Lampiran 2. Gambar tumbuhan dan buah adas manis (
Foeniculum vulgare)
Tumbuhan adas manis
Lampiran 4. Bagan kerja penelitian
Ekstrak kental etanol
buah adas manis
Ekstrak kering buah adas
manis
Skrining fitokimia untuk
pemeriksaan :
a.
Alkaloida
b.
Flavanoida
c.
Glikosida
d.
Antrakinon glikosida
e.
Saponin
f.
Tanin
g.
Steroida / triterpenoida
Uji toksisitas akut
Hasil
Dikeringkan dengan
freeze dryer
pada suhu -40
oC
500g buah adas manis
Dibersihkan
Dimaserasi dengan pelarut etanol 80%
Maserat
Lampiran 5. Bagan penelitian uji toksisitas ekstrak etanol buah adas manis
40 ekor mencit jantan
Aklimatisasi (7 hari)
Randomisasi
Kontrol P1
+ CMC
Na 1 %
Gejala klinis, konsumsi makanan dan minuman, berat badan, kematian,
makropatologi organ hewan coba (14 hari)
+ EEBA
M 5 mg/kg
bb
P2 P3
+ EEBAM
50 mg/kg
bb
+ EEBAM
300 mg/kg
bb
+ EEBAM
1000 mg/kg
bb
+ EEBAM
2000 mg/kg
bb
+ EEBAM
4000 mg/kg
bb
+ EEBAM
8000 mg/kg
bb
Lampiran 6. Contoh perhitungan dosis
Berat badan mencit 25 kg dengan dosis EEBAM 1000 mg/kg bb
Dosis = 1000 mg/kg bb
= (25 : 1000 kg) x 1000 mg/kg
= 25 mg
Konsentrasi ekstrak yang dibuat 8 % = 8 g/ 100 ml
= 8000 mg/100 ml
= 80 mg/ml
Jumlah obat yang disuntik
= 25 mg : 80 mg/ml
= 0,31 ml
Lampiran 7. Hasil pengukuran berat badan
1.
Berat badan pada minggu pertama
Perlakuan
Berat badan hari ke- (g)
0
3
7
kontrol I
25,78
28,08
28,02
kontrol II
27,09
29,48
28,37
kontrol III
29,98
29,89
29,17
kontrol IV
30,16
30,79
29,93
kontrol V
30,84
30,81
30,66
Dosis 5 mg/kg bb
27,86
28,05
28,28
Dosis 5 mg/kg bb
28,19
28,16
29,25
Dosis 5 mg/kg bb
28,55
29,48
30,56
Dosis 5 mg/kg bb
29,68
29,99
31,39
Dosis 5 mg/kg bb
30,52
31,57
31,77
Dosis 50 mg/kg bb
27,25
27,55
28,78
Dosis 50 mg/kg bb
27,68
28,87
29,69
Dosis 50 mg/kg bb
28,46
29,61
29,84
Dosis 50 mg/kg bb
30,28
29,67
30,56
Dosis 50 mg/kg bb
31,98
31,55
31,03
Dosis 300 mg/kg bb
30,72
32,14
33,18
Dosis 300 mg/kg bb
28,69
29,09
29,24
Dosis 300 mg/kg bb
29,55
29,73
29,83
Dosis 300 mg/kg bb
29,5
31,01
31,13
Dosis 300 mg/kg bb
29,96
30,17
30,59
Dosis 1000 mg/kg bb
31,02
31,19
33,11
Dosis 1000 mg/kg bb
28,97
28,63
28,77
Dosis 1000 mg/kg bb
29,28
31,27
28,15
Dosis 1000 mg/kg bb
25,94
27,42
29,55
Dosis 1000 mg/kg bb
29,03
30,43
29,03
Dosis 2000 mg/kg bb
30,97
32,84
31.69
Dosis 2000 mg/kg bb
28,93
29,01
29,29
Lampiran 7. (lanjutan)
1.
Berat badan pada minggu pertama
Perlakuan
Berat badan hari ke- (g)
0
3
7
Dosis 2000 mg/kg bb
29,05
29,65
30,41
Dosis 2000 mg/kg bb
29,09
30,95
30,59
Dosis 4000 mg/kg bb
32,65
31,33
33,98
Dosis 4000 mg/kg bb
28,95
29,45
28,65
Dosis 4000 mg/kg bb
31,09
31,66
31,93
Dosis 4000 mg/kg bb
31,02
30,16
31,13
Dosis 4000 mg/kg bb
30,96
30,86
32,39
Dosis 8000 mg/kg bb
31,26
31,93
33,19
Dosis 8000 mg/kg bb
29,21
30,68
29,26
Dosis 8000 mg/kg bb
30,47
30,54
31,38
Dosis 8000 mg/kg bb
30,81
30,89
31,37
Lampiran 7. (lanjutan)
2.
Berat badan pada minggu kedua
Perlakuan
Berat badan hari ke- (g)
0
10
14
kontrol I
25,78
28,89
29,07
kontrol II
27,09
29,02
29,13
kontrol III
29,98
29,16
29,98
kontrol IV
30,16
30,38
31,13
kontrol V
30,84
31,45
31,24
Dosis 5 mg/kg bb
27,86
29,17
29,97
Dosis 5 mg/kg bb
28,19
29,43
30,66
Dosis 5 mg/kg bb
28,55
30,98
30,74
Dosis 5 mg/kg bb
29,68
31,08
32,64
Dosis 5 mg/kg bb
30,52
32,14
32,69
Dosis 50 mg/kg bb
27,25
29,29
29,86
Dosis 50 mg/kg bb
27,68
29,42
30,19
Dosis 50 mg/kg bb
28,46
29,68
30,99
Dosis 50 mg/kg bb
30,28
31,65
31,18
Dosis 50 mg/kg bb
31,98
31,66
31,68
Dosis 300 mg/kg bb
30,72
33,16
34,16
Dosis 300 mg/kg bb
28,69
29,33
30,93
Dosis 300 mg/kg bb
29,55
31,09
32,21
Dosis 300 mg/kg bb
29,5
31,98
33,14
Dosis 300 mg/kg bb
29,96
31,58
32,64
Dosis 1000 mg/kg bb
31,02
32,24
33,72
Dosis 1000 mg/kg bb
28,97
29,19
30,49
Dosis 1000 mg/kg bb
29,28
30,99
32,37
Dosis 1000 mg/kg bb
25,94
30,91
32,43
Dosis 1000 mg/kg bb
29,03
30,88
32,54
Dosis 2000 mg/kg bb
30,97
33,25
33,48
Dosis 2000 mg/kg bb
28,93
29,86
30,44
Lampiran 7. (lanjutan)
2.
Berat badan pada minggu kedua
Perlakuan
Berat badan hari ke- (g)
0
10
14
Dosis 2000 mg/kg bb
29,05
30,63
31,61
Dosis 2000 mg/kg bb
29,09
31,75
32,11
Dosis 4000 mg/kg bb
32,65
34,12
34,17
Dosis 4000 mg/kg bb
28,95
30,91
31,75
Dosis 4000 mg/kg bb
31,09
32,06
33,15
Dosis 4000 mg/kg bb
31,02
31,82
32,98
Dosis 4000 mg/kg bb
30,96
32,66
34,68
Dosis 8000 mg/kg bb
31,26
33,18
33,68
Dosis 8000 mg/kg bb
29,21
32,19
32,78
Dosis 8000 mg/kg bb
30,47
31,54
31,82
Dosis 8000 mg/kg bb
30,81
32,19
32,61
Lampiran 8. Perhitungan karakterisasi simplisia buah adas manis
a.
Penetapan kadar air
%
Volume air akhir
Volume air
sebenarnya
1
5,0000
1,4000
1,7500
0,3500
2
5,1550
2,0000
2,4500
0,4500
Lampiran 8. (Lanjutan)
b.
Penetapan kadar sari larut etanol
%
Berat cawan Berat cawan + sari larut
etanol
Berat sari larut
etanol
1
5,0180
29,6493
29,8053
0,1560
2
5,0270
25,0725
25,2349
0,1624
Lampiran 8. (Lanjutan)
c.
Penetapan kadar sari larut air
Lampiran 8. (Lanjutan)
d.
Penetapan kadar abu total
%
100
sampel
berat
abu
berat
abu total
kadar
%
1.
Berat sampel
= 2,0700 g
Berat abu
= 0,1570 g
Kadar abu
=
100
%
7
,
5845
%
0700
,
2
1570
,
0
2.
Berat sampel
= 2,1530 g
Berat abu
= 0,1730 g
Kadar abu
=
100
%
8
,
0350
%
1530
,
2
1730
,
0
3.
Berat sampel
= 2,0520 g
Berat abu
= 0,1490 g
Kadar abu
=
100
%
7
,
2612
%
0520
,
2
1490
,
0
Rata-rata kadar abu total:
7
,
6269
%
3
2612
,
7
0350
,
8
5845
,
7
NO.
Berat krus
Berat sampel (g)
Berat krus + abu
Berat abu
1
53,6220
2,0700
53,7790
0,1570
2
50,1090
2,1530
50,2820
0,1730
Lampiran 8. (Lanjutan)
e.
Penetapan kadar abu tidak larut asam
%
tidak larut asam
Berat abu tidak
larut asam
1
2,0700
53,6220
53,6520
0,0300
2
2,0520
50,1090
50,1300
0,0210
Lampiran 9. Perhitungan karakterisasi ekstrak etanol buah adas manis
a.
Penetapan kadar air
%
100
sampel
berat
air
volume
air
kadar
No.
Beratsampel (g)
Volume air 1
Volume air 2
Volume air
1
5,0253
2,1
2,5
0,4000
2
5,1725
2,5
2,9
0,4000
3
5,0623
2,9
3,4
0,4000
1.
Berat sampel
= 5,0253 g
Volume air
= 0,4000 ml
Kadar air
=
100
%
7
,
9597
%
0253
,
5
4000
,
0
2.
Berat sampel
= 5,1725 g
Volume air
= 0,4000 ml
Kadar air
=
100
%
7
,
7332
%
1725
,
5
4000
,
0
3.
Berat sampel
= 5,0623 g
Volume air
= 0,4000 ml
Kadar air
=
100
%
7
,
9015
%
0623
,
5
4000
,
0
Rata-rata kadar air:
7
,
8648
%
3
9015
,
7
7332
,
7
9597
,
7
Lampiran 9. (Lanjutan)
b.
Penetapan kadar abu total
1.
Berat sampel
= 2,0938 g
Berat abu
= 0,0224 g
Kadar abu
=
100
%
1
,
0698
%
0938
,
2
0224
,
0
2.
Berat sampel
= 2,0082 g
Berat abu
= 0,0146 g
Kadar abu
=
100
%
0
,
7270
%
0082
,
2
0146
,
0
3.
Berat sampel
= 2,0179 g
Berat abu
= 0,0177 g
Kadar abu
=
100
%
0
,
8771
%
0179
,
2
0177
,
0
Rata-rata kadar abu total:
0
,
8913
%
3
8771
,
0
7270
,
0
0698
,
1
No
Berat sampel
(g)
Berat krus
Berat krus + abu Berat abu total
1
2,0938
63,5387
63,5611
0,0224
2
2,0082
58,2095
58,2241
0,0146
3
2,0179
57,2289
57,2466
0,0177
%
100
sampel
berat
abu
berat
abu total
Lampiran 9. (Lanjutan)
c.
Penetapan kadar abu tidak larut asam
Lampiran 10. Hasil analisis data
SPSS berat badan mencit
a.
Berat badan mula-mula
Descriptives
Interval for MeanMin Max
Test of Homogeneity of Variances
Levene Statistic
df1
df2
Sig.
2.098
7
32
.073
Tukey
(I) perlakuan (J) perlakuan(I) perlakuan (J) perlakuan
Mean Difference
(I-J)
Std.
Error Sig.
95% Confidence Interval Lower Bound
Upper Bound dosis 8000 mg/ kg bb -.89600 .92316 .975 -3.8864 2.0944
dosis 1000 mg/ kg bb
kontrol .07800 .92316 1.000 -2.9124 3.0684 dosis 5 mg/ kg bb -.11200 .92316 1.000 -3.1024 2.8784 dosis 50 mg/ kg bb -.28200 .92316 1.000 -3.2724 2.7084 dosis 300 mg/ kg bb -.83600 .92316 .983 -3.8264 2.1544 dosis 2000 mg/ kg bb -.56600 .92316 .998 -3.5564 2.4244 dosis 4000 mg/ kg bb -2.08600 .92316 .346 -5.0764 .9044 dosis 8000 mg/ kg bb -1.73200 .92316 .576 -4.7224 1.2584
dosis 2000 mg/ kg bb
kontrol .64400 .92316 .996 -2.3464 3.6344 dosis 5 mg/ kg bb .45400 .92316 1.000 -2.5364 3.4444 dosis 50 mg/ kg bb .28400 .92316 1.000 -2.7064 3.2744 dosis 300 mg/ kg bb -.27000 .92316 1.000 -3.2604 2.7204 dosis 1000 mg/ kg bb .56600 .92316 .998 -2.4244 3.5564 dosis 4000 mg/ kg bb -1.52000 .92316 .720 -4.5104 1.4704 dosis 8000 mg/ kg bb -1.16600 .92316 .906 -4.1564 1.8244
dosis 4000 mg/ kg bb
kontrol 2.16400 .92316 .302 -.8264 5.1544 dosis 5 mg/ kg bb 1.97400 .92316 .414 -1.0164 4.9644 dosis 50 mg/ kg BB 1.80400 .92316 .526 -1.1864 4.7944 dosis 300 mg/ kg BB 1.25000 .92316 .871 -1.7404 4.2404 dosis 1000 mg/ kg bb 2.08600 .92316 .346 -.9044 5.0764 dosis 2000 mg/ kg bb 1.52000 .92316 .720 -1.4704 4.5104 dosis 8000 mg/ kg bb .35400 .92316 1.000 -2.6364 3.3444
dosis 8000 mg/ kg bb
Kontrol 1.81000 .92316 .522 -1.1804 4.8004 dosis 5 mg/ kg bb 1.62000 .92316 .653 -1.3704 4.6104 dosis 50 mg/ kg bb 1.45000 .92316 .763 -1.5404 4.4404 dosis 300 mg/ kg bb .89600 .92316 .975 -2.0944 3.8864 dosis 1000 mg/ kg bb 1.73200 .92316 .576 -1.2584 4.7224 dosis 2000 mg/ kg bb 1.16600 .92316 .906 -1.8244 4.1564 dosis 4000 mg/ kg bb -.35400 .92316 1.000 -3.3444 2.6364
Lampiran 10. (Lanjutan)
onfide
r
Uppe
29.5200
.48461 28.1745 30.8655
29.8500
.64020 28.0725 31.6275
29.7150
.51149 28.2949 31.1351
30.6110
.60183 28.9401 32.2819
29.7550
.65056 27.9488 31.5612
30.5970
.51271 29.1735 32.0205
31.1540
.61529 29.4457 32.8623
31.2650
.42772 30.0775 32.4525
40 30.3084
.20693 29.8898 30.7269
5
7
32
.979
oups
16.475
7
2.354
oups
50.323
32
1.573
Lampiran 10. (Lanjutan)
b.
Berat badan minggu I
Descriptives
Interval for MeanMin Max
Test of Homogeneity of Variances
Levene Statistic
df1
df2
Sig.
.215
7
32
.979
Tukey
(I) perlakuan (J) perlakuan(I) perlakuan (J) perlakuan
Mean Difference
(I-J)
Std.
Error Sig.
95% Confidence Interval Lower Bound
Upper Bound dosis 8000 mg/ kg bb -.65400 .79312 .990 -3.2231 1.9151
dosis 1000 mg/ kg bb
kontrol .23500 .79312 1.000 -2.3341 2.8041 dosis 5 mg/ kg bb -.09500 .79312 1.000 -2.6641 2.4741 dosis 50 mg/ kg bb .04000 .79312 1.000 -2.5291 2.6091 dosis 300 mg/ kg bb -.85600 .79312 .957 -3.4251 1.7131 dosis 2000 mg/ kg bb -.84200 .79312 .960 -3.4111 1.7271 dosis 4000 mg/ kg bb -1.39900 .79312 .647 -3.9681 1.1701 dosis 8000 mg/ kg bb -1.51000 .79312 .558 -4.0791 1.0591
dosis 2000 mg/ kg bb
kontrol 1.07700 .79312 .869 -1.4921 3.6461 dosis 5 mg/ kg bb .74700 .79312 .979 -1.8221 3.3161 dosis 50 mg/ kg bb .88200 .79312 .949 -1.6871 3.4511 dosis 300 mg/ kg bb -.01400 .79312 1.000 -2.5831 2.5551 dosis 1000 mg/ kg bb .84200 .79312 .960 -1.7271 3.4111 dosis 4000 mg/ kg bb -.55700 .79312 .996 -3.1261 2.0121 dosis 8000 mg/ kg bb -.66800 .79312 .989 -3.2371 1.9011
dosis 4000 mg/ kg bb
kontrol 1.63400 .79312 .460 -.9351 4.2031 dosis 5 mg/ kg bb 1.30400 .79312 .721 -1.2651 3.8731 dosis 50 mg/ kg BB 1.43900 .79312 .615 -1.1301 4.0081 dosis 300 mg/ kg BB .54300 .79312 .997 -2.0261 3.1121 dosis 1000 mg/ kg bb 1.39900 .79312 .647 -1.1701 3.9681 dosis 2000 mg/ kg bb .55700 .79312 .996 -2.0121 3.1261 dosis 8000 mg/ kg bb -.11100 .79312 1.000 -2.6801 2.4581
dosis 8000 mg/ kg bb
Kontrol 1.74500 .79312 .378 -.8241 4.3141 dosis 5 mg/ kg bb 1.41500 .79312 .635 -1.1541 3.9841 dosis 50 mg/ kg bb 1.55000 .79312 .526 -1.0191 4.1191 dosis 300 mg/ kg bb .65400 .79312 .990 -1.9151 3.2231 dosis 1000 mg/ kg bb 1.51000 .79312 .558 -1.0591 4.0791 dosis 2000 mg/ kg bb .66800 .79312 .989 -1.9011 3.2371 dosis 4000 mg/ kg bb .11100 .79312 1.000 -2.4581 2.6801
Lampiran 10. (Lanjutan)
onfide
r
Uppe
29.5200
461 28.1745 30.8655
29.8500
.64020 28.0725 31.6275
29.7150
.51149 28.2949 31.1351
30.6110
.60183 28.9401 32.2819
50
.65056 27.9488 31.5612
30.5970
.51271 29.1735 32.0205
31.1540
.61529 29.4457 32.8623
31.2650
.42772 30.0775 32.4525
40 30.3084
.20693 29.8898 30.7269
5
7
32
.979
oups
16.475
7
2.354
50.323
32
573
Lampiran 10. (Lanjutan)
c.
Berat badan minggu 2
Descriptives
Interval for MeanMin Max (I) perlakuan (J) perlakuan
Mean
Test of Homogeneity of Variances
Levene
Statistic
df1
df2
Sig.
(I) perlakuan (J) perlakuan
Mean Difference
(I-J)
Std.
Error Sig.
95% Confidence Interval Lower Bound
Upper Bound dosis 8000 mg/ kg bb -.46800 .68533 .997 -2.6880 1.7520
dosis 1000 mg/ kg bb
kontrol 1.63100 .68533 .285 -.5890 3.8510 dosis 5 mg/ kg bb .62600 .68533 .983 -1.5940 2.8460 dosis 50 mg/ kg bb 1.01600 .68533 .811 -1.2040 3.2360 dosis 300 mg/ kg bb -.44600 .68533 .998 -2.6660 1.7740 dosis 2000 mg/ kg bb .01500 .68533 1.000 -2.2050 2.2350 dosis 4000 mg/ kg bb -1.25400 .68533 .606 -3.4740 .9660 dosis 8000 mg/ kg bb -.91400 .68533 .879 -3.1340 1.3060
dosis 2000 mg/ kg bb
kontrol 1.61600 .68533 .295 -.6040 3.8360 dosis 5 mg/ kg bb .61100 .68533 .985 -1.6090 2.8310 dosis 50 mg/ kg bb 1.00100 .68533 .822 -1.2190 3.2210 dosis 300 mg/ kg bb -.46100 .68533 .997 -2.6810 1.7590 dosis 1000 mg/ kg bb -.01500 .68533 1.000 -2.2350 2.2050 dosis 4000 mg/ kg bb -1.26900 .68533 .592 -3.4890 .9510 dosis 8000 mg/ kg bb -.92900 .68533 .870 -3.1490 1.2910
dosis 4000 mg/ kg bb
kontrol -1.88500 .68533 .360 .6650 5.1050 dosis 5 mg/ kg bb 1.88000 .68533 .146 -.3400 4.1000 dosis 50 mg/ kg BB -1.27000 .68533 .420 .0500 4.4900 dosis 300 mg/ kg BB .80800 .68533 .932 -1.4120 3.0280 dosis 1000 mg/ kg bb 1.25400 .68533 .606 -.9660 3.4740 dosis 2000 mg/ kg bb 1.26900 .68533 .592 -.9510 3.4890 dosis 8000 mg/ kg bb .34000 .68533 1.000 -1.8800 2.5600
dosis 8000 mg/ kg bb
Kontrol -1.54500 .68533 .320 .3250 4.7650 dosis 5 mg/ kg bb 1.54000 .68533 .352 -.6800 3.7600 dosis 50 mg/ kg bb 1.93000 .68533 .126 -.2900 4.1500 dosis 300 mg/ kg bb .46800 .68533 .997 -1.7520 2.6880 dosis 1000 mg/ kg bb .91400 .68533 .879 -1.3060 3.1340 dosis 2000 mg/ kg bb .92900 .68533 .870 -1.2910 3.1490 dosis 4000 mg/ kg bb -.34000 .68533 1.000 -2.5600 1.8800
Lampiran 10. (Lanjutan)
onfide
r
Uppe
29.5200
.48461 28.1745 30.8655
29.8500
020 28.0725 31.6275
29.7150
.51149 28.2949 31.1351
30.6110
.60183 28.9401 32.2819
29.7550
.65056 27.9488 31.5612
.5970
.51271 29.1735 32.0205
31.1540
.61529 29.4457 32.8623
31.2650
.42772 30.0775 32.4525
40 30.3084
.20693 29.8898 30.7269
5
7
32
.979
oups
16.475
7
2.354
oups
50.323
32
1.573
Lampiran 11. Hasil analisis data
SPSS konsumsi makanan mencit
a.
Berat Makanan minggu I
Descriptives
Interval for MeanMin Max (I) perlakuan (J) perlakuan
Lampiran 11. (Lanjutan)
b.
Berat makanan minggu II
Descriptives
Interval for MeanMin Max (I) perlakuan (J) perlakuan
Lampiran 12. Hasil analisis data
SPSS konsumsi minuman mencit
a.
Volume minuman minggu I
Descriptives
Interval for MeanMin Max (I) perlakuan (J) perlakuan
Lampiran 12. (Lanjutan)
b.
Volume minuman minggu II
Descriptives
Interval for MeanMin Max (I) perlakuan (J) perlakuan