ira.$ira 957 tu%or, Balsii$asi a&alah $un<i untu$ %e%(e&a$an #etino(lasto%a &ari lesi lain  pa&a ana$.ana$, SG %en&ete$si $alsii$asi pa&a 92.957 $asus &i%ana

$alsii$asi %un<ul se<ara histopatolo+is #oth et al 2//1

Selain itu &apat &ite%u$an pula retinal detachment' 6u%or en&oiti$  %un<ul &ari lapisan &ala% retina &an (ertu(uh $e arah (a&an itreous, 6u%or e$soiti$ (erasal &ari lapisan terluar &an tu%(uh $e &ala% ruan+ su(retina &i%ana $e%u&ian %enye(a($an retinal detachment   &en+an e$su&at su(retina ;e%$e et al, 2//', 6in++i &an &ia%eter tu%or (iasanya &iu$ur %en++una$an SG pen+u$uran terse(ut &i+una$an untu$  %enentu$an terapi, #olor oppler  &apat &i+una$an untu$ %e%(e&a$an %assa tu%or &en+an as$ularisasi &en+an eusi e<ho+eni< &an untu$  %e%(e&a$an a(nor%alitas per$e%(an+an seperti: persistent hyperplastic  primary vitreous  HC atau &i$enal &en+an persistent fetal vasculature FC, SG (u$an %erupa$an pilihan %o&alitas i%a+in+ untu$ ealuasi lan+sun+ &ari risi$o %etastasis Baste et al 2///

&, 36.S<an

a&a 36.S<an #etino(lasto%a (iasanya terlihat se(a+ai %assa &en+an &ensitas le(ih tin++i &i(an&in+$an &en+an (a&an itreous (iasanya

ter$alsii$asi &an %en+ala%i enhance  setelah pe%(erian $ontras, Dete$si 36.S<an pa&a $alsii$asi &i #etino(lasto%a %e%ili$o sensitiitas se(esar *1. 9!7 &an spesiisitas yan+ le(ih tin++i 8eets.6an et al, 1994,

8a+ai%anapun -u+a pen++a%(aran &ari -arin+an luna$ intrao$uler  san+at ter(atas, 8e(erapa penelitian %eneran+$an (ahwa 36.S<an &ian++ap se(a+ai pe%eri$saan i%a+in+ yan+ harus &ila$u$an untu$ ealuasi leu$o$oria, 36.S<an &ian++ap se(a+ai pe%eri$saan yan+ palin+ (ai$ untu$  %en&ete$si $alsii$asi intrao<ular ohn "i$ola-ews$i et al19*'J Olie<rona et al 1994 ,

36.S<an %erupa$an %o&alitas perta%a yan+ &i+una$an untu$ %en&ete$si a&anya inasi $e sara opti< &an &ian++ap &apat %en&ete$si penye(aran tu%or se<ara , Sensitiitas &ari 36.S<an &ala% %en&ete$si a&anya inasi $e sara opti$ san+at ren&ah "aee et al 2//0J Apush$in et al 2//5J 8ar$oi<h et al 2//5

#ambar 5. 36 S<an &ari $alsii$asi #etino(lasto%a (ilateral  #oarty D 2//!

e, "#I

>aluasi &ia+nosti$ &ari suspe$ retino(lasto%a %en++una$an "#I %e%(utuh$an le(ih &ari se$e&ar pe%eri$saan "#I rutin, igh-resolution contrast-enhanced  "#I %erupa$an pilihan te$ni$ &an se(ai$nya &i+una$an untu$ %en+ealuasi se(uah %assa intrao<ular &an untu$ 

%enentu$an se(erapa -auh penye(aran telah ter-a&i, "#I telah ter(u$ti %erupa$an te$ni$ &en+an sensitiitas palin+ tin++i untu$ %en+ealuasi #etino(lasto%a teruta%a %en+enai iniltrasi tu%or $e sara opti$  penye(aran e$strao$ular &an intra<ranial 8risse et al 2//'J &e Graa et

al 2//5J;e%$e et al 2//'J S<hueler et al 2//0,

#ambar 6. 6ransaial 62.wei+hte& 6#@6> 04!/@11! %s a 61.wei+hte& 6#@6> 0'4@14 %s pre<ontrast ( &an post<ontrast <

Ga%(aran "#I &ari #etino(lasto%a yan+ (er$e%(an+ se<ara eoiti$ &en+an retinal &eta<h%ent se$un&er, #etino(lasto%a (iasanya %e%ili$i intensitas yan+ le(ih ren&ah &i(an&in+$an &en+an (a&an itreous,

Blasii$asi #etino(lasto%a

Golongan

I

-

Tumor soliter/multiple kurang dari 4 diameter papil.

-

Prognosis sangat baik

II

Satu atau beberapa tumor berukuran 4-10 diameter papil

III

-

Tumor ada didepan ekuator atau tumor soliter berukuran >10

diameter papil

-

Prognosis meragukan

IV

-

Tumor multiple sampai ora serata

-

Prognosis tidak baik

V

-

Setengah retina terkena benih di badan kaa

-

Prognosis buruk

 Terdapat tiga stadium dalam retinoblastoma!

Stadium

Pen"elasan

 Tenang

Pupil lebar# dipupil tampak re$eks kuning %ang disebut &automati

ats e%e'.

Glaukoma

(leh karena tumor men"adi besar# men%ebabkan tekanan

intraokular meninggi.

)kstraokuler

 Tumor men"adi lebih besar# bola mata membesar men%ebabakan

ekso*talmus kemudian dapt peah kedepan sampai keluar dari

rongga orbita disertai nekrose diatasn%a

 Tahapan retinoblastoma menurut +ong ,00# adalah!

elompok 1!

Sangat inak

 Tumor tunggal# kurang dari 4 dis diameter ,22# pada atau

dibelakang ekuator. Tumor multiple# tidak lebih dari 4 22# semua

pada atau dibelakang ekuator

elompok !

 inak

 Tumor tunggal# 4-10 22# pada atau dibelakang ekuator. Tumor

multiple 4-10 22# di belakang ekuator.

elompok 3!

 Tidak Terlalu inak

Setiap lesi anterior sampai ekuator tumor tunggal lebih besar dari

10 22# di belakang ekuator.

elompok 4!

Ganas

 Tumor multiple# beberapa lebih besar dari 10 22. Sedikit lesi

meman"ang dari anterior sampai ora serrata.

elompok !

Sangat Ganas

 Tumor massi5e melibatkan lebih dari 6 bagian retina# 5itreous

seeding.

6u-uan uta%a &ari penatala$sanaan #etino(lasto%a a&alah %enyela%at$an hi&up pasien se&an+$an $e%(alinya un+si isual %ata %erupa$an tu-uan se$un&er #e&&y &an Hanoar 2//*,

enatala$sanaan #etino(lasto%a %eli(at$an ti% &ari (er(a+ai %ulti&isiplin yaitu &isiplin il%u on$olo+i %ata on$olo+i pe&iatri$ on$olo+i ra&iasi on$olo+i psi$is +eneti$a &an on$opatolo+i otalo%olo+i, Strate+i %ana-e%en tata la$sana #etino(lasto%a ter+antun+ &en+an tin+$at $eparahannya seperti intrao$ular #etino(lasto%a #etino(lasto%a &en+an $ara$teristi$ risi$o tin++i or(ital #etino(lasto%a &an %etastasis #etino(lasto%a an&ey 2/10,

6ata la$sana untu$ intrao$ular #etino(lasto%a %eliputi enu$leasi external beam radiation therapy  >8#6 laser photocoagulation thermotherapy brachytherapy &en+an io&ine 125 atau rutheniu% 1/! plaques &an  systemic chemotherapy, Se&an+$an untu$ tata la$sana e$strao$ular  #etino(lasto%a &i(eri terapi le(ih lan-ut ;in  OK(rien 2//9

1, >nu$leasi

>nu$leasi %erupa$an pilihan tata la$sana untu$ intrao$ular unilateral #etino(lasto%a &en+an $lasii$asi +rup > yan+ %eli(at$an neoas$ularisasi &ari iris +lau$o%a se$un&er tu%or inasi anterior <ha%(er tu%or E'57 olu% itreous tu%or ne$rosis &en+an inla%asi se$un&er or(ital tu%or  ter$ait hie%a atau per&arahan itreous &i%ana $ara$teristi$ tu%or ti&a$   (isa &ilihat &an %eli(at$an satu %ata unilateral an&ey 2/10, "eto&e

enu$leasi &ila$u$an &en+an %en+an+$at penuh %ata hin++a $e nerus opti$us $e%u&ian &ila$u$an pe%eri$saan histopatolo+inya,

2,  xternal beam radiation therapy >8#6

>8#6 %erupa$an pilihan tata la$sana untu$ #etino(lasto%a (ilateral tin+$at lan-ut &i%ana &ite%u$annya (er<a$ &ius pa&a itreous pa&a pasien yan+ %enola$ &ila$u$annya tin&a$an enu$leasi setelah +a+alnya (entu$  terapi $onserati lainnya, A$an tetapi >8#6 %e%punyai $ele%ahan $arena &apat %e%i<u ee$ $o%pli$asi lo$al &an &apat %en+a$i(at$an

$an$er se$un&er pa&a &aerah se$itar ra&iasi setelah retino(lasto%a se%(uh Oth%an 2/12

*' +aser photocoagulation

 +aser photocoagulation %erupa$an pilihan tata la$sana untu$ tu%or   posterior $e<il &en+an &ia%eter (asal 4%% &an $ete(alan 2%%, 6u-uan

terapi ini untu$ re+resi tu%or &an %en+$oa+ulasi$an suplai aliran &arah %enu-u tu%or &en+an %en++una$an laser, Bo%pli$asi &apat (erupa lepasnya retina se%entara o$lusi as$uler retina retina (olon+ tra$si retina &an i(rosis preretinal an&ey 2/10,

,' "hermotherapy

"hermotherapy %erupa$an pilihan tata la$sana untu$ tu%or $e<il &en+an &ia%eter 4%% &an $ete(alan 2%%, "eto&enya &en+an %ela$u$an ra&iasi sinar inra%erah leel su(oto$oa+ulasi pa&a -arin+an untu$  %en+in&u$si ne$rosisnya tu%or &an %en<e+ah rusa$nya pe%(uluh &arah retina, #e+resi tu%or se<ara $o%plit &apat %en<apai *57 setelah &ila$u$annya 0.4 $ali thermotherapy an&ey 2/10,

5,  rachytherapy &en+an pla$ I.125 atau #o.1/!

 .la/ue brachytherapy  %en++una$an zat ra&ioa$ti u%u%nya I.125 atau #o.1/! yan+ &ii%plantasi$an pa&a s$lera, 6u-uannya a&alah untu$  ra&iasi tu%or se<ara transs$lera, Bele(ihannya a&alah ra&iasi o$al tu%or  sehin++a ti&a$ %enye(a($an rusa$nya -arin+an nor%al &i se$itar tu%or  an&ey 2/10

0' !ystemic chemotherapy

#hemotherapy  %erupa$an pilihan tata la$sana pa&a pasien &en+an tu-uan %en+uran+i olu% tu%or sa%pai u$uran &i%ana terapi laser (isa &i(eri$an chemoreduction, 6erapi ini -u+a ee$ti untu$ $elainan itreous &an su(retinal &an e$strao$ular %aupun %etastasis #etino(lasto%a, #hemotherapy &ila$u$an se(anya$ ena% sesi sela%a 0.4 %in++u, Dua re+i%en o(at untu$  systemic chemotherapy a&alah <ar(oplatin &an etoposi&e Oth%an 2/12

F. PRO#NOSIS

ro+nosis &an  survival rate untu$ ana$ yan+ %en&erita retino(lasto%a te+antun+ &ari (e(erapa a$tor &iantaranya -enis tu%or sta&iu% tu%or saat &ite%u$an terapi yan+ &ipilih &an respon %asin+.%asin+ in&ii&u terha&ap terapi, Ana$ &en+an retino(lasto%a yan+ penye(arannya hanya ter(atas pa&a intraocular retino(lasto%a %e%ili$i pro+nosis yan+ le(ih (ai$ &aripa&a retino(lasto%a yan+ su&ah %enye(ar e1straocular'Se&an+$an %enurut sta&iu%  pen&erita retino(lasto%a &en+an sta&iu% awal %isal$an pa&a +ra&e I %e%ili$i $e%un+$inan pen+lihatannya $e%(ali -auh le(ih (esar A%eri<an 3an<er  So<iety, 2/11, enelitian lain %enye(ut$an ana$ ana$ &en+an retino(lasto%a intrao<ular yan+ %en&apat perawatan %e&is %o&ern %e%punyai pro+nosis yan+  (ai$ untu$ (ertahan hi&up %en<apai 957, Be(anya$an a$tor risi$o pentin+ yan+ serin+ &i$ait$an &en+an $e%atian aalah tu%or yan+ su&ah %eluas e$strao$ular se<ara lan+sun+ %elalui s<lera atau yan+ le(ih serin+ &en+an inasi $e nerus opti$us 3han+ et al 2//!

%AFTAR P$STAKA

A%eri<a A<a&e%y o Ophthal%olo+y, 2//*, .ediatric 2phthalmology and  !trabismus in asic and #linical !cience #ourse' !ection 0 , p+, 09/.99 2,

A%eri<an a<a&e%y o opthal%olo+y, 2//9, 2phthalmic .athology and   3ntraocular tumors4 section ,' p+,2*5.0/2

A%eri<an 3an<er So<iety, 2/10,  ow is &etinoblastoma iagnosed'

http:@@www,<an<er,or+@<an<er@retino(lasto%a@&etaile&+ui&e@retino(lasto %a. &ia+nosis 19 Fe(ruari 2/1!

Apush$in "A Apush$in "A Shapiro " et al, 2//5, #etino(lasto%a an& si%ulatin+ lesions: role o i%a+in+, 5euroimaging #lin 5 Am 15:49!' 8ar$oi<h A, 2//5,  .ediatric neuroimaging , ;ippin<ott Lillia%s 

Lil$ins hila&elphia

8e<har& ;Du++an 3, 2//*, 3an<er 6reat%ent, Dala%: Du++an 3 Lat$ins 8 Lal$er LA penyuntin+,  5utrition in .ediatrics' disi 1e-,' 83 De<$erJ,h,!/'.1!,

8eets.6an #G Hen&ri$s " #a%os ;" et al, 1994, #etino(lasto%a: 36 an& "#I, 5euroradiology 0!:59!2

8risse H Gues%i " Aerts I et al, 2//', #elean<e o 36 an& "#I in retino(lasto%a or the &ia+nosis o postla%inar inasion with nor%al. size opti< nere: a retrospe<tie stu&y o 15/ patients with histolo+i<al <o%parison, .ediatr &adiol  0':!49!5!

3hinta+u%pala " 3heez.8arrios >A aysse S> Hurwitz #, 2//', #etino(lasto%a: #eiew o 3urrent "ana+e%ent, "he 2ncologist  12: 120'.4!

3hun+ >" Spe<ht 3S S<hroe&er L, 2//', Fro% the ar<hies o the AFI: e&iatri< or(it tu%ors an& tu%orli$e lesions: neuroepithelial lesions o  the o<ular +lo(e an& opti< nere, &adiographics 2':115911*!

&e Graa  8ar$ho F "oll A3 et al, 2//5, #etino(lasto%a: "# i%a+in+  para%eters in &ete<tion o tu%or etent, &adiology 205:19'2/'

Galluzzi  Ha&-istilianou 6 3erase A et al, 2//9, Is 36 still useul in the stu&y proto<ol o retino(lasto%aM  A65& Am 6 5euroradiol   0/:1'!/  1'!5

Gizews$i ># Lan$e I ur$lies 3 et al, 2//5, 61 G&.enhan<e& <o%pare& with 3ISS sequen<es in retino(lasto%a: superiority o 61 sequen<es in ealuation o tu%our etension, 5euroradiology 4':5!!1

Ilyas S ulianti S#, 2/11,  3lmu .enya1it Mata' d' ,' a$arta: 8a&an ener(it Fa$ultas Be&o$teran In&onesia,

Isi&ro "A #oy H, 2/12,  &etinoblastoma, http:@@e%e&i<ine,%e&s<ape,<o%@arti<le@1222*49.oeriew 19 Fe(ruari 2/1!

a<$ B 8owlin+ 8, 2//', !ixth 5erve in #linical 2phthalmology A !ystematic Approach' 0th ed' p+, 542.5/

a<que%in 3 Bar<io+lu NA, 199*, Dete<tion o opti< nere inole%ent in retino(lasto%a with enhan<e& <o%pute& to%o+raphy, >ye ;on& 12:1'91*0

a%es SH Halli&ay L3 8ranson H" 2/1/ 8est <ases ro% the AFI: 6rilateral retino(lasto%a, #a&io+raphi<s 0/:*00*0'

ohn."i$ola-ews$i C "ess%er > Sauerwein L et al, 19*', Or(ital <o%pute& to%o+raphy, Does it help in &ia+nosin+ the iniltration o  <horoi& s<lera an&@or opti< nere in retino(lasto%aM 2phthalmic  .aediatr 7enet  *:1/11/4

Baste S3 en$ins  III ratt 38 et al, 2///, #etino(lasto%a: sono+raphi< in&in+s with patholo+i< <orrelation in pe&iatri< patients, A6& Am 6   &oentgenol  1'5:4955/

Bhasraw " Fara- H Shei$ha A, 2/1/, 6hro%(o<ytopenia in soli& tu%ors,

 6#M2J 2:*9.92,

;e%$e A Bazi I "er+ner  et al, 2//', #etino(lasto%a  "# appearan<e usin+ a sura<e <oil in <o%parison with histopatholo+i<al results, ur   &adiol  1':49!/

;in  OK(rien " 2//9, Frontiers in the "ana+e%ent o #etino(lasto%a, A%eri<an ournal o 2phthalmology 14*2: 190.2//,

"aee "F "aee #F "ali$ " et al, 2//0, "e&i<al i%a+in+ in pe&iatri< ophthal%olo+y, .ediatr #lin 5orth Am 5/:2592*!

Olie<rona H A+er(er+ A Hua%an A, 1994, 36 &ia+nosis o  retino(lasto%a with histopatholo+i< <orrelations, ur &adiol  4:0/'010

Oth%an IS, 2/12, #etino(lasto%a "a-or #eiew with p&ates on "i&&le >ast "ana+e%ent roto<ols, !audi 6ournal of 2phthalmology 2!: 1!0. 1'5

an&ey A), 2/10, #etino(lasto%a: An Oeriew, !audi 6ournal of 

2phthalmology 111: 1.!,

arule$ar "C, 2/1/, #urrent "reatment and Future irection, >arly Hu%an Deelop%ent >lseier *!: !19.!25

iu "N Pu #H #uan D ;i NH ;uo H 6en+ B Lan+ N ;i H ian+ L, 2/1/, In<i&en<e o ane%ia leu$o<ytosis an& thro%(o<ytosis in patients with soli& tu%ors in 3hina, "umor iol ,01:!00.41

#e&&y CA Honaar SG, 2//*, #etino(lasto%a  A&an<e& in "ana+e%ent, Apollo Medicine 50: 1*0.9

#oarty D, 2//!, 3hapter '5: #etino(lasto%a,

http:@@www,o<ulist,net@&ownaton5/2@pro@e(oo$@&uanes@pa+es@!@!</' 5,ht%l 19 Fe(ruari 2/1!

#o&ri+uez.Galin&o 3 Lilson "L, 2/1/, #linical Features4 iagnosis4 and 

 .athologu' 3n8 &etinoblastoma' ;on&on: Sprin+er 

#oth D8 S<ott I "urray 6G et al 2//1 ><ho+raphy o retino(lasto%a: histopatholo+i< <orrelation an& serial ealuation ater +lo(e.<onserin+ ra&iotherapy or <he%otherapy,  e&iatr Ophthal%ol Stra(is %us 0*:10!  140

Sa(a HI, 199*, Anemia in cancer patient8 3ntroduction and overview, 3an<er 

3ontrol ournal "aret@April 199* Suple%ent,

http:@@www,%oittapps@@<<-@5ns@arti<le 1,ht%l,

S<hueler AO Hosten ) 8e<hra$is )> et al, 2//0 Hi+h resolution %a+neti< resonan<e i%a+in+ o retino(lasto%a, r 6 2phthalmol  *':00/005

Soni H 3 atel S 8 Goswa%i B G Gohil , 2//!, i<torial essay: SG o  retino(lasto%a, 3ndian 6 &adiol 3magin+J1!:!5'.!*