1 1 . 1 LatarBelakang i s n a t n u k A n a g n a b m e k r e p g n ir i e S SektorPubilkdi I ndonesia yangsanga t T . t a s e p erdapa t perhaitan yang lebih besar terhadap prakitk akuntans i yang a g a b m e l h e l o n a k u k a li d -lembaga pemeirntah ,perusahaan miilk negara/daerah , a d nberbaga iorganisas ipubilklainnyadibandingkanpadamasa-masas ebelumnya : 9 0 0 2 , o m s a i d r a M ( 1 . ) Terdapatn ya tuntutan yang lebih besa rdar imasyaraka t a g a b m e l h e l o k il b u p s a ti li b a t n u k a n a d i s n a r a p s n a rt n a k u k a li d k u t n u -lembaga r o t k e s pubilk , maka instans i peme irntah diwaijbkan melakukan pengelolaan i a u s e s a y n n a g n a u e k n a a n a s k a l e p n a k b a w a j g n u g g n a tr e p m e m a tr e s n a g n a u e k . n a k p a t e ti d h a l e t g n a y a y n i s g n u f n a d k o k o p s a g u t n a g n e d Terkai tdenganpe lrunya l a d k il b u p a d a p e k i s a m r o f n i n a ir e b m e p n a d i s n a r a p s n a rt n a k u k a li d am rangka a h n a h u n e m e p k-hakpubilk( Mardiasmo ,2009:20) . t a p a d g n a y a y a p u , t u b e s r e t n a b a w a j g n u g g n a tr e p d u j u w i a g a b e S n a r o p a l a p u r e b n a b a w a j g n u g g n a tr e p n a k i a p m a y n e m n a g n e d h a l a d a n a k u k a li d g n a d n U m a l a d r u t a i d i n i l a H . n a g n a u e k -Undang Nomo r17 Tahun 2003 t entang N n a g n a u e K egara dan Undang-Undang Nomo r 23 Tahun 2014 tentang . h a r e a D n a h a t n ir e m e P Oleh sebab tiu , peneilitan in i menggunakan teo ir ( n a n e g a e k agency theory ) sebaga i grand theory . Mardiasmo (2009 : 20 ) l a d a k il b u p s a ti li b a t n u k a a w h a b n a k s a l e j n e m ah kewaijban pihak pemegang , n a k ij a y n e m , n a b a w a j g n u g g n a tr e p n a k ir e b m e m k u t n u ) t n e g a ( h a n a m a
i d a j n e m g n a y n a t a i g e k n a d s a ti v it k a a l a g e s n a k p a k g n u g n e m n a d , n a k r o p a l e m ( h a n a m a i r e b m e p k a h i p a d a p e k a y n b a w a j g n u g g n a t principal )yang memiilk ihak u n a g n a n e w e k n a d ntuk meminta pe tranggungjawaban tersebut .Adapun upaya h a t n ir e m e p k u t n u k i a b , t u b e s r e t s a ti li b a t n u k a n a d i s n a r a p s n a rt n a k d u j u w e m k u t n u i a g a b e s n a g n a u e k n a r o p a l n a k i a p m a y n e m n a g n e d h a l a d a h a r e a d n u p u a m t a s u p . a y n n a b a w a j g n u g g n a tr e p k u t n e b d a n a g n a u e k n a r o p a L alah informas ikeuangan yang disusun oleh suatu it n e i r a d l a n r e t s k e n u p u a m l a n r e t n i k a h i p n a g n it n e p e k i g a b s a ti t n e ta stersebu t . ) 6 2 3 : 8 0 0 2 , m il a H ( Laporan Keuangan merupakan hasi l akhi r da ir prose s : 3 1 0 2 , a y r u S ( n a u k u b m e p 12) . L oap ran keuangan digunakan untuk g n a y k a h i p a d a p e k s a ti t n e u t a u s i m o n o k e i s a m r o f n i n a k i s a k i n u m o k g n e m n e n o p m o k n a k a p u r e m k il b u p i s a s i n a g r o a g n a u e k n a r o p a L . n a g n it n e p e k r e b s a ti li b a t n u k a n a k a t p i c n e m k u t n u g n it n e p sekto rpubilk (Mardiasmo ,2009:159) . b ij a w h a r e a d h a t n ir e m e p , u ti a n e r a k h e l O memperhaitkan informas i yang , n a il a d n e g n e p , n a a n a c n e r e p n a u lr e p e k k u t n u n a g n a u e k n a r o p a l m a l a d n a k ij a s i d . n a s u t u p e k n a li b m a g n e p n a d Adapun dalam PP No .71Tahun2010 diungkapkan n a r u k u h a l a d a n a g n a u e k n a r o p a l f it a ti l a u k k it s ir e t k a r a k , a w h a b -ukuran normait f i h u n e m e m t a p a d a g g n i h e s i s n a t n u k a i s a m r o f n i m a l a d n a k d u j u w i d u lr e p g n a y t k a r a K . a y n n a u j u t e irsitk yang merupakan persyarata n normatfi aga r laporan i h u n e m e m t a p a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k kualtias ,antaral ain:( 1)r elevan, ( 2)andal , , n a k g n i d n a b i d t a p a d ) 3 ( (4 ) dapa t dipahami . Sehingga laporan keuangan
n a d i s n a r a p s n a rt n a k d u j u w e m u p m a m n a k li s a h i d g n a y h a r e a d h a t n ir e m e p d s a ti li b a t n u k a alampengelolaankeuangan. n a k r a s a d r e B sumbe rdar iwww.bpk.goi.d, hasi lpeme irksaan oleh Badan ) K P B ( n a g n a u e K a s k ir e m e P ata s 533 Laporan Keuangan Pemeirntah Daerah n u h a t )I S P H I ( I r e t s e m e S n a a s k ir e m e P l i s a H r a s it h k I m a l a d 5 1 0 2 n u h a t ) D P K L ( ) % 8 5 ( 2 1 3 s a t a ) P T W ( n a il a u c e g n e P a p n a T r a j a W i n i p o n a k ir e b m e m K P B , 6 1 0 2 i n i p o , D P K L ) % 5 3 ( 7 8 1 s a t a ) P D W ( n a il a u c e g n e P n a g n e D r a j a W i n i p o , D P K L r a j a W k a d i T i n i p o n a d , D P K L ) % 6 ( 0 3 s a t a ) P M T ( t a p a d n e P n a k ir e b m e M k a d i T . D P K L ) % 1 ( 4 s a t a ) W T ( n a g n a u e K n a r o p a L i n i p o , h u r u l e y n e m h i b e l a r a c e s t a h il i d a li b a p A 1 1 0 2 ( r i h k a r e t n u h a t 5 m a l a d ) D P K L ( h a r e a D h a t n ir e m e P -2015 ) mengalam i e d o ir e p a m a l e S . n a k i a b r e p tersebut ,LKPD yang memperoleh opin iWTP naik a d a p % 8 5 i d a j n e m 1 1 0 2 n u h a t a d a p % 3 1 i r a d u ti a y , n e s r e p n i o p 5 4 k a y n a b e s s a ti l a u K . 4 1 0 2 n u h a t n a g n e d n a k g n i d n a b i d a li b a p a a l u p u ti g e B . 5 1 0 2 n u h a t n a t a k g n i n e p i m a l a g n e m ) D P K L ( h a r e a D h a t n ir e m e P n a g n a u e K n a r o p a L yang t u b e s r e t i n i p o n a k i a n e K . D P K L 1 0 1 s a t a i n i p o n a k i a n e k n a g n e d n a k k u j n u ti d ) P M T ( t a p a d n e P n a k ir e b m e M k a d i T u a t a ) W T ( r a j a W k a d i T i r a d i t u p il e m r a j a W n a d , D P K L 7 1 k a y n a b e s ) P D W ( n a il a u c e g n e P n a g n e D r a j a W i d a j n e m a T r a j a W i d a j n e m ) P D W ( n a il a u c e g n e P n a g n e D npa Pengecuailan (WTP ) g n a y D P K L 9 3 5 i r a d 2 5 2 h a l m u j e s t a p a d r e t 4 1 0 2 n u h a t a d a P . D P K L 4 8 k a y n a b e s 2 1 3 h a l m u j e s t a p a d r e t 5 1 0 2 n u h a t a d a p n a k g n a d e s ,) % 7 4 ( P T W i n i p o h e l o r e p m e m i d a jr e t , n a i k i m e d n a g n e D . ) % 8 5 ( P T W i n i p o h e l o r e p m e m g n a y D P K L 3 3 5 i r a d
a t a k g n i n e p n opin iWaja rTanpa Pengecuailan (WTP )sebesa r11 poin persen . D P K L 3 3 5 i r a d 0 3 a d a p t a p a d r e t n a n u r u n e p i m a l a g n e m g n a y i n i p o n a k g n a d e S . n e s r e p n i o p 6 r a s e b e s u a t a n a r o p a L 0 3 s a t a i n i p o n a n u r u n e p t a p a d r e t , i n i p o n a k i a n e k n i a l e S ( h a r e a D h a t n ir e m e P n a g n a u e K LKPD ) Tahun 2015 yatiu dar i Waja r Tanpa 9 1 a d a p ) P D W ( n a il a u c e g n e P n a g n e D r a j a W i d a j n e m ) P T W ( n a il a u c e g n e P i d a j n e m ) P D W ( n a il a u c e g n e P n a g n e D r a j a W i r a d , ) a d m e P ( h a r e a D h a t n ir e m e P i r a d , ) a d m e P ( h a r e a D h a t n ir e m e P 8 a d a p ) P M T ( t a p a d n e P n a k ir e b m e M k a d i T r a j a W Dengan Pengecuailan (WDP ) menjad i Tidak Waja r (TW ) pada 2 i d a j n e m ) P T W ( n a il a u c e g n e P a p n a T r a j a W i r a d n a d , ) a d m e P ( h a r e a D h a t n ir e m e P a y n m u l e b e s h a l e t e s ) b a k m e P ( n e t a p u b a K h a t n ir e m e P 1 a d a p ) W T ( r a j a W k a d i T t u r u tr e b n u h a t 2 a m a l e s -turu t memperoleh opin i Waja r Tanpa Pengecuailan . ) P T W ( Penurunan opin itersebu tte jrad ikarena keitdaksesuaian dengan Standa r , ) P A S ( n a h a t n ir e m e P i s n a t n u k A BPK juga menemukan permasalahan lain yang n a h u t a p k a d it e k a tr e s ) I P S ( n r e t n I n a il a d n e g n e P m e t s i S n a h a m e l e k n a g n e d t i a k r e t a h r e t dapperaturanperundang-undangan. i r a d p it u k i D pekanbaru.bpk.goi.d, Badan Peme irksa Keuangan Repubilk s a t a ) P D W ( n a il a u c e g n e P n a g n e D r a j a W i n i p o n a k ir e b m e m ) I R K P B ( a i s e n o d n I l a H . 1 1 0 2 n u h a T i a m u D a t o K D P K L -ha lyangmempengaruh ikewajaran Laporan 0 1 0 2 n a d 1 1 0 2 r e b m e s e D 1 3 r e p n a a i d e s r e p o d l a S ) 1 ( h a l a d a t u b e s r e t n a g n a u e K g n i s a m n a k ij a s i d -masing sebesa rRp6.814.605.102,28 dan Rp3.927.348.784,00 . w e k i n i k a y i d t a p a d k a d it 0 0 , 3 5 2 . 9 2 9 . 0 5 3 . 2 p R r a s e b e s t u b e s r e t i a li n i r a D ajarannya
; n a a i d e s r e p s a t a n a a h a s u a t a n e p n a k a n a s k a l e m m u l e b D P K S r a s e b n a i g a b e s a n e r a k g n i s a m n a k ij a s i d 0 1 0 2 n a d 1 1 0 2 r e b m e s e D 1 3 r e p p a t e T t e s A ) 2 ( -masing sebesa r r a s e b e s t u b e s r e t i a li n i r a D . 3 3 , 1 0 8 . 6 3 3 . 5 1 4 . 0 2 3 . 2 p R n a d 3 3 , 1 3 8 . 3 1 4 . 8 2 5 . 3 2 4 . 2 p R . 5 7 5 . 7 9 5 . 1 6 p R 713,76 yang berasa l dar i seilsih saldo tahun 2010 itdak dapa t 1 1 0 2 n u h a t p a t e t t e s a h a b m a t i s a t u m n a d i a m u D a t o K h a t n ir e m e P h e l o n a k s a l e ji d n i a L t e s A ) 3 ( ; a y n n a r a j a w e k i n i k a y i d t a p a d k a d it 0 0 , 4 6 9 . 6 3 5 . 3 4 4 . 0 2 p R r a s e b e s -a s i d 0 1 0 2 n a d 1 1 0 2 r e b m e s e D 1 3 r e p n i a l ijkan sama , yatiu sebesa r g n a y r e b m u s n e m u k o d g n u k u d i d k a d it t u b e s r e t i a li N . 2 4 , 3 1 6 . 7 2 3 . 3 8 7 . 5 2 p R n a k u k a l e m k u t n u K P B n a k n i k g n u m e m k a d it a d a g n a y a t a d n a d n a t a t a C . i a d a m e m t e s a i a li n s a t a n a n i k a y e k h e l o r e p m e m k u t n u i a d a m e m g n a y n a a s k ir e m e p r u d e s o r p n i a l - ilan pe r 31 Desembe r 2011 . Selain tiu , BPK R I juga menemukan n a h a m e l e k t i a k r e t n a h a l a s a m r e p Sistem Pengendailan Intern dan keitdakpatuhan g n a d n u r e p n a r u t a r e p n a u t n e t e k p a d a h r e t -undangan . 2 1 0 2 n u h a t k u t n U BadanPeme irksaKeuanganRepubilkI ndonesia( BPK m ) I R embeirkan opin i Waja rDengan Pengecuailan (WDP )ata s LKPD Kota . 2 1 0 2 n u h a T i a m u D Dalam Catatan Ata sLaporan Keuangan Peme irntah Kota , 2 1 0 2 r e b m e s e D 1 3 r e p a c a r e n m a l a d p a t e t t e s a o d l a s , 2 1 0 2 n u h a T i a m u D l o r e p a g r a h p e s n o k n a g n e d n a k ij a s i d m u l e b a y n a r a t n a i d ehan sesua i Standa r n i a l t e s a o d l a s n a d n a h a t n ir e m e P i s n a t n u k A -lain dalam neraca pe r31 Desembe r n i a l t e s a k u s a m r e t m u l e b , 2 1 0 2 -lain yang merupakan seilsih antara ase ttetap . 8 0 0 2 n u h a T a d a p n a k u k a li d g n a y s u s n e s l i s a h p a t e t t e s a n a d a c a r e n n a k r a s a d r e b K P B R Imenemukan permasalahant erkai tkelemahan SistemPengendailan I ntern
n a r u t a r e P n a u t n e t e K p a d a h r e T n a h u t a p k a d it e K t i a k r e t n i a l n a h a l a s a m r e P n a d g n a d n u r e P -undangan. n a k ir e b m e m ) I R K P B ( a i s e n o d n I k il b u p e R n a g n a u e K a s k ir e m e P n a d a B c e g n e P n a g n e D r a j a W i n i p o uailan (WDP )ata sLKPD Kota Duma iTahun 2013 . l a H -ha lyang mempengaruhi :(1 )Ase tTetap ,dar inlia iaset t etap yang disaijkan g n u k u d i d k a d it g n a y p a t e t t e s a i a li n t a p a d r e t 3 1 0 2 r e b m e s e D 1 3 r e p a c a r e N m a l a d ) 2 ( ;i a d a m e m g n a y n e m u k o d r e b m u s Ase tLain – nl . ai Saldoaset l ain– lain yang p a t e T t e s A a r a t n a h i s il e s t a p a d r e t 3 1 0 2 r e b m e s e D 1 3 r e p a c a r e N m a l a d n a k ij a s i d a d a p n a k u k a li d g n a y s u s n e s l i s a h n a k r a s a d r e b p a t e T t e s A n a d a c a r e N n a k r a s a d r e b k a d it g n a y p a t e t t e s a t a p a d r e t , t u b e s r e t h i s il e s a r a t n a i D . 8 0 0 2 n u h a T didukung ) 3 ( ;i a d a m e m g n a y r e b m u s n e m u k o d BelanjaModal ,Padar eailsas ibelanjamoda l n a a jr e k e p s a t a n a r a y a b m e p n a h i b e l e k t a p a d r e t n a g n ir a j n a d i s a g ir i , n a l a j , n a l a J p a t e T t e s A i a li n n a d n a a d a r e b e k i h u r a g n e p m e m a g g n i h e s n a l a j i s k u rt s n o k n ir a J n a d , i s a g ir I gan .Catatandan datayangada itdak memungkinkanBPKuntuk n a n i k a y e k h e l o r e p m e m k u t n u i a d a m e m g n a y n a a s k ir e m e p r u d e s o r p n a k u k a l e m n i a L t e s A n a d p a t e T t e s A i a li N s a t a – Lain pe r31 Desembe r2013 .BPK R I e g n e P m e t s i S n a h a m e l e k t i a k r e t n a h a l a s a m r e p n a k u m e n e m ndailan Intern dan n a r u t a r e P n a u t n e t e K p a d a h r e T n a h u t a p k a d it e K t i a k r e t n i a l n a h a l a s a m r e P g n a d n u r e P -undangan . i n i p o n a k ir e b m e m a i s e n o d n I k il b u p e R n a g n a u e K a s k ir e m e P n a d a B n a il a u c e g n e P n a g n e D r a j a W ata sLaporan Keuangan Peme irntah Kota Duma i K P B . 4 1 0 2 n u h a T menemukan adanya kelemahan sistem pengendailan intern
h a t n ir e m e P s a k n a a h a s u a t a n e P ) 1 ( : u ti a y , n a g n a u e k n a r o p a l n a n u s u y n e p m a l a d a y n n i a L t e s A ) 2 ( ; i a d a m e m g n a r u k i a m u D a t o K - Ase tLain-lain itdak diyakin i a p m e a d a p n a r a g g n a g n e p n a h a l a s e K ) 3 ( ; a y n n a r a j a w e k tSKPD;( 4 )Penatausahaan ) 5 ( n a d ; i a d a m e m m u l e b i a m u D a t o K h a ti r e m e P a d a p p a t e t t e s a n a a l o l e g n e p n a d i a m e s r e B i a m u D a tr i T M A D P a d a p i a m u D a t o K h a t n ir e m e P l a d o m n a a tr e y n e P n a k u m e n e m a g u j K P B . n a u t n e t e k i a u s e s k a d it i a m u D n a n u g n a b m e P T P n a d a y n a d a keitdakpatuhan terhadap peraturan perundang-undangan dalam i s a s il a ti v e r n a a jr e k e p t e k a p n a a n a s k a l e P ) 1 ( : u ti a y , a r a g e n n a g n a u e k n a a l o l e g n e p i a u s e s k a d it t a k g n it r e b s a l e k 0 1 g n i s u o H r u o b a L h a y a li W N D S s a l e k g n a u r a r u k e k s a t a n a r a y a b m e p n a h i b e l e k t a p a d r e t n a d k a rt n o k ngan volume pekejraan ; ) 3 ( n a d ; g n a r a B l a n i m r e T i s u b ir t e r n a a m ir e n e p s a t a n a a n u g g n e p t a p a d r e T ) 2 ( n a d a m a s a jr e K n a ij n a jr e P e d o ir e p i g n u d n il e m k a d it n a a n a s k a l e P n a n i m a J . a s a J / g n a r a B a i d e y n e P h e l o n a k ri a c i d P a i s e n o d n I k il b u p e R ) n a g n a u e K a s k ir e m e P n a d a B ( K P B erwaklian s a t a ) P D W ( n a il a u c u g n e P n a g n e D r a j a W i n i p o n a k ir e b m e m u a i R i s n i v o r P . 5 1 0 2 n u h a t i a m u D a t o k ) D P K L ( h a r e a D h a t n ir e m e P n a g n a u e K n a r o p a L a t o K D P K L u a i R i s n i v o r P n a li k a w r e P I R K P B n a a s k ir e m e p l i s a h n a k r a s a d r e B i s u b ir t s e r n a t a p a d n e P a w h a b h a l a d a i a m u D daerahdikecuailkanuntukopin iyang r a s e b e s n a k t e g r a T i d i a m u d a t o k h a r e a d i s u b ir t s e r k u t n u a n a m i d , n a k ir e b i d . 0 4 , 1 7 9 . 7 2 7 . 0 3 2 . 5 1 r a s e b e s a y n a h i s a s il a e R n a d 0 0 , 8 5 1 . 5 6 2 . 2 6 4 . 6 3
1 1 0 2 n u h a t i r a d t a h il i D -2015 peme irntah Kota Duma iuntuk laporan r e m e p n a g n a u e k intah daerah masih mendapatkan WDP . H -al ha l yang t u b e s r e t n a g n a u e K n a r o p a L n a il a u c e g n e p n a g n e d n a r a j a w e k i h u r a g n e p m e m h a l a d a dar iseg iPersediaan ,Aset ,Sistem Pengendailan Intern dan Permasalahan e P n a r u t a r e P n a u t n e t e K p a d a h r e T n a h u t a p k a d it e K t i a k r e t n i a l rundang-undangan . .i a m u D a t o k i d i ti l e n e m k u t n u k ir a tr e t a y a s u ti a n e r a k h e l O n a k r a s a d r e b n a k u k a li d s u r a h h a r e a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k n a a l o l e g n e P ( k i a b g n a y n a h a t n ir e m e p e k a l o l e k a t a t good governance government) , yatiu e s n a k u k a li d g n a y n a g n a u e k n a a l o l e g n e p cara rtansparan dan akuntabel , yang i s a m r o f n i s e s k a g n e m t a p a d k u t n u n a g n a u e k n a r o p a l i a k a m e p a r a p n a k n i k g n u m e m . h a r e a d n a h a t n ir e m e p n a a r a g g n e l e y n e p m a l a d i a p a c i d g n a y l i s a h g n a t n e t h a t n ir e m e p e k i a g a b e s n a k it r a i d e c n a n r e v o g d o o g n a it r e g n e P an yang baik r e a M ( diasmo ,2009:18) .Good governance merupakan suatu bentuk keberhaslian g n a y n a u j u t n a g n e d i a u s e s h a r e a d n u g n a b m e m k u t n u s a g u t n a k n a l a j n e m m a l a d h a r e a d n a h a t n ir e m e p p a it e s t u b e s r e t n a u j u t n a i a p a c n e p k u t n U . n a k a n a c n e ri d h a l e t a y a d r e b m u s a l o l e g n e m t a p a d s u r a h yang adad idaerahnya sendi ir ,salah satunya . n a g n a u e k h a l a d a g n it n e p r e t g n a y Adapun bagian dar igood governance adalah akuntablitias ,rtansparansi ,pe tranggungjawaban ,efekitvtias ,danr esponsivtias. e s a m a t u a g g n a y n e p r a li p n a k a p u r e m a i s u n a m a y a d r e b m u S kailgu s i r a d n a u j u t a tr e s i s i m i s i v n a k d u j u w e m a h a s u m a l a d i s a s i n a g r o a d o r k a r e g g n e p , i s a s i n a g r o n a u j u t n a i a p a c n e p a y a p u m a l a d d u j u w i a g a b e S . t u b e s r e t i s a s i n a g r o n a r e p i k il i m e m g n a y i s a s i n a g r o i r a d n e m e l e n a k a p u r e m a i s u n a m a y a d r e b m u s
n i h e S . g n it n e p t a g n a s gga haru sdapa tdipasitkan bahwa pengelolaan sumbe rdaya a y a p u u t n a b m e m a n u g n i k g n u m k i a b e s n a k n a l a ji d t a p a d t u b e s r e t a i s u n a m . n a t u k g n a s r e b i s a s i n a g r o h e l o d u s k a m i d g n a y n a i a p a c n e p Sumbe rDaya Manusia d a ) M D S ( alahpotens imanusiawis ebaga ipengerakorganisas idalammewujudkan i d u B ( a y n i s n e t s i s k e yanto ,2013:46.) n a g n e d n a ti a k m a l a d a w h a b n a k a k u m e g n e m ) 6 4 : 3 1 0 2 ( o t n a y i d u B a u m e s i t u p il e m a i s u n a m a y a d r e b m u s n a g n e d d u s k a m i d g n a y a k a m i s a s i n a g r o g n a y , i s a s i n a g r o m a l a d a t o g g n a i a g a b e s s u t a t s r e b g n a y g n a r o / u d i v i d n i masing . i s g n u f n a d n a r e p i k il i m e m g n i s a m h a l a d a a i s u n a m a y a d r e b m u s s a ti s a p a k , ) 3 1 0 2 ( i d l a n ir f e s o Y t u r u n e M b a w a j g n u g g n a t n a d s a g u t n a k a n a s k a l e m k u t n u a i s u n a m a y a d r e b m u s n a u p m a m e k a m a l a g n e p n a d , n a h it a l e p , n a k i d i d n e p l a k e b n a g n e d a y n a d a p e k n a k ir e b i d g n a y n . i a d a m e m p u k u c g n a y Oleh karena tiu dalam melakukan pengelolaan keuangan g n a k a l e b r a t a l n a g n e d g n u k u d i d g n a y s a ti l a u k r e b g n a y M D S n a k h u t u b i d g n a d i b i d n a m a l a g n e p i k il i m a m a tr e s i a d a m e m g n a y n a h it a l e p n a d n a k i d i d n e p . n a g n a u e k s u n a m a y a d r e b m u s n i a l e S i a, Sistem Pengendailan Intern Peme irntah 8 0 0 2 n u h a T 0 6 . o N P P n a k r a s a d r e B . n a k u lr e p i d t a g n a s a g u j i a d a m e m g n a y ) P I P S ( n r e t n I n a il a d n e g n e P m e t s i S , h a t n ir e m e P n r e t n I n a il a d n e g n e P m e t s i S g n a t n e t u k a li d g n a y n a t a i g e k n a d n a k a d n it a d a p l a r g e t n i g n a y s e s o r p h a l a d a kan secara n a n i k a y e k n a k ir e b m e m k u t n u i a w a g e p h u r u l e s n a d n a n i p m i p h e l o s u r e n e m s u r e t f it k e f e g n a y n a t a i g e k i u l a l e m i s a s i n a g r o n a u j u t a y n i a p a c r e t s a t a i a d a m e m g n a y
n a t a a t e k n a d , a r a g e n t e s a n a n a m a g n e p , n a g n a u e k n a r o p a l e p n a l a d n a e k , n e i s if e n a d r e p p a d a h r e t aturan perundang-undangan .Sistem Pengendailan Intern Peme irntah a r a c e s n a k a r a g g n e l e s i d g n a y n r e t n I n a il a d n e g n e P m e t s i S h a l a d a ) P I P S ( h a r e a d h a t n ir e m e p n a d t a s u p h a t n ir e m e p n a g n u k g n il i d h u r u l e y n e m (Soimah : ) 4 1 0 2 . P I P S ( h a t n ir e m e P n r e t n I n a il a d n e g n e P m e t s i S ) terdri i dar i beberapa ) 2 ( , n a il a d n e g n e p n a g n u k g n il ) 1 ( : ) 8 0 0 2 n u h a T 0 6 P P ( a y n a r a t n a i d , r u s n u ) 5 ( , i s a k i n u m o k n a d i s a m r o f n i ) 4 ( , n a il a d n e g n e p n a t a i g e k ) 3 ( , o k i s e r n a i a li n e p s e s o r p h u r u l e s , 8 0 0 2 n u h a t 0 6 P P m a l a D . n r e t n i n a il a d n e g n e p n a u a t n a m e p a n a t a i g e k udti , reviu , evaluasi , pemantauan dan kegiatan pengawasan lain n a k ir e b m e m a k g n a r m a l a d i s a s i n a g r o i s g n u f n a d s a g u t n a a r a g g n e l e y n e p p a d a h r e t k a l o t n a g n e d i a u s e s n a k a n a s k a li d h a l e t n a t a i g e k a w h a b i a d a m e m g n a y n a n i k a y e k e f e a r a c e s n a k a n a s k a li d h a l e t g n a y r u k u kit fdan e ifsien dalam mewujudkan tata . n r e t n I n a s a w a g n e P n a g n e d t u b e s i d k i a b g n a y n a h a t n ir e m e p e k n a g n a u e k n a r o p a l s a ti l a u k i h u r a g n e p m e m t a p a d g n a y l a h , u ti n i a l e S t u r u n e M . n a h a t n ir e m e P i s n a t n u k A r a d n a t S n a p a r e n e P h a l a d a h a t n ir e m e p P P ( h a t n ir e m e P n a r u t a r e P )Repubilk Indonesia Nomo r71 Tahun 2010 standa r p i s n ir p h a l a d a P A S t a k g n i s i d a y n t u j n a l e s g n a y , n a h a t n ir e m e p i s n a t n u k a -p irnsip n a g n a u e k n a r o p a l n a k ij a y n e m n a d n u s u y n e m m a l a d n a k p a r e ti d g n a y i s n a t n u k a r e m e P i s n a t n u k A r a d n a t S ) 2 1 0 2 ( m il z A t u r u n e M . h a t n ir e m e p intahan (SAP ) m a l a d h a r e a d n u p u a m t a s u p h a t n ir e m e p r u t a r a p a i g a b m u k u h n a s a d n a l n a k a p u r e m t a p a d n a d , n e i s if e , n a r a p s n a rt a r a c e s a n a d n a a n u g g n e p n a d n a a m ir e n e p a l o l e g n e m
d i s n a r a p s n a rt n a k d u j u w e m k u t n u n a u j u t a g g n i h e s n a k b a w a j g n u g g n a tr e p i d an d s a ti li b a t n u k a apatt ercapa.i r a g a n a k p a r a h i d ) P A S ( n a h a t n ir e m e P i s n a t n u k A r a d n a t S a y n a d a n a g n e D g n a y n a m o d e p n a g n e d i a u s e s n a d r u t k u rt s r e t n a g n e d n a l a jr e b a y n a u m e s be lraku n a k li s a h g n e m n a k a a g g n i h e s laporan keuangan yangberkualtia sdanakurat .Oleh a t n ir e m e p u ti a n e r a k h haru smenerapkan dan mempraktekkan Standa rAkuntans i n a r o p a l n a k ij a y n e m n a d n u s u y n e m m a l a d n a m o d e p i a g a b e s n a h a t n ir e m e P n a h a t n ir e m e p a t a t u t a u s k u t n e b m e m a k g n a r m a l a d s a ti l a u k r e b g n a y n a g n a u e k k i a b g n a y . i r a d i s a k if i d o m n a k a p u r e m i n i n a it il e n e P peneilitanMiaOkta irna( 2016) it il e n e p i s a v it o m i d a j n e m n a d ,dimana perbedaan peneilitani n idenganpeneil itan h a l a d a a y n m u l e b e s adanyapenambahanva irabelsumbe rdayamanusiadansistem n r e t n i n a il a d n e g n e p , se tra karena hasi l peneilitan itdak konsisten dengan n e p eilitan sebelumnya terhadap Sumbe rDaya Manusia .Objek yang digunakan a d a p h a l a d a a y n m u l e b e s n a it il e n e p m a l a d kota Semarang ,sedangkan peneilitan i n i padaPeme irntahanDaerahKotaDumai . n a k r a s a d r e B lata r belakang masalah tersebut , maka penelti i tetra irk n a k u k a l e m peneilitan yang be jrudu l “Pengaruh Good Governance , Sumber r a d n a t S n a p a r e n e P n a D n r e t n I n a il a d n e g n e P m e t s i S , a i s u n a M a y a D n a h a t n i r e m e P i s n a t n u k A TerhadapKualtia sLaporanKeuanganPemerintah i a m u D a t o K h a r e a D ”.
2 . 1 RumusanMasalah i a r u n a k r a s a d r e B an dar i lata r belakang masalah d i atas , maka n a k s u m u ri d t a p a d i n i n a it il e n e p m a l a d t a k g n a i d k a d n e h g n a y n a h a l a s a m r e p t u k ir e b i a g a b e s : . 1 Apakah good governance berpengaruh terhadap kualtia s laporan a g n a u e k n peme irntahdaerah? . 2 Apakah sumbe rdaya manusia berpengaruh terhadap kualtias l aporan ? h a r e a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k . 3 Apakah sistem pengendailan intern berpengaruh terhadap kualtia s ? h a r e a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k n a r o p a l . 4 Apakah penerapan standa r akuntans i peme irntahan berpengaruh n a g n a u e k n a r o p a l s a ti l a u k p a d a h r e t peme irntahdaerah? . 5 Apakah good governance, sumbe rdaya manusia ,pengendailan i nten n a d penerapan standa rakuntans ipeme irntahan berpengaruh terhadap ? h a r e a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k n a r o p a l s a ti l a u k 3 . 1 TujuanPeneil itan j u t n u p a d a , h a l a s a m n a s u m u r e p n a k r a s a d r e B uan peneilitan in i adalah :t u k ir e b i a g a b e s . 1 Untuk mengetahu i pengaruh good governance terhadap kualtia s n a g n a u e k n a r o p a l peme irntahdaerah.
. 2 Untuk mengetahu ipengaruh sumbe rdaya manusia terhadap kualtia s n a g n a u e k n a r o p a l peme irntahdaerah. 3 . Untuk mengetahu i pengaruh sistem pengenda ilan intern terhadap n a g n a u e k n a r o p a l s a ti l a u k peme irntah. 4 . Untuk mengetahu i pengaruh Penerapan Standa r Akuntans i n a g n a u e k n a r o p a l s a ti l a u k p a d a h r e t n a h a t n ir e m e P peme irntahdaerah. 5. Untuk mengetahu ipengaruhgood governance ,sumbe rdaya manusia , n r e t n i n a il a d n e g n e p dan Penerapan Standa rAkuntans iPeme irntahan p a d a h r e t kualtiasl aporankeuanganpeme irntahdaerah. 4 . 1 Manfaa tPeneil itan . 1 Bag ipenuils n a k p a r a h i d g n a y l a u t k e l e t n i n a h it a l e p n a k a p u r e m i n i n a it il e n e P a k t a k g n i n e m u p m a m n pemahaman terkai t dengan kualtia s laporan . h a r e a d n a g n a u e k . 2 Bag ipeme irntahdaerah Peneilitani n idiharapkandapa tmembe irkan manfaa tbag ipeme irntah n a r o p a l n a n u s u y n e p m a l a d n a g n a b m it r e p i d a j n e m r a g a h a r e a d . h a r e a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k . 3 Bag iparaakademis iataupembaca h u r a g n e p g n a t n e t n a s a w a w h a b m a n e m t a p a d n a k p a r a h i d i n i n a it il e n e P e c n a n r e v o g d o o g , sumbe r daya manusia , pengendailan intern dan p a d a h r e t n a h a t n ir e m e p i s n a t n u k a r a d n a t s n a p a r e n e p kualtia slaporan
m t a p a d a g u j n a d h a r e a d h a t n ir e m e p n a g n a u e k embe irkan sumbangan i s n a t n u k a n a g n e d k ir a tr e t g n a y i s n a t n u k a n a it il e n e p p a d a h r e t n a s a w a w n a r o p a l n a n u s u y n e p n a g n e d n a g n u b u h r e b g n a y n a h a t n ir e m e p n a h a t n ir e m e p n a g n a u e k . 5 . 1 Sistema itkaPenuilsan a m e t s i s n a g n e d b a b a m il m a l a d i g a b i d i n i n a it il e n e p a k it a m e t s i S itka :t u k ir e b i a g a b e s n a k i a r u i d g n a y n a s il u n e p I B A B : PENDAHULUAN r a s a d i d a j n e m g n a y h a l a s a m g n a k a l e b r a t a l n a k i a r u g n e m i n i b a B n a k i a r u i d n a d h a l a s a m n a s u m u r e p n u s u s i d a y n t u j n a l e s n a ri k i m e p il u n e p a k it a m e t s i s n u s u s i d a tr e s n a it il e n e p t a a f n a m n a d n a u j u t san i s p ir k s . I I B A B : TINJAUANPUSTAKA n a g n e d n a g n u b u h r e b g n a y i r o e t t a k g n i s a r a c e s n a k i a r u g n e m i n i b a B ir o e t i u l a l e m n a it il e n e p k e j b o -teor iyangmendukungse trar elevandar i n a d i ti l e ti d g n a y h a l a s a m n a g n e d n a ti a k r e b g n a y r u t a r e ti l u a t a u k u b i a g a b e s a g u j sumber i nformas idan referens imedia l ain ,kaijan i slam n a it il e n e p l u d u j i a n e g n e m peneilitan terdahulu , pengembangan . n a ri k i m e p a k g n a r e k , s i s e t o p i h I I I B A B : METODEPENELITIAN
g n a t n e t n a k i a r u g n e m i n i b a B metode danpengumpulan data ,va irabe l a d n a it il e n e p nde ifnis ioperasiona lva irabel ,se trametodeanailsi syang g n a y n a h a l a s a m r e p s a t a n a b a w a j n a k ir e b m e m k u t n u n a k a n u g i d . n a k a n u g i d : V I B A B HASILDANPEMBAHASANPENELITIAN g n a y l i s a h i s p ir k s e d n a r a b m a g g n a t n e t n a k i a r u g n e m i n i b a B be irs i d a t a d s i s il a n a l i s a h an pembahasan yang disesuaikan dengan metode n a g n i d n a b r e p n a k ir e b m e m n a k a a g g n i h e s , a g it b a b a d a p n a it il e n e p n a a y n a tr e p b a w a j n e m n a d a d a g n a y a ir e ti r k n a g n e d n a it il e n e p l i s a h h a l a s a m n a s u m u r m a l a d n a k t u b e s i d h a l e t g n a y ,melakukan anailsi s a h n a s a h a b m e p n a d si lpeneil itan. : V B A B PENUTUP g n a y n a a it il e n e p i r a d n a l u p m i s e k g n a t n e t n a k i a r u g n e m i n i b a B a li d kukanberdasarkanhaslidanpembahasanketerbatasanpeneilitaan , p a d a h r e t n a g n it n e p e k r e b g n a y k a h i p a d a p e k n a k u j u ti d n a r a s n u p a d a n e p n u p u a m n a a it il e n e p l i s a h eilitaan selanjutnya aga r dapa t . a c a b m e p n a d s il u n e p i g a b t a a f n a m r e b