• Tidak ada hasil yang ditemukan

this PDF file PENGEMBANGAN LEMBAR KERJA PESERTA DIDIK BERBASIS MULTIPLE INTELLIGENCES PADA MATERI GERAK HARMONIK | Andayani Mirda | Jurnal Pendidikan Sains Indonesia 1 SM

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2018

Membagikan "this PDF file PENGEMBANGAN LEMBAR KERJA PESERTA DIDIK BERBASIS MULTIPLE INTELLIGENCES PADA MATERI GERAK HARMONIK | Andayani Mirda | Jurnal Pendidikan Sains Indonesia 1 SM"

Copied!
9
0
0

Teks penuh

(1)

P E N G E M B A N G A N L E M B A R K E R J A P E S E R T A D I D I K

B E R B A S I S M U L T I P L E I N T E L L I G E N C E S

P A D A M A T E R I G E R A K H A R M O N I K

T r y a A n d a y a n i M i r d a

1

, A d l i m

2

, M u r s a l

3

1

Pro g ra m S t ud i Pe n d id ik a n I PA PPs Univ e rs it a s S y ia h K ua la B a nd a A c e h 2 3 1 1 1 2

Pro g ra m S t ud i K im ia F K I P U niv e rs it a s S y ia h K ua la B a n d a A c e h 2 3 1 1 1 3

Pro g ra m S t ud i F is ik a F MI PA U niv e rs it a s S y ia h K ua la B a n d a A c e h 2 3 1 1 1

e - m a il: t ry a 9 2 @ m hs . a c . id

A b s t r a k

Pe s e rt a d idik m e m ilik i b e ra g a m k e c e rd a s a n y a ng d ik e n a l d e n g a n m u lt ip le int e llig e n c e s ( MI ) .

K e c e rd a s a n p e s e rt a d id ik m e lip ut i s e m bila n j e n is k e c e rd a s a n y a ng d a p a t d iop t im a lk a n j ik a

d ia s a h d e n g a n b a ik . Pe n e lit ia n in i b e rt uj u a n u n t uk m e n g e m b a n g k a n le m b a r k e rj a b e rb a s is MI .

J e n is p e n e lit ia n in i a da la h re s e a rc h a n d d e v e lop m e n t d e n g a n m e n g g u na k a n m o d e l

p e n g e m b a n g a n 4 D ( fou r- D ) y a ng m e lip u t i e m p a t t a ha p y a it u d e fine , d e s ig n , d e v e lop d a n

d is s e m ina t e . L K PD ini t e la h d iu j ic ob a s e c a ra t e rb a t a s p a d a p e s e rt a d idik S MA N 3 , S MA N 5 d a n

S MA N 1 2 d i B a nd a A c e h y a ng d ip ilih s e c a ra c lu s t e r s a m p ling un t uk m e n g e t a h ui re s p on p e s e rt a

d id ik t e rh a d a p L K PD . D a t a d ik u m p u lk a n d e n g a n m e n g g u na k a n le m b a r p e n ila ia n k u a lit a s L K PD ,

re s p on p e s e rt a d idik d a n t e s id e n t ifik a s i k e c e rd a s a n . B e rd a s a rk a n h a s il a na lis is d a t a , d ip e role h

p e rs e n t a s e k e la y a k a n L K PD m e n c a p a i 8 7 % d a n re s p on p e s e rt a d id ik m e n c a p a i 8 4 % . H a l in i

m e n u nj u k k a n b a hw a p e n g e m b a n g a n L K PD b e rb a s is MI s ud a h b e rh a s il dila k u k a n d a n s u d a h

la y a k d ig u na k a n s e b a g a i b a ha n a j a r fis ik a

K a t a K u n c i : L K PD , MI , m o d e l F ou r- D

A b s t r a c t

L e a rn e rs h a v e a v a rie t y o f in t e llig e n c e s k now n a s m u lt ip le in t e llig e n c e s ( MI ) . T h e in t e llig e n c e of

le a rn e rs in c lu d e s nin e t y p e s o f in t e llig e n c e t ha t c a n b e o p t im iz e d if ho ne d p ro p e rly . T h is s t ud y

a im s t o d e v e lop a w ork s h e e t b a s e d MI . T h is t y p e o f r e s e a rc h is re s e a rc h a n d d e v e lo p m e n t u s in g

4 D ( fo ur- D ) d e v e lop m e n t m od e l w h ic h in c lu d e s d e fine , d e s ig n , d e v e lop a n d d is s e m ina t e s t a g e s .

T h is L K PD h a s b e e n a p p lie d t o lim it e d s t u d e n t s of S MA N 3 , S MA N 5 a n d S MA N 1 2 in B a n d a A c e h

s e le c t e d b y c lus t e r s a m p lin g t o k now t h e re s p on s e of le a rn e rs t o L K PD . D a t a w e re c olle c t e d

u s in g L K PD q u a lit y a s s e s s m e n t s h e e t s , le a rn e rs ' re s p on s e s a nd in t e llig e n c e ide n t ific a t ion t e s t s .

B a s e d o n t he re s u lt s of d a t a a n a ly s is , ob t a in e d t h e p e rc e n t a g e o f L K PD a c h ie v e m e n t re a c h e d

8 5 % a nd t h e re s po ns e of le a rn e rs re a c he d 8 9 % . T h is s ho w s t ha t t h e d e v e lop m e n t of L K PD

b a s e d MI ha s b e e n s uc c e s s fu lly d on e a nd w a s fe a s ib le t o b e us e d a s a t e a c h in g m a t e ria l.

K e y w o r d s : s t u d e n t s w ork s h e e t , MI , F ou r- D m od e l

P E N D A H U L U A N

S a la h s a t u b a ha n a j a r y a ng m e n d uk u ng a k t iv it a s be la j a r p e s e rt a d idik a d a la h le m b a r

k e g ia t a n p e s e rt a d id ik . C e lik le r ( 2 0 1 0 ) b e rp e n d a p a t b a h w a le m b a r k e rj a p e s e r t a d idik ( L K PD )

m e n j a d ik a n p e s e rt a d id ik u nt u k b e rp a rt is ip a s i d a la m p ros e s p e m be la j a ra n s e c a ra a k t if d a n

m e n in g k a t k a n p re s t a s i p e s e rt a d idik . L K PD s a n g a t b e rg u na d a n d ip e rlu k a n p a ra g uru y a n g

d ile n g k a p i d e n g a n p e n g e t a h ua n d a n k e t e ra m p ila n y a n g d ip e rlu k a n d a la m h a l p e n y u s u na n ,

p e la k s a n a a n d a n e v a lu a s i. D e n g a n d e m ik ia n , p e m b e la j a ra n y a n g p a d a d a s a r ny a s u a t u p ros e s

p e n g e m b a n g a n p ot e n s i s e t ia p p e s e rt a d id ik s e n a n t ia s a d a p a t b e rj a la n d e n g a n b a ik .

G u ru s e h a ru s n y a m e m p e rt im b a n g k a n k e c e rd a s a n d a n g a y a b e la j a r p e s e rt a d idik

d a la m p e m b e la j a ra n. S e t ia p p e s e rt a d idik m e m ilik i g a y a b e la j a r t e rs e n d iri ( Pin t ric h, 2 0 0 2 ;

D e n ig , 2 0 0 4 ; B a s d a n B e y h a n, 2 0 1 0 ) . D i s a m p in g it u , g a y a b e la j a r m e ru p a k a n c a ra s e s e o ra n g

u nt u k m e m p e ro le h d a n m e m e liha ra k e c e rd a s a n m e re k a ( B ow le s , 2 0 0 8 ) . O le h k a re n a it u , g u ru

h e n d a k n y a m e n g a j a r m e n g g u na k a n s t ra t e g i y a n g da p a t m e n g a k o m od a s i g a y a b e la j a r p e s e rt a

d id ik y a n g b e rb e d a , t id a k h a ny a s e k e d a r m e n g e t a h ui k e m a m p u a n k og n it if s a j a . H a l in i s e s u a i

d e n g a n p e rn y a t a a n F re d d a n Me lo d y ( 2 0 1 4 ) b a h w a k e t ik a k e b a n y a k a n ora n g b e rb ic a ra t e n t a ng

k e c e rd a s a n , m e re k a u m u m ny a m e n g a c u p a d a k e m a m p u a n k og nit if y a ng s e rin g d ik e n a l d e n g a n

I Q . L e b ih la nj u t , C h a t ib ( 2 0 1 3 ) m e n y a t a k a n b a hw a c a ra m e n g a j a r g u ru s e h a r u s ny a

(2)

j ug a d ik e m uk a k a n I b nia n ( 2 0 1 3 ) b a hw a g u ru s e h a ru s ny a m e n g a n g g a p s e m u a k e c e rd a s a n

a d a la h s a m a p e n t ing n y a p a d a s e t ia p p e s e rt a d id ik .

K e c e rd a s a n m a j e m uk a t a u d ik e n a l d e n g a n is t ila h m u lt ip le int e llig e n c e s ( MI )

m e ru p a k a n k e c e rd a s a n y a n g d im ilik i ole h s e t ia p p e s e rt a d id ik . T e o ri ini d ip e rk e n a lk a n o le h

G a rd n e r, ia m e n y a t a k a n b a h w a k e c e rd a s a n y a n g d im ilik i s e t ia p ora ng s e t id a k n y a a d a s e m b ila n

k e c e rd a s a n y a it u k e c e rd a s a n v e rb a l- ling u is t ik , log is - m a t e m a t is , v is ua l- s p a s ia l, k in e s t e t ik

-j a s m a ni, m u s ik a l, in t e rp e rs o na l, in t ra p e rs o na l, n a t u ra lis d a n e k s is t e n s ia lis ( D a u la y , 2 0 1 7 ) .

D e n g a n b e ra g a m n y a k e c e rd a s a n p e s e rt a d idik t e rs e b u t , m e n j a d ik a n p e ra n g uru a m a t p e n t in g

u nt u k m e m b e rik a n a ra h a n a g a r p e s e rt a d idik m a m p u m e n g op t im a lk a n s e lu ru h k e c e rd a s a n y a n g

d im ilik in y a . T e o ri MI ini b e rp e n g a ru h t e rh a d a p o rie n t a s i p e m be la j a ra n y a ng b e rp u s a t p a d a

p e s e rt a d idik d i m a na m e re k a a k a n le b ih m ud a h m e m a h a m i m a t e ri j ik a g u ru m e ra n c a ng

p e m b e la j a ra n s e s u a i d e n g a n ra g a m k e c e rd a s a n y a n g m e re k a m ilik i. H a l ini s e j a la n d e n g a n

p e n d a p a t Mus firo h ( 2 0 0 8 ) b a h w a e s e n s i t e ori MI a d a la h m e n g h a rg a i k e u nik a n d a n

k e b e ra g a m a n s e t ia p in div id u , b e rb a g a i v a ria s i c a ra b e la j a r d a n m e w u j ud k a n s e j um la h m od e l

u nt u k m e n ila i m e re k a .

K e u n g g u la n d a ri L K PD MI a d a la h p e s e rt a d idik d a p a t m e n g e m b a ng k a n j a w a b a n y a n g

b e rm a k na t e rh a d a p s u a t u m a s a la h y a n g a k a n m e m b a w a p e s e rt a d idik u n t uk m a m p u

m e m p e role h p e m a ha m a n y a n g le b ih d a la m b e la j a r ( R e z k i d k k . , 2 0 1 5 ) . S e la n j ut n y a , t e ori MI

m e n g a j a r m e n g u ng k a p k a n p e n g a la m a n b e la j a r y a n g le b ih p os it if. Pe s e rt a d id ik m e n j a d i le b ih

b e rt a n g g u ng j a w a b , k o op e ra t if d a n d is ip lin s e rt a m e m u ng k in k a n p e s e rt a d id ik u nt u k

m e n u nj u k k a n a p a y a n g t e la h m e re k a p e la j a ri ( L e on a rd o, 2 0 1 5 ) . B e be r a p a p e n e lit ia n y a n g

d ila k u k a n s e b e lum ny a m e n g e n a i t e ori MI in i m e n un j uk k a n h a s il y a ng p os it if d a n b a ik t e rh a d a p

h a s il b e la j a r p e s e rt a d idik . Pe n e lit ia n y a n g d ila k uk a n ole h A m ir ( 2 0 1 3 ) b a h w a p e m b e la j a ra n

m a t e m a t ik a m e n g a la m i ha s il b e la j a r y a ng o pt im a l d e n g a n m e n g g un a k a n MI . L e b ih la nj u t ,

W ij a y a n t i d a n A rif ( 2 0 1 5 ) m e n y im p u lk a n b a h w a p e n g e m b a ng a n L K PD I PA b e rb a s is MI d is us u n

b e rd a s a rk a n lim a k e c e rd a s a n d om ina n p e s e rt a d id ik la y a k d a n e fe k t if d ig un a k a n s e b a g a i b a ha n

a j a r. Pe n e lit ia n s e ru p a j u g a d ila k u k a n R iz a l d a n W a s is ( 2 0 1 5 ) b a h w a p e n g e m b a ng a n L K PD

b e rb a s is MI p a d a m a t e ri a la t op t ik d a p a t m e n ing k a t k a n h a s il b e la j a r p e s e rt a d id ik . S e la n j ut n y a ,

p e n g g un a a n L K PD b e ro rie n t a s i m od e l MI m e m be rik a n p e n g a ru h y a n g b e ra rt i t e rh a d a p

k om p e t e n s i s is w a un t uk k e t ig a ra n a h k og n it if, a fe k t if, d a n p s ik o m ot or ( R e z k i d k k . , 2 0 1 5 ) .

Pe n e lit ia n s e b e lu m ny a m e n g e n a i MI ini h a ny a p a d a b e b e ra p a m a t e ri fis ik a , s e p e rt i

ra n g k a ia n lis t rik , e la s t is it a s , t e k a n a n, p e rp ind a h a n k a lor, flu id a d a n s ifa t - s ifa t g a s ide a l

m on oa t om ik ( A b d u lk a rim , 2 0 1 2 ; A ry a n i d k k . , 2 0 1 4 ; W a rd h a n i, 2 0 1 4 ; R e z k i d k k . , 2 0 1 5 ;

F ra ns is k a d k k . , 2 0 1 6 ) . O le h k a re n a it u, p a d a pe n e lit ia n in i p e n e lit i m e n g e m b a n g k a n L K PD

m a t e ri g e ra k ha rm on ik p a d a a y un a n b a nd u l s e d e rh a n a k a re n a p e s e rt a d idik m e n g a la m i

k e s u lit a n m e m a ha m i m a t e ri t e rs e b u t . Pe s e rt a d idik m a s ih b a n y a k m e n g a la m i k e s u lit a n k o ns e p

g e t a ra n h a rm on ik ( S ug a ra d k k . , 2 0 1 6 ) . D it a m b a h la g i, p e m a ha m a n y a n g le m a h t e n t a ng is t ila h

ilm ia h d a n k ura n g t e r a m p il m e n g id e n t ifik a s i p a ra m e t e r y a n g d ip e rlu k a n u n t uk p e rh it u ng a n, d a n

k ura n g p e rc a y a d iri d a la m m e m e c a h k a n p e rm a s a la h a n g e ra k h a rm on ik s e d e rh a n a ( A d olp h us

d k k . , 2 0 1 3 ) . Pa d a L K PD ini d iha ra p k a n p e s e rt a did ik le b ih m u d a h m e m a ha m i m a t e r i d e n g a n

m e n g g u na k a n k e c e rd a s a n y a n g m e re k a m ilik i.

M E T O D E

J e n is p e n e lit ia n y a n g d ig un a k a n d a la m p e n e lit ia n ini a d a la h re s e a rc h a n d d e v e lo p m e n t

( R & D ) . R &D m e r up a k a n p e n e lit ia n y a n g d ig un a k a n u nt u k m e n g h a s ilk a n s e b u a h p rod u k b a ru

a t a u m e n g e m b a ng k a n p rod u k y a n g s u d a h a d a d e m i m e n d a p a t k a n h a s il y a n g le b ih b a ik . Pro d u k

y a n g d iha s ilk a n d a la m p e n e lit ia n ini b e ru p a L K PD fis ik a b e rb a s is MI m a t e ri g e ra k ha rm on ik .

Pe n g e m b a n g a n p rod u k y a n g d ila k u k a n m e n g g u n a k a n m od e l p e n g e m b a ng a n 4 D ( fou r- D ) y a ng

m e lip u t i t a h a p p e n de fin is ia n ( d e fine ) , p e ra n c a ng a n ( d e s ig n) , p e n g e m b a ng a n ( d e v e lop ) , d a n

(3)
(4)

it u , p e n e lit i m e ra n c a ng s e b u a h L K PD y a n g d ih a ra p k a n m a m p u m e n g op t im a lk a n s e lu ru h

k e c e rd a s a n t e rs e b ut .

T a h a p k e d u a m od e l pe n g e m b a n g a n 4 D a d a la h d e s ig n. Pa d a t a ha p in i p e n e lit i

m e ra n c a ng k e ra ng k a s u a t u p ro d u k b e ru p a b a h a n a j a r. Prod u k y a ng d ira n c a n g s e s u a i d e n g a n

h a s il a n a lis is p a d a t a h a p d e fine . D a ri ha s il a n a lis is t e rs e b u t , p e n e lit i m e n y im p u lk a n b a hw a d i

S MA N 3 , S MA N 5 d a n S MA N 1 2 B a nd a A c e h b e lum m e m ilik i b a h a n a j a r y a n g m a m p u

m e n g a ra h k a n p e s e rt a d idik m e n g op t im a lk a n k e c e rd a s a n y a n g m e re k a m ilik i. T a h a p in i m e lip u t i

b e b e ra p a la n g k a h y a it u pe m iliha n m e d ia d im a na pe n e lit i m e m ilih L K PD s e b a g a i m e d ia y a n g

s e s u a i d e n g a n ha s il a n a lis is d a n id e n t ifik a s i m a s a la h . S e la n j ut n y a , p e n y u s u na n ins t ru m e n

b e ru p a le m b a r v a lid a s i un t uk m e n ila i k ua lit a s L K PD MI ole h p a k a r d a n g uru fis ik a , d a n a n g k e t

re s p on p e s e rt a d idik . L a n g k a h b e rik u t ny a a d a la h p e m ilih a n fo rm a t un s u r- u n s u r b e ru p a j u d ul,

p e t u nj uk m e n g g u na k a n L K PD , k o m p e t e n s i d a s a r, in dik a t o r, a la t d a n b a h a n , la n g k a h k e rj a p a d a

k e g ia t a n p ra k t ik u m , t ug a s p a s c a p ra k t ik u m , in fo rm a s i p e n d uk u ng , re fle k s i p e s e rt a d idik d a n is i

d a ri L K PD y a n g b e rd a s a rk a n p a d a s e m b ila n k e c e rd a s a n m e n uru t t e o ri H ow a rd G a rd n e r.

K e m ud ia n p e n e lit i m e ra n c a n g d e s a in a w a l L K PD b e rb a s is MI . R a n c a n g a n L K PD b e rb a s is MI y a n g

s u d a h d ic e t a k d it e la a h ole h v a lid a t o r d e p e n d e n y a it u d os e n p e m b im b ing u nt u k m e n ila i

k e s e s ua ia n ny a d e n g a n k e b ut u ha n y a ng t e la h d iid e n t ifik a s i. B e rd a s a rk a n h a s il e v a lu s i d a n

m a s u k a n d a ri p a k a r p a d a t a ha p d e s a in , s e la n j ut n y a ra n c a ng a n L K PD d ire v is i d a n d ila nj u t k a n k e

t a h a p p e n g e m b a n g a n ( d e v e lop ) .

D e v e lo p m e ru p a k a n t a h a p k e t ig a p a d a m od e l pe n g e m b a n g a n fou r- D . Pa d a t a h a p in i,

p e n e lit i m e re v is i L K PD b e rb a s is MI s e s u a i p e n ila ia n p a k a r d a n g u ru fis ik a . L K PD y a n g

d ik e m b a ng k a n d iha ra p k a n m a m p u m e n s t im ula s i, m e la t ih, m e n a rik m in a t b e la j a r p e s e rt a didik ,

s e rt a m e n g op t im a lk a n s e luru h k e c e rd a s a n y a ng d im ilik i. L K PD b e rb a s is MI d ile n g k a p i d e n g a n

g a m b a r- g a m b a r m e n a rik d a n b a ha s a y a n g m ud a h d ip a h a m i. S e la in it u , L K PD j ug a d is us u n

d e n g a n b e b e ra p a a k t iv it a s y a ng h a ru s d ila k uk a n p e s e rt a d id ik a g a r m e n g k o ns t ru k s ik a n

k e c e rd a s a n m e re k a u nt u k m e n j a w a b L K PD t e rs e b u t . Ma t e ri p a d a L K PD d is us u n d a ri b e rb a g a i

b uk u fis ik a . S e la n j ut n y a L K PD MI d iv a lid a s i ole h p a k a r d a n b e b e ra p a g u ru fis ik a u nt u k m e n ila i

k ua lit a s d a n k e s e s u a ia n pro d u k d a la m p e m b e la j a ra n fis ik a . Ma s u k a n p a k a r d a n b e b e ra p a g uru

fis ik a d a p a t d ilih a t p a d a T a b e l 1 .

T a b e l 1 . H a s il E v a lua s i d a n Ma s u k a n Pa k a r

N o D e s a i n L K P D M a s u k a n P e r b a i k a n

1 . Ma t e ri L e n g k a p i s e s ua i d e n g a n t uj ua n L K PD d a n k u rik u lu m y a n g d ig u na k a n

d i S MA .

2 . K om p on e n MI A k t iv it a s p e s e rt a d id ik le b ih j e la s un t u k s e t ia p k om p on e n MI

3 . Pe n y a j ia n K e g ia t a n d a la m L K PD le b ih t e ra ra h d a n p e rint a h y a n g j e la s .

4 . K e b a ha s a a n G u na k a n b a h a s a y a n g m u d a h d im e n g e rt i, hin d a ri is t ila h a s ing .

5 . Pe n a m p ila n F is ik S e s u a ik a n uk u ra n d a n w a rn a h uru f d e n g a n b a c k g ro un d a g a r le b ih

m e n a rik d a n m ud a h d ib a c a .

6 . I lus t ra s i G u na k a n g a m b a r/ ilus t ra s i y a n g s e s ua i d e n g a n m a t e ri.

7 . K e le n g k a p a n

K om p on e n L K PD

L e n g k a p i k o m p on e n y a n g ha ru s d is a j ik a n p a d a L K PD b e rb a s is MI .

Pa d a t a h a p in i dih a s ilk a n L K PD b e rb a s is MI y a ng t e la h d in ila i k e la y a k a n n y a ole h p a k a r

d a n g u ru fis ik a . B e rd a s a rk a n ha s il p e n ila ia n t e rs e b ut L K PD b e rb a s is MI d a pa t d ila n j ut k a n k e

t a h a p s e la n j u t n y a y a it u uj ic ob a t e rh a d a p 1 5 p e s e rt a d idik d i S MA N 3 B a n d a A c e h y a ng d ip ilih

s e c a ra a c a k . H a l ini d ila k u k a n u n t u k m e n g e t a hu i re s p on m e re k a t e rh a d a p L K PD b e rb a s is MI

y a n g t e la h d ik e m b a n g k a n . S e la n j u t n y a p e n e lit i m e re v is i L K PD be rb a s is MI b e rd a s a rk a n

t a n g g a p a n p e s e rt a d id ik .

T a h a p a k h ir p ro s e s p e n g e m b a ng a n in i a d a la h t a h a p d is s e m ina t e . Pa d a t a ha p in i

p e n e lit i m e n y e b a rk a n L K PD b e rb a s is MI y a n g t e la h d ire v is i s e s ua i t a n g g a p a n p e s e rt a d idik p a d a

t a h a p u j i c o b a a w a l k e p a d a p e s e rt a d idik d i S MA N 3 , S MA N 5 d a n S MA N 1 2 B a n d a A c e h .

S e la n j ut n y a d ib e rik a n a n g k e t re s p on u n t u k m e n g e t a hu i t a n g g a p a n m e re k a t e rh a d a p L K PD

b e rb a s is MI y a n g d ik e m b a n g k a n .

(5)

Pe n ila ia n L K PD b e rb a s is MI d ib e rik a n k e p a d a 3 ora n g d os e n s e b a g a i p a k a r y a n g

m e m a ha m i m a t e ri d a n j ug a m e d ia . D i s a m p in g it u , L K PD j ug a din ila i ole h 9 ora ng g uru fis ik a

S MA d i B a n d a A c e h . Pe n ila ia n ini d ila k uk a n s e la in u nt u k m e lih a t k e s e s u a ia n m a t e ri t e rh a d a p

t u j ua n p e m b e la j a ra n , d ila k uk a n j ug a u n t u k m e nila i m a t e ri, k om p on e n MI , p e n y a j ia n ,

k e b a h a s a a n , p e n a m p ila n fis ik , ilu s t ra s i d a n k e le n g k a p a n k o m p on e n L K PD . Pros e s p e n ila ia n

d ila k u k a n d e n g a n c a ra m e m b e rik a n L K PD u nt u k d it e la a h le b ih la n j ut . A d a p u n h a s il p e n ila ia n

t e rs e b u t d a p a t d ilih a t p a d a G a m b a r 2 .

B e rd a s a rk a n G a m b a r 2 , d a p a t dik e t a h ui b a h w a re ra t a p e n ila ia n L K PD ole h p a k a r

a d a la h 8 6 , 9 % . S e m e n t a ra it u , re ra t a p e n ila ia n ole h g u ru fis ik a a d a la h 8 7 , 9 % y a ng b e ra rt i

b a hw a L K PD b e rb a s is MI t e rm a s uk k a t e g ori s a ng a t la y a k . S a la h s a t u b u k t i k e la y a k a n in i b is a

d ilih a t p a d a a s p e k k om p on e n MI . Pe n ila ia n p a k a r t e rh a d a p k o m p on e n MI a d a la h 9 0 % d a n g u ru

a d a la h 8 9 % . H a l in i m e n un j u k k a n b a h w a L K PD y a n g d ik e m b a n g k a n m e m e n uh i s e lu ru h

k e c e rd a s a n s e s ua i d e n g a n T e o ri H o w a rd G a rd n e r. L K PD b e rb a s is MI t e rs e b u t m e m ilik i a rt i

p e n t in g t e r ha d a p p e m b e la j a ra n fis ik a m a t e ri g e ra k h a rm o nik p a d a a y u na n b a n d u l. S u a t u p ro d u k

p e n g e m b a n g a n y a n g la y a k d a n d a p a t d iuj ic ob a j ik a t e la h d inila i k u a lit a s o le h p a ra p a k a r

m e m p e role h p e rs e n t a s e k e la y a k a n y a ng t ing g i ( R ofia h , 2 0 1 4 ) .

Pe n ila ia n p a k a r d a n g u ru fis ik a t e rh a d a p L K PD b e rb a s is MI p a d a a s p e k p e n a m p ila n

fis ik m e m p e role h s k or re ra t a 8 7 d a n 9 2 % . S e la in it u , a s p e k ilus t ra s i m e m pe ro le h p e n ila ia n y a n g

s a m a a nt a ra p a k a r d a n g u ru fis ik a y a it u 8 7 % . I lu s t ra s i a t a u g a m b a r d a la m L K PD y a n g e fe k t if

j ug a m e m b a n t u p e s e rt a did ik d a la m m e m a ha m i m a t e ri ( S ulis t iy a n i, 2 0 1 6 ) . H a l in i b e ra rt i b a h w a

L K PD y a ng d is a j ik a n c u k u p m e n a rik u n t uk d ig un a k a n o le h p e s e rt a d idik .

G a m b a r 2 . G ra fik Pe n ila ia n Pa k a r d a n G u ru t e rh a d a p L K PD B e rb a s is MI

G a m b a r 2 j u g a m e n un j uk k a n b a hw a a s p e k m a t e ri m e n d a p a t pe n ila ia n p a k a r s e b e s a r

9 2 % d a n g uru fis ik a 8 7 % . H a l in i m e nu nj u k k a n b a hw a L K PD t e rs e b u t s a n g a t b a ik d a la m h a l

c a k up a n m a t e ri. K e s e s u a ia n m a t e ri m e ru p a k a n ha l y a n g s a ng a t p e n t in g d a la m p e n y u s u na n L K S

y a n g d ic a n t um k a n s e c a ra d e t il d a la m b e n t u k m e n d e s k rip s ik a n p a d a is i y a n g a k a n d is u s un

( L a d y a n a , 2 0 1 4 ) . S e la n j u t ny a , a s p e k k e le n g k a p a n k o m p on e n L K PD m e n d a p a t re r a t a h a s il

p e n ila ia n s e b e s a r 8 0 d a n 8 6 % . H a l in i m e n un j uk k a n ba h w a k e le n g k a p a n m ua t a n s t ru k t u r L K PD

y a n g m e n c a k up j u d ul, k om p e t e n s i y a n g a k a n d ic a pa i, in fo rm a s i p e n d uk un g , t u g a s d a n p e t un j u k

p e n g g un a a n L K PD s ud a h b a ik h a ny a s a j a d ip e rlu k a n p e rb a ik a n s e s ua i m a s u k a n y a n g d ib e rik a n.

(6)

H a s il v a lid a s i t e rs e b u t a k a n d in ila i s e b a g a i b e n t u k k e la y a k a n u nt u k p e n g g u na a n L K PD b e rb a s is

MI d a la m p e m b e la j a ra n fis ik a .

R e s p o n P e s e r t a D i d i k T e r h a d a p L K P D B e r b a s i s M I

Pe n g u m p ula n d a t a re s p on p e s e rt a d id ik d ila k uk a n d e n g a n m e lib a t k a n m e re k a d a ri

k e la s X I I p a d a m a s in g - m a s ing s e k ola h d a n d ip ilih s a t u k e la s . R e s p on p e s e rt a d id ik m e ru p a k a n

t a n g g a p a n d a n a k t iv it a s y a n g d ib e rik a n s e la m a p e n g a j a ra n s e h ing g a m e m u nc u lk a n re s p on

p os it if a t a u n e g a t if ( Z ulh e lm i, 2 0 0 9 ) . B e r d a s a rk a n a na lis is re s p on p e s e rt a d idik t e rh a d a p L K PD

b e rb a s is MI , m a k a re s p on p e s e rt a d idik s e c a ra k e s e l uru ha n y a n g b e rj um la h 7 9 pe s e rt a d id ik

d a p a t d ilih a t p a d a G a m b a r 3 .

B e rd a s a rk a n G a m b a r 3 , r e s p on p e s e rt a d idik p a d a k e t ig a s e k ola h m e n c a p a i re ra t a

8 4 % y a ng b e ra rt i b a ik . H a l in i m e n un j u k k a n b a h w a L K PD b e rb a s is MI y a n g d ik e m b a ng k a n

d a p a t d ig un a k a n p a d a k e t ig a s e k ola h y a k n i S MA N 3 , S MA N 5 d a n S MA N 1 2 B a nd a A c e h . L K PD

b e rb a s is MI m a m p u m e n g a s a h k e c e rd a s a n p e s e rt a d id ik , h a l in i t e la h t e rlih a t d a ri k e t e rc a p a ia n

t u j ua n p e m b e la j a ra n y a n g d ic a p a i. B e rd a s a rk a n L K PD b e rb a s is MI y a n g d ik e m b a n g k a n d a n

m e n e la a h j a w a b a n p e s e rt a d id ik d ip e ro le h k e c e n d e ru n g a n a t a u d om ina n p a d a b e b e ra p a j e n is

k e c e rd a s a n . K e c e rd a s a n t e rs e b u t b e ru p a k e c e rd a s a n v is ua l- s p a s ia l ( 8 7 , 7 % ) , in t ra p e rs o na l

( 8 5 , 9 % ) d a n lo g is - m a t e m a t is ( 8 5 , 2 % ) . K e c e rd a s a n v is u a l- s p a s ia l d ip e rlu k a n u nt u k

m e n y e le s a ik a n p e rs oa la n m a t e m a t ik a d a n I PA s e h ing g a e ra t hu b u ng a nn y a d e n g a n a s p e k

k og nit if ( Mus t ofa d k k . , 2 0 1 3 ) . K e c e rd a s a n int ra p e rs on a l p e rlu dip e rh a t ik a n u nt u k m e n un j a n g

k e b e rh a s ila n b e la j a r p e s e rt a d idik . J ik a t in g k a t k e c e rd a s a n in t ra p e rs on a l b a ik , p e s e rt a did ik

a k a n le b ih m ud a h un t u k m e n g u a s a i t u j ua n p e m b e la j a ra n ( L a d y s a , 2 0 1 6 ) . Me m p e la j a ri fis ik a

d ib u t u hk a n b e rb a g a i fa k t or int e rn y a ng k u a t , s a la h s a t u n y a a d a la h k e m a m p u a n int e le k t ua l

t e rm a s uk d i d a la m ny a k e m a m p u a n a b s t ra k s i d a n k e m a m p u a n nu m e rik . K e m a m p u a n ini d a la m

t e o ri k e c e rd a s a n m a j e m uk t e rm a s u k d a la m k e c e rda s a n log is - m a t e m a t is ( F a u z ia h d k k . , 2 0 1 5 ) .

H a l s e ru p a j ug a d ik e m u k a k a n O rm rod ( 2 0 0 8 ) b a h w a k e c e rd a s a n lo g is - m a t e m a t is m e ru p a k a n

k e m a m p u a n b e rn a la r s e c a ra log is , k hu s us ny a d a la m b id a n g m a t e m a t ik a d a n s a in s . Na m u n ,

k e c e rd a s a n d a p a t d ibe n t u k d a n d ia s a h m e la lu i k e g ia t a n p e m b e la j a ra n d i s e k ola h, k e b ia s a a n,

t e rm a s uk lin g k u n g a n . L in g k u ng a n m e m p e n g a ru hi t ing k a t k e c e rd a s a n p e s e rt a d id ik s e h ing g a

d a p a t d iop t im a lk a n d e n g a n c a ra m e n a w a rk a n v a ri a s i d a la m m e n y a m p a ik a n p e la j a ra n u nt u k

m e m e n uh i k e b u t u ha n p e s e rt a d idik d e n g a n p ot e n s i y a n g b e rb e d a ( G up t a , 2 0 1 6 ) .

G a m b a r 3 . R e s p on Pe s e rt a D id ik t e rh a d a p L K PD MI

G a m b a r 3 j ug a m e m p e rlih a t k a n b a h w a re s p o n p e s e rt a d id ik m e n g ik ut i p e m b e la j a ra n

fis ik a m e la lu i L K PD b e rb a s is MI in i b a ik s e k a li. S e la in it u ha s il t e rs e b u t m e n a nd a k a n b a h w a

m in a t m e re k a u n t u k m e m p e la j a ri fis ik a c uk u p b a ik d e n g a n a d a n y a le m b a r k e r j a b e rb a s is

k e c e rd a s a n . Pe m b e la j a ra n m e la lu i b a ha n a j a r b e rb a s is MI m e n g u ng k a p k a n p e n g a la m a n

p e m b e la j a ra n y a ng le b ih p os it if. Pe s e rt a d idik m e n j a d i le b ih b e rt a ng g u ng j a w a b , k o op e ra t if d a n

d is iplin . B e b e ra p a k e c e rd a s a n t id a k b is a h a n y a d is e d ia k a n g u ru m e la lu i p e m ilih a n m e t od e

p e n g a j a ra n d a n p e n ila ia n y a n g u m um , n a m u n j u g a m e m u ng k in k a n p e s e rt a d idik u nt u k

m e n u nj u k k a n p e m ik ira n d a n p e ra s a a n m e re k a s e h ing g a m e m b a nt u m e n ing k a t k a n m ot iv a s i d a n

m in a t ( L e o n a rd o, 2 0 1 5 ) .

Pe rm a s a la h a n p e s e rt a d id ik d a la m ha l k e s u lit a n m e m a ha m i k on s e p fis ik a d a pa t d ia t a s i

m e la lu i b im b in g a n d a n a ra h a n y a n g d ik e m a s m e la lu i le m b a r k e rj a y a n g m e n un t u n m e re k a

m a m p u b e re k s p lora s i d a n m e n e m u k a n k o ns e p s e c a ra m a nd iri t a np a s e p e n u hn y a d ia j a rk a n o le h

g uru . S e la in it u , s u a s a n a b e la j a r y a ng m e n y e n a n g k a n j ug a d ip e rlu k a n a g a r p e s e rt a d id ik

(7)

p e s e rt a did ik m a m p u m e ng a t a s i p e rm a s a la h a n m e re k a d a la m m e m a h a m i p e la j a ra n . D i s a m p ing

it u g uru s e b a g a i fa s ilit a t o r d iha ra p k a n m a m p u m e ra n c a n g s ua t u m e d ia a g a r m e n c ip t a k a n

p e n g a la m a n b e la j a r p e s e rt a d id ik d a n m e n y e s ua ik a nn y a d e n g a n k u rik u lu m y a n g d ig u na k a n

( T a i, 2 0 1 4 ) . Pa d a s a a t p ros e s p e m be la j a ra n , p e s e rt a d id ik d a p a t m e n g e k s p lora s i k e c e rd a s a n

y a n g m e re k a m ilik i m e la lu i m e t od e p e n g a j a ra n MI y a ng d ib e rik a n g u ru ( X ie d a n L in , 2 0 0 9 ) .

Pro s e s p e m b e la j a ra n y a ng d ila k u k a n m e la lu i L K PD MI in i m e m ilik i k e u ng g ula n y a n g b e ra rt i b a g i

p e s e rt a d id ik . Pe s e rt a d id ik d a p a t m e n g id e n t ifik a s i k e m a m p ua n p rib a d i m e re k a d a n b is a

m e m p e rk u a t k e p e rc a y a a n d iri. Me re k a b is a m e m u t u s k a n k e c e rd a s a n m a n a y a ng h a r us

d ig u na k a n d a n m e n y a d a ri b a h w a b e la j a r m e n g g un a k a n k e s e luru ha n ot a k a k a n m e n j a d i le b ih

m u d a h. H a s ilny a a k a n t e rlih a t d i k e la s d a n p e n g e t a h ua n y a n g d id a p a t a k a n b e g it u be ra rt i d a n

d is im p a n d a la m m e m ori j a ng k a p a nj a n g ( A lv ia re z d k k . , 2 0 1 5 ) .

K e c e rd a s a n p e s e rt a did ik a k a n b e rd a m p a k t e rh a d a p h a s il b e la j a r y a ng m e re k a p e role h .

Pe n d e k a t a n MI m e m ilik i pe n g a ru h y a ng s ig n ifik a n t e rh a d a p k e m a m p u a n p e m e c a h a n m a s a la h

fis ik a h a s il be la j a r p e s e rt a d idik ( Y ulia n t i, 2 0 1 7 ) . D i s a m p ing it u , b e rd a s a rk a n h a s il p e n e lit ia n

H ud a d a n A rie f ( 2 0 1 3 ) b a hw a MI b e rp e n g a ru h p os it if t e rh a d a p h a s il b e la j a r pe s e rt a did ik p a d a

ra n a h k o g n it if, p s ik om ot or d a n a fe k t if d e n g a n k o e fis ie n k ore la s i s e b e s a r 0 , 9 5. S e la in it u , p e n y u s u n a n le m b a r k e rj a s e s u a i d e n g a n b id a ng k e c e rd a s a n p e s e rt a d idik y a ng b e rb e d a

b e rp e n g a ru h s e c a ra p os it if t e rh a d a p p re s t a s i a k a d e m ik m e re k a ( I n a n d a n E rk u s , 2 0 1 7 ) . S e s u a i

d e n g a n h a s il p e n e lit ia n y a ng d ila k u k a n S u g iha rt i ( 2 0 0 5 ) , p e m b e la j a ra n b e rd a s a rk a n t e o ri MI

m a m p u m e n c ip t a k a n s us a n a b e la j a r fis ik a y a ng m e ny e n a ng k a n y a ng d a p a t m e nin g k a t k a n m in a t

d a n m ot iv a s i p e s e rt a d idik . R a s a k e t e rt a rik a n t e rh a da p p ro s e s p e m b e la j a ra n t id a k h a ny a t e rj a d i

p a d a p e s e rt a d id ik s a j a . J ik a g u ru m e n g a j a r d e n g a n a k t iv it a s b e rd a s a rk a n t e o ri MI , s e la in

m ot iv a s i be la j a r p e s e rt a d id ik m e n ing k a t , p ros e s b e la j a r m e n g a j a r j u g a m e n j a d i le b ih m e n a rik

( A nd ron ic d a n A nd ro nic , 2 0 1 2 ) . Mot iv a s i y a n g le bih b a ik d a p a t m e m b e rik a n da m p a k b a g i ha s il

b e la j a r k og n it if s is w a . H a l ini d it u nj uk k a n d e n g a n p e n ing k a t a n h a s il b e la j a r. Me s k ip u n t a ra f

p e n in g k a t a n ny a m a s ih d a la m k a t e g ori s e d a ng , p e m b e la j a ra n d e n g a n t e o ri MI t e rb u k t i d a p a t

m e n in g k a t k a n h a s il b e la j a r k og n it if s is w a ( Prob ow e n in g d k k . , 2 0 1 4 ) . D e n g a n d e m ik ia n , t e rd a p a t

t a n t a n g a n t e rs e n d iri b a g i g uru un t u k m e n g g a b u n g k a n g a y a b e la j a r y a n g b e rb e d a d e n g a n

m e m p e rt im b a ng k a n s e m u a m od a lit a s p e s e rt a did ik d i k e la s s e h ing g a m e re k a t e rm ot iv a s i u nt u k

b e la j a r d e n g a n k e r a g a m a n t e rs e b u t .

K E S I M P U L A N

B e rd a s a rk a n ha s il p e n e lit ia n y a n g t e la h d ila k uk a n, d is im p ulk a n b a h w a p e n g e m b a n g a n

L K PD b e rb a s is MI m a t e ri a y un a n b a nd u l la y a k d ig un a k a n s e b a g a i b a ha n a j a r p e s e rt a d id ik

d a la m k e g ia t a n b e la j a r m e n g a j a r. K ua lit a s L K PD b e rb a s is MI d it in j a u b e rd a s a rk a n h a s il v a lid a s i

p a k a r d e n g a n p e role h a n re ra t a s k or 8 7 % y a ng b e ra rt i b a h w a s a n g a t la y a k d ig u na k a n, s e rt a

re s p on p e s e rt a d id ik 8 4 % .

U C A P A N T E R I M A K A S I H

Pe n ulis m e n g uc a p k a n t e rim a k a s ih k e p a d a p ih a k y a n g t e la h m e m b a nt u p e n e lit ia n ini D r.

S a m ina n , M. Pd . d a n A fria ni, S . Ps i, M. S c . s e b a g a i v a lid a t or L K PD d a n v a lid a t or a ng k e t re s p on

p e s e rt a d idik y a ng t e la h m e m b e ri s a ra n p e rb a ik a n d a la m p e n e lit ia n . Uc a p a n t e rim a k a s ih j u g a

d is a m p a ik a n k e p a d a g u ru - g uru fis ik a d i S MA N 3 , S MA N 5 d a n S MA N 1 2 y a n g t e la h

b e rp a rt is ip a s i d a la m p e la k s a na a n p e n e lit ia n .

D A F T A R P U S T A K A

A b d ulk a rim , R . 2 0 1 2 . T h e e ffe c t of u s in g c oop e ra t iv e le a rn in g a nd m u lt ip le in t e llig e n c e s t he ory

on p hy s ic a l C on c e p t s a c q uis it ion . B rit is h J ou rn a l of A rt s a nd S oc ia l S c ie n c e s ,

1 0 ( 2 ) : 1 3 7 - 1 9 0 .

A d olp h us , T . , A la m in a , J . , & A de ron m u . 2 0 1 3 . T h e e ffe c t s of c o lla b ora t iv e le a rn ing o n p rob le m

s olv in g a b ilit ie s a m on g s e n ior s e c on d a ry s c h ool p h y s ic s s t u d e n t s in s im p le h a rm on ic

m ot io n. J ou rn a l E d u c a t ion s a n d Pra c t ic e , 2 5 ( 4 ) : 9 5 - 1 0 0 .

A lv ia re z , L . , R o m e ro, L . , & G a rc ia , K . 2 0 1 4 . I m p lic a t ion a nd a p p lic a t ion o f m ult ip le in t e llig e n c e s

t h e o ry in s e c on d la n g u a g e e d u c a t io n: A re v ie w . S k y J ou rn a l of E d u c a t io na l R e s e a rc h ,

(8)

A m ir, A . 2 0 1 3 . Pe m be la j a ra n Ma t e m a t ik a d e n g a n Me ng g un a k a n K e c e rd a s a n Ma j e m u k ( Mult ip le

I nt e llig e n c e s ) . L o g a rit m a , 1 ( 1 ) : 6 7 - 7 4 .

A nd ron ic , A . O . & A nd ron ic , R . L . 2 0 1 2 . m ult ip le in t e llig e n c e s a nd le a rn in g re g a rd in g s t u d e n t s – a n

e x p e rim e n t a l a p p roa c h . Ma na g e m e n t a nd S oc io- H u m a nit ie s , 2 0 ( 1 ) : 9 7 - 1 0 2 .

A rie f, M. F . 2 0 1 5 . Pe n g e m b a ng a n le m b a r k e rj a s is w a ( L K S ) p a d a pe m b e la j a ra n m e k a nik a t e k n ik

d e n g a n p e n d e k a t a n k o nt e k s t u a l u nt u k s is w a k e l a s X T G B S MK N 2 S u ra b a y a .

Pe n d id ik a n T e k n ik B a ng u n a n , 1 ( 1 ) : 1 4 8 - 1 5 2 .

A ry a ni, A . D . , S ud j it o, D . N. , & S u d a rm i, M. 2 0 1 4 . Mod e l p e m b e la j a ra n b e rd a s a rk a n t e o ri m u lt ip le

in t e llig e n c e y a n g d om ina n d a la m k e la s p a d a m a t e ri t e k a n a n . E d us a i ns , 4 ( 2 ) : 1 3 0 - 1 3 6 .

B a s , G . & B e y h a n , O . 2 0 1 0 . E ffe c t s of m ult iple in t e llig e n c e s s u p p ort e d p roj e c t - b a s e d le a rn ing on

s t u d e n t s ’ a c hie v e m e n t le v e ls a n d a t t it u d e s t ow a rd s E ng lis h le s s on . I nt e rn a t io na l

E le c t ro nic J ou rn a l o f E le m e n t a ry E d u c a t ion , 2 ( 3 ) : 6 5 – 3 8 5 .

B ow le s , T . 2 0 0 8 . S e lf- ra t e d e s t im a t e s o f m u lt ip le in t e llig e n c e s b a s e d on a p p roa c h e s t o le a rn ing .

A us t ra lia n J ou rn a l o f E d u c a t ion a l & D e v e lop m e n t a l Ps y c holog y , 8 ( 1 ) : 1 5 - 2 6 .

C e lik le r , D . 2 0 1 0 . T h e e ffe c t of w o rk s h e e t s d e v e lop e d fo r t he s ub j e c t o f c he m ic a l c o m p ou n d s on

s t u d e n t a c h ie v e m e n t a n d p e rm a n e n t le a rn ing . T h e I nt e rn a t ion a l J ou rn a l of R e s e a rc h in

T e a c he r E d u c a t io n , 1 ( 1 ) : 4 2 - 5 1 .

C h a t ib , M. 2 0 0 3 . G u ru ny a Ma nu s ia : Me n j a d ik a n S e m ua A n a k I s t im e w a d a n S e m ua A n a k C e rd a s .

B a n d u ng : K a ifa PT Miz a n P us t a k a .

D a u la y , N. 2 0 1 5 . Ps ik o log i K e c e rd a s a n A na k . Me d a n : Pe rd a na Muly a S a ra n a .

D e n ig , S . J . 2 0 0 4 . Mu lt iple in t e llig e n c e s a nd le a rn in g s t y le s : T w o C om p le m e n t a ry D im e n s io ns .

T e a c he rs C olle g e R e c ord , 1 0 6 ( 1 ) : 9 6 – 1 1 1 .

F a uz ia h , K . R . , Nu rh a y a t i, & A rs y a d , M. 2 0 1 5 . A na lis is hu b u ng a n a n t a ra k e c e rd a s a n log is

-m a t e -m a t is d e n g a n ha s il b e la j a r fis ik a p e s e rt a d idik k e la s X I I PA S MA Ne g e r i di

K a b up a t e n J e n e p on t o. J u rn a l S a in s d a n Pe n d id ik a n F is ik a , 1 1 ( 3 ) : 2 3 9 - 2 4 4 .

F ra ns is k a , Y . , S a rd ia nt o , & Mus lim , M. 2 0 1 6 . Pe n g e m b a n g a n L e m b a r K e rj a S is w a B e r b a s is

K e c e rd a s a n Ma j e m u k u nt u k Pe m b e la j a ra n F is ik a S MA K e la s X Pa d a Ma t e ri E la s t is it a s .

J u rn a l I n ov a s i d a n Pe m b e la j a ra n F is ik a , 3 ( 1 ) : 1 - 7 .

F re d , C . L . & Me lod y , R . L . 2 0 1 4 . A p p ly in g m u lt ip le int e llig e n c e s in t h e c la s roo m : a fre s h loo k a t

t e a c h ing w rit in g . I nt e rn a t ion a l J ou rn a l of S c hola rly A c a d e m ic I n t e lle c t u a l D iv e rs it y ,

1 6 ( 1 ) : 7 7 - 8 1 .

G u p t a , S . K . M. 2 0 1 6 . E ffe c t o f fa m ily v a ria b le on m ult ip le in t e llig e n c e s of s e c on d a ry s c ho ol

s t u d e n t s of g u j a ra t s t a t e . T h e I n t e rn a t io na l J ou rn a l o f I nd ia n Ps y c holog y , 3 ( 4 ) : 1 0 - 2 3 .

H ud a , M. & A rie f, A . 2 0 1 3 . Pe n g a ru h m ult ip le in t e llig e n c e s m e n g g u na k a n m od e l p e m b e la j a ra n

k oop e r a t if t ipe j ig s a w t e rh a d a p h a s il b e la j a r s is w a p a d a p ok ok b a ha s a n lis t rik d ina m is

k e la s X d i S MA N 1 Poro ng . J u rn a l I n ov a s i Pe n d id ik a n F is ik a , 2 ( 3 ) : 3 4 - 3 7 .

I b n ia n , S . S . K . & H a d b a n, A . D . 2 0 1 3 . I m plic a t ion s o f m ult ip le in t e llig e n c e s t he o ry in E L T fie ld .

I nt e rn a t ion a l J ou rn a l of H um a nit ie s a nd S oc ia l S c ie n c e , ( O n line ) , v ol. 3 , n o. 4 ,

( h t t p : / / w w w . ij hs s n e t . c om . , d ia k s e s p a d a 2 3 J a nu a ri 2 0 1 7 ) .

I n a n , C . & E rk u s , S . 2 0 1 7 . T h e e ffe c t of m a t h e m a t ic a l w o rk s he e t b a s e d on m u lt iple int e llig e n c e s

t h e o ry on t h e a c a d e m ic a c h ie v e m e n t of t h e s t u d e n t s in t h e 4 t h g ra d e p rim a ry s c hoo l.

Un iv e rs a l J ou rn a l o f E d u c a t io na l R e s e a rc h , 5 ( 8 ) : 1 3 7 2 - 1 3 7 7 .

L a d y a n a , B . 2 0 1 4 . K e la y a k a n t e o rit is L K S Pro j e c t B a s e d L e a rn ing p e n g g un a a n b a ha n a lt e r na t if

p ro d u k b iot e k n olog i k on v e n s ion a l. J u rn a l B e rk a la I lm ia h Pe n d id ik a n B io log i, 3 ( 3 ) : 3 9 6

(9)

L a d y s a , D . 2 0 1 6 . Up a y a m e n ing k a t k a n k e c e rd a s a n int ra p e rs o na l s is w a k e la s X I I PS . 1 S MA N 1

G e d o ng t a t a a n L a m p u ng m e la lu i pe m b e la j a ra n m e t a c o g n it iv e in ne r s p e e c h ( MI S ) .

I nd on e s ia n D ig it a l J ou rn a l o f Ma t he m a t ic s a n d E d u c a t ion , 3 ( 5 ) : 3 4 1 - 3 4 8 .

L e o n a rd o, R . R . 2 0 1 5 . Mult ip le int e llig e n c e s t e a c h in g a n d a s s e s s m e n t : it s in flue n c e s on filipin o

c olle g e s t u d e n t s ’m a t h e m a t ic s pe rform a n c e a nd le a rn in g e x p e rie n c e s . I nt e rn a t io na l

J ou rn a l of E d u c a t ion a l S c ie n c e a nd R e s e a rc h ( I J E S R ) , 5 ( 5 ) : 3 1 - 3 6 .

Mus firo h, T . 2 0 0 8 . C a ra C e rd a s B e la j a r S a m b il B e rm a in . B a n d u ng : PT . G ra s ind o.

Mus t o fa , Pik o li, M. & S ule m a n , N. 2 0 1 3 . H u b u n g a n a nt a ra k e m a m p u a n b e rp ik ir form a l d a n

k e c e rd a s a n v is u a l- s p a s ia l d e n g a n k e m a m p u a n m e n g g a m b a rk a n b e n t uk m ole k u l s is w a

k e la s X I MA N Mod e l G oro nt a lo T a hu n A j a ra n 2 0 1 0 / 2 0 1 1 . J u rn a l E n t ro p i I no v a s i

Pe n e lit ia n, Pe n d id ik a n d a n Pe m b e la j a ra n S a ins , 8 ( 1 ) : 2 6 4 - 2 6 8 .

O d e , E . O . 2 0 1 4 . I m p a c t o f a ud io- v is u a l re s o urc e s on t e a c h ing a n d le a rn ing in s om e s e le c t e d

p riv a t e s e c on d a ry s c h oo l in m a k u rd i. I MPA C T : I n t e rn a t ion a l J ou rn a l o f R e s e a rc h in

H um a nit ie s , A rt a nd L it e ra t u re , 2 ( 5 ) : 1 9 5 - 2 0 2 .

O rm rod , J . E . 2 0 0 8 . Ps ik o lo g i Pe n d idik a n . J a k a rt a : E r la n g g a .

Pint ric h , P. R . 2 0 0 2 . T h e h ole of m e t a c o g n it iv e k n ow le d g e in le a rn ing , t e a c h ing , a nd a s s e s s in g .

C o lle g e of E d u c a t io n, T he O h io S t a t e Univ e rs it y , 4 1 ( 4 ) : 2 1 9 – 2 2 5 .

Pro b ow e n in g , P. R . , S op y a n, A . , & H a n d a y a ni, L . Pe n g e m b a ng a n s t ra t e g i p e m b e la j a ra n fis ik a

b e rd a s a rk a n t e o ri k e c e rd a s a n m a j e m uk u nt u k m e n in g k a t k a n m ot iv a s i d a n h a s il b e la j a r

s is w a S MP . Un n e s Phy s ic s E d u c a t io n J ou rn a l, 3 ( 4 ) : 6 6 - 7 1 .

R e z k i, Y . D . , F e s t iy e d , & A s riz a l. 2 0 1 5 . Pe n g a ru h L K S b e ro rie n t a s i m od e l k e c e rd a s a n m a j e m uk

t e rh a d a p k om p e t e n s i fis ik a s is w a k e la s X I S MA Ne g e ri 2 Pa d a n g . Pilla r of Ph y s ic s

E d uc a t io n, 5 ( 1 ) : 1 2 9 - 1 3 6 .

R o fia h , N. H . 2 0 1 4 . Pe n g e m b a ng a n le m b a r k e rj a pe s e rt a d id ik b e rb a s is K I T u nt u k m e n ing k a t k a n

k e t e r a m p ila n p ro s e s d a s a r I PA d i MI / S D . A l- B id a y a h , 6 ( 2 ) : 2 5 3 - 2 7 1 .

S ug a ra , Y . D . , S ut o p o, & L a t ifa h , E . 2 0 1 6 . K e s u lit a n S is w a S MA d a la m Me m a ha m i G e ra k

H a rm o nis S e d e rh a n a . Pro s id in g S e m in a r Na s ion a l Pe n d id ik a n I PA Pa s c a s a rj a n a UM,

2 0 1 6 , v ol. 1 , ha l. 5 0 6 - 5 1 2 .

S ug ih a rt i, P. 2 0 0 5 . Pe n e ra p a n t e o ri Mult ip le I nt e llig e n c e d a la m p e m b e la j a ra n fis ik a . J u rn a l

Pe n d id ik a n Pe n a b u r, 5 ( 4 ) : 2 9 - 4 5 .

S ulis t y a ni, N. 2 0 1 6 . Pe n g e m b a n g a n le m b a r k e g ia t a n s is w a ( L K S ) b a n g u n ru a ng s is i d a t a r

b e rb a s is PB L . J u rn a l Ma t e m a t ik a , 6 ( 1 ) : 2 3 - 3 3 .

T a i, F . 2 0 1 4 . E x p lorin g m u lt iple int e llig e n c e s . T h e J ou rn a l of H u m a n R e s o urc e a n d A d u lt

L e a rn ing , 1 0 ( 1 ) : 1 1 - 2 1 .

W a rd h a n i, G . K . , R o nd o nu w u , F . S . , & S u d a rm i, M. 2 0 1 4 . Me t od e p e m b e la j a ra n fis ik a

b e rd a s a rk a n t e o ri m ult ip le in t e llig e n c e p a d a m a t e ri p e rp ind a h a n k a lor. J u rn a l S a in s

d a n Pe n d id ik a n F is ik a , 1 0 ( 3 ) : 2 1 5 - 2 2 2 .

Y u lia nt i. 2 0 1 7 . Pe n g a ru h p e n d e k a t a n m u lt iple in t e llig e n c e s t e rh a d a p k e m a m p ua n p e m e c a h a n

m a s a la h fis ik a p a d a p e s e rt a d idik k e la s X d i S MA Ne g e ri 2 B a nt a e n g . J u rn a l Pe n d id ik a n

F is ik a , 5 ( 2 ) : 2 1 5 - 2 3 4 .

X ie , J . C . & L in , R . L . 2 0 0 9 . R e s e a rc h on m ult ip le in t e llig e n c e s t e a c h in g a n d a s s e s m e n t . A s ia n

J ou rn a l of Ma na g e m e n t a n d H u m a nit y S c ie n c e s , 4 ( 2 ) : 1 0 6 - 1 1 4 .

Z u lh e lm i. 2 0 0 9 . Pe n ila ia n Ps ik om ot or d a n R e s p on S is w a d a la m Pe m b e la j a ra n S a in s F is ik a

Me la lu i Pe n e ra p a n Pe n e m u a n T e rb im b in g d i S MP Ne g e ri 2 0 Pe k a nb a ru . J urn a l G e lig a

Gambar

Gambar 1. Grafik Distribusi Kecerdasan Peserta Didik
Gambar 2. Grafik Penilaian Pakar dan Guru terhadap LKPD Berbasis MI
Gambar 3. Respon Peserta Didik terhadap LKPD MI

Referensi

Dokumen terkait

Early neonatal death rates showed a similar increase in both groups (Table 1 ; Fig. Neonatal morbidity between 2005 and 2012 was defined as every infant diagnosed with ICD10 code

PENERAPAN STRATEGI METAKOGNISI PADACOOPERATIVE LEARNING TIPE STAD UNTUK MELIHAT PERKEMBANGAN METAKOGNISI DAN MENINGKATKAN PRESTASI BELAJAR SISWA SMA PADA MATERI

Early neonatal death rates showed a similar increase in both groups (Table 1 ; Fig. Neonatal morbidity between 2005 and 2012 was defined as every infant diagnosed with ICD10 code

Jika dilihat dari kompleksitasnya, penelitian [1][2] lebih rumit dan kompleks dibandingkan dengan penelitian Zafar- Ullah, Aqdas dan Fahad [3][4] namun tidak

Berdasarkan hasil penelitian, diperoleh hasil bahwa: 1) Prosentase miskonsepsi konsep termodinamika dalam buku ajar sesuai silabus pada buku pertama adalah 8,33%,

Website e-commerce pada toko miniatur ini akan menerapkan Model View Controller (MVC) yang merupakan metode untuk membuat sebuah aplikasi dengan memisahkan bagian

Rencana strategis penelitian merupakan arahan kebijakan dalam pengelolaan penelitian Unhas dalam jangka 5 (lima) tahun dengan tujuan untuk mewujudkan Unhas sebagai

Rangkaian Pedoman Pelayanan Ruang Kamar Bersalin ini diharapkan dapat menjadi pedoman bagi petugas dalam meningkatkan mutu pelayanan kesehatan di Puskesmas Watumalang dalam