PENGURUSAN PUSAT PEMBANGUNAN MAKLUMAT & KOMUNIKASI. Kod Dokumen : UPM/ISMS/PGR/MP MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT ISI KANDUNGAN

(1)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT

Tarikh: 10/11/2014

ISI KANDUNGAN SEKSYEN/

RUJUKAN TAJUK MUKA SURAT

1.0 PENGENALAN 3 1.1 Tujuan 3 1.2 Skop 3 1.3 Tarikh Kuatkuasa 3 2.0 MAKLUMAT ORGANISASI 4 2.1 Latar Belakang 4 2.2 Visi 4 2.3 Misi 4 2.4 Matlamat UPM 4 3.0 KEPERLUAN ISMS 5 3.1 Latar Belakang 5 3.2 Pemetaan ISMS 6 4.0 KONTEKS ORGANISASI 7 4.1 Memahami Organisasi 7

4.2 Memahami Keperluan dan Harapan Pihak Berkaitan 9

4.3 Skop ISMS 13

5.0 KEPEMIMPINAN 17

5.1 Kepimpinan dan komitmen 17

5.2 Polisi ISMS 17

5.3 Peranan dan Tanggungjawab 20

6.0 PERANCANGAN 23

6.1 Tindakan untuk Menangani Risiko dan Peluang 23

6.1.1 Am 23

6.1.2 Penilaian Risiko 23

6.1.3 Pemulihan Risiko 23

6.2 Pelan Perancangan Pencapaian Objektif Keselamatan Maklumat 25

7.0 SOKONGAN 26 7.1 Am 26 7.2 Kompetensi 26 7.3 Kesedaran 26 7.4 Komunikasi 27 7.5 Keperluan Dokumentasi 28 8.0 OPERASI 30

8.1 Perancangan dan Kawalan Operasi Pusat Data 30

8.2 Penilaian Risiko 30

8.3 Pemulihan Risiko 31

9.0 PENILAIAN PRESTASI 32

9.1 Pemantauan, Pengukuran, Analisis dan Penilaian 32

(2)

Tarikh: 10/11/2014

9.3 Kajian Semula Pengurusan 34

10.0 PENAMBAHBAIKAN 35

10.1 Ketakakuran dan Tindakan pembetulan 35

10.2 Penambahbaikan Berterusan 36

Rajah 1 Pemetaan ISMS 6

Rajah 2 Hubung Kait ISO 27001:2005 kepada ISO/IEC 27001:2013 13

Rajah 3 Lokasi Pelaksanaan Pensijilan ISMS UPM 16

Rajah 4 Struktur Organisasi ISMS UPM 20

Jadual 1 Memahami Keperluan dan Harapan Pihak Berkaitan 9

Jadual 2 Peranan dan Tanggungjawab Organisasi UPM 20

Jadual 3 Pelan Perancangan Pencapaian Objektif Keselamatan Maklumat 25

Jadual 4 Kaedah Komunikasi Secara Dalaman dan Luaran 28

Jadual 5 Pilihan Cadangan Kawalan Keputusan Penilaian Risiko 31

Lampiran A Pelan Lantai Bangunan Pusat Data Utama (DC) 37

(3)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 1: PENGENALAN

1.1 TUJUAN

Manual ISMS ini bertujuan menerangkan pelaksanaan Sistem Pengurusan Keselamatan Maklumat berlandaskan keperluan Piawaian ISO/IEC 27001:2013 Information Security Management Systems (ISMS) di Universiti Putra Malaysia (UPM) dalam mengurus sistem keselamatan maklumat selaras dengan semua peraturan keselamatan maklumat yang berkuatkuasa dari semasa ke semasa.

Manual ini disokong dengan Kaedah-Kaedah Universiti Putra Malaysia (Teknologi Maklumat Dan Komunikasi) 2014, prosedur, garis panduan, piawaian pengoperasian (SOP), borang dan dokumen sokongan yang berkaitan.

1.2 SKOP

Manual ini mengandungi lapan (8) perkara berikut: a. Perkara 1: Keperluan ISMS;

b. Perkara 2: Konteks Organisasi (Klausa 4); c. Perkara 3: Kepemimpinan (Klausa 5); d. Perkara 4: Perancangan (Klausa 6); e. Perkara 5: Sokongan (Klausa 7); f. Perkara 6: Operasi (Klausa 8);

g. Perkara 7: Penilaian prestasi (Klausa 9); dan h. Perkara 8: Penambahbaikan (Klausa 10).

1.3 TARIKH BERKUAT KUASA

(4)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 2: MAKLUMAT ORGANISASI

2.1 LATAR BELAKANG

Universiti Putra Malaysia bermula daripada penubuhan Sekolah Pertanian pada 21 Mei 1931 yang memberi tumpuan dan penekanan kepada bidang pertanian di Tanah Melayu. Sekolah Pertanian tersebut telah dinaiktaraf menjadi Kolej Pertanian Malaya pada 3 Jun 1947. Selaras dengan kepentingan sektor pertanian kepada ekonomi negara, kolej ini telah dinaiktaraf menjadi Universiti Pertanian Malaysia dan diaktakan sebagai satu Perintah Perbadanan di bawah Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971, dan disiarkan menerusi Warta Kerajaan P.U.(A) 387 pada 29 Oktober 1971. Sebagai sebuah universiti yang dinamik dan sensitif kepada tuntutan semasa dan keperluan pembangunan dalam pelbagai disiplin, nama Universiti Pertanian Malaysia telah ditukarkan kepada Universiti Putra Malaysia pada 3 April 1997. 2.2 VISI

Menjadi Sebuah Universiti Bereputasi Antarabangsa. 2.3 MISI

Memberikan sumbangan bermakna kepada pembentukan kekayaan dan pembangunan negara serta kemajuan manusia sejagat menerusi penerokaan dan penyebaran ilmu.

2.4 MATLAMAT UPM

Untuk mencapai visi dan misi yang telah diwujudkan, UPM telah menggubal 5 matlamat seperti yang dinyatakan dalam Pelan Strategi UPM 2014 – 2020 iaitu:

Matlamat 1 : Mempertingkatkan Kualiti dan Daya Saing Graduan

Matlamat 2 : Penjanaan Nilai melalui Ekosistem RDCE yang Mantap dan Lestari Matlamat 3 : Melonjakkan Perkhidmatan Jaringan Industri dan Masyarakat Matlamat 4 : Memperkasakan UPM sebagai Pusat Kecemerlangan Pertanian Matlamat 5 : Mempertingkatkan Kualiti Tadbir Urus

(5)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 3: KEPERLUAN ISMS 3.1 LATAR BELAKANG

ISO/IEC 27001:2013 ISMS merupakan piawaian yang menetapkan satu set keperluan Sistem Pengurusan Keselamatan Maklumat. Istilah maklumat, merangkumi koleksi fakta dalam bentuk kertas atau mesej elektronik bagi mencapai misi dan objektif organisasi. Maklumat merangkumi sistem dokumentasi, prosedur operasi, rekod agensi, profil pelanggan, pangkalan data dan fail data, maklumat arkib dan lain-lain.

Pembudayaan ISMS akan mewujudkan sistem penyampaian yang bukan sahaja memenuhi tuntutan serta kepuasan pengguna dan mematuhi peraturan semasa tetapi membolehkan sistem penyampaian beroperasi dalam keadaan baik, selamat dan terkawal.

ISMS turut menyedia tanda aras (benchmark) tahap pengurusan keselamatan maklumat Universiti berasaskan piawaian antarabangsa serta memantapkan perlindungan maklumat dalam aset ICT berteraskan prinsip-prinsip kerahsiaan, integriti dan kebolehsediaan.

ISMS dibangunkan berdasarkan kepada keperluan dalam Klausa 4: Konteks Organisasi hingga Klausa 10: Penambahbaikan dalam piawaian ISO/IEC 27001:2013 yang hendaklah dipatuhi mengikut keperluan piawaian standard.

(6)

Tarikh: 10/11/2014

3.2 Pemetaan ISMS

Ringkasan keperluan bagi Klausa 4 hingga Klausa 10 seperti berikut (Rajah 1: Pemetaan ISMS):

(7)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 4: KONTEKS ORGANISASI (Klausa 4) 4.1 MEMAHAMI ORGANISASI

Universiti Putra Malaysia merupakan salah sebuah Universiti penyelidikan yang terunggul di Malaysia. Entiti akademik yang terkenal di seantero dunia ini terletak di Serdang, iaitu bersebelahan dengan Wilayah Pentadbiran Putrajaya. Sebagai sebuah Pusat Pengajian dan Penyelidikan yang mempunyai reputasi bertaraf antarabangsa, UPM telah berjaya menyatukan para pelajar dan warga kerja dari serata dunia sekali gus menjadikan UPM sebuah entiti global yang amat disegani.

4.1.1 Proses Utama Universiti melibatkan empat (4) komponen di bawah: a. Pengajaran dan Pembelajaran

b. Penyelidikan

c. Perundingan dan Perkhidmatan Professional d. Jaringan Luar

UPM mempunyai komitmen yang tinggi untuk merealisasikan hasrat menjadi sebuah universiti bereputasi antarabangsa khususnya dalam melonjakkan pencapaian kedudukan UPM dalam senarai 200 universiti terbaik di dunia dalam penilaian QS World University Ranking.

4.1.2 Isu-isu yang Mempengaruhi Sistem Pengurusan Keselamatan Maklumat

a. Kebergantungan penggunaan ICT dalam mentadbir dan mengurus operasi Universiti untuk merealisasikan visi dan misi;

b. Persekitaran Pusat Data yang kurang kondusif, pengendalian dan tadbir urus pemusatan data dan pangkalan data elektronik Universiti kurang mantap;

(8)

Tarikh: 10/11/2014

d. Risiko ancaman siber seperti terdedah kepada ketirisan, kecurian dan salah guna maklumat;

e. Tadbir urus keselamatan maklumat yang kurang mantap; dan f. Penyalahgunaan maklumat kakitangan dan pelajar.

4.1.3 Hasil Sistem Pengurusan Keselamatan Maklumat

a. Pemusatan pangkalan data dan saluran akses yang terkawal dan dibenarkan; b. Jaminan kerahsiaan, integriti dan ketersediaan maklumat dari Pusat Data; c. Operasi Sistem Utama Universiti yang selamat dan boleh dipercayai; dan d. Memantapkan tadbir urus keselamatan maklumat di Pusat Data.

(9)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh: 24/10/2014 4.2 MEMAHAMI KEPERLUAN DAN HARAPAN PIHAK BERKAITAN

Pihak Pengurusan UPM telah menetapkan pihak berkepentingan yang terlibat dengan skop pensijilan (Jadual 1).

BIL PEMEGANG

TARUH PLATFORM MAKLUMAT

KEPERLUAN DAN HARAPAN KESELAMATAN MAKLUMAT SALURAN MAKLUMAT PIHAK BERTANGGUNG JAWAB PIHAK DALAMAN C I A

1 Pelajar 1. Sistem Maklumat

Pelajar Prasiswazah (SMP) Maklumat Pelajar H H H 1. u-Respon 2. Emel Rasmi 3. Laman Web PTJ Ketua Pusat Tanggungjawab Bahagian Akademik 2. Sistem Maklumat Pelajar Pasca Siswazah (iGIMS) H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Sekolah Pengajian Siswazah 3. Sistem Kewangan (KEW) Maklumat Kewangan Pelajar H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Bursar

4. Laman Web Utama

Universiti (WEB) Maklumat Profil Universiti L H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Perancangan Strategik dan Korporat (PPSK)

2 Staf 1. SMP Maklumat Pelajar

H H H 1. Emel Rasmi 2. Mesyuarat 3. Surat 4. Buletin Ketua Pusat Tanggungjawab Bahagian Akademik 2. iGIMS H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Sekolah Pengajian Siswazah

3. KEW Maklumat Kewangan

Pelajar H H H

Ketua Pusat

Tanggungjawab Pejabat Bursar

(10)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh: 24/10/2014

KEPERLUAN DAN HARAPAN KESELAMATAN MAKLUMAT SALURAN MAKLUMAT PIHAK BERTANGGUNG JAWAB 4. Sistem Sumber Manusia (HRM) Maklumat Staf H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Pendaftar

5. WEB 1. Maklumat Profil

Universiti 2. Maklumat Penyelidikan L H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Perancangan Strategik dan Korporat (PPSK) PIHAK LUARAN 3 Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) 1. SMP Maklumat Pelajar H H H 1. Surat 2. Emel Rasmi 3. Mesyuarat Ketua Pusat Tanggungjawab Bahagian Akademik 2. iGIMS H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Sekolah Pengajian Siswazah

Pelajar H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Bursar 4. HRM Maklumat Staf H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Pendaftar

5. WEB Maklumat Profil

Universiti L H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Perancangan Strategik dan Korporat (PPSK)

(11)

KEPERLUAN DAN HARAPAN KESELAMATAN MAKLUMAT SALURAN MAKLUMAT PIHAK BERTANGGUNG JAWAB 4 Jabatan Perkhidmatan Awam 1. KEW 1. Maklumat Kewangan Pelajar 2. Maklumat Staf H H H 1. Surat 2. Emel Rasmi 3. Mesyuarat Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Bursar 2. HRM H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Pendaftar

5 Pembekal 1. SMP Maklumat Pelajar

H H H 1. u-Respon 2. Web 3. Papan Kenyataan 4. Job sheet Ketua Pusat Tanggungjawab Bahagian Akademik 2. iGIMS H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Sekolah Pengajian Siswazah

Pelajar H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Bursar 4. HRM Maklumat Staf H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Pendaftar

(12)

KEPERLUAN DAN HARAPAN KESELAMATAN MAKLUMAT

SALURAN MAKLUMAT

PIHAK BERTANGGUNG JAWAB

6 Ibubapa 1. SMP Maklumat Pelajar

H H H

Surat Ketua Pusat

Tanggungjawab Bahagian Akademik 2. iGIMS H H H Ketua Pusat Tanggungjawab Sekolah Pengajian Siswazah

7 Awam WEB Maklumat Profil

Universiti L H H

Laman Web Ketua Pusat

Tanggungjawab Pejabat Perancangan Strategik dan Korporat (PPSK) Jadual 1: Memahami Keperluan dan Harapan Pihak Berkaitan

(13)

Tarikh: 10/11/2014

4.3 SKOP ISMS

Dalam menentukan skop pensijilan ISMS UPM, Jawatankuasa Jaminan Kualiti ISMS telah mengenalpasti skop pensijilan ISMS seperti berikut berdasarkan kepada perkhidmatan ICT yang memberikan impak tinggi kepada keseluruhan proses utama Universiti. Rujuk Rajah 2.

(14)

Tarikh: 10/11/2014

Skop pensijilan ISMS UPM adalah seperti berikut:

Pengurusan Sistem Keselamatan Maklumat (ISMS) adalah bagi operasi Pusat Data UPM merangkumi perkakasan (server dan storan) dan data/maklumat untuk aplikasi kritikal berikut:

a. Laman Web Utama Universiti; b. Sistem Pengurusan Kewangan;

c. Sistem Pengurusan Sumber Manusia;

d. Sistem Maklumat Pelajar Prasiswazah (SMP); dan e. Sistem Maklumat Pelajar Pasca Siswazah (iGIMS). 4.3.1 Pengecualian Skop Pensijilan ISMS

Pengecualian kepada skop pensijilan ISMS adalah sistem aplikasi yang tidak disenaraikan dalam skop, proses pembangunan sistem aplikasi, perkakasan (server dan storan) yang berada di luar Pusat Data UPM dan laman web PTJ.

Justifikasi pengecualian adalah berdasarkan kepada perkara berikut: a. Ianya bukan proses sistem utama universiti;

b. Proses pembangunan aplikasi dilaksanakan di luar operasi Pusat Data;

c. Kawalan hanya kepada perkakasan (server dan storan) yang berada di parameter Pusat Data;

d. Sumber maklumat rasmi Universiti diperolehi dari laman web utama Universiti sahaja; dan e. Tidak melibatkan data yang kritikal dan tidak menjejaskan sebahagian besar operasi

(15)

Tarikh: 10/11/2014

4.3.2 PROSES PERKHIDMATAN SKOP ISMS UPM

Perkhidmatan operasi Pusat Data yang terlibat dalam skop pensijilan ISMS merangkumi proses berikut:

a. Pelaksanaan operasi Pusat Data; b. Penyelenggaraan fasiliti Pusat Data; c. Pemantauan operasi Pusat Data;

d. Penyenggaraan perkhidmatan operasi server di Pusat Data; e. Pemantauan capaian sistem di Pusat Data;

f. Kawalan keselamatan di Pusat Data; dan g. Tindakan kecemasan di Pusat Data.

Dokumen Rujukan:

 Prosedur Pengoperasian Pengurusan Pusat Data (UPM/ISMS/OPR/DC/P001)

4.3.3 ASET ICT DALAM SKOP PENSIJILAN ISMS

Aset utama dalam skop pensijilan ISMS UPM adalah seperti di Step 3 - Identification of Assets di dalam proses penilaian risiko.

Dokumen Rujukan:

(16)

Tarikh: 10/11/2014

4.3.4 LOKASI SKOP PENSIJILAN ISMS UPM

Lokasi skop pelaksanaan pensijilan ISMS UPM adalah seperti butiran berikut: LOKASI UTAMA

Universiti Putra Malaysia Pejabat Naib Canselor Universiti Putra Malaysia 43400 UPM Serdang, Selangor

LOKASI PERTAMA Pusat Data Utama (DC)

Pusat Pembangunan Maklumat dan Komunikasi (iDEC-BETA) Universiti Putra Malaysia

43400 UPM Serdang, Selangor

Tel : 03-8947 1236 Fax : 03-8946 7035 Tanggungjawab Ketua Unit Pusat Data

Pelan Aras Rujuk plan lantai bangunan di Lampiran A LOKASI KEDUA

Pusat Data Kedua (DRC)

Pusat Pembangunan Maklumat dan Komunikasi (iDEC-EPSILON) Blok 2, UPM-MTDC Server Farm Complex

43400 UPM Serdang, Selangor

Tel : 03-8947 1236 Fax : 03-8946 7035 Tanggungjawab Ketua Unit Pusat Data

Pelan Aras Rujuk plan lantai bangunan di Lampiran B Rajah 3: Lokasi Pelaksanaan Pensijilan ISMS UPM

(17)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 5: KEPEMIMPINAN (Klausa 5) 5.1 KEPIMPINAN DAN KOMITMEN

Pengurusan Universiti Putra Malaysia (UPM) memberi komitmen dengan mewujud, melaksana, memantau, menyemak, menyelenggara dan menambah baik ISMS dengan melaksanakan perkara berikut:

a. Memastikan objektif keselamatan maklumat dan Dasar ISMS diwujudkan selaras dengan Pelan Strategik Universiti;

b. Menerapkan keperluan ISMS dalam proses perkhidmatan UPM; c. Menyediakan keperluan sumber untuk mematuhi ISMS;

d. Memberi kesedaran berhubung dengan objektif keselamatan maklumat selaras dengan peraturan semasa dan menetapkan penjagaan keselamatan adalah suatu proses yang berterusan;

e. Memastikan ISMS mencapai hasil yang telah ditetapkan; f. Menambah baik keberkesanan ISMS; dan

g. Memperakui peranan dan tanggungjawab dalam keselamatan maklumat. 5.2 DASAR ISMS

5.2.1 Pernyataan Dasar ISMS

Universiti Putra Malaysia beriltizam mengadakan sistem pengurusan keselamatan maklumat yang berkesan melalui:

a. Pematuhan kepada kehendak organisasi dan perundangan serta peraturan yang berkaitan;

b. Pembangunan objektif dan matlamat berdasarkan objektif keselamatan; c. Komitmen bagi memenuhi keperluan berkaitan keselamatan maklumat; dan

(18)

Tarikh: 10/11/2014

d. Penilaian semula dan pengubahsuaian dasar, objektif dan sasaran untuk penambahbaikan berterusan.

5.2.2 Objektif Keselamatan Maklumat

Pihak Pengurusan UPM telah menetapkan Objektif Keselamatan Maklumat yang bersesuaian dengan fungsi yang terlibat bagi memastikan semua data dan maklumat di UPM adalah selamat. Untuk memastikan ISMS dilaksanakan dengan berkesan, Objektif Keselamatan Maklumat yang telah dikenalpasti adalah seperti berikut:

a. Memastikan penilaian risiko dan pelan pemulihan risiko dilaksanakan apabila berlaku perubahan kepada dasar ISMS atau inventori yang termaktub dalam skop;

b. Menjalankan ujian kesinambungan perkhidmatan ICT sekurang-kurangnya 1 kali setahun;

c. Memastikan 80% staf telah diberi taklimat kesedaran mengenai ISMS dalam tempoh 5 tahun;

d. Memastikan insiden ICT tidak melebihi 10 kali pada setiap tahun;

e. Memastikan gangguan kepada ketersediaan rangkaian (internet dan intranet) tidak melebihi 10% setiap tahun;

f. Memastikan gangguan bekalan kuasa di Pusat Data dipulihkan dalam tempoh 24 jam; dan

(19)

Tarikh: 10/11/2014

5.2.3 Pematuhan kepada Perundangan

Pihak Pengurusan UPM telah menetapkan pemakaian Kaedah-Kaedah Universiti Putra Malaysia (Teknologi Maklumat dan Komunikasi) dan disokong oleh Garis Panduan Keselamatan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (GPKTMK) sebagai peraturan keselamatan ICT di UPM.

5.2.4 Penambahbaikan Berterusan Terhadap Keselamatan Maklumat

Pihak Pengurusan ISMS perlu membuat penambahbaikan berterusan terhadap keselamatan maklumat bagi meningkatkan keberkesanan ISMS melalui:

a. Penemuan audit;

b. Analisis pencapaian Objektif Keselamatan Maklumat; c. Tindakan pembetulan; dan

(20)

Tarikh: 10/11/2014

5.3 PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB 5.3.1 Struktur Organisasi ISMS

Rajah 4: Struktur Organisasi ISMS UPM 5.3.2 Peranan dan Tanggungjawab Organisasi ISMS UPM

PERANAN TANGGUNGJAWAB

MESYUARAT KAJIAN SEMULA PENGURUSAN (MKSP)

1. Melaksanakan semakan pengurusan ke atas sistem pengurusan ISMS secara berkala bagi memastikan terus sesuai, mencukupi, dan berkesan; 2. Membuat penilaian ke atas peluang penambahbaikan dan keperluan perubahan kepada ISMS termasuk objektif keselamatan dan polisi keselamatan maklumat; dan

3. Meneliti laporan yang berkaitan dan membuat keputusan yang sesuai. JAWATANKUASA JAMINAN

KUALITI ISMS UPM

JAWATANKUASA KERJA PELAKSANA ISMS JAWATANKUSA KERJA PENYELARAS ISMS JAWATANKUASA ISMS SEKTOR PERKHIDMATAN KERAJAAN PASUKAN RISK ASSESSMENT ISMS PASUKAN AUDIT DALAMAN ISMS BAHAGIAN PENGURUSAN KUALITI JAWATANKUASA PENGURUSAN ISMS

(21)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh: 10/11/2014 PERANAN TANGGUNGJAWAB JAWATANKUASA JAMINAN KUALITI ISMS UPM

1. Memastikan kesesuaian, kecukupan dan keberkesanan pelaksanaan ISMS secara berkala;

2. Membuat penilaian ke atas peluang penambahbaikan dan keperluan perubahan kepada pengukuran keberkesanan;

3. Meluluskan sebarang cadangan pindaan dokumen skop pengurusan; dan

4. Mengambil maklum keberkesanan pelaksanaan ISMS di peringkat pentadbir proses.

BAHAGIAN PENGURUSAN KUALITI (BPQ)

1. Menyelaras Hubungan Badan Pensijilan SIRIM

JAWATANKUASA PENGURUSAN ISMS UPM

1. Memantau pelaksanaan ISMS;

2. Memantau pencapaian objektif keselamatan;

3. Melaksana penambahbaikan terhadap dokumentasi, proses dan perkhidmatan skop Sokongan dan operasi ISMS;

4. Menyediakan laporan keberkesanan pelaksanaan ISMS;

5. Membangunkan kriteria penerimaan risiko, tahap risiko dan pelan pemulihan risiko; dan

6. Melaksanakan keputusan dan tindakan hasil Mesyuarat Kajian Semula Pengurusan ISMS.

JAWATANKUASA KERJA

PELAKSANA ISMS

1. Menyediakan analisis jurang, Statement of Applicability (SoA), penilaian risiko, pelan pemulihan risiko dan prosedur-prosedur;

2. Melaksanakan pelan pemulihan risiko; dan

(22)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh: 10/11/2014 PERANAN TANGGUNGJAWAB JAWATANKUASA KERJA PENYELARAS ISMS (URUS SETIA)

1. Merancang latihan berkaitan ISMS;

2. Urus setia kepada pelaksanaan Jawatankuasa ISMS; dan

3. Memantau tindakan susulan ke atas tindakan pembetulan dan peluang penambahbaikan ISMS serta menyelenggara rekod berkaitan.

PASUKAN AUDIT DALAMAN ISMS

1. Melaksana Audit Dalaman ISMS berdasarkan keperluan standard. 2. Menyediakan Laporan Audit Dalaman ISMS;

3. Melaporkan penemuan Audit Dalaman ISMS ke Jawatankuasa Jaminan Kualiti (JKJK) ISMS dan Jawatankuasa MKSP ISMS; dan

4. Menjalankan audit susulan bagi mengesahkan tindakan pembetulan yang dilaksanakan.

PASUKAN PENILAIAN RISIKO

1. Mengurus dan melaksanakan aktiviti penilaian berisiko;

2. Mengendalikan semakan semula ouput dan dokumen sebelum disampaikan kepada Penasihat Projek;

3. Menilai keputusan, menilai jurang dan menyediakan laporan High Level Recommendation (HLR) dan Pelan Pemulihan Risiko.

(23)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 6: PERANCANGAN (Klausa 6) 6.1 TINDAKAN UNTUK MENANGANI RISIKO DAN PELUANG

6.1.1 Am

Garis Panduan Penilaian Risiko Aset disediakan untuk menilai tahap risiko aset ICT supaya pendekatan dan keputusan yang paling berkesan dikenal pasti bagi menyediakan perlindungan dan kawalan ke atas aset ICT UPM.

6.1.2 Penilaian Risiko

Penilaian risiko aset ICT dilaksanakan berasaskan Metodologi Penilaian Risiko Terperinci MyRAM (Malaysian Public Sector ICT Risk Assessment Methodology) berpandukan kepada Surat Pekeliling Am Bilangan 6 Tahun 2005: Garis Panduan Penilaian Risiko Keselamatan Maklumat Sektor Awam.

6.1.3 Pemulihan Risiko

Perkara yang perlu dikenalpasti dan dilaksanakan semasa proses pemulihan risiko adalah seperti berikut:

a. Membuat pilihan cadangan pemulihan risiko (menerima, mengurangkan, memindahkan, atau mengelakkan);

b. Mengenal pasti kawalan yang bersesuaian terhadap cadangan pemulihan risiko yang telah dipilih;

c. Melaksanakan perbandingan antara kawalan yang dipilih dengan Annex A;

d. Mewujudkan Statement of Applicability (SoA) yang mengandungi kawalan bersesuaian; e. Menyediakan Pelan Pemulihan Risiko; dan

(24)

Tarikh: 10/11/2014

f. Mendapatkan kelulusan Pentadbir Proses dan Pentadbir Sistem serta penerimaan ke atas risiko yang telah dipilih.

Statement of Applicability, SoA menjelaskan justifikasi kawalan dan dokumen rujukan dalam melindungi keselamatan aset ICT dalam skop ISMS. Pemilihan kawalan dalam SoA adalah hasil Pemulihan Risiko dan peraturan-peraturan perlindungan aset ICT dalam Kaedah-Kaedah UPM (Teknologi Maklumat dan Komunikasi) dan Garis Panduan Keselamatan Teknologi Maklumat Komunikasi (GPKTMK).

Dokumen Rujukan:

(25)

Tarikh: 10/11/2014

6.2 PELAN PERANCANGAN PENCAPAIAN OBJEKTIF KESELAMATAN MAKLUMAT

Pihak pengurusan telah membangunkan Objektif Keselamatan Maklumat yang bersesuaian dengan fungsi yang terlibat. Objektif Keselamatan Maklumat yang telah diwujudkan adalah bersandarkan kepada Petunjuk Prestasi ICT atau ICT Key Performance Indicators (KPI) yang telah ditetapkan adalah seperti berikut:

BIL. OBJEKTIF KESELAMATAN SUMBER TANGGUNG

JAWAB RUJUKAN

1. Memastikan penilaian risiko dan

pelan pemulihan risiko dilaksanakan apabila berlaku perubahan kepada polisi ISMS atau inventori yang termaktub dalam skop

Laporan Penilaian Risiko dan Pelan Pemulihan Risiko

JK ISMS Carta perbatuan

pelaksanaan ISMS

2. Menjalankan ujian kesinambungan

perkhidmatan ICT

sekurang-kurangnya 1 kali setahun

Laporan ujian kesinambungan perkhidmatan Pengarah IDEC Pelan Pemulihan Bencana ICT (DRP ICT)

3. Memastikan 80% staf telah diberi

taklimat kesedaran mengenai ISMS dalam tempoh 5 tahun

Senarai kehadiran taklimat JK Kerja Penyelaras ISMS Carta perbatuan pelaksanaan ISMS

4. Memastikan insiden ICT tidak

melebihi 10 kali pada setiap tahun

KPI ICT Pengarah

IDEC

Log Imbasan dan insiden UKICT

5. Memastikan gangguan kepada

ketersediaan rangkaian (internet dan intranet) tidak melebihi 10% setiap tahun

KPI ICT Pengarah

IDEC

Pelan perancangan pemantauan rangkaian

6. Memastikan gangguan sumber

bekalan kuasa utama di Pusat Data dipulihkan dalam tempoh 24 jam

KPI PPPA Pengarah

PPPA

Pelan Tindakan Peringkat Fungsian dan Aras UPM

7. Memastikan 100% data dipulihkan

dalam tempoh 48 jam selepas insiden

KPI ICT Pengarah

IDEC

Pelan Pemulihan Bencana ICT (DRP ICT)

(26)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 7: SOKONGAN (Klausa 7)

7.1 AM

Pihak Pengurusan UPM telah menentukan dan menyediakan sumber yang diperlukan bagi penubuhan, pelaksanaan, penyelenggaraan dan penambahbaikan berterusan bagi Sistem Pengurusan Keselamatan Maklumat.

7.2 KOMPETENSI

Pihak Pengurusan UPM memastikan setiap staf yang bertanggungjawab ke atas pematuhan ISMS mempunyai kompetensi yang sewajarnya dengan melaksanakan perkara berikut:

a. Menentukan tahap kompetensi setiap staf yang menjalankan tugas keselamatan maklumat;

b. Memberi latihan atau mengambil langkah-langkah lain untuk memenuhi tahap kompetensi yang diperlukan;

c. Menilai keberkesanan tindakan yang diambil; dan d. Menyelenggara rekod latihan yang berkaitan.

7.3 KESEDARAN

UPM menyediakan program kesedaran keselamatan maklumat bagi menjalankan tugas untuk mencapai objektif ISMS.

Dokumen Rujukan:

(27)

Tarikh: 10/11/2014

7.4 KOMUNIKASI

Pihak pengurusan UPM telah mewujudkan komunikasi yang berkesan secara dalaman dan luaran berhubung keselamatan maklumat untuk:

a. Menunjukkan komitmen pengurusan keselamatan maklumat;

b. Berbincang dengan penuh tanggungjawab mengenai aspek keselamatan maklumat dan kesan terhadap UPM;

c. Meningkatkan kesedaran mengenai polisi keselamatan maklumat dan objektif keselamatan; dan

d. Memaklumkan tentang pelaksanaan ISMS, pemantauan ISMS, audit dan kajian semula pengurusan kepada staf berkaitan yang bertanggungjawab dalam proses keselamatan maklumat Universiti. BIL. PIHAK BERKAITAN MEDIUM KOMUNIKASI BILA

DIPERLUKAN TANGGUNGAWAB PROSES TERLIBAT

1. Pelajar 1. u-respon 2. email rasmi 3. laman web PTJ Sesi pendaftaran pelajar 1. Ketua Pusat Tanggungjawab Bahagian Akademik dan Antarabangsa (BA) 2. Ketua Pusat Tanggungjawab Sekolah Pengajian Siswazah (SPS) 3. Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Bursar (PB) 4. Ketua Pusat Tanggungjawab Pejabat Perancangan Strategik dan Korporat (PPSK) 1. Maklumat Pelajar 2. Maklumat Kewangan Pelajar 3. Maklumat profil Universiti 2. Staf 1. Email rasmi 2. Mesyuarat 3. Surat 4. buletin Berterusan secara berkala melalui taklimat 1. Ketua Pusat Tanggungjawab BA 2. Ketua Pusat Tanggungjawab PB 1. Maklumat Pelajar 2. Maklumat Kewangan Staf 3. Maklumat profil Universiti

(28)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh: 10/11/2014 BIL. PIHAK BERKAITAN MEDIUM KOMUNIKASI BILA

DIPERLUKAN TANGGUNGAWAB PROSES TERLIBAT

3. Ketua Pusat Tanggungjawab PPSK 4. Maklumat penyelidikan 3. Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) 1. Surat 2. Emel rasmi 3. Mesyuarat Mesyuarat penyelarasan ISMS bagi IPTA 1. Ketua Pusat Tanggungjawab BA 2. Ketua Pusat Tanggungjawab PB 3. Ketua Pusat Tanggungjawab PPSK 1. Maklumat Pelajar 2. Maklumat Kewangan Staf 3. Maklumat profil Universiti 4. Jabatan Perkhidmatan Awam 1. Surat 2. Emel rasmi 3. Mesyuarat 1. Ketua Pusat Tanggungjawab BA 2. Ketua Pusat Tanggungjawab PB 3. Ketua Pusat Tanggungjawab PPSK 1. Maklumat Staf 2. Maklumat Kewangan Staf 3. Maklumat profil Universiti 5. Pembekal 1. Urespon 2. Web 3. Papan kenyataan 4. Job sheet

Taklimat 1. Ketua Pusat

Tanggungjawab BA 2. Ketua Pusat Tanggungjawab PB 3. Ketua Pusat Tanggungjawab PPSK 1. Maklumat Staf/Pelajar 2. Maklumat Kewangan Staf 3. Maklumat profil Universiti

6. Ibu bapa 1. Surat Surat

tawaran 1. Ketua Pusat Tanggungjawab BA 2. Ketua Pusat Tanggungjawab PPSK 1. Maklumat Pelajar 2. Maklumat profil Universiti 7. Awam 1. Laman web Sepanjang masa 1. Ketua Pusat Tanggungjawab PPSK

Maklumat profil Universiti

Jadual 4: Kaedah Komunikasi Secara Dalaman dan Luaran

7.5 KEPERLUAN DOKUMENTASI 7.5.1 Am

UPM telah mengurus dan menyelenggara semua keperluan dokumentasi ISMS bagi memastikan semua dokumen dapat dikesan dan dicapai apabila diperlukan.

(29)

Tarikh: 10/11/2014

7.5.2 Mewujud dan Mengemaskini Dokumen

Melibatkan beberapa perkara penting seperti berikut:

a. Pengenalan dan penerangan yang melibatkan tajuk, tarikh kuatkuasa, tarikh kemaskini dan sejarah semakan dokumen;

b. Format dan media yang digunakan samada secara elektronik atau cetakan bertulis; dan c. Semakan dan pengesahan ke atas setiap dokumen baru atau pindaan.

7.5.3 Kawalan Dokumen

Mengurus, mengawal dan melindungi semua dokumen ISMS. Dokumen ISMS yang dinyatakan dalam Senarai Utama Dokumen Terkawal selaras dengan Prosedur Kawalan Dokumen ISMS.

Kawalan rekod dilaksanakan berdasarkan tindakan berikut:

a. Rekod ISMS (rekod fizikal dan elektronik) dan tempoh penyimpanannya dikenal pasti dalam setiap prosedur ISMS;

b. Tatacara bagi mengurus, mengawal, mengenalpasti, menyimpan, mendapatkan semula dan melupuskan rekod fizikal dan elektronik didokumenkan; dan

c. Pelupusan rekod ISMS fizikal dibuat mengikut Prosedur Kawalan Rekod ISMS.

Dokumen Rujukan:

 Prosedur Kawalan Dokumen (UPM/ISMS/PGR/P001)

(30)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 8: OPERASI (Klausa 8) 8.1 PERANCANGAN DAN KAWALAN OPERASI PUSAT DATA

Pihak Pengurusan UPM telah merancang, melaksana dan mengawal proses yang diperlukan untuk memenuhi keperluan keselamatan maklumat dan melaksanakan tindakan yang ditentukan pada Klausa 6.1: Tindakan untuk Menangani Risiko dan Peluang. UPM juga telah melaksanakan rancangan untuk mencapai objektif keselamatan maklumat seperti yang telah ditentukan pada Klausa 6.2: Objektif Keselamatan Maklumat dan Pelan Perancangan.

Dokumen Rujukan:

 Prosedur Pengoperasian Pengurusan Pusat Data (UPM/ISMS/OPR/DC/P001)

 Prosedur Pemantauan Operasi Pusat Data (UPM/ISMS/OPR/DC/P002)

 Prosedur Kawalan dan Pemantauan Capaian ke Sistem di Pusat Data (UPM/ISMS/OPR/DC/P003)

8.2 PENILAIAN RISIKO

Penilaian risiko dilaksanakan sekurang-kurangnya sekali dalam setahun berdasarkan ancaman, kelemahan (vulnerability) dan impak yang diakibatkan oleh perkara berikut:

a. Perubahan dasar yang boleh memberi kesan kepada keputusan penguraian risiko atau penilaian aset;

b. Perubahan kepada teknologi dan proses perkhidmatan; c. Pembangunan dan penaiktarafan sistem/aplikasi baru; d. Perubahan struktur organisasi (visi/misi/objektif);

e. Pelaksanaan kawalan baru selaras dengan strategi perlindungan dalam Pelan Penilaian Risiko; dan

(31)

Tarikh: 10/11/2014

Dokumen Rujukan:

 Garis Panduan Penilaian Risiko Aset (UPM/ISMS/SOK/GP02/RISK ASSESSMENT)

8.3 PEMULIHAN RISIKO

Pemulihan risiko mengandungi pemilihan kawalan yang diluluskan oleh Pihak Pengurusan UPM berdasarkan keputusan penilaian risiko.

Pasukan Penilaian Risiko akan mencadangkan kepada Pihak Pengurusan UPM sama ada untuk mengurangkan, memindahkan, menerima, atau mengelakkan tahap risiko ancaman tertentu yang wujud di dalam aset tertentu. Penerangan bagi setiap pilihan keputusan adalah seperti berikut:

CADANGAN KETERANGAN

MENGURANGKAN Keputusan ini ditentukan jika implikasi terhadap risiko adalah kritikal samada HIGH atau MEDIUM. Pengurangan risiko dapat dilaksanakan melalui penambahbaikan dari segi operasi, prosedur, fizikal, individu atau teknikal.

MEMINDAHKAN Keputusan ini ditentukan jika implikasi terhadap risiko tersebut boleh dipindahkan dengan mewujudkan perjanjian perkhidmatan (SLA) antara kedua pihak.

MENERIMA Keputusan ini ditentukan jika implikasi terhadap risiko adalah LOW. MENGELAKKAN Keputusan ini ditentukan kerana tiada kawalan yang dapat ditentukan

samada untuk mengurangkan atau memindahkan risiko kepada pihak ketiga.

Jadual 5: Pilihan Cadangan Kawalan Keputusan Penilaian Risiko Dokumen Rujukan:

(32)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 9: PENILAIAN PRESTASI (Klausa 9)

9.1 PEMANTAUAN, PENGUKURAN, ANALISIS DAN PENILAIAN

Penilaian prestasi dan keberkesanan ISMS perlu dilaksana dan ditentukan dengan menitikberatkan perkara berikut:

a. Perkara yang perlu dipantau dan diukur, termasuk proses dan kawalan ke atas keselamatan maklumat melibatkan:

i. Petunjuk prestasi

ii. Pengukuran keberkesanan

b. Kaedah untuk pemantauan, pengukuran, analisis dan penilaian yang berkenaan untuk memastikan hasil yang sah dan tepat;

c. Masa pelaksanaan pemantauan dan pengukuran; d. Staf yang terlibat dalam pemantauan dan pengukuran;

e. Proses analisis dan penilaian terhadap keputusan pemantauan dan pengukuran; dan f. Staf yang telibat dalam membuat analisis dan penilaian terhadap keputusan

pemantauan dan pengukuran.

Dokumen Rujukan:

 Garis Panduan Pengukuran Keberkesanan Kawalan ISMS (UPM/ISMS/OPR/DC/GP07/SECURITY METRICS)

9.2 AUDIT DALAMAN

UPM menjalankan Audit Dalaman ISMS pada jangka masa yang dirancang bagi memastikan ISMS:

(33)

Tarikh: 10/11/2014

a. Akur kepada keperluan ISO/IEC 27001:2013 dan perundangan; b. Akur kepada keperluan keselamatan maklumat;

c. Dilaksana seperti yang dirancang dan diselenggara dengan berkesan; d. Menetapkan kriteria audit dan skop pengauditan;

e. Membuat pemilihan juruaudit;

f. Memastikan hasil audit dilaporkan ke pihak pengurusan; dan

g. Menyediakan bukti sepanjang program audit dan hasil pengauditan.

Pelan Audit Dalaman disediakan dengan mengambil kira tahap kepentingan proses dalam skop yang diaudit serta laporan audit terdahulu. Kriteria, skop, kekerapan dan kaedah audit akan ditetapkan.

Pemilihan Juruaudit Dalaman adalah berpandukan kepada pengetahuan dalam bidang teknologi maklumat, keselamatan maklumat, skop perkhidmatan dan ISO/IEC 27001:2013. Juruaudit tidak dibenarkan mengaudit kerja atau tugasan sendiri.

Tanggungjawab dan keperluan untuk merancang, melaksana, melapor keputusan audit dan mengurus rekod dengan merujuk kepada Prosedur Kawalan Rekod ISMS dan Prosedur Audit Dalaman ISMS.

Pihak yang diaudit perlu mengambil tindakan yang bersesuaian dengan segera untuk melaksanakan tindakan penambahbaikan/pembetulan/pencegahan ke atas ketakakuran yang dikenalpasti. Tindakan susulan perlu ditentusahkan.

(34)

Tarikh: 10/11/2014

Dokumen Rujukan:

 Prosedur Audit Dalaman ISMS (UPM/ISMS/PGR/P003)

9.3 KAJIAN SEMULA PENGURUSAN

Mesyuarat Kajian Semula Pengurusan ke atas ISMS dijalankan sekurang-kurangnya sekali setahun. untuk memastikan kesesuaian, kecukupan dan keberkesanan pelaksanaan ISMS.

Perkara yang dibincangkan dalam mesyuarat adalah seperti berikut: a. Tindakan susulan hasil kajian semula pengurusan yang terdahulu;

b. Perubahan kepada isu dalaman dan luaran yang melibatkan sistem pengurusan keselamatan maklumat;

c. Status ketidakpatuhan dan tindakan pembetulan; d. Pemantauan dan pengukuran keberkesanan; e. Penemuan audit;

f. Pencapaian objektif keselamatan maklumat; g. Maklum balas pihak berkaitan;

h. Hasil penilaian risiko dan status pelan pemulihan risiko; dan i. Peluang penambahbaikan.

Keputusan mesyuarat direkodkan dan Jawatankuasa Pengurusan ISMS bertanggungjawab memastikan tindakan susulan diambil. Semua rekod yang berkaitan hendaklah diselenggara dengan sempurna.

(35)

Tarikh: 10/11/2014

PERKARA 10: PENAMBAHBAIKAN (Klausa 10)

10.1 KETAKAKURAN DAN TINDAKAN PEMBETULAN

UPM perlu mengambil tindakan yang berkesan untuk membetulkan punca ketakakuran daripada terus berlaku.

a. Mengambil tindakan ke atas ketakakuran:

i.Mengenalpasti tindakan yang perlu diambil untuk mengawal dan memastikan ketakakuran tidak berulang;

ii.Menangani kesan daripada ketakakuran yang berlaku;

b. Menilai keperluan tindakan pembetulan untuk menghapus punca ketakakuran supaya ia tidak berulang atau berlaku di tempat lain dengan melaksanakan perkara berikut:

i.Mengkaji semula ketakakuran yang berlaku; ii.Menentukan punca ketakakuran;

iii.Menentukan sama ada ketakakuran yang sama wujud atau berpotensi akan berlaku; c. Melaksanakan tindakan pembetulan yang diperlukan dalam masa yang ditetapkan; d. Mengkaji keberkesanan terhadap tindakan pembetulan yang telah diambil; dan e. Melaksanakan perubahan kepada ISMS, jika diperlukan.

Tindakan pembetulan hendaklah bersesuaian dengan kesan ketakakuran yang ditemui. UPM perlu menyediakan dokumentasi berikut sebagai bukti:

a. Ketakakuran dan sebarang tindakan yang diambil dan dilaksanakan. b. Keputusan terhadap sebarang hasil tindakan pembetulan.

(36)

Tarikh: 10/11/2014

Dokumen Rujukan:

 Prosedur Tindakan Pembetulan (UPM/ISMS/PGR/P004)

10.2 PENAMBAHBAIKAN BERTERUSAN

UPM perlu membuat penambahbaikan berterusan bagi meningkatkan keberkesanan pelaksanaan ISMS melalui:

a. Pematuhan Kaedah-Kaedah Universiti Putra Malaysia (Teknologi Maklumat dan Komunikasi);

b. Penemuan audit;

c. Analisis insiden keselamatan maklumat; d. Tindakan pembetulan; dan

e. Kajian semula ISMS.

Dokumen Rujukan:

(37)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh10/11/2014

(38)

MANUAL SISTEM PENGURUSAN KESELAMATAN MAKLUMAT Tarikh10/11/2014