UcUb
U N I V ERSI T ET I " FA N S. N O l l " B A SH K I A E QY T ET f T TË K ORÇËS FA K U L T ET I I ED U K I M I T OH E I F I I O I O G JI SË
K O N F ER EN C E SH K E N C O R E N D Ë R K O M B Ë T A R E K U SH T U A R
JE T Ë S D H E V E P R Ë S SË T H I M I M I T K O S
N Ë 1 9 5 - V JET O R I N E LI N D JES
( p e r m b l e d h j e m a t e r i a l e s h )
BOTIM I I MATERLALEVE
TË KONFERENCES SHKENCORE NDËRKOMBËTARE
KUSHTUAR JETES DHË VEPRËS SË THIM I MITKOS NË 195 V JETORIN E LINDJES, U
REALIZUA NËN KUJDESIN E VEÇANTË TË Z. SOTIRAQ FILO, KRYETAR I BASHKISË SE
QYTETIT TË KORÇËS
K O M I T E T I S H K E N C O R I K O N F E R E N C Ë S
1 . P r o f . d r . A L I JA S H A R I , d e k a n i F a k u l t e t i t t ë E d u k i m i t d h e F i l o l o g j i s ë , U n i v e r s i t e t i i
K o r ç ë s
2 . A k a d . JO R G O B U L O , A k a d e m i a e S h k e n c a v e e S h q i p ë r i s ë , T i r a n ë
3 . A k a d . F R A N C E S K O A L T I M A R I , U n i v e r s i t e t i i K a l a b r i s e , I t a l i
4 . P r o f . d r . Y M E R Ç I R A K U , z ë v e n d ë s d e k a n i F a k u l t e t i t t ë H i s t o r i s ë d h e F i l o l o g j i s e ,
U n i v e r s i t e t i i T i r a n ë s
5 . P r o f . D H O R I Q . Q I R JA Z I , U n i v e r s i t e t i " A r i s t o t e l i " i S e l a n i k u t , G r e q i
6 . P r o f . d r . S H A B A N S I N A N I , I n s t i t u t i i G j u h ë s i s ë d h e L e t e r s i s e , Q S A , T i r a n e
7 . P r o f . a s . d r . D I O N T U S H I , F a k u l t e t i i E d u k i m i t d h e F i l o l o g j i s ë , U n i v e r s i t e t i i K o r ç ë s
K O N F E R E N C Ë S H K E N C O R E N D Ë R K O M B Ë T A R E K U SH T U A R JE T E S D H E V E P R Ë S SË
T H I M I M I T K O S N Ë 1 9 5 - V JE T O R I N E LI N D JE S
B O T I M I V E Ç A N T Ë I B U LE T I N I T S H K E N C O R T Ë U N I V E R S I T E T I T " F A N S. N O LI "
I SSN : 2 0 7 8 - 7 1 1 1
P ë r g a t i t i p ë r b o t i m : M sc. O LG E R B R A M E
(
Q p r o m o f f r i n t
^ P u b l i sh i n g H o u se
I R E N A N I K A J ( K O R Ç Ë ) , N G A R E V O L T A T E A R M A T O S U R A T E R R JE T I
K U L T U R O R I I N T E L E K T U A L Ë V E N E S H Ë R B I M T Ë Z G JI D H JE S S Ë Ç Ë S H T JE S
K O M B Ë T A R E - R O L I I T H I M I M I T K O S N Ë K Ë T Ë L Ë V I Z JE
K U JT I M B E V A P I ( E L B A S A N ) , T H I M I M I T K O JA D H E K O N S T A N D I N
K R I S T O F O R I D H I
LA B I N O T B E R I SH A ( P R I S H T I N Ë , K O S O V Ë ) , 5 A E Ç M O I D H E S l E N D I H M O I
T H I M I M I T K O JA B O T I M I N E " F I A M U R I T T Ë A R B Ë R I T " ( 1 8 8 3 - 1 8 8 7 ) T Ë D E
R A D Ë S
LI LI S U LA ( T I R A N Ë ) , K R I JI M T A R I A L E T R A R E E T H I M I M I T K O S
M E R I T A G JO K U T A J- S H E H U , ( G JI R O K A S T Ë R ) , " B L E T A S H Q I P T A R E "
-T O P O G R A P H I A S A C R A E H I S -T O R I S Ë D H E -T R A D I -T Ë S S H Q I P -T A R E
M I R E LA SA R A Ç I ( G JI R O K A S T Ë R ) , K O N T R I B U T I I T H I M I M I T K O S N E K U L T U R Ë N
E R I L I N D JE S K O M B Ë T A R E S H Q I P T A R E
N ELI N A Ç O ( K O R Ç Ë ) , " B L E T A S H Q I P T A R E " S l M E M O R JE K U L T U R O R E D H E
H I S T O R I K E
S O K O L S U P A R A K U ( K O R Ç Ë ) , T H I M I M I T K O JA S l A K T O R I E P O K Ë S M O D E R N E
D H E I P Ë R H A P J E S S Ë N A C I O N A L I Z M I T
V E B I B E X H E T I ( U E JL , T E T O V Ë , M A Q E D O N I ) , N G A F O N D I I D O R Ë S H K R I M E V E
T Ë T H I M I M I T K O S , N Ë D R I T Ë N E S T U D I M E V E T Ë JO R G O B U L O S
Y M E R Ç I R A K U ( T I R A N Ë ) , T H I M I M I T K O JA P Ë R M E S L E T Ë R K Ë M B I M E V E M E D E
R A D Ë N
Z E Q I R K A D R I U ( U E JL , T E T O V Ë , M A Q E D O N I ) , V L Ë R A K U L T U R O R E E
P A T R I O T I K E E T H I M I M I T K O S N E M B R O JT JE T Ë Ç Ë S H T JE S K O M B Ë T A R E
Z E Q I R JA N E Z I R I ( S H K U P , M A Q E D O N I ) , N JË N G JA R JE H I S T O R I K E E K Ë N D U A R
N E T R I K Ë N G Ë
S O K O L SU P A R A K U
(KORÇË)
T H I M I M I T K O JA Sl A K T O R I E P O K Ë S M O D E R N E D H E I P Ë R H A P JE S SË
N A C I O N A LI Z M I T
K u r f l a s i m p ë r l i d h j e n m i d i s v e p r ë s s e T h i m i M i t k o s d h e m o d e r n i t e t i t n ë
k u p t i m i n m ë g j i t h p ë r f s h i r ë s t ë f j a l ë s , k e m i p a r a s y s h r o l i n q ë k a p a s u r v e p r a e t i j n ë
k o n t e k s t i n s h q i p t a r t ë k ë s a j p e r i u d h e d h e , g j i t h a s h t u , n d i k i m i n q ë m o d e r n i t e t i p a t i
n ë v e p r ë n e M i t k o s . P r a q ë l l i m i i k e t i j p u n i m i ë s h t ë k o n t e k s t u a l i z i m i h i s t o r i k i v e p r ë s
s e M i t k o s , i n t e r p r e t i m i i k ë s a j v e p r e n ë p ë r m j e t n j ë q a s j e j e r e l a t i v i s t e , si n g a
p i k ë p a m j a h i s t o r i k e si n g a a j o a n t r o p o l o g j i k e .
T e r m i " m o d e r n i t e t " k ë t u i r e f e r o h e t a s a j p e r i u d h e h i s t o r i k e q ë n ë s t u d i m e t
s h o q ë r o r e p ë r k o n m e f i l l i m i n e s h e k . X I X ( m e f u n d i n e s h e k u l l i t p a r a r e n d ë s ) . P ë r s a i
p ë r k e t z v i l l i m e v e s h o q ë r o r e , k j o p e r i u d h ë p ë r k o n m e s h f a q j e n e n j ë s ë r ë r i s i s h n ë
t e k n o l o g j i , k u l t u r ë , z h v i l l i m e s o c i a l e d h e p o l i t i k e . N ë r a s t i n t o n ë n a i n t e r e s o n f u s h a e
z h v i l l i m e v e k u l t u r o r e d h e p o l i t i k e . N e k ë t ë f u s h ë t e r m i d h e k o n c e p t i k y ç p ë r k u p t u a r
k ë t ë r e a l i t e t ë s h t ë a i i " n a c i o n a l i z m i t " . Si ç e t h o t ë d h e v e t ë p r a p a s h t e s a k y t e r m
t r e g o n q ë k e m i t e b ë j m ë m e n j ë i d e o l o g j i s o c i a l e , e c i l a k a t ë b ë j ë m e t e o r i z i m i n e
k o m b i t d h e r e a l i z i m i n p o l i t i k t e t i j . T e o r i c i e n e t t ë c i l e t e k a n ë z b e r t h y e r m ë s ë m i r i
k ë t ë i d e o l o g j i ( p r a a t a q ë m e r r e n m e a n a l i z ë n k r i t i k e t ë s a j ) , q u h e n " m o d e r n i s t ë " .
K ë t a s t u d i u e s , q ë m ë s h u m t i i p ë r k a s i n f u s h a v e t ë a n t r o p o l o g j i s ë , s o c i o l o g j i s ë d h e
h i s t o r i s ë s o c i a l e , e k a n ë m a r r ë e t i k e t i m i n s i m o d e r n i s t ë p i k e r i s h t s e p s e m b r o j n ë
p i k ë p a m j e n s e n a c i o n a l i z m i e s h t e n j ë d u k u r i q ë l i n d m e E p o k ë n M o d e r n e , e c i l a
k o r r e s p o n d o n m e f u n d i n e s h e k . X V I I I d h e , q ë si d a t ë s i m b o l i k e e s h f a q j e s m ë t ë
b u j s h m e k a v i t i n 1 7 8 9 , v i t i i R e v o l u c i o n i t F r a n c e z 1029 ( r r u g ë t i m i i k e s a j e p o k e s h k o n
d e r i n ë v i t e t e f u n d i t t ë s h e k X X , k u d h e f l i t e t p ë r f i l l i m i n e e p o k ë s p o s t m o d e r n e , o s e
p o s t n a c i o n a l e ) .
I d e j a k r y e s o r e m b i p e r c e p t i m i n e k o m b i t q ë l i n d i n g a R e v o l u c i o n i F r a n c e z i s h t e
" v e t ë v e n d o s j a e p o p u j v e " . K j o n ë n k u p t o n t e q ë f a t i i p o p u j v e n u k d u h e t t ë i s h t e m ë
n ë d u a r t e k l a s a v e t ë l a r t a , p ë r f s h i d h e v e t ë f a m i l j e t m b r e t ë r o r e d h e , q ë n u k
p ë r f a q ë s o n i n i n t e r e s a t e p o p u j v e , p o r a t o t ë v e t a t , d u k e b ë r ë q ë p j e s a m ë e m a d h e
e s h o q ë r i s ë t ë m b e t e j e v a r f e r d h e e p a s h k o l l u a r d h e si p a s o j e e p a e m a n c i p u a r . N ë
b a z ë t ë k e t y r e z h v i l l i m e v e t ë r e j a q ë n d r o n t e s h f a q j a e n j ë k l a s e t ë r e s o c i a l e q ë
k i s h t e l i n d u r p ë r g j a t ë z h v i l l i m i t t ë i n d u s t r i s ë d h e t e k n o l o g j i s ë , b o r g j e z i s ë . S i p a s
E r n e s t G e l l n e r i s h t e i n d u s t r i a l i z m i a i q ë b ë r i t ë m u n d u r k r i j i m i n e k u s h t e v e p e r
l i n d j e n e n j ë s h o q e r i e t ë r e , " s h o q e r s e s ë m a s a v e " d h e l i n d j e n e b o r g j e z i s ë , si
N ë n j ë k o h ë q ë q u h e t si p ë r m b y s ë s e e m o d e r n i t e t i t , p r a p o s t m o d e r n e , n u k
ë s h t ë v e t ë m j e t a d h e v e p r a e M i t k o s q ë n a s h ë r b e n s i n j e u d h e r r ë f y e s p ë r d i s a
p r o b l e m e t ë n a t y r ë s p o l i t i k e d h e k u l t u r o r e q ë h a s i m n ë d i t ë t t o n a . N ë f a k t , n ë k o h ë t
t o n a p o s t m o d e r n e n e j e m i d ë s h m i t a r ë t ë r i k t h i m i t t ë i d e n t i t e t i t f e t a r s i i d e n t i t e t
d o m i n a n t s h p e s h m ë i r ë n d ë s i s h ë m s e a i k o m b ë t a r . N ë r a s t i n e S h q i p ë r i s ë k e t o
i d e n t i t e t e t ë r e j a s h p e s h h e r ë p ë r f a q ë s o h e n n ë t ë n j ë j t ë n k o h ë s i p ë r k a t ë s i f e t a r e
d h e s i p ë r k a t ë s i e t n i k e , t ë n d i k u a r a n g a n a t y r a e i d e n t i t e t e v e k o m b ë t a r e t ë
s h o q ë r i v e f q i n j e , t ë c i l a t n ë n d i k t a t i n e g l o b a l i z i m i t ( n j e t e r m q ë s h p e s h ë s h t e i
s h k ë m b y e s h ë m m e a t e t ë p o s t m o d e r n i t e t i t ) , j a n e g j i t h n j e e m ë n d i k u e s e n ë g j i r i n e
s h o q ë r i s e s h q i p t a r e . E k e m i f j a l e n k r y e s i s h t p ë r n j ë f a r ë " g r e q i z m e " , o s e " h e l e n i z m i " ,
q ë s h f a q e t s ë r i s h n ë d i s a k o n t e k s t e s o c i a l e t ë v e ç a n t a t ë S h q i p ë r i s ë s ë Ju g u t d h e q ë
t e n t o n t ë n g r e j ë p ë r p l a s j e m i d i s i d e n t i t e t i t s h q i p t a r d h e a t i j g r e k . D h e k ë t u d ë s h m i t ë
e M i t k o s m a r r i n n j ë r ë n d ë s i t ë v e ç a n t ë a n t r o p o l o g j i k e , s e p s e n a n d i h m o j n ë t ë
k u p t o j m ë o r i g j i n e n e h a r r u a r t ë k ë s a j d u k u r i e . A i n a k u j t o n s e g r e q i z m a , o s e
h e l e n i z m i d h e s h q i p t a r i z m a j a n ë d y i d e n t i t e t e k u l t u r o r e q e j a n ë r r i t u r b a s h k ë n e n
n j ë ç a t i h i s t o r i k e d h e k u l t u r o r e d h e q e u n d a n e n g a a k s i o n i n a c i o n a l i s t i e p o k ë s
m o d e r n e , e c i l a p a t i s i q ë l l i m t ë v e t ë m k r i j i m i n e s h t e t e v e d h e s h o q ë r i v e k o m b ë t a r e
t ë n d ë r t u a r a n ë m ë n y r ë e k s k l u z i v e m b i b a z a k u l t u r o r e q ë d u h e t t e n d a n i n d h e j o t e
b a s h k o n i n , d u k e b ë r e n j e p a d r e j t e s i n d a j z h v i l l i m i t n a t y r o r t ë s h o q ë r i v e d h e
