ANG PILIPINAS
ANG PILIPINAS
NOONG
NOONG
PANAHON NI RIZAL
PANAHON NI RIZAL
▸ Baca selengkapnya: isyu ng kasarian sa pilipinas
(2)Kaharian ng Espanyol sa
Kaharian ng Espanyol sa
Pilipinas
Pilipinas
MAGULO ang katapusanMAGULO ang katapusan ng ng panahon ngpanahon ng Español
Español, sinimulan ng aklasan ng mga taga-, sinimulan ng aklasan ng mga taga-Ilocos
Ilocos dahildahil sinarilisinarili ng pamahalaan sa ng pamahalaan sa ManilaManila ang ang paggawa at kalakal ng kanilang giliw na
paggawa at kalakal ng kanilang giliw na inumin,
inumin, basibasi, at natapos sa pagpasok ng mga, at natapos sa pagpasok ng mga Amerkano.
Amerkano.
SaSa Bohol,Bohol, tumagal pa ng 27 taon ang tumagal pa ng 27 taon ang himagsikang sinimulan ni
himagsikang sinimulan ni DagohoyDagohoy nuon pang nuon pang 1744.
1744.
Nuong 1841, naghimagsik angNuong 1841, naghimagsik ang mga
mga TagalogTagalog sa sa LagunaLaguna at atTayabasTayabas dahil sa dahil sa pagsupil sa matimtimang
pagsupil sa matimtimang ‘‘Ka PuleKa Pule’’ ApolinarioApolinario dela Cruz
Kaharian ng Espanyol sa
Kaharian ng Espanyol sa
Pilipinas
Pilipinas
Napuksa ang malaking himagsikan subalit pahiwatig itoNapuksa ang malaking himagsikan subalit pahiwatig ito ng lumalawak na pag-alsa ng
ng lumalawak na pag-alsa ng buongbuong KatagaluganKatagalugan, lalong, lalong lumawak nang
lumawak nang bitayinbitayin ang 3 pari nuong 1872, ang 3 pari nuong 1872, sina
sina Mariano GomezMariano Gomez,, Jose BurgosJose Burgos at at Jacinto ZamoraJacinto Zamora..
Higit ang gulong naganap sa España: Sinakop ng mgaHigit ang gulong naganap sa España: Sinakop ng mga taga-France, nalagas ang mga sakop ng kaharian sa taga-France, nalagas ang mga sakop ng kaharian sa buong A
buong America, marami merica, marami sa madugong himagsikan,sa madugong himagsikan, hanggang umabot sa digmaan ng Español laban hanggang umabot sa digmaan ng Español laban sasa Español sa España mismo.
Ang gulo,Ang gulo, intrigaintriga at agawan sa kapangyarihan at katungkulan ay at agawan sa kapangyarihan at katungkulan ay
dinala ng mga dayong Español sa
dinala ng mga dayong Español sa PilipinasPilipinas at naipit sa kalupitan at naipit sa kalupitan
ng magkabilang panig ang mga
ng magkabilang panig ang mga PilipinoPilipino na, walang nabalingan, na, walang nabalingan,
napilitang
napilitang naghimagsiknaghimagsik nuong 1896. nuong 1896.
Sa isang taginting na saglit, nagkaisa ang mgaSa isang taginting na saglit, nagkaisa ang mga TagalogTagalog sa sa
pagpalayas sa mga Español subalit nasupil ang
pagpalayas sa mga Español subalit nasupil ang himagsikanhimagsikannangnang
nabigo silang damayan ng mga
taga-nabigo silang damayan ng mga taga-IlocosIlocos,, BicolBicol at at VisayaVisaya..
Sila-silang mgaSila-silang mga TagalogTagalog mismo ay nagpatayan din, gaya ng mga mismo ay nagpatayan din, gaya ng mga
Español.
Español.
Subalit lahat ay nawalan ng katuturan - angSubalit lahat ay nawalan ng katuturan - ang himagsikanhimagsikan,,
ang
ang agawanagawan, pati na mismo ang, pati na mismo ang panahon ng Españolpanahon ng Español - nang - nang
dumating ang mga Amerikano nuong 1898 at dinaig silang lahat.
Iba’t ibang katawagan –
Iba’t ibang katawagan –
naninirahan sa Pilipinas
naninirahan sa Pilipinas
PENINSULARES
PENINSULARES
–
–
mga Kastilang pinanganak
mga Kastilang pinanganak
sa Espanya; subalit naninirahan sa Pilipinas
sa Espanya; subalit naninirahan sa Pilipinas
MESTIZO
MESTIZO
–
– magkahalong Kastila at Pilipino
magkahalong Kastila at Pilipino
SANGLEY
SANGLEY
–
–
mga Intsik at Indio (mga taong
mga Intsik at Indio (mga taong
nagging Kristiyano)
nagging Kristiyano)
Pagbabagong naganap
Pagbabagong naganap
sa Pilipinas sa
sa Pilipinas sa
panahon ng mga
panahon ng mga
Kastila
Kastila
1. Kaunlaran ng Komersyo at
1. Kaunlaran ng Komersyo at
Agrikultura
Agrikultura
19th century19th century –– binigyang binigyang karapatan
karapatan –– dayuhan dayuhan pangangalaka
pangangalakal l atat
paninirahan sa Manila paninirahan sa Manila
nakadagdag angnakadagdag ang
pagbubukas ng porto ng pagbubukas ng porto ng Sual
Sual –– Pangasinan, Iloilo, Pangasinan, Iloilo, Zamboanga at Cebu
Zamboanga at Cebu –– para para
–
– panlabas, panlabas, pangangalakpangangalakalal
ItoIto –– nakapagpalagonakapagpalago ––
kabuhayan
Umunlad
Umunlad
–
– Agrikultura at
Agrikultura at
dayuhang mangangalakal
dayuhang mangangalakal
kasama sa pag-unlad
kasama sa pag-unlad
–
–
agrikultura
agrikultura
*pamilya Mercado o Rizal sa
*pamilya Mercado o Rizal sa
Calamba
Calamba
2. Pagbabago sa Edukasyon
2. Pagbabago sa Edukasyon
Batas ng Eduk. 1863
Batas ng Eduk. 1863
–
– pagtatatag ng paaralan para
pagtatatag ng paaralan para
sa mga guro sa Maynila at itinaas
sa mga guro sa Maynila at itinaas
–
– sahod
sahod
–
– guro
guro
Ang Ateneo Municipal
Ang Ateneo Municipal
–
–
dati’y
dati’y nasa ilalim ng
nasa ilalim ng
pamamahala
pamamahala ng A
ng A
yuntamiento
yuntamiento
–
– inilipat sa
inilipat sa
pangangasiwa ng paring Heswita
pangangasiwa ng paring Heswita
3. Sekularisasyon ng mga Pari
3. Sekularisasyon ng mga Pari
Problema: panahon -
Problema: panahon
-panunungkulan ni
panunungkulan ni
Obispo Sta. Justa at
Obispo Sta. Justa at
Gob. Hen. Anda
Gob. Hen. Anda
Dumami
Dumami
–
–
parokya
parokya
–
–
dapat
dapat
–
– magdag-dag
magdag-dag
–
–
pari/kura paroko
Inilagay
Inilagay
–
–
paring secular na Pilipino
paring secular na Pilipino
Minasama ng mga paring regular
Minasama ng mga paring regular
–
–
kastila
kastila
Ipinaglaban
Ipinaglaban
–
–
P
P
. Jose
. Jose
Burgos
Burgos
ang
ang
sekularisasyon ng mga parokya
sekularisasyon ng mga parokya
Ngunit walang buting ibinunga dahil
Ngunit walang buting ibinunga dahil
ipinagkait
ipinagkait
–
–
pamahalaan -- kahilingan
pamahalaan -- kahilingan
Si Jose Apolonio Burgos aySi Jose Apolonio Burgos ay ipinanganak sa Vigan, Ilocos Sur ipinanganak sa Vigan, Ilocos Sur noong ika-9 ng Pebrero, 1837. Ang noong ika-9 ng Pebrero, 1837. Ang kanyang ama ay si Tenyente José kanyang ama ay si Tenyente José Tiburcio Burgos at ang kanyang ina ay Tiburcio Burgos at ang kanyang ina ay si Florencia Garcia.4. Liberalismo ni Carlos Ma. Dela
4. Liberalismo ni Carlos Ma. Dela
Torre
Torre
1868
1868
–
– nakamit
nakamit
–
– paring liberal
paring liberal
–
– kapangyarihan pagkatapos
kapangyarihan pagkatapos
–
–
rebolusyon
rebolusyon
Carlos Ma. Dela Torre
Carlos Ma. Dela Torre
–
–
gobernador at kapitan heneral
gobernador at kapitan heneral
–
– Pilipino (ipinadala
Pilipino (ipinadala ni Serrano
ni Serrano)
)
Dala
Dala
–
– diwang liberalismo at
diwang liberalismo at
demokrasyang
demokrasyang
pinagtagumpayan sa
pinagtagumpayan sa
Rebulosyong 1868
Rebulosyong 1868
Carlos María de la Torre - Ushered a liberal era in the colony.Carlos María de la Torre - Ushered a liberal era in the colony. He made demostrations legal, and people could go toHe made demostrations legal, and people could go to Malacañang.
Sa pamamagitan nito
Sa pamamagitan nito
–
–
nagkaroon
nagkaroon
–
– pagkakataon
pagkakataon
–
–
Pilipino
Pilipino
–
– ipinakita
ipinakita
–
– kanilang
kanilang
kakayahan sa pagpapaganap
kakayahan sa pagpapaganap
sa sariling pamahalaan
sa sariling pamahalaan
1871
1871
–
–
pinabalik si dela Torre
pinabalik si dela Torre
–
–
Espanya at ipinalit si Rafael
Espanya at ipinalit si Rafael
de Izquierdo
5. Si IZQUIERDO at ang Pag-aalsa sa
5. Si IZQUIERDO at ang Pag-aalsa sa
Cavite
Cavite
Enero 1
Enero 187
872
2
–
– nag-alsa
nag-alsa
–
– sundalong Pilipino
sundalong Pilipino
–
– Cavite
Cavite
Di minabuti
Di minabuti
–
–
muling pagbabayad ng buwis
muling pagbabayad ng buwis
Pag-aalsa: kinasangkapan ng bagong pamahalaan
Pag-aalsa: kinasangkapan ng bagong pamahalaan
Upang hulihin
Upang hulihin
–
– Pilipino kaaway
Pilipino kaaway
–
– kastila upang
kastila upang
parusahan
Ipinadakip din
Ipinadakip din
–
–
tagapamuno
tagapamuno
–
– pag-
pag-aalsa
aalsa
Kabilang sa mga
Kabilang sa mga
nagiging biktima sina
nagiging biktima sina
Padre Gomez, Burgos
Padre Gomez, Burgos
at Zamora
at Zamora
- ipinapatay sa
- ipinapatay sa
pamamagitan
pamamagitan
-GAROTE
GAROTE
iba
iba
–
–
ipinatapon
ipinatapon
–
–
pulo
pulo
–
Ano ang kahalagahan ng naganap
Ano ang kahalagahan ng naganap
na pangyayaring ito?
na pangyayaring ito?
NAMULAT
NAMULAT
–
–
PILIPINO
PILIPINO
–
–
UPANG MAG-ALSA!!!
UPANG MAG-ALSA!!!
P
P
AGSASAN
AGSASAN
IB
IB NG SIMBA
NG SIMBA
HAN A
HAN A
T NG
T NG
PAMAHALAAN ESPANYA
PAMAHALAAN ESPANYA
–
– Relihiyon at
Relihiyon at
Pamahalaan
Pamahalaan
–
–
iisa HARI
iisa HARI
–
–
isang karapatan nasa
isang karapatan nasa
–
–
pagtataguyod ng
pagtataguyod ng
Papa (Royal Patronage)
Papa (Royal Patronage)
ipinatupad din
Ano ang nagiging malaking
Ano ang nagiging malaking
kontrobersiya ukol sa pagsasarili ng
kontrobersiya ukol sa pagsasarili ng
simbahan at pamahalaan?
simbahan at pamahalaan?
Hindi naging malinaw
Hindi naging malinaw
ang kapangyarihang
ang kapangyarihang
sinasaklaw ng mga
sinasaklaw ng mga
pinuno
pinuno
Prayle
Prayle
–
– nagkaroon ng
nagkaroon ng
malaking impluwensya
malaking impluwensya
maging sa labas ng
maging sa labas ng
simbahan
simbahan
1.
1. Hindi matatag Hindi matatag na administrasyong kolonyana administrasyong kolonyal (l (InstabilityInstability of Colonial Administration)
of Colonial Administration)
2.
2. Korupt na Kolonyal na Opisyales (Corrupt ColonialKorupt na Kolonyal na Opisyales (Corrupt Colonial Officials)
Officials)
3.
3. Pagkakaroon ng Representasyon sa Pilipinas sa SpanishPagkakaroon ng Representasyon sa Pilipinas sa Spanish Cortes
Cortes (Philippine representat(Philippine representation in ion in the the SpanishSpanish Cortes)
Cortes)
4.
4. Nawalan ng mga Karapatan ang mga Nawalan ng mga Karapatan ang mga Pilipino (HumanPilipino (Human rights denied to Filipinos)
rights denied to Filipinos)
5.
5. Walang Pantay-pantay sa Harap ng Batas (Walang Pantay-pantay sa Harap ng Batas (No equalityNo equality before the law)
before the law)
Mga kasamaan ng administrasyong
Mga kasamaan ng administrasyong
Espanyol
6.
6. Walang Hustisya sa mga Walang Hustisya sa mga Korte (MaladminKorte (Maladministration ofistration of justice)
justice)
7.
7. Diskriminasyon (Racial Discrimination)Diskriminasyon (Racial Discrimination)
8.
8. "Frailocracia"Frailocracia“ o“ o FrailocracyFrailocracy
9.
9. Pilit na pagtatrabaho (Forced labor)Pilit na pagtatrabaho (Forced labor)
10.
10. Prayle ang mga may-ari ng Prayle ang mga may-ari ng mga Hacienda (Haciendasmga Hacienda (Haciendas owned by the friars)
owned by the friars)
11.
11. Ang Guardia Ang Guardia Civil Civil (The Guardia civil)(The Guardia civil)
Mga kasamaan ng administrasyong
Mga kasamaan ng administrasyong
Espanyol
Naging magulo ang
Naging magulo ang
pulitika ng mga Kastila
pulitika ng mga Kastila
mula pa sa maligalig na
mula pa sa maligalig na
paghahari ni King
paghahari ni King
Ferdinand
Ferdinand
VII
VII (1808-
(1808-1833)
1833)
1. Di matatag na
1. Di matatag na
Administrasyong Kolonyal
Administrasyong Kolonyal
Sumailalim sa madalas na pagbabago ang kanilang
Sumailalim sa madalas na pagbabago ang kanilang
pamahalaan dahil sa patuloy na pakikipaglaban sa
pamahalaan dahil sa patuloy na pakikipaglaban sa
pagitan ng "despotism" (isang taong namumuno,
pagitan ng "despotism" (isang taong namumuno,
malakas ang kapangyarihan sa pamumuno) at
malakas ang kapangyarihan sa pamumuno) at
"liberalism" (binibigyang-diin ang karapatan ng isang
"liberalism" (binibigyang-diin ang karapatan ng isang
indibidwal) at sa Carlist War
indibidwal) at sa Carlist Wars (pinag
s (pinag-aagawan ang
-aagawan ang
trono ng Espanya)
trono ng Espanya)
Sa loob ng 28 na taon, nagkaroon ng apat na
Sa loob ng 28 na taon, nagkaroon ng apat na
konstitusyon, 28 na parlamento at529 na ministro,
konstitusyon, 28 na parlamento at529 na ministro,
kasama na rin ang
kasama na rin ang
iba't ibang mga rebolusyon.
iba't ibang mga rebolusyon.
1. Di matatag na Administrasyong Kolonyal
1. Di matatag na Administrasyong Kolonyal
Apektado ang Pilipinas dahil papalit-palit ng mga
Apektado ang Pilipinas dahil papalit-palit ng mga
nanunungkulang mga gobernador heneral at
nanunungkulang mga gobernador heneral at
pabago-bago ang mga kailangang sundan na patakaran.
bago ang mga kailangang sundan na patakaran.
Halimbawa: 1835-1897-pinamunuan ang Pilipinas ng 50 naHalimbawa: 1835-1897-pinamunuan ang Pilipinas ng 50 na
gobernador heneral gobernador heneral
Dahil dito hindi na tuluyang umunlad ang pulitika at
Dahil dito hindi na tuluyang umunlad ang pulitika at
ekonomiya ng Pilipinas. Kung mayroon mang
ekonomiya ng Pilipinas. Kung mayroon mang
gagawin na pangako o bagong patakaran ang isang
gagawin na pangako o bagong patakaran ang isang
gobernador heneral, hindi ito matutuloy dahil siya ay
gobernador heneral, hindi ito matutuloy dahil siya ay
mapapalitan na naman ng bagong gobernador
mapapalitan na naman ng bagong gobernador
heneral.
heneral.
1. Di matatag na Administrasyong Kolonyal
1. Di matatag na Administrasyong Kolonyal
Liban sa iilan, karamihan sa
Liban sa iilan, karamihan sa
mga opisyal ng
mga opisyal ng
kolonya (gobernador-heneral, huwes,
kolonya (gobernador-heneral, huwes,
ehekutibong panlalawigan, atbp.) na ipinadala
ehekutibong panlalawigan, atbp.) na ipinadala
ng Espanya sa Pilipinas noong 19 na dantaon ay
ng Espanya sa Pilipinas noong 19 na dantaon ay
mga tiwali, malulupit,
mga tiwali, malulupit,
hindi makatarungan,
hindi makatarungan,
madadaya at korupt.
madadaya at korupt.
Noon pa mang 1810, pinuna na ni Tomas Comyn ang
Noon pa mang 1810, pinuna na ni Tomas Comyn ang
mapait na katotohanang mga ignoranteng barbero
mapait na katotohanang mga ignoranteng barbero
at muchacho ang niluluklok na gobernador ng
at muchacho ang niluluklok na gobernador ng
lalawigan, at mga bastos na
lalawigan, at mga bastos na
magdaragat at sundalo
magdaragat at sundalo
ang ginagawang mahistrado ng distrito at
ang ginagawang mahistrado ng distrito at
komanda
komanda
nte ng
nte ng
garison.
garison.
2. Mga tiwaling opisyal
Mga halimbawa:
Mga halimbawa:
1.
1. Hen. Rafael de IzquierdoHen. Rafael de Izquierdo (1871-1873)(1871-1873) –– pinabitay ang mga pinabitay ang mga
inosenteng paring sina
inosenteng paring sina Mariano Gomez, Jose Burgos, JacintoMariano Gomez, Jose Burgos, Jacinto
Zamora
Zamora
2.
2. Almirante Jose MalcampoAlmirante Jose Malcampo (1874-1877)(1874-1877) –– walang alam sa walang alam sa
pamamahala.
pamamahala.
3.
3. Hen. Fernando Primo de RiveraHen. Fernando Primo de Rivera –– ay nagpayaman lamangay nagpayaman lamang
(1880-1883,1897-1898)
(1880-1883,1897-1898)
4.
4. Hen. Valeriano Hen. Valeriano WeWeyleryler (1888-1891)(1888-1891) –– mahirap na tao bumalik sa mahirap na tao bumalik sa
Espanya na isang milyonaryo.
Espanya na isang milyonaryo.
Tinawag siyang tirano ng mga Pilipino dahil sa kanyang brutalTinawag siyang tirano ng mga Pilipino dahil sa kanyang brutal
na pang-uusig sa mga magsasaka ng Calamba, lalo na sa
na pang-uusig sa mga magsasaka ng Calamba, lalo na sa
mag-anak ni
anak ni DrDr. Rizal.. Rizal.
5.
Para makuha ang suportaPara makuha ang suporta ng kanyang mga kolonya ng kanyang mga kolonya noong panahon ng
noong panahon ng
pananakop ni Napoleon, pananakop ni Napoleon, binigyan ng Espanya ang binigyan ng Espanya ang mga ito ng representasyon mga ito ng representasyon sa Cortes o parlamento. sa Cortes o parlamento.
Mahalaga ang kinatawangMahalaga ang kinatawang Pilipino sa Kortes ng
Pilipino sa Kortes ng Espanya upang maging Espanya upang maging
matapat ang pamahalaang matapat ang pamahalaang Kolonyal sa Inang Espanya. Kolonyal sa Inang Espanya.
3. Representasyon ng
3. Representasyon ng
Pilipinas sa Spanish Cortes
Ventura de los ReyesVentura de los Reyes (1810-1813) unang delegatong Pilipino;(1810-1813) unang delegatong Pilipino;
pinaalis
pinaalis ang “galleon trade”.ang “galleon trade”.
Naalis ang representasyon ng mga kolonya ng EspanyaNaalis ang representasyon ng mga kolonya ng Espanya
(kasama ang Pilipinas)
(kasama ang Pilipinas) sa Spanish Cortes noong 1837sa Spanish Cortes noong 1837 ––
sumama lalo ang kondisyon ng Pilipinas sumama lalo ang kondisyon ng Pilipinas
Graciano Lopez-JaenaGraciano Lopez-Jaena –– isa sa mga nanguna sa pagprotesta isa sa mga nanguna sa pagprotesta sa mga Kastila na magkaroon muli ng Pilipinong delegato sa sa mga Kastila na magkaroon muli ng Pilipinong delegato sa Spanish Cortes
Spanish Cortes
3. Representasyon ng Pilipinas sa Spanish Cortes
3. Representasyon ng Pilipinas sa Spanish Cortes
Mula nang ipagtibay ang Konstitusyon ng 1812 at iba
Mula nang ipagtibay ang Konstitusyon ng 1812 at iba
pang konstitusyon noong mga sumunod na taon,
pang konstitusyon noong mga sumunod na taon,
tinamasa ng mga Espanyol
tinamasa ng mga Espanyol
ang
ang
kalayaan ng pananalita,kalayaan ng pananalita,
kalayaan ng pamamahayag,kalayaan ng pamamahayag,
kalayaan ng asosasyon,kalayaan ng asosasyon,
at iba pang at iba pang karapatang pantao.karapatang pantao.
Masigasig na binantayan ang mga ito kaya walang monarkiyang Masigasig na binantayan ang mga ito kaya walang monarkiyang
nangahas na buwagin ang mga ito. nangahas na buwagin ang mga ito.
Ngunit ipinagkait naman ang mga ito sa
Ngunit ipinagkait naman ang mga ito sa
4.Nawalan ng mga karapatang
4.Nawalan ng mga karapatang
pantao ang mga
Ang mga misyonerong Espanyol na nagdala ng Ang mga misyonerong Espanyol na nagdala ng
Kristiyanismo sa Pilipinas noong ika-16 na dantaon ang Kristiyanismo sa Pilipinas noong ika-16 na dantaon ang nagturo ng pagkakapantay-pantay bilang mga anak ng nagturo ng pagkakapantay-pantay bilang mga anak ng Diyos.
Diyos.
Dahil dito, maramingPilipino ang naging interesado saDahil dito, maramingPilipino ang naging interesado sa pagiging Kristiyano
pagiging Kristiyano
Pagdating naman ng mga Kastilang Pagdating naman ng mga Kastilang awtoridad, hindi nilaawtoridad, hindi nila ipinalaganap ang itinuro ng mga Kastilang
ipinalaganap ang itinuro ng mga Kastilang misyoneromisyonero
5. Kawalan ng pagkakapantay
5. Kawalan ng pagkakapantay
pantay sa mata ng batas
Leyes de Indias (Laws of the Indies)Leyes de Indias (Laws of the Indies) –– prinoprotektahan ang prinoprotektahan ang mga karapatan ng mga tao sa mga kolonyal na bansa ng mga karapatan ng mga tao sa mga kolonyal na bansa ng Espanya; hindi ito naisasagawa sa mga bansang kolonyal ng Espanya; hindi ito naisasagawa sa mga bansang kolonyal ng Espanya, pati ang Pilipinas
Espanya, pati ang Pilipinas
Ang batas daw ay para sa mga puting Espanyol lamangAng batas daw ay para sa mga puting Espanyol lamang
Ang Kodigo Penal ng Espanya, na ipinapatupad sa Pilipinas,Ang Kodigo Penal ng Espanya, na ipinapatupad sa Pilipinas, ay nagpapataw ng mas mabigat na kaparusahan sa mga ay nagpapataw ng mas mabigat na kaparusahan sa mga katutubong Pilipino o mestiso, at magaang parusa naman sa katutubong Pilipino o mestiso, at magaang parusa naman sa mga puting Espanyol.
“Ang
“Ang
probisyon sa kodigo Penal na nagpapataw
probisyon sa kodigo Penal na nagpapataw
ng mas mabigat na parusa sa mga Indio o mestiso
ng mas mabigat na parusa sa mga Indio o mestiso
ay talagang ikinakainis ko dahil ipinapakita rito na
ay talagang ikinakainis ko dahil ipinapakita rito na
sinumang ipinanganak nang hindi puti ang balat
sinumang ipinanganak nang hindi puti ang balat
ay maituturing na kriminal. Ito ay napakalaking
ay maituturing na kriminal. Ito ay napakalaking
kawalan ng katarungan at di nararapat na
kawalan ng katarungan at di nararapat na
maibatas.
Ang mga hukuman ng hustisya sa Ang mga hukuman ng hustisya sa Pilipinas noong panahon ni Rizal ayPilipinas noong panahon ni Rizal ay
napakatiwali.
napakatiwali.
Ang mga huwes, piskal, Ang mga huwes, piskal, at iba pang opisyal ng korte ay at iba pang opisyal ng korte ay walang karapatan sawalang karapatan sa
kanilang tungkulin dahil ignorante sa batas.
kanilang tungkulin dahil ignorante sa batas.
Ang hustisya ay Ang hustisya ay nabibili. nabibili. Walang hustisyang nakukuha ang mga mahihirap naWalang hustisyang nakukuha ang mga mahihirap na
Pilipino dahil hindi nila ito
Pilipino dahil hindi nila ito kayang bayarankayang bayaran
Parating nanalo sa korte ang mga Parating nanalo sa korte ang mga mapuputi, popular at mapuputi, popular at mayayaman namayayaman na
Kastila.
Kastila.
Para sa mga Pilipino, kalamidad lang ang kanilang makukuha sa isang kahitPara sa mga Pilipino, kalamidad lang ang kanilang makukuha sa isang kahit
maliit na kaso sa
maliit na kaso sa korte.korte.
Matagal na proseso ang mga kaso para sa Matagal na proseso ang mga kaso para sa mga Pilipino at madalas nangyayarimga Pilipino at madalas nangyayari
ang pagtatakas o pagtatago ng mga suspek o
ang pagtatakas o pagtatago ng mga suspek o pagkawala ng mga opisyal napagkawala ng mga opisyal na
dokumento. dokumento.
6. Tiwaling Pagpapatupad
6. Tiwaling Pagpapatupad
ng Sistema sa Hustisya
ng Sistema sa Hustisya
Mga halimbawa:
Mga halimbawa:
1.
1. kaso ni Juan de kaso ni Juan de la Cruz noong 1886-1898-may dalawangla Cruz noong 1886-1898-may dalawang lalaki na pinatay noong gabi ng Hunyo 7,1886; tinawag na lalaki na pinatay noong gabi ng Hunyo 7,1886; tinawag na suspek si Juan de la Cruz; walang trial at
suspek si Juan de la Cruz; walang trial at tamangtamang
imbestigasyon ang isinagawa ngunit naipadala pa rin
imbestigasyon ang isinagawa ngunit naipadala pa rin si Juansi Juan de la Cruz sa prisinto sa loob
de la Cruz sa prisinto sa loob ng 12 taon. Nang dumating ng 12 taon. Nang dumating angang mga Amerik
mga Amerikano sa Cavite pagkatapos ng labanan ano sa Cavite pagkatapos ng labanan sa Manilasa Manila Bay (May 1, 1898),
Bay (May 1, 1898), nakita nila si nakita nila si de la Cruz sa prisinto.de la Cruz sa prisinto. Hinihintay niya pa rin na maisagawa ang kanyang trial. Hinihintay niya pa rin na maisagawa ang kanyang trial.
2.
2. Donya Donya TTeodora (eodora (ina ni Rizal)ina ni Rizal) –– inaresto at inaresto at ikinulongikinulong, inosente, inosente
3.
3. Jose RizalJose Rizal –– ipinadala sa Dapitan kahit walang tamang trial ipinadala sa Dapitan kahit walang tamang trial
4.
4. Paciano Rizal MercadoPaciano Rizal Mercado –– exiled; wala ring tamang pag- exiled; wala ring tamang pag-imbestiga
Ayon kay
Ayon kay
John Foreman:
John Foreman:
“
“
Mahirap makamit ang
Mahirap makamit ang
hustisya dahil mahirap ngang maipanalo ang isang
hustisya dahil mahirap ngang maipanalo ang isang
kaso. Kahit na dapat ay maisaayos na ang isyu, isang
kaso. Kahit na dapat ay maisaayos na ang isyu, isang
depekto ng sentensiya ay maaring gawin para
depekto ng sentensiya ay maaring gawin para
mabuksan muli ang kaso. Kapag ang kaso ay nilitis at
mabuksan muli ang kaso. Kapag ang kaso ay nilitis at
binigyan ng sentensiya sa ilalim ng Kodigo Kriminal,
binigyan ng sentensiya sa ilalim ng Kodigo Kriminal,
isang pagkakamali ay matutuklasan sa ilalim ng mga
isang pagkakamali ay matutuklasan sa ilalim ng mga
batas ng Indies,
batas ng Indies,
o Siete Part
o Siete Part
idas, o
idas, o
Batas Romano, o
Batas Romano, o
Novisima Recopilacion,
Novisima Recopilacion, o Antiguos Fueros, mga Atas,
o Antiguos Fueros, mga Atas,
mga kautusan
mga kautusan ng Hari, Ordenanza del Buen Gobierno,
ng Hari, Ordenanza del Buen Gobierno,
at iba pa, na magiging dahilan para mabuksang muli
at iba pa, na magiging dahilan para mabuksang muli
ang kaso
Ipinalalaganap at naniniwala ang mga Kastilang Ipinalalaganap at naniniwala ang mga Kastilang awtoridadawtoridad sa pananampalatayang Kristiyano, ngunit hindi
sa pananampalatayang Kristiyano, ngunit hindi naman nilanaman nila ito ginagawa. Ayaw nilang isipin na kapatid nila ang mga ito ginagawa. Ayaw nilang isipin na kapatid nila ang mga Pilipino, at para sa kanila ay mas matataas
Pilipino, at para sa kanila ay mas matataas sila keysa sasila keysa sa mga Pilipino.
mga Pilipino.
Tinatawag ng mga Kastila ang mga Pilipino na Tinatawag ng mga Kastila ang mga Pilipino na "Indio""Indio" (Indians), at bumawi naman ang mga Pilipino sa
(Indians), at bumawi naman ang mga Pilipino sa pamamagitan ng pagtawag sa mga Kastila na mga pamamagitan ng pagtawag sa mga Kastila na mga "Bangus" (milkfish
"Bangus" (milkfish) dahil ) dahil sa kanilang mapuputing balat.sa kanilang mapuputing balat.
Ang isang tao, kahit wala namang alam o masama angAng isang tao, kahit wala namang alam o masama ang
kanyang ugali, basta Kastila at mestizo, ay may mataas na kanyang ugali, basta Kastila at mestizo, ay may mataas na lebel sa komunidad.
lebel sa komunidad.
7. Diskriminasyon
Dahil sa pilosopiyang political ngDahil sa pilosopiyang political ng Espanya hinggil sa unyon ng
Espanya hinggil sa unyon ng
Simbahan at Estado, sumibol ang Simbahan at Estado, sumibol ang natatanging anyo ng Espanyol na natatanging anyo ng Espanyol na pamahalaan sa Pilipinas na kung pamahalaan sa Pilipinas na kung tawagin ay
tawagin ay frailocracia frailocracia.. TinawagTinawag sa ganitong ngalan dahil ito ay sa ganitong ngalan dahil ito ay
“
“pamahalaan ng mga praylepamahalaan ng mga prayle””..
8. Paghahari ng mga
8. Paghahari ng mga
Prayle
Ang mga prayle ang
Ang mga prayle ang
siya ring superbisor sa
siya ring superbisor sa
mga eleksyong lokal
mga eleksyong lokal
-- Inspektor ng mga Inspektor ng mga paaralanpaaralan at buwis
at buwis
-- Tagapangasiwa ng mgaTagapangasiwa ng mga
moral,sensura ng mga aklat moral,sensura ng mga aklat at komedya
at komedya
-- Tagapangasiwa ng mgaTagapangasiwa ng mga gawaing pampubliko gawaing pampubliko -- Tagapagtaguyod ngTagapagtaguyod ng kapayapaan at kaayusan kapayapaan at kaayusan
8. Paghahari ng mga Prayle
8. Paghahari ng mga Prayle
Tinuligsa ninaTinuligsa nina RizalRizal,, del Pilardel Pilar,, Lopez-JaenaLopez-Jaena at ibang at ibang Pilipinong repormista ang frailocracia.
Pilipinong repormista ang frailocracia.
Tinuligsa ni Rizal ang mga prayle at Tinuligsa ni Rizal ang mga prayle at tinawag silang kaawaytinawag silang kaaway ng mga repormang liberal at
ng mga repormang liberal at kaunlaran sa Pilipinas.kaunlaran sa Pilipinas.
Si Si G. Lopez-Jaena G. Lopez-Jaena naman ginnaman ginawa silang awa silang kakatwankakatwangg karikatura sa kanyang
karikatura sa kanyang Fray BotodFray Botod
Ang mga masasamang prayle na ito Ang mga masasamang prayle na ito ay dinungisan angay dinungisan ang
marangal na ngalan ng Espanya, dinumihan ang reputasyon marangal na ngalan ng Espanya, dinumihan ang reputasyon ng daang-daang mabuting prayle.
ng daang-daang mabuting prayle.
Ikinukumpara sa Roman god na si Janus angIkinukumpara sa Roman god na si Janus ang FrailocraciaFrailocracia
dahil may dalawa itong mukha: dahil may dalawa itong mukha:
masamang mukha ayipinakita nila Rizal sa paraan ng masamang mukha ayipinakita nila Rizal sa paraan ng pagbabawi sapagbabawi sa
mga prayle na umapi sa kanila
mga prayle na umapi sa kanila
ipinapakita naman ang mabuting mukha para sa ipinapakita naman ang mabuting mukha para sa katotohanan nito sakatotohanan nito sa
kasaysayan
Kilala sa tawag naKilala sa tawag na polo polo
pinipilit at pinipilit at kailangangkailangang
magtrabaho ang mga Pilipinong magtrabaho ang mga Pilipinong lalaki sa konstruksyon ng mga lalaki sa konstruksyon ng mga simbahan, paaralan,ospital, simbahan, paaralan,ospital, pag-aayos ng mga daan at tulay at aayos ng mga daan at tulay at iba pang trabahong pampubliko iba pang trabahong pampubliko
Kalalakihang PilipinonKalalakihang Pilipinong g edad 16-edad 16-60 ang pinag-uutusang gumawa 60 ang pinag-uutusang gumawa sa loob ng 40 araw sa isang taon. sa loob ng 40 araw sa isang taon. =
= POLISTASPOLISTAS –– tawag sa mga tawag sa mga lalaking nagtatrabaho
lalaking nagtatrabaho
9. Sapilitang Paggawa
Hulyo 12, 1883 - Royal Decree: ginawang 18 Hulyo 12, 1883 - Royal Decree: ginawang 18 to 60 years oldto 60 years old at ginawang 15 days a year na lamang; hindi langPilipino at ginawang 15 days a year na lamang; hindi langPilipino ang magtatrabaho ngunit pati rin ang mga Kastila
ang magtatrabaho ngunit pati rin ang mga Kastila
Ang mayayaman ay nakaligtas sa ganitong paggawa saAng mayayaman ay nakaligtas sa ganitong paggawa sa pamamagitan ng pagbabayad ng
pamamagitan ng pagbabayad ng falla falla = = halaganghalagang ibinabayad sa pamahalaan para makaiwas sa
ibinabayad sa pamahalaan para makaiwas sa polo. polo.
Dapat may 50 centavos na makukuha ang mga polistasDapat may 50 centavos na makukuha ang mga polistas pagkatapos magtrabaho ngunit madalas ay parte lang. pagkatapos magtrabaho ngunit madalas ay parte lang.
9. Sapilitang Paggawa
Rizal :Rizal : “ Sa“ Sa bayan ng Los Banos, isangbayan ng Los Banos, isang
ospital ang tinatayo ng mga manggawa na ospital ang tinatayo ng mga manggawa na pinipilit ng mga awtoridad ay binayaran pinipilit ng mga awtoridad ay binayaran ngng
walong cuartos (limang sentimos) walong cuartos (limang sentimos) araw-araw, ang karaniwang arawang sahod araw, ang karaniwang arawang sahod bilang dalawang pesetas o apat na peales bilang dalawang pesetas o apat na peales fuertes. Dagdag pa rito, ang mga
fuertes. Dagdag pa rito, ang mga
mapagkawanggawa at pamilihang basar ay mapagkawanggawa at pamilihang basar ay idinaraos para mabayaran ang halaga ng idinaraos para mabayaran ang halaga ng konstruksyon ng mga gusali. Ang arkitekto konstruksyon ng mga gusali. Ang arkitekto ay isang Pransiskano. Ang ospital ay
ay isang Pransiskano. Ang ospital ay
napatayo, ang palasyo ng kapitan-heneral napatayo, ang palasyo ng kapitan-heneral ay naipatayo, naisakripisyo ang agrikultura ay naipatayo, naisakripisyo ang agrikultura at maraming bayan ang nagdusa dahil sa at maraming bayan ang nagdusa dahil sa kanilang konstruksyon
“…“…Bakit may mga taong nagbabayad ngBakit may mga taong nagbabayad ng buwis ngunit pinagtrabaho nang walang buwis ngunit pinagtrabaho nang walang bayad? Bakit sila pinagbabayad ng buwis bayad? Bakit sila pinagbabayad ng buwis kung hindi naman nila makakapiling ang kung hindi naman nila makakapiling ang kanilang mga pamilya? Nagbabayad ba sila kanilang mga pamilya? Nagbabayad ba sila ng buwis para magpaalipin? Ang buwis
ng buwis para magpaalipin? Ang buwis
bang ibinabayad ay gagamiting upa sa mga bang ibinabayad ay gagamiting upa sa mga tirano at hindi para makatugon sa mga
tirano at hindi para makatugon sa mga pangangailangan ng lipunan?
pangangailangan ng lipunan? Ano? Ano? AngAng bandila ba ng Espanya ay bandila ng bandila ba ng Espanya ay bandila ng kalakalan ng mga alipin
Noong panahon ni Rizal , ang mga prayle mula Noong panahon ni Rizal , ang mga prayle mula sasa iba’tiba’t ibang relihiyosong ibang relihiyosong
orden ay mayayamang may lupa. may
orden ay mayayamang may lupa. may ari ng ari ng pinakamagagpinakamagaganda atanda at
pinakamalalakin
pinakamalalaking g haciendahacienda
Naging dahilan ito ng mga pag-aalsang agraryo dahil itinuturing ng mgaNaging dahilan ito ng mga pag-aalsang agraryo dahil itinuturing ng mga
Pilipinong kasamang magsasaka ang prayleng maylupa na siyang
Pilipinong kasamang magsasaka ang prayleng maylupa na siyang
nagnakaw sa lupa ng
nagnakaw sa lupa ng kanilang mga ninuno.kanilang mga ninuno.
Isa sa mga madugong pag-aalsang agraryo ay naganap noong 1745-1746Isa sa mga madugong pag-aalsang agraryo ay naganap noong 1745-1746
Noong 1768Noong 1768 –– Gob. Anda-irinekomenda na ibenta na lamang ang mga Gob. Anda-irinekomenda na ibenta na lamang ang mga
estadong pinagmamay-a
estadong pinagmamay-ari ng mga ri ng mga prayle; hindi na naman pinansin angprayle; hindi na naman pinansin ang
kanyang rekomendasyon
kanyang rekomendasyon
Ayon kay Rizal, ang pag-aari ng mga prayle sa mga Ayon kay Rizal, ang pag-aari ng mga prayle sa mga lupa ay lalo lamanglupa ay lalo lamang
nagpalala sa di pag-unlad ng
nagpalala sa di pag-unlad ng ekonomiyekonomiya ng a ng Pilipinas noong panahon ngPilipinas noong panahon ng
Espanyol.
Espanyol.
10.
"constabulary“ "constabulary“
Ang pinakamumuhiangAng pinakamumuhiang
simbolo ng pagmamalupit ng
simbolo ng pagmamalupit ng
mga Espanyol ay ang
mga Espanyol ay ang
Guardias Civiles na nilikha ng
Guardias Civiles na nilikha ng
Atas ng Hari noong
Atas ng Hari noong PPebreroebrero
12, 1852.
12, 1852.
ginawa para mapanatili angginawa para mapanatili ang
kapayapaan at kaayusan
kapayapaan at kaayusan
saPilipinas
saPilipinas
11. Ang mga Guardia
11. Ang mga Guardia
Civeles
na-kontrol nga ang mga bandido sa mga probinsya, ngunit itona-kontrol nga ang mga bandido sa mga probinsya, ngunit ito rin ay naging
rin ay naging mapang-abuso; naabuso ang mga inosentengmapang-abuso; naabuso ang mga inosenteng tao, maraming inosenteng babae ang nagahasa at
tao, maraming inosenteng babae ang nagahasa at maramingmaraming mga kagamitan at mga
mga kagamitan at mga hayop napagmamay-ari ng mgahayop napagmamay-ari ng mga Pilipino ang
Pilipino ang nanakaw-
hindi disiplinado ang mga native at mga Kastilang hindi disiplinado ang mga native at mga Kastilang opisyales saopisyales sa Guardia
Guardia Civil sa Pilipinas, hindi kagaya ng Civil sa Pilipinas, hindi kagaya ng Guardia Guardia Civil saCivil sa Espanya kung saan disiplinado,
Espanya kung saan disiplinado, maayos, matino at nabibigyanmaayos, matino at nabibigyan ng respeto ang mga tao
ng respeto ang mga tao