BUKU YA 2 VAMAKABIYA
NHLAYO TINHLOKO-MHAKA TLUKA
01 Papila eka Vayuda va le Egipta……….. 205
02 Papila eka Aristobulo Ta rifu ra hosi Antiyoko Epifani……… 205
03 Ndzilo wu herisa magandzelo ya Nehemiya………. 206
04 Xikhongelo xa Nehemiya……….. 206
05 Hosi ya Vaperesi yi twa hi ta ndzilo……… 206
06 Yeremiya a tumbeta Ntsonga lowo Hlawuleka wa Xikwembu….. 207
07 Ta Solomoni loko a khangula Tempele……….. 207
08 Yindlu ya Nehemiya ya vuhlayiselo bya tibuku……….. 207
09 Xirhambo xo tlangela nkhuvo wa ku hlawulekisiwa ka Tempele.207 10 Xiviko xa Mutsari………..208
11 Ta Oniya na Simoni loko va kanetana……….208
12 Heliyodoro a rhumiwa eYerusalema……….208
13 Heliyodoro a kunguhata ku nghena eTempeleni……… 209
14 Xikwembu xi sirhelela Tempele ya xona……… 209
15 Oniya a khongelela Heliyodoro leswaku a hola……….. 209
16 Heliyodoro a dzunisa Xikwembu……….. 210
17 Simoni a hehla Oniya………. 210
18 Yasoni a nghenisa mikhuva ya Vagriki exikarhi ka Vayuda……. 210
19 Hosi Antiyoko Epifani a fika eYerusalema……….. 211
20 Menela a vekiwa Muprista lonkulu……….. 211
21 Ta ku dlawa ka Oniya………. 211
22 Ta ku biwa ka Androniko………. 212
23 Ta ku dlawa ka Lisimako………. 212
24 Ta ku tengisiwa ka Menela………. 212
25 Ta swivono swa nyimpi……… 213
26 Yasoni a hlasela Yerusalema………. 213
27 Antiyoko Epifani a hlasela Yerusalema (I Vamakabiya 1:20-63) ……….. 213
28 Ta Yerusalema loko a hlaseriwa nakambe ……….. 214
29 Vayuda va xanisiwa hikwalaho ka ripfumelo ra vona………. 214
30 Xikwembu xi ba vanhu, xi tlhela xi va twela vusiwana…………. 214
31 Eliyazara a fela ripfumelo ra yena……….. 215
32 Wansati un'wana ni vana va yena va fela ripfumelo ra vona….. 215
33 Yudasi Makabiya a sungula ku lwa (I Vamakabiya 3:1-26)………. 217
34 Pitolemi a rhumela Nikanoro ku hlasela Yudasi (I Vamakabiya 3:38-41)……….. 218
35 Yudasi a twa ta makungu ya Nikanoro (I Vamakabiya 3:42-54)………. 218
36 Yudasi a hlula Nikanoro………. 218
37 Yudasi a hlula Timotiya na Bakidi……… 219
38 Xikwembu xi ba Antiyoko (I Vamakabiya 6:1-7; II Vamakabiya 1:11-17) ……….. 219
39 Antiyoko Epifani a khongela Xikwembu (I Vamakabiya 6:8-17)………... 220
40 Papila ra Antiyoko Epifani eka Vayuda………. 220
41 Ta ku hlawulekisiwa ka Tempele (I Vamakabiya 4:36-61)……… 221
42 Pitolemi Makroni a tidlaya………. 222
43 Yudasi Makabiya a hlula Vaedomu (I Vamakabiya 5:1-8)……. 222
45 Yudasi Makabiya a hlula Lisiya
(I Vamakabiya 4:26-35)……….. 222
46 Lisiya a phahlelana mariyeta na Vayuda……… 223
47 Papila ra Lisiya eka Vayuda………. 223
48 Papila ra hosi eka Lisiya……… 223
49 Papila ya Varhoma eka Vayuda……….. 224
50 Ta ku dlayiwa ka Vayuda lava tshamaka emutini wa Yopa.. 224
51 Ku hlula ka Yudasi exifundzheni xa Giliyadi (I Vamakabiya 5:9-54)……… 224
52 Ta Yudasi loko a hlula mavuthu ya Timotiya (I Vamakabiya 5:37-44)………. 225
53 Yudasi a hlula valala van'wana……….. 225
Yudasi a hlula Gorgiya……….. 226
55 Vayuda va khongelela lava dlayiweke enyimpini………. 226
56 Ta Ku dlawa ka Menela……… 226
57 Nyimpi ekusuhi ni muti wa Modeni……….. 227
58 Antiyoko a endla xinakulobye na Vayuda (I Vamakabiya 6:48-63)……….. 227
59 Alkimo a hehla Yudasi (I Vamakabiya 7:1-21)………. 228
60 Demetriyo a rhumela Nikanoro ku ya hlasela Yudasi…….. 228
61 Nikanoro a hundzukela Yudasi……….. 229
62 Razisi a fela tiko rakwe………. 229
63 Makungu ya tihanyi ya Nikanoro………. 230
64 Yudasi a lunghisela masocha ya yena ku ya lwa…………... 230
65 Ku hluriwa ka Nikanoro ni ku fa ka yena ………... 231
66 Marito ya ku hetelela………. 232
Papila eka Vayuda va le Egipta
1“Eka n'wina vamakwerhu Vayuda va le Egipta, hina Vayuda va le Yerusalema ni va le Yudiya hi ri: ‘Xewani! Ku rhula a ku ve na n'wina.’
2“Xikwembu a xi mi endlele leswinene, naswona a xi mi tsundzuxe ntwanano lowu xi wu endleke na Abrahama na Isaka na Yakobo, malandza ya xona layo tshembeka. 3A xi mi nyike hinkwenu torha ra ku xi gandzela, mi ta kota ku endla ku rhandza ka xona hi timbilu ta n'wina hinkwato ni mimoya ya n'wina hinkwayo. 4A xi endle
leswaku mi twisisa nawu ni swileriso swa xona, xi mi tisela ni ku rhula. 5A xi yingise swikhongelo swa n'wina ni ku mi rivalela swidyoho, naswona a xi mi hlayise
enkarhini wa makhombo. 6Ha karhi ha mi khongelela hi ri kwala Yudiya.
7“Hi lembe ra 169, enkarhini wa ku fuma ka Demetriyo wa vumbirhi, hina Vayuda hi mi tsalerile hi ta nhlomulo lowukulu lowu wu hi weleke emalembeni ya kona,
endzhaku ka loko Yasoni ni vanakulobye va tlhakerile etikweni lero hlawuleka ni ku hundzukela mfumo wa rona, 8kutani va hisa nyangwa ya Tempele ni ku dlaya vanhu lava nga riki na nandzu. Endzhaku ka swona hi khongerile Xikwembu, kutani xi hi yingisile; hi xi humeserile magandzelo ni tinyiko ta swa le masin'wini, hi lumeka timboni eTempeleni ni ku xaxameta kona swinkwa swa magandzelo. 9Kutani sweswi hi mi khongotela leswaku mi endla nkhuvo wa Mitsonga hi n'hweti ya Kislevhi ya lembe ra nan'waka ra 188.”
Papila eka Aristobulo
Ta rifu ra hosi Antiyoko Epifani
10“Eka wena Aristobulo, wa ndyangu wa vaprista lava totiweke hi mafurha ni
mudyondzisi wa hosi Pitolemi, ni le ka n'wina Vayuda va le Egipta, hina Vayuda va le Yerusalema ni va le Yudiya, swin'we ni huvo ya vakulukumba va tiko na Yudasi, hi ri: ‘Xewani! Vutomi lebyinene a byi ve na n'wina.’
11“Hi nkhensa Xikwembu hikuva xi hi ponisile emakhombyeni lamakulu ni ku yima
mavuthu lama a ma tikomba ma nga hluleki, va yayarheriwile etempeleni ya Nanaya, xikwembu xa xisati, hi vuxisi lebyi tirhisiweke hi vaprista va kona.14Antiyoko Epifani ú tile etempeleni leyi kun'we ni vanghana va yena, leswaku a ta teka Nanaya a va nsati wa yena ni leswaku a ta kuma xuma xo tala xa tempele xo heleketa hlomisa, a famba na xona. 15Loko vaprista va Nanaya va andlarile xuma xa kona, Antiyoko Epifani a nghena etempeleni ni vavanuna va nga ri vangani ku xi teka. Xikan'we-kan'we vaprista va pfala tinyangwa ta tempele, 16kutani va pfula rivanti ra xihundla leri a ri ri ehenhla, va khandla hi maribye Antiyoko Epifani ni vavanuna lava a a ri na vona, va va dlaya; va va yayarhela ni ku tsema tinhloko ta vona, va ti cukumetela vanhu va le handle ka tempele. 17Eka hinkwaswo, a ku dzunisiwe Xikwembu xa hina lexi avanyiseke lavo homboloka.”
Ndzilo wu herisa magandzelo ya Nehemiya
18“Swi fanerile ni ku lulama ku mi tivisa leswaku hi ta va ni nkhuvo wa ku
hlawulekisiwa ka Tempele hi siku ra 25 ra n'hweti ya Kislevhi, leswaku na n'wina mi ta tlangela nkhuvo wa Mintsonga ku tsundzuka ni ku fundzha ndzilo lowu
humeleleke loko Nehemiya loyi a akeke Tempele ni alitari a humesa
magandzelo. 19Loko vatata wa hina va ri karhi va yisiwa evuhlongeni etikweni ra Vaperesi, vaprista vo tshembeka va nkarhi wolowo va okile ndzilo wa alitari, va wu tumbeta exihundleni ekheleni ro pfumala mati, leri va ri endleke leswaku ri nga tiviwi hi munhu. 20Kambe endzhaku ka malembe layo tala, loko Xikwembu xi swi tsakerile, Nehemiya, hi ku lerisiwa hi hosi ya Vaperesi, ú rhumile vatukulu va
vaprista lava a va tumbetile ndzilo ku ya wu teka. Kutani loko va hi byela leswaku a va kumanga ndzilo, kambe va kumile mafurha, Nehemiya a va lerisa ku ma hakuta va ta na wona. 21Kuteloko swo humesa ha swona magandzelo swi tisiwile, Nehemiya a lerisa vaprista ku n'wan'wasela mafurha lawa ehenhla ka tihunyi ni leswi a swi tlhandlekeriwile ehenhla ka tona. 22Endzhakunyana ka loko leswi swi endliwile, dyambu leri a ri funengetiwile hi mapapa ri humelela. Xikan'we-kan'we ku pfurha langavi lerikulu etihunyini, ri hisa hinkwaswo leswi nga kona alitarini. Hinkwavo va hlamala. 23Loko magandzelo ma ri karhi ma hisiwa, vaprista ni vanhu hinkwavo va khongela. Yonatani a va rhangela exikhongelweni, kutani Nehemiya ni van'wana va hlavelela.
Xikhongelo xa Nehemiya
24“Nehemiya ú khongerile hi ndlela leyi landzelaka, a ku: ‘We Hosi, Hosi Xikwembu, mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo, wa xiximeka, u ni matimba, ni ku lulama, ni tintswalo. Wena u ri wexe u HOSI ya musa, 25u HOSI ya hinkwaswo, ni ya ku lulama, ni ya matimba ni ya minkarhi hinkwayo. Wena loyi a ponisaka Israele eku hombolokeni hinkwako, loyi a hlawuleke vatata wa hina a va tlhandleka
mavoko: 26Amukela gandzelo leri hi vito ra vanhu hinkwavo va Israele, kutani u va sirhelela ni ku va hlawulekisa.27Hlengeleta varikwerhu lava va hangalakeke,
ntshunxa lava va nga mahlonga exikarhi ka vamatiko, tsetselela lava va tshikiweke ni ku monyiwa, endla leswaku vamatiko va swi tiva leswaku wena u Xikwembu xa hina. 28Xanisa vatikurisi ni vatinyungubyisi lava va hi tshikelelaka. 29Veka vanhu va wena etikweni lero hlawuleka, hilaha Muxe a vuleke hakona.’
Hosi ya Vaperesi yi twa hi ta ndzilo
30“Kutani vaprista va yimbelela tinsimu. 31Loko magandzelo ma hisiwile, Nehemiya a lerisa leswaku mafurha lama saleke ma cheriwa ehenhla ka maribye
lamakulu. 32Xikan'we-kan'we ku pfurha langavi lerikulu emaribyeni lawa, kambe ri timiwa hi langavi ro huma endzilweni lowu nga ehenhla ka alitari.
33“Mahungu ya leswi swi humeleleke ma hangalakile hinkwako-kwako. Hosi ya
Vaperesi yi twa leswaku mafurha ma kumiwile endhawini leyi vaprista a va tumbetile ndzilo kona, va nga si yisiwa evuhlongeni. Yi twa ni leswaku Nehemiya ni vanghana va yena va tirhisile mafurha lawa ku hisa magandzelo lama nga ehenhla ka
biyelela ndhawu leyi yi va xivandla lexo hlawuleka.35Xivandla lexi xi hundzuka ndhawu yo nghenisela hosi mali yo tala, leyi yi nga yi tirhisa ku nyika un'wana ni un'wana wa lava a yi va tsakela. 36Nehemiya ni vanghana va yena va thya mafurha lawa vito ra ‘Neftari’, leri vulaka ‘ku hlawulekisiwa’, kambe vanhu lavo tala va ma vitana ‘nafta’.
Yeremiya a tumbeta Ntsonga lowo Hlawuleka wa Xikwembu
1“Ku tsariwile ebukwini ya matimu leswaku Yeremiya a a lerisile lava a va yisiwa evuhlongeni ku oka ndzilo alitarini ni ku wu tumbeta, hilaha swi vuriweke
hakona. 2Loko a va nyikile nawu wa Xikwembu, ú va lerisile leswaku va nga wu rivali kumbe ku kanganyisiwa hi swifaniso leswi vatliweke swa nsuku ni silivhere ni swikhaviso swa swona. 3Kutani a va khongotela leswaku va nga tshiki nawu wa Xikwembu ni siku ni rin'we.
4“Ku tsariwile nakambe ebukwini ya matimu leswaku muprofeta Yeremiya, loko a
kumile rito ra Xikwembu, ú lerisile leswaku Ntsonga lowo Hlawuleka na Areka ya ntwanano swi n'wi landzela entshaveni laha Muxe a nga khandziya kona ku vona tiko leri Xikwembu a xi ri tshembisile vanhu va xona. 5Loko Yeremiya a fika entshaveni a kuma bako, a tumbeta kona Ntsonga lowo Hlawuleka, na Areka ya ntwanano, ni alitari ya mirhi ya risuna. Kutani a pfala nyangwa ya bako, a yi lema. 6“Van'wana va lava va n'wi landzeke, va khandziya kona va lava ku fungha ndlela, kambe a va yi kumanga. 7Loko Yeremiya a swi twa a va holovela a ku: ‘Ndhawu leyi a yi nga tiveki ku kondza Xikwembu xi hlengeleta vanhu va xona nakambe ni ku va tsetselela. 8Enkarhini wolowo HOSI Xikwembu xi ta paluxa swilo leswi, kutani ku kwetsima ka xona ku ta humelela epapeni, hilaha ku kombisiweke hakona eka Muxe ni hilaha Solomoni a kombeleke hakona leswaku Tempele yi khanguriwa hi ku
dzuneka lokukulu.’ ”
Ta Solomoni loko a khangula Tempele
9“Swi hlamuseriwile nakambe leswaku, hi vutlhari lebyi a a ri na byona, Solomoni ú humesile magandzelo yo hetisa ni ku khangula Tempele. 10Tanihi leswi Muxe a khongeriseke xiswona eka Xikwembu, na yena Salomoni a khongela, kutani ndzilo wu xika etilweni, wu hisa mangandzelo hinkwawo. 11Muxe a a te: ‘Ma herisiwile, hikuva mhamba yo susa swidyoho a yi dyiwanga.’ 12Solomoni na yena a tlangela nkhuvo lowu masiku ya 8.
Yindlu ya Nehemiya ya vuhlayiselo bya tibuku
13“Timhaka leti ti tsariwile ebukwini ya matimu ya tihosi ni le bukwini ya mintirho ya Nehemiya leyi tsariweke hi yena n'wini. Naswona Nehemiya ú akile yindlu ya vuhlayiselo bya tibuku ni ku hlengeleta tibuku ta tihosi ni ta vaprofeta, swin'we ni matsalwa ya Davhida ni mapapila ya tihosi hi tlhelo ra timhamba ta
magandzelo. 14Yudasi na yena ú hlengeletile tibuku hinkwato leti hangalasiweke hikwalaho ka nyimpi, kutani ti le mavokweni ya hina. 15Loko mi ti lava, rhumani vanhu va ta ti amukela, va mi tisela tona.
Xirhambo xo tlangela nkhuvo wa ku hlawulekisiwa ka Tempele
Xiviko xa Mutsari
19Yasoni wa Kirene ú tsarile tibuku ta 5 ta mintirho ya Yudasi Makabiya ni vamakwavo, ni ta ku hlawulekisiwa ka Tempele, ni ta ku khanguriwa ka
alitari. 20Etibukwini leti a a hlamusela hi ta ku lwa ka Vayuda na Antiyoko Epifani ni n'wana wa yena Antiyoko Yupatoro, 21ni ta swivono swa le tilweni leswi
humeleleke eka lava va chivirikelaka Xiyuda. Hambiloko va nga ri vangani, Vayuda va tekile tiko hinkwaro ni ku hlongorisa mavuthu ya vamatiko. 22Va tlhela va teka Tempele yo tiveka swinene ematlhelweni hinkwawo ya misava ni ku ntshunxa
Yerusalema, kutani va pfuxa milawu leyi a yi ri kusuhi no herisiwa. Va swi kotile ku endla leswi hinkwaswo, hikuva Xikwembu xi va kombile tintswalo.
23Sweswi ndzi ta ringeta ku katsakanya eka buku yin'we tibuku ta 5 leti tsariweke hi Yasoni. 24Ndzi xiyaxiyile tinhlayo leto tala leti nga kona etibukwini leti, kutani ndzi vonile leswaku lava navelaka ku tiva timhaka hinkwato ta tona ni ku twisisa matimu ya kona, va nga kuma ku nonon'hweriwa swinene hikwalaho ka leswo tala leswi tsariweke eka tona. 25Timhaka leti, ndzi ringetile ku ti olovisela vahlayi
hinkwavo: lava va nga ta ti hlayela ntsena ku tiphina, ti ta va tsakisa, ni lava va nga ta lava ku ti dyondza hi nhloko, a ti nga va nonon'wheli. 26Ntirho lowu wa ku
katsakanya tibuku leti, a hi ntirho wo olova, i ntirho wo nonon'hwa wo pfumata vurhongo, 27wo fana ni ntirho wa munhu loyi a navelaka ku lunghisela van'wana nkhuvo ni ku va tsakisa hinkwavo. Hambiswiritano, ndzi tsaka ku sungula ntirho wo tika lowu, leswaku ndzi ta nkhensiwa hi vahlayi lavo tala va buku ya mina. 28Ndzi ta tshikela vutihlamuleri bya vuxokoxoko bya matimu eka Yasoni, kutani ndzi ta
ringeta ku katsakanya timhaka letikulu ta matimu lawa. 29Muaki wa yindlu leyintshwa ú fanele a langutisa hinkwaswo swa ntirho wa kona, kambe loyi a yi pendaka ni ku yi khavisa ú langutisa ntsena leswi swi yi sasekisaka. Hi ku vona ka mina, swi tano na mina. 30Ku tiva ni ku twisisa timhaka hinkwato ta matimu, ku ti hlamusela ni ku ti xiyaxiya hi vuxokoxoko, i ntirho wa mutsari wa tona wo
sungula. 31Kambe loyi a katsakanyaka timhaka ta kona, ú fanele ku pfumeleriwa ku ti komisa ni ku tshika ku ti tsala hi vuxokoxoko. 32Kutani ke, a ndzi lavi ku vula swin'wana, kambe ndzi ta sungula mahungu ya mina sweswi, hikuva byi nga va byi ri vuphukuphuku ku lehisa xiviko xa matimu, loko hi ri karhi hi komisa matimu hi voxe.
Ta Oniya na Simoni loko va kanetana
1Loko Oniya a ha ri Muprista lonkulu eYerusalema, ku rhula ni ku tsaka a swi ri kona emutini lowo hlawuleka ni milawu ya wona a yi landzeleriwa hi fanelo,
hikwalaho ka vukhongeri bya Oniya ni hileswi a a venga leswo homboloka. 2Tihosi hi toxe a ti fundzha Xivandla lexo hlawuleka ni ku dzunisa Tempele hi tinyiko to saseka ngopfu. 3Seluko, hosi ya Asiya, a a hakelela swilo hinkwaswo leswi fambelanaka ni ntirho wa ku humesa magandzelo, hi mali ya ndzuvo ni swibalo swa yena.
4Kambe munhu loyi va nge i Simoni, wa nyimba ya ka Benjamini ni murhangeri lonkulu wa mintirho ya Tempele, a phikisana ni Muprista lonkulu hi ta mafambisele ya rivala ro xaviselana ra muti. 5Loko a hluleka ku khorwisa Oniya, a ya eka
Apoloniya n'wana Traseyo, loyi enkarhini wolowo a a ri murhangeri wa Siriyankulu na Fenikiya. 6A n'wi tivisa leswaku, evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele ya
Yerusalema, a ku ri ni mali leyi a yi tsandza vahlayi hi ku tala ka yona ni leswaku, leswi mali leyi yi nga riki ya ku hakelela swa ku humesa magandzelo, swi nga antswa yi lawuriwa hi hosi.
Heliyodoro a rhumiwa eYerusalema
7Loko Apoloniya a hlangana ni hosi Seluko, a n'wi byela hi ta mali leyi a a tivisiwile hi yona. Hosi yi hlawula Heliyodoro loyi a langutelaka hinkwaswo swa ku hanya ka yona, yi n'wi rhuma ni swileriso swo ya yi lavela mali leyi. 8Xikan'we Heliyodoro a khoma ndlela yo ya hetisa xikongomelo xa hosi, hambiloko a ku vuriwa leswaku a a teka riendzo ro ya kambela miti ya Siriyankulu na Fenikiya. 9Loko a fikile
byela xikongomelo xa xiviri xa ku ta ka yena, a n'wi tivisa leswi a swi tweke hi tlhelo ra mali, kutani a vutisa loko hakunene swi ri tano. 10Muprista lonkulu a n'wi
hlamusela leswaku evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele a ku ri ni timali tin'wana ta tinoni ni swisiwana, 11ni mali yin'wana ya Hirkana n'wana Tobiya, un'wana wa tinganakana ta tiko, ni leswaku mali ya kona yi ringana silivhere ya 16 400 kg ni nsuku wa 8 100 kg. Hikokwalaho, muhomboloki Simoni a a hemba. 12Muprista lonkulu a engeta a byela Heliyodoro leswaku swi nge koteki ku hoxela vanhu lava tshembaka ku hlawuleka ni ku sirheleriwa ka Tempele yo tiveka swinene
ematlhelweni hinkwawo ya misava.
Heliyodoro a kunguhata ku nghena eTempeleni
13Kambe Heliyodoro a hlamula leswaku mali leyi yi fanele ku tekiwa ni ku
nghenisiwa exumeni xa hosi, hi ku landza xileriso xa yona. 14Kavaloko a hlawula siku, a nghena eTempeleni ku ya kambela mali leyi. Xiendlo lexi xa Heliyodoro xi vilerisa vanhu hinkwavo va Yerusalema swinene. 15Vaprista va pavalala emahlweni ka alitari va ambarile tinguvu ta vona ta vuprista, va huwelela etilweni eka loyi a a nyikile milawu ya mali leyi hlayisiweke eTempeleni, leswaku a yi hlayisela ni ku yi sirhelela lava va yi vekeke kona. 16A swi vavisa ku vona Muprista lonkulu. Xikandza xa yena a xi basulukile ku komba ku vaviseka ka moya wa yena, 17miri wa yena a wu rhurhumela hi ku chava; leswi a swi komba nhlomulo wa mbilu ya
yena.18Vanhu lavo tala va huma hi ku tsutsuma etindlwini ta vona, va ya hlangana ku khongela, hikuva Tempele a yi ri kusuhi no nyamisiwa. 19Vavasati lava ambaleke leswo khwaxa ntsena, va nga funengetanga mavele ya vona, va pomela
emitsendzeleni ya muti. Vanhwanyana van'wana lava vatswari va vona a va nga va pfumeleli ku voniwa erivaleni, va tsutsumela etinyangweni ta muti, van'wana erirhangwini, van'wana va hlometela hi mafasitere ya tindlu ta vona. 20Kambe
kun'wana ni kun'wana lomu a va ya kona, a va tlakusela mavoko etilweni va ri karhi va khongela Xikwembu. 21A swi terisa vusiwana ku vona ku pavalala ka vanhu hinkwavo ni ku chava ka Muprista lonkulu enhlomulweni wa yena.
Xikwembu xi sirhelela Tempele ya xona
22Loko vanhu hinkwavo va Yerusalema va ri karhi va khongela HOSI Xikwembu xa matimba hinkwawo, leswaku xi hlayisa ni ku sirhelela mali ya lava va yi vekeke emavokweni ya xona, 23Heliyodoro a ya emahlweni ni makungu ya yena. 24Kambe loko a nghena evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele ni murindzi wa yena, Mufumi wa leswa matimba swa le matilweni ni wa tintsumi hinkwato ú humelerisa xivono xo hlamarisa ngopfu, lero hinkwavo lava nga va ni xivindzi xo heleketa Heliyodoro, va tshukisiwa ni ku hlamarisiwa hi matimba ya Xikwembu.25Eka xivono lexi va vona hanci leyi a yi havaxerile swo saseka ngopfu, ni mugadi wa yona wo chavisa. Kutani hanci yi dumela Heliyodoro hi rivilo, yi n'wi ba hi masondzo ya yona ya le mahlweni. Mugadi a a ambale tinguvu ta nyimpi ta nsuku, a hlome ni matlhari ya
nsuku.26Heliyodoro a vona majaha mambirhi ya matimba yo hlamarisa, ya ku saseka ngopfu ni ku ambala swo saseka, lama ma n'wi rhendzelaka, ma n'wi ba swinene. 27Xikan'we a wela hansi a titivala, kutani vanghana va yena va n'wi tlakula va n'wi tlhandleka ehenhla ka vuhlaka, 28va n'wi nekaneka va famba na yena.
Wanuna loyi a ku nga ri khale a ha ku nghena evuhlayiselweni bya xuma xa Tempele ni vavanuna lavo tala ni varindzi hinkwavo va yena, sweswi a a nga ha swi koti ku tipfuna. Hikokwalaho, hinkwavo va sungula ku twarisa vukulu bya matimba ya Xikwembu.
Oniya a khongelela Heliyodoro leswaku a hola
29Loko Heliyodoro a te lákáhlá, a nga koti ni ku vulavula, a pfumala ni ntshembo wo hanyisiwa, 30Vayuda va dzunisa HOSI Xikwembu lexi endleke masingita ya ku
kombela Oniya ku khongela eka Xikwembu xa le henhla-henhla leswaku xi ponisa vutomi bya loyi a a ri kusuhi ni ku fa. 32Kutani Muprista lonkulu a humesa
gandzelo leswaku Heliyodoro a hanyisiwa, hikuva a a chava leswaku hosi Seluko a nga ehleketa leswaku Vayuda hi vona lava endleke Heliyodoro leswo biha. 33Loko Muprista lonkulu a ri karhi a humesa mhamba yo susa swidyoho, majaha lawaya mambirhi ma humelela nakambe eka Heliyodoro, ma ambele sweswiya swo saseka, kutani ma yima ma ku: “Nkhensa Muprista lonkulu, hikuva HOSI yi ku ponisile hikwalaho ka yena. 34Kutani ke, tsundzuka leswaku u biwile hi HOSI ya tilo.
Twarisa matimba lamakulu ya Xikwembu eka vanhu hinkwavo.” Loko ma vulavurile marito lawa, majaha lamambirhi ma nyamalala.
Heliyodoro a dzunisa Xikwembu
35Kwalaho Heliyodoro a humesela Xikwembu magandzelo, a tiboha hi ku hlambanya ku tirhela Muponisi wa vutomi bya yena hi tindlela to tala, kutani a lelana na Oniya, a kongoma eka hosi Seluko ni mavuthu ya yena. 36Kavaloko a veka vumbhoni eka vanhu hinkwavo hi ta mintirho ya Xikwembu lexi nga henhla ka hinkwaswo, leyi a yi voneke hi mahlo ya yena.
37Loko hosi Seluko a vutisa Heliyodoro leswaku i mani loyi a nga rhumiwaka
nakambe eYerusalema ku ya teka mali leyi, Heliyodoro a hlamula a ku: 38“Loko u ri ni nala kumbe u tiva loyi a kungelaka ku lwa ni mfumo wa wena, n'wi rhumele kona. Ú ta vuya a biwile swinene, loko ko va ku ú ta vuya a ha hanya, hikuva ku ni
matimba yo hlamarisa ya Xikwembu eYerusalema. 39Xikwembu xa le tilweni xi rindza Tempele ni ku yi sirhelela, kutani xi ba ni ku herisa lava taka ku yi
onha.” 40Lawa i makumu ya timhaka ta Heliyodoro ni ku sirheleriwa ka xuma xa Tempele.
Simoni a hehla Oniya
1Simoni loyi a vuriweke eku sunguleni, loyi a boxeke ta mali ya xuma xa Tempele ni ku karhata tiko ra yena, a hehla Oniya, a ku i Oniya a hlaseleke Heliyodoro ni
leswaku i Oniya a vangeke ku nonon'hwa loku nga kona.2A engeta a ku Oniya ú lwisa mfumo wa Seluko, hambiloko a a ri yena muhlayisi wa muti, ni musirheleli wa varikwavo, ni muhisekeri wa milawu hinkwayo. 3-4Apoloniya, n'wana Menestewu ni murhangeri wa Siriyankulu na Fenikiya, a tiyisa Simoni eswiendlweni leswo
homboloka swa yena. Kutani Simoni a ya emahlweni ku venga Vayuda, ku kondza a lerisa un'wana wa vayimeri va yena ku ya dlayetela vanhu. Oniya a ehleketa leswaku mhaka leyi yi ta va vangela khombo lerikulu, 5kutani a kongoma eka hosi Seluko, a nga yi ku ya lumbeta varikwavo, kambe a ya hi xikongomelo xa ku endlela vanhu hinkwavo ni tiko hinkwaro leswinene. 6A a lemuka leswaku loko hosi Seluko a nga kombisiwi timhaka ta tiko, a ti nga ka ti nga tsemiwi hi ku rhula, ni leswaku Simoni a nga ka a nga tshiki vuphukuphuku bya yena.
Yasoni a nghenisa mikhuva ya Vagriki exikarhi ka Vayuda
7 Loko Seluko a fa, ni loko Antiyoko la vuriwaka Epifani a sala a fuma, Yasoni makwavo wa Oniya a vekiwa Muprista lonkulu hi vukanganyisi. 8Yasoni a ya nyika hosi silivhere ya 14 760 kg ni ku yi tshembisa silivhere ya 3 210 kg leyi nga ta huma eka swibalo swa nkarhi lowu taka.9Ehenhla ka leswi, a tshembisa ku tlhandlekela silivhere ya 6 150 kg, loko a pfumeleriwa ku aka yindlu ya mitlangu yo dyondzisela majaha eka yona ni ku tsarisa vanhu va Yerusalema va va vanhu va Antiyoka. 10Hosi yi pfumela, kutani Yasoni a vekiwa Muprista lonkulu. Xikan'we Yasoni a endla leswaku varikwavo va hanya Xigriki. 11A susa mimpfumelelo hinkwayo leyi tihosi ti yi nyikeke Vayuda, leyi a yi kumiwile hi Yohane tata wa Yupolemo, loyi a rhumeriweke ku endla ntwanano na xinakulobye ni Varhoma. Hiloko Yasoni a herisa mikhuva leyi fambelanaka ni nawu wa Xikwembu, kutani a nghenisa mikhuva
Yasoni, Muprista lonkulu wa tihanyi ni la vekiweke handle ka nawu, ku navela ku hanya Xigriki ku ya emahlweni, 14ku fikela loko vaprista va tshika mintirho ya vona emahlweni ka alitari. Va sandza Xivandla lexo hlawuleka ni ku lolohela magandzelo, kutani loko va twa nsimbhi leyi vitaka vanhu emintlangweni, va tsutsumela laha mintlangu yo homboloka ya ku pfinyana a yi phikisaniwela kona. 15Va sola leswi swi fundzhiweke hi vatata wa vona, kutani va xixima ngopfu leswi a swi fundzhiwa hi Vagriki. 16Hikokwalaho ke, va weriwa hi makhombo lamakulu, hikuva Vagriki va sungula ku lwisa ni ku xanisa Vayuda lava a va fundzha ni ku encisa swinene mikhuva ya Xigriki. 17Hakunene, ku sola milawu ya Xikwembu, a hi mhaka leyitsongo; ntiyiso lowu wu ta paluxiwa erivaleni hi timhaka leti landzelaka.
Hosi Antiyoko Epifani a fika eYerusalema
18Loko hosi yi ri kona emitlangwini leyi tlangiwaka endzhaku ka malembe man'wana ni man'wana ya 4emutini wa Tiri, 19lowa muhomboloki Yasoni a lerisa vavanuna van'wana lava tsariweke ku va vanhu va Antiyoka, leswaku va huma eYerusalema, va rhwale silivhere ya 60 kg, va ya humesela Herkuli gandzelo ha yona. Lava a va
rhwala mali leyi, va vona swi nga faneli leswaku va yi tirhisa ku humesela gandzelo, kutani va yi tirhisa ku endla swin'wana. 20Hikokwalaho, mali leyi Yasoni a a lava leswaku Herkuli a humeseriwe gandzelo ha yona, yi tirhisiwa hi vaheleketi va yona ku aka tingalava ta nyimpi.
21Siku rin'wana, loko Apoloniya n'wana Menestewu a rhumiwa etikweni ra Egipta eku vekiweni ka Filometori a va hosi, ni loko Antiyoko Epifani a twa hi Apoloniya leswaku Filometori ú hundzukile nala wa mfumo wa yena, Antiyoko Epifani a kungela ku tisirhelela. Hikokwalaho, loko a fika emutini wa Yopa, a kongoma
eYerusalema. 22Yasoni ni vanhu hinkwavo va Yerusalema va n'wi amukela hi ndlela yo saseka ngopfu, va n'wi nghenisa emutini hi mavoni ni minkulungwana. Endzhaku ka sweswo, Antiyoko Epifani a kongoma eFenikiya.
Menela a vekiwa Muprista lonkulu
23Endzhaku ka malembe manharhu, Yasoni a lerisa Menela makwavo wa Simoni loyi a vuriweke eku sunguleni, leswaku a rhwala mali yin'wana a yi yisa eka Antiyoko Epifani ni ku hetisisa timhaka tin'wana leti a ti fanele ku tsemiwa. 24Kambe loko Menela a fika emahlweni ka hosi, a yi ndhundhuzela hi moya wa matimba, kutani a tixavela vupristankulu, a yi nyika mali leyi tlulaka leyi Yasoni a a yi nyikile hosi hi silivhere ya 12 100 kg mali. 25Loko Menela a kumile swileriso swa hosi, a tlhelela eYerusalema, a nga ri na xiyimo xa ku va Muprista lonkulu, kambe a ri ni lunya ni xifafa xa muxanisi lonkulu ni vukari bya xiharhi lexo leva.26Kutani ke, Yasoni loyi a tekeleke makwavo vupristankulu, a hlongoriwa etikweni ra Amoni. 27Menela a ya emahlweni ku va Muprista lonkulu, kambe a nga ha hakelangi hi fanelo mali leyi a a yi tshembisile hosi, 28hambiloko Sositrata ndhunankulu ya khokholo ra
Yerusalema, loyi a a ri muhlengeleti wa ndzuvo, a tshamela ku kombela hakelo leyi. Hikokwalaho, Sosistrata na Menela va vitaniwa ku ya hlamusela hosi mhaka
leyi. 29Loko va suka va famba, Menela a hlawula makwavo Lisimako ku n'wi
khomela vupristankulu, kutani Sosistrata a veka Krate, ndhunankulu ya masocha yo thoriwa lama humaka eKipra, ku lawula khokholo.
Ta ku dlawa ka Oniya
30Loko timhaka ta ha famba hi ndlela leyi, vanhu va Tarso na Malo va hundzukela mfumo wa hosi, hikuva miti ya vona a yi nyikiwile eka wansati loyi a va ku i
Menela a kucetela Androniko exihundleni ku ya dlaya Oniya. Kavaloko Androniko a ya eka Oniya, a n'wi kanganyisa hi ku n'wi xeweta hi xinakulobye ni ku n'wi
tshembisa leswaku a nga ka a nga n'wi dlayi. Hambiloko Oniya a nga n'wi
tshembanga, Androniko a n'wi khongotela ku kondza a huma etempeleni lomu a tumbelaka kona. Xikan'we, hi ku sola milawu hinkwayo, Androniko a dlaya Oniya.
Ta ku biwa ka Androniko
35Vayuda ni vanhu vo tala va matiko man'wana, va kariha ngopfu hikwalaho ka ku dlayiwa ka Oniya. 36Loko hosi yi vuya exifundzheni xa Kilikiya, Vayuda va Antiyoka va ya vilela eka yona hi ta nsele wa ku dlayiwa ka Oniya, Vagriki na vona va sola vugevenga lebyi. 37Kavaloko Antiyoko Epifani a khomiwa hi gome lerikulu ni nhlomulo lowukulu, kutani a rila loko a tsundzuka ku tikhoma ni mahanyelo lamanene ya mufi. 38A hlundzuka ku tlula mpimo, kutani a ya yima emahlweni ka Androniko, a n'wi hluvula xiambalo xa xivunguvungu, a handzula swiambalo
swin'wana swa yena, a n'wi siya a lo dlúú, a n'wi rhendzelekisa ni muti hinkwawo, ku kondza a ya fika laha a dlayeke Oniya kona. Endzhaku ka swona, Antiyoko Epifani a lerisa leswaku wanuna loyi wo tsakela ku halata ngati a dlayiwa. Hi ndlela leyi HOSI Xikwembu xi ba Androniko hi nkhavi lowu wu n'wi fanelaka.
Ta ku dlawa ka Lisimako
39Ekarhini wolowo Lisimako, hi ku seketeriwa hi makwavo Menela, a a yiva swibya swo tala swa nsuku swa le Tempeleni. Loko mhaka leyi yi humesiwile erivaleni, vanhu va sungula ku hlangana ku pfukela Lisimako. 40Loko ntshungu wu sungula ku hlundzuka ngopfu, Lisimako a hlomisa vavanuna va kwalomu ka 3 000, kutani vona va ya hlasela vanhu, va rhangeriwa hi Awurani, loyi a a ri wanuna wa
vuphukuphuku lebyikulu lebyi a byi fambelana ni ku dyuhala ka yena. 41Loko
Vayuda lava hlengeletaneke exivaveni xa Tempele va vona leswi, van'wana va vona va rholela maribye, van'wana tihunyi, van'wana va olela nkuma lowu a wu ri alitarini, kutani hi mphesa-mphesa va swi hoxetela Lisimako ni vavanuna va yena. 42Hi ndlela leyi va vavisa lavo tala va vona, van'wana va va dlaya, lava saleke va va cacarhisa hinkwavo, kutani muyivi wa swa le Tempeleni va n'wi dlaya kusuhi ni vuhlayiselo bya xuma xa Tempele.
Ta ku tengisiwa ka Menela
Ta swivono swa nyimpi
1Enkarhini wolowo Antiyoko Epifani a ya hlasela Egipta ravumbirhi. 2Hi masiku ya kwalomu ka 40 hinkwako-nkwako eYerusalema ku vonaka vagadi va tihanci va ambale tinguvu ta nyimpi ta nsuku, va ri karhi va hlasela etilweni, va hlomile matlhari ni mafumu ya nsuku.3Mavuthu ya vagadi va tihanci ma yimeka, ma
jamelanile, kutani ma bukutana ematlhelweni hinkwawo. Switlhangu swi khomiwile, matlhari ma hlengeletiwa, miseve yi hoxiwa, tinguvu ta tinxakaxaka ta nyimpi ni swiambalo swa nsuku swa tihanci swi hatima. 4Kutani ke, vanhu hinkwavo va Yerusalema va khongela leswaku swivono leswi swi va leswi swi va hlavutelelaka leswinene.
Yasoni a hlasela Yerusalema
5Loko mahungu ya vunwa ya ku fa ka Antiyoko Epifani ya tangunuka, Yasoni a hlengeleta vavanuna va kwalomu ka 1 000, kutani xikan'we va ya hlasela
Yerusalema. Loko masocha lama a ma ri erirhangwini ma sindzisiwa ku tlhetlha ni loko muti hinkwawo wu tekiwile, Menela a baleka a ya tumbela ekhokholweni leri nga kusuhi na Tempele.6Yasoni a ya emahlweni ku dlayetela varikwavo, a nga twisisi leswaku ku hlula ni ku xanisa varikwavo i khombo lerikulu ngopfu, kambe a
ehleketa leswaku hi ku endla sweswo ú hlula valala, a nga hluli
varikwavo.7Hambiswiritano a nga swi kotanga ku teka mfumo, a khomiwa hi tingana ntsena hikwalaho ka xikhiri xa yena, kutani a balekela nakambe etikweni ra
Vaamoni. 8Eku heteleleni a fa hi ku hlupheka lokukulu. A hehliwa emahlweni ka Areta murhangeri wa Maarabu, a tsendzeleka ni miti, a hlongoriwa hi vanhu
hinkwavo; a vengiwa hikuva a a pfilunganyile milawu, a nyefuriwa hikwalaho ka ku va mudlayi wa varikwavo, kutani a balekela Egipta. 9Yena loyi a nga hlongola
varikwavo lavo tala etikweni ra ka vona, a fa a ri mubaleki etikweni rimbe, endzhaku ka loko a fikile Sparta hi ku tshemba ku sirheleriwa kona, hikwalaho ka vuxaka lebyi a byi ri kona exikarhi ka Vasparta na Vayuda. 10Yena loyi a nga dlaya vanhu lavo tala ni ku ka a nga lahli mintsumbu ya vona, a pfumala na un'we la n'wi rilelaka, kumbe la n'wi lahlaka hi fanelo, kumbe la n'wi etlerisaka ni vakokwa wa yena.
Antiyoko Epifani a hlasela Yerusalema (I Vamakabiya 1:20-63)
11Loko Antiyoko Epifani a twa leswi humeleleke eYerusalema, a ehleketa leswaku tiko hinkwaro ra Yudiya ri n'wi hundzukerile, kutani a hlundzuka ngopfu.
Hikokwalaho, a suka hi le Egipta a ya hlasela Yerusalema. 12Kutani a lerisa masocha ya yena ku dlaya Vayuda hinkwavo lava va hlanganaka na yena ni ku yayarhela lava va tumbeleke etindlwini. 13Masocha ya yena ma ya dlaya hinkwavo, lavatsongo ni lavakulu, vavanuna ni vavasati, vafana ni vanhwanyana, ma herisa ni swihlangi. 14Hi masiku manharhu Yerusalema a lahlekeriwa hi vanhu va 80 000: 40 000 va dlayiwa enyimpini ni kwalomu ka 40 000 va xavisiwa va va mahlonga.
lowu taka yi averiwile na yona minkateko ya vona. Eku hlundzukeni ka xona,
Xikwembu xa matimba hinkwawo ni Mufumi wa hinkwaswo a xi fularhele Tempele, kambe loko xi tsetselele vanhu va xona, xi tlherisele na yona Tempele eku sasekeni.
Ta Yerusalema loko a hlaseriwa nakambe
21Antiyoko Epifani a teka silivhere ya Tempele ya 73 800 kg a famba na yona, kutani a kongoma hi ku hatlisa emutini wa Antiyoka. Hi ku tikurisa ngopfu, a titwa onge a nga tluta emisaveni hambi ku ri ku famba elwandle. 22Kutani a veka varhangeri ku xanisa Vayuda; eYerusalema a veka Filipi wanuna wo huma eFrigiya, loyi a n'wi tlulaka hi ku homboloka; 23eGerizimi a veka Androniko; handle ka lava, a veka na Menela loyi a a tlula vanhu hinkwavo hi ku xanisa varikwavo. Antiyoko Epifani a a venga Vayuda ku tlula mpimo. 24Hikokwalaho, a rhuma eYerusalema Apoloniya, ndhunankulu ya Vamisiya, ni masocha ya 22 000, kutani a n'wi lerisa ku ya dlaya vavanuna hinkwavo, ni ku xavisa vavasati ni vana hinkwavo va va
mahlonga. 25Apoloniya a fika eYerusalema, a xisetela vaaki va muti wonge hiloko a a tile hi ku rhula. Kambe hi siku ra Savata, loko Vayuda hinkwavo va ri le ku wiseni, a hlengeleta masocha ya yena handle ka Yerusalema, a ma rhangela ma famba ma xaxamerile ni ku hloma matlhari. 26Xikan'we a ma lerisa ku ya dlaya hinkwavo lava a va humile eYerusalema ku ta ma vona, kutani a tsutsumela na wona eYerusalema, ma ya dlaya vanhu vo tala kona.
27Kambe Yudasi Makabiya ni vavanuna va 9 va balekela emananga, va ya hanya etintshaveni tanihi swiharhi. Etintshaveni ta kona, a va dya ntsena leswi milaka enhoveni, leswaku va nga tshuki va nyamisiwa.
Vayuda va xanisiwa hikwalaho ka ripfumelo ra vona
1Loko ku hundzile masiku ma nga ri mangani, hosi yi rhumela wanuna wo dyuhala wa Atena, a ya sindzisa Vayuda ku fularhela mikhuva ya vatata wa vona ni ku tshika nawu wa Xikwembu. 2A a lerisiwile ni ku nyamisa Tempele ya Yerusalema ni hi ku yi nyiketa eka Zewusi, xikwembu xa le ntshaveni ya Olimpo; naswona a byeriwa ku thya tempele ya le Gerizimi vito ra “Zewusi Munghana wa valuveri”, hilaha a yi vuriwa hakona hi vanhu lava a va tshama endhawini yoleyo.
3Ku xaniseka ku va kukulu, ku nga tiyiseleki. 4Vamatiko va tata Tempele hi
vudakwa ni makampfu ni ku etlela ni tinghwavava kona, va tlhela va yisa swilo swo yila egandzelweni. 5Alitari a yi funengetiwa hi timhamba leti nga tengangiki, leti yilaka enawini wa Xikwembu. 6Vanhu a va nga swi koti ku hlayisa Savata, hambi ku ri ku xixima minkhuvo ya vatata wa vona, kumbe ku tivula Vayuda.7N'hweti
yin'wana ni yin'wana loko ku tlangeriwa siku ra ku velekiwa ka hosi Antiyoko Epifani, Vayuda a va sindzisiwa hi nkanu ku dya marhumbu ya swifuwo swa
magandzelo. Loko ku tlangeriwa nkhuvo wa Diyonisiyo, a va sindzisiwa ku xaxamela ni ku ya fundzha Diyonisiyo va ambele tihari ta swiluva swa rihlaza. 8Hi xiletelo xa Pitolemi, vanhu va miti ya Vagriki leyi nge kusuhi na Yudiya, a va lerisiwa ku sindzisa Vayuda leswaku va dya swa magandzelo, 9va byeriwa ni ku dlaya Vayuda lava nga tiyimiselangiki ku hanya Xigriki. Hikokwalaho ke, a swi ri erivaleni leswaku makhombo a ma ri kusuhi. 10Leswi landzelaka i swikombiso swin'wana swa kona: vavasati vambirhi va khomiwa, hileswi a va yimbisile vana va vona. Va fambisiwa emitsendzeleni ya muti ni vana va vona lava boheleriweke emaveleni ya vona, kutani va cukumetiwa hi le henhla ka rirhangu. 11Vayuda van'wana lava a va hlengeletanile emabakwini ya le kusuhi leswaku va kota ku hlayisa Sabata exihundleni, va xengiwa eka Filipi ndhuna yin'wana ya hosi, kutani va hisiwa hinkwavo. Vukhongeri bya vona byi va siverile ku tilwela, hikuva a va xixima ngopfu siku ra Savata.
Xikwembu xi ba vanhu, xi tlhela xi va twela vusiwana
12Sweswi ndzi khongotela lava hlayaka buku leyi leswaku va nga heli mbilu hi makhombo layo tano, kambe va fanele ku twisisa leswaku ha wona Xikwembu a xi nga lavi ku herisa vanhu va ka hina, kambe a xi navela ku va tshinya
eswidyohweni swa vona nkarhi wo leha, kambe i ku va ba
xikan'we-kan'we. 14Xikwembu a xi hi endli hilaha xi endleka vanhu vambe hakona. Vanhu lava xi va lehiselaka mbilu, xi va ba ntsena loko va fikile emakumu ya vubihi bya vona. 15Kambe hina xi hatla xi hi ba hi nga si dyoha ngopfu. 16Kutani ke,
Xikwembu xi hi twela vusiwana minkarhi hinkwayo. Hambiloko xi hi ba hi makhombo, a xi hi tshiki ni siku ni rin'we. 17Leswi ndzi swi vuleke a xi ve
xitsundzuxo eka hina. Kutani sweswi ndzi ta yisa emahlweni timhaka ta matimu.
Eliyazara a fela ripfumelo ra yena
18 A ku ri ni mukhalabye un'wana wo xixemeka loyi a va ku i Eliyazara; a a ri un'wana wa vadyondzisi va nawu wa Xikwembu loyi a va n'wi sindzisa ku pfula nomu wa yena ku dya nyama ya nguluve. 19Kambe a hlawula ku fa hi xichavo ematshan'wini ya ku hanya hi swa manyala. Hikokwalaho, a tshwutela nyama leyi, kutani a tihlawulela ku vaviseka 20ku komba varikwavo leswaku va fanele va
tiyimisela ku ala ku dya swakudya swo nyamisiwa, hambiloko hi ku endla sweswo va ta dlayiwa. 21-22Lava a va humesa magandzelo lama yilaka enawini wa Xikwembu, va vitanela Eliyazara etlhelo, hikuva a va tivana na yena ku sukela khale. Va n'wi khongotela exihundleni ku ta egandzelweni ni nyama leyi tengeke leyi lunghisiweke hi yena n'wini, a dya yona, kutani a xisetela wonge hiloko a dya nyama ya nguluve. Hi ndlela leyi a a nga ta dlayiwa.
23Kambe Eliyazara a tsema mhaka hi ndlela leyi fambelanaka ni vukulukumba bya yena ni ndzhuti wa ku dyuhala ka yena. Vutomi bya yena hinkwabyo a a landza ni ku hlayisa milawu ya Xikwembu, hikokwalaho a va hlamula a ku: “Hatlisani, mi ndzi dlaya sweswi! 24Vuxisi lebyo tano a byi ndzi fanelanga eku dyuhaleni ka mina.
Lavantshwa vo tala va nga ta ehleketa leswaku ndzi fularherile ripfumelo ra mina loko ndzi ri ni malembe ya 90. 25Hi vuxisi lebyi, ndzi ta engetela nkarhinyana eka vutomi bya mina, kambe ndzi ta tikhomisa tingana letikulu ni ku kucetela
lavantshwa vo tala ku endla leswo biha. 26Hambiloko sweswi ndzi nga papalata ku biwa hi n'wina, ndzi nga ka ndzi nga balekeli Xikwembu xa matimba hinkwawo, hambi ndzi hanya, hambi ndzi fa. 27Kutani ke, loko sweswi ndzi fa hi vunhenha, ndzi ta tikomba leswaku ndzi faneriwa hi vukulu bya ku dyuhala ka mina. 28Ndzi ta kombisa lavantshwa ndlela leyi amukelekaka ya ku tinyiketa hi ku tsaka, ndzi ri karhi ndzi fela milawu ya hina leyo hlawuleka ni yo xiximeka.”
Loko a heta ku vula marito lawa, Eliziyara a kongoma laha a va vavisela vanhu kona. 29Lava ku nga ri khale a va n'wi twela vusiwana, sweswi va n'wi komba tihanyi, hikuva va ehleketa leswaku ú vulavurile tanihi nhlanyi.30Loko a biwile ngopfu, kutani a ri kusuhi ni ku fa, a konya, a ku: “Hi vutivi lebyo hlawuleka bya xona, HOSI Xikwembu xi tiva leswaku, hambi loko ndzi nga tshuka ndzi pona eku dlaweni, ndzi twa ku vava lokukulu emirini ndzi ri karhi ndzi biwa hi nkhavi, kambe emoyeni wa mina ndzi tsakela ku vaviseka loku, hikuva ndzi chava Xikwembu.” 31Kutani Eliyazara a fa hi ndlela leyi. Hi ku fa ka yena a siya xikombiso ni
xitsundzuxo xa vunhenha lebyikulu, ku nga ri ntsena eka lavantshwa, kambe eka varikwavo hinkwavo.
Wansati un'wana ni vana va yena va fela ripfumelo ra vona
1 Siku rin'wana wansati ni vana va yena va 7 va khomiwile, kutani va biwa hi mikhavi ni swimoko, va sindzisiwa hi hosi ku dya nyama ya nguluve, yi nga leyi yilaka enawini. 2Kavaloko un'wana wa vana lava, loyi a vulavulaka hi vito ra vona, a ku ka hosi: “Xana u lava ku kuma yini eka hina ke? Hi tiyimiserile ku fa ku nga ri ku tshika milawu ya vatata wa hina.”
ra ha hefemula, ri oxiwa embiteni. Musi wo huma embiteni wu hangalaka endhawini hinkwayo, kambe vamakwavo ni mana wa vona va tiyisana nhlana ku fa hi ndzhuti, va ku: 6“HOSI Xikwembu xa hi vona, kutani hi tiva leswaku xi hi twela vusiwana eku vavisekeni ka hina, tanihi laha Muxe a vuleke hakona eka risimu ra yena leri solaka lava va fularhelaka Xikwembu, loko a te: ‘Kutani Xikwembu xi ta twela malandza ya xona vusiwana.’ ”
7Loko makwavo lowo rhanga a file hi ndlela leyi, masocha ma tisa loyi wa vumbirhi, ma tlanga hi yena. Ma kwamula nhlonge ni misisi ya nhloko ya yena, kutani ma n'wi vutisa ma ku: “Xana sweswi u ta dya nyama leyi ya nguluve, kumbe hi ta ku xanisa hi ku ku tsemelela xirho hi xirho ke?”
8A ma hlamula hi ririmi ra ka vona, a ku: “E-e! Ndzi nga ka ndzi nga dyi nyama leyi.” Kutani ke, na yena a vaviseka ku fana ni makwavo lowo rhanga. 9Kutani loko a ri kusuhi ni ku fa, a ku eka hosi: “Munhu wa tihanyi ndziwena, wa hi dlaya, kambe HOSI ya tilo ni misava yi ta hi pfuxa yi hi nghenisa evutomini lebyintshwa lebyi nga heriki, hikuva hi ferile milawu ya yona.”
10Endzhaku ka yena, masocha ma vavisa loyi wa vunharhu. Loko a lerisiwa ku humesa ririmi ra yena, a endla sweswo hi ku hatlisa. Hi vunhenha a tlakusa ni mavoko ya yena, a ma nyika masocha, 11kutani hi xixinya a ku: “Xikwembu xi ndzi nyikile swirho leswi swa miri wa mina; hikwalaho ka milawu ya xona ndza swi
tshika, kambe ndzi tshemba leswaku xi ta tlhela xi ndzi nyika swona.” 12Hosi ni lava a va ri na yona va hlamala vunhenha bya jaha leri, hikuva a ri teka ku vaviseka loku ku nga ri nchumu.
13Loko na yena a file, masocha ma karhata no vavisa loyi wa vumune hi ndlela yoleyo. 14Kutani loko a ri kusuhi ni ku fa a ku: “Ndza tsaka ku dlayiwa hi wena, hikuva mina na vamakwerhu hi tshemba leswaku Xikwembu xi ta hi pfuxa eku feni. Kambe we Antiyoko, u nga ka u nga pfuki eku feni.”
15Endzhaku ka yena, masocha ma tisa loyi wa vuntlhanu ku ta n'wi
vavisa. 16Kutani jaha leri ri languta hosi, ri ku ka yona: “We hosi, u fanele ku fa tanihi vanhu hinkwavo. Kambe hikuva u nga na vuhosi exikarhi ka vona, sweswi u endla leswi u swi lavaka. Kambe u nga ehleketi leswaku Xikwembu xi tshikile vanhu va ka hina. 17Yana emahlweni ku hi vavisa, kutani u ta vona leswaku Xikwembu xi ta tirhisa matimba lamakulu ya xona ku vavisa wena ni vana va wena!”
18Endzhaku ka yena, masocha ma tisa loyi wa vutsevu. Loko a ri kusuhi ni ku fa, a ku ka hosi: “U nga tshuki u tixisa. Mina ni vamakwerhu hi vavisiwa hi leswi swi hi fanelaka, hikuva hi dyoherile Xikwembu. Hikokwalaho hi humeleriwa hi swilo leswi swo chavisa. 19Kambe u nga ehleketi leswaku a wu nga xupuriwi, hikuva u lwile na Xikwembu.”
20Mana wa kona a a hlamarisa ku tlula mpimo, kutani ú ta fanela ku tsundzukiwa hi xichavo minkarhi hinkwayo. Hambiloko a vona vana va yena va 7 va herisiwa hi siku rin'we, ú swi amukerile hi vunhenha hikuva a a tshemba Xikwembu. 21Ú khutazile un'wana ni un'wana wa vana va yena hi ririmi ra ka vona. Hi ku tatiwa hi moya wo fundzheka, a tiyisa ku ehleketa ka yena ka xisati hi vunhenha bya xinuna, a ku ka vona: 22“A ndzi tivi leswaku mi humelerise ku yini ekhwirini ra mina. A hi mina ndzi mi nyikeke vutomi ni ku hefemula, hambi ku ri ku veketela swirho swa n'wina hi fanelo. 23Kutani ke, Mutumbuluxi wa tilo ni misava loyi a tumbuluxeke vanhu hinkwavo ni ku sungula hinkwaswo, hi tintswalo ta yena ú ta tlhela a mi nyika vutomi ni ku hefemula, hikuva sweswi mi karhi mi titshika hikwalaho ka milawu ya yena.”
24Antiyoko Epifani a titwa a monyiwa, kutani a ehleketa leswaku manana loyi wa n'wi sandza. Leswi ntsongwana wa vana lava a sele a ha hanya, Antiyoko Epifani a nga n'wi khongotelanga ntsena hi marito, kambe ú n'wi tshembisile hi ku hlambanya leswaku ú ta n'wi fumisa ni ku n'wi xixima loko a fularhela mikhuva ya vatata wa yena, kutani ú ta n'wi nghenisa eka ntlawa wa “Vanghana va hosi” ni ku n'wi veka ku va mulanguteri wa timhaka ta tiko. 25Kambe n'wana loyi a ala ku n'wi yingisa. Hikokwalaho Antiyoko Epifani a vitana mana wa yena, a n'wi khongotela ku
khongoterile swinene, manana loyi a nkhensa ku endla tano. 27A voyamela eka n'wana wa yena, kutani a kanganyisa muxanisi loyi wa tihanyi, a vulavula hi ririmi ra ka vona, a ku: “N'wananga, ndzi twele vusiwana. Ndzi ku rhwarile ekhwirini ra mina tin'hweti ta 9 ni ku ku bebula malembe manharhu, ndzi ku wundlile ni ku ku kurisa ku fikela namuntlha. 28N'wananga, ndza ku kombela. Languta ni ku xiyaxiya hinkwaswo leswi swi nga kona etilweni ni le misaveni, kutani lemuka leswaku
Xikwembu hi xona xi tumbuluxeke swilo leswi, a xi swi tumbuluxanga swi huma eka leswi a swi ri kona. 29U nga chavi mudlayi loyi, kambe u va ni vunhenha byo fana ni bya vamakwenu. Tinyikete ku fa, leswaku hi tintswalo ta Xikwembu ndzi ta
tlheriseriwa wena ni vamakwenu esikwini ra ku pfuka ka vafi.”
30Loko mana wa yena a ha vulavula, n'wana loyi a vutisa hosi a ku: “U lava yini eka mina? Ndzi ala ku yingisa xileriso xa wena. Ndzi ta landza ntsena swileriso swa nawu wa Xikwembu lowu nyikiweke vatata wa hina hi Muxe. 31We hosi, u endlile
makungu yo xanisa varikwerhu hi tindlela to hambana-hambana, kambe u nga ka u nga poni ku biwa hi Xikwembu. 32Mina ni vamakwerhu hi xaniseka hikwalaho ka swidyoho swa hina. 33Xikwembu xa hina lexi hanyaka xi hi hlundzukela
nkarhinyana leswaku xi ta hi tshinya ni ku hi luleka, kambe xi ta vuyelelana na hina malandza ya xona.34Kambe wena, muhomboloki ndziwena ni munhu loyi a nyameke ku tlula vanhu hinkwavo, u nga tixisi hi ku titsakisa ni ku tikukumuxa hikwalaho ka ku tshemba ka hava, loko u xanisa vanhu va Xikwembu. 35A wu si pona eku biweni ka Xikwembu xa matimba hinkwawo lexi vonaka hinkwaswo. 36Vamakwerhu va twile ku vaviseka nkarhinyana ntsena, kutani va kumile vutomi lebyi nga heriki hikwalaho ka ntwanano wa Xikwembu na hina. Kambe wena u ta avanyisiwa hi Xikwembu, u ta kuma ku biwa loku faneleke ku tikukumuxa ka wena. 37Mina, tanihi vamakwerhu, ndzi nyiketa miri ni vutomi bya mina hi ku landza milawu ya vatata wa hina; ndzi khongela Xikwembu leswaku xi hatlisa xi tsetselela vanhu va ka hina, kutani xi ku ba hi maxangu ni makhombo ku kondza u pfumela leswaku hi xona ntsena xi nga Xikwembu. 38Mina ni vamakwerhu a hi ve vo hetelela ku xaniseka hikwalaho ka vukari bya Xikwembu xa matimba hinkwawo, lebyi xi byi kombeke hilaha swi faneleke hakona eka vanhu va ka hina hinkwavo.”
39Hosi Antiyoko Epifani a hlundzuka swinene hikwalaho ka ku monyiwa loku, kutani a xanisa n'wana loyi ku tlula vamakwavo. 40Kwalaho n'wana loyi a fa hi mbilu yo ntshunxeka, ú tshembile Xikwembu ntsena.
41Eku heteleleni mana wa vana lava a dlayiwa na yena.
42Hi marito lawa ndzi fikile emakumu ka timhaka ta ku dya nyama ya magandzelo lama yilaka enawini wa Xikwembu ni ku xaniseka lokukulu ka Vayuda.
Yudasi Makabiya a sungula ku lwa (I Vamakabiya 3:1-26)
1Yudasi la vuriwaka Makabiya ni vanghana va yena va nyengeleta va ya nghena emitini ya Yudiya, va vitana varikwavo, kutani va hlengeleta vavanuna va kwalomu ka 6 000 lava yeke emahlweni ni ku hanya Xiyuda. 2Kavaloko va khongela
Xikwembu ku pfuna vanhu va xona lava a va xanisiwa hi vanhu van'wana hinkwavo, ni ku twela Tempele vusiwana, hileswi a yi nyamisiwile hi vahomboloki, 3ni ku
tsetselela muti wa Yerusalema lowu a wu ri karhi wu mbundzuxiwa ni ku
herisiwa. 4Va tlhela va kombela Xikwembu ku tsundzuka ku yayarheriwa ka vana vo pfumala nandzu, ni ku sandziwa ka vito ra xona, leswaku xi komba rivengo ra xona eka leswo homboloka.
5Loko Yudasi a lunghisa mavuthu ya yena, vamatiko a va kotanga ku n'wi sivela, hikuva ku hlundzuka ka HOSI Xikwembu ehenhla ka vanhu va xona a ku
Pitolemi a rhumela Nikanoro ku hlasela Yudasi (I Vamakabiya 3:38-41)
8Loko Filipi murhangeri wa Jerusalema a vona leswaku Yudasi a ya emahlweni ku hlasela ni ku hlula valala va yena hakatsongo-tsongo, a tsalela Pitolemi murhangeri wa Siriyankulu na Fenikiya, a n'wi kombela ku pfuna ku sirhelela mfumo. 9Xikan'we Pitolemi a hlawula Nikanoro n'wana Patroklo, un'wana wa “Vanghana lavakulu va hosi”, a n'wi rhumela kun'we ni masocha lama lavaka ku va 20 000 lama humaka eka matiko yo hambana-hambana, leswaku ma ya dlayetela Vayuda hinkwavo. A n'wi rhumela kun'we na Gorgiya, yin'wana ya tindhunankulu ta mavuthu leyi yi tivaka swinene ku lwa nyimpi. 10Hosi Antiyoko Epifani a a kolota Varhoma ndzuvo wa silivhere ya 82 000 kg, kutani Nikanoro a endla makungu ya ku riha xikweleti lexi hi ku xavisa Vayuda lava a nga ta va khoma enyimpini, va va mahlonga. 11Xikan'we Nikanoro a rhumela rito emitini leyi nga kusuhi ni lwandle, a rhamba van'wamabindzu va kona ku ta xava Vayuda lava nga ta endliwa mahlonga, a va tshembisa ku va xavisela mahlonga yo tlula 90 hi silivhere ya 41 kg ntsena. Kambe Nikanoro a nga tivanga leswaku Xikwembu xa matimba hinkwawo a xi tilulamisele ku n'wi ba.
Yudasi a twa ta makungu ya Nikanoro (I Vamakabiya 3:42-54)
12Yudasi a twa leswaku Nikanoro ni mavuthu ya yena a va ri karhi va ta ku ta hlasela Yudiya; kambe loko a tivisa vanghana va yena hi ta ku fika ka mavuthu ya Nikanoro,13lava va vutoya ni lava nga tshembiki eku lulameni ka Xikwembu, va baleka. 14Van'wana va xavisa swilo swa vona hinkwaswo leswi a swi sele; kutani va khongela HOSI Xikwembu ku va ponisa eka muhomboloki Nikanoro loyi a a va xavisile a nga si lwa na vona. 15Va tlhela va kombela leswaku Xikwembu xi va ponisa ku nga ri hikwalaho ka mintirho leyinene ya vona, kambe hikwalaho ka ntwanano lowu xi wu endleke ni vatata wa vona ni hikuva xi va thyile vito lero
hlawuleka ni ku dzuneka ra xona. 16Kavaloko Yudasi a hlengeleta vavanuna va yena va kwalomu ka 6 000, a va khongotela leswaku va nga chavisiwi ni ku hetiwa
matimba hi vamatiko lavo tala ngopfu lava a va ri karhi va ta ku ta lwa na vona hi tihanyi. Yudasi a byela varikwavo ku huma nyimpi va ya lwa hi vunhenha, 17va ri karhi va tsundzuka swilo swa manyala leswi vamatiko va swi endleke eXivandleni lexo hlawuleka, ni ku xaniseka ka muti wa Yerusalema loko wu rhukaniwa, ni ku tshikiwa ka mikhuva ya vatata wa vona. 18Yudasi a ku: “Vamatiko va tshemba matlhari ni vunhenha bya vona, kambe hina hi tshemba Xikwembu xa matimba hinkwawo lexi kotaka ku dlayetela hi ku copeta ka tihlo hinkwavo lava taka ku ta lwa na hina, hambiloko va ri vanhu hinkwavo va misava.”
19Yudasi a tlhela a va tsundzuxa hi ta minkarhi leyi vatata wa vona va pfuniweke: enkarhini wa hosi Senakeribi loko valala va vona va 185 000 va dlayiwile, 20ni le nkarhini lowu Vayuda va 8 000 kun'we na Vamakedoniya va 4 000 va nga ya va ya lwa na Vagalatiya kwale Babilona. Loko Vamakedoniya va ri kusuhi ni ku hluriwa, Vayuda lava va 8 000 va va seketela, va dlayetela Vagalatiya va 120 000 hi ku pfuniwa hi Xikwembu, va tlhela va phangha swilo swo tala.
Yudasi a hlula Nikanoro
21Hi marito lawa Yudasi a tiyisa nhlana wa masocha ya yena ni ku ma khutaza ku tiyimisela ku fela milawu ni tiko ra ka vona; kavaloko a avanyisa masocha ya yena, ma endla mintlawa ya mune. 22A hlawula vamakwavo Simoni na Yosefa na
Yonatani, leswaku un'wana ni un'wana a fambisa ntlawa wa masocha ya 1
500. 23Handle ka vona, a hlawula Eliyazara ku hlaya hi rito leri tlakukeke Buku leyo hlawuleka, a lerisa masocha ya yena ku huwelela ma ku: “Xikwembu xi ta hi pfuna”, kutani a rhangela ntlawa wa wona wo sungula, a ya lwa na Nikanoro.
hlongola valala va vona mpfhukanyana, kutani va tlhelela endzhaku, hikuva nkarhi a wu fambile. 26Siku rero a ri ri Ravuntlhanu, ro rhangela siku ra Savata,
hikokwalaho a va yanga emahlweni ku va hlongorisa. 27Kutani loko va hlengeletile matlhari ya valala lava va dlayiweke ni ku phangha swilo hinkwaswo swa vona, va hlayisa siku ra Savata, va dzunisa ni ku nkhensa HOSI Xikwembu lexi xi va poniseke ni ku va kombisa tintswalo siku rero. 28Loko siku ra Savata ri hundzile, va phakela lava xanisiweke ni swisiwana ni tinoni swin'wana swa leswi va swi phangheke, kutani vona ni vana va vona va avelana leswi saleke. 29Endzhaku ka swona, hinkwavo va khongela Xikwembu xa tintswalo leswaku xi vuyelelana na vona, malandza ya xona.
Yudasi a hlula Timotiya na Bakidi
30Kavaloko Vayuda va ya lwa ni masocha ya Timotiya na Bakidi, va dlaya lama lavaka ku tlula 20 000, va ya hlasela ni ku teka makhokholo lama nga tinhlohlorini ta tintshava leto leha, va avanyisa hi le xikarhi leswo tala leswi va swi phangheke: hafu va swi avelana, hafu va swi phakela lava xanisiweke, ni swisiwana, ni tinoni, ni lava dyuhaleke. 31Va hlengeleta matlhari ya valala va ma hlayisa hi vukheta
emakhokholweni ya vona, kutani swilo leswi saleke swa leswi va swi phangheke va swi rhwala eYerusalema. 32Va dlaya ndhunankulu ya mavuthu ya Timotiya,
muhomboloki lonkulu loyi a xaniseke Vayuda ku tlula mpimo. 33Loko va ri karhi va tlangela ku hlula loku emutini wa Yerusalema, wu nga ntsindza wa tiko ra vatata wa vona, va herisa hi ndzilo vanhu lava hiseke tinyangwa leto hlawuleka ta Tempele. Swin'we na vona va hisa Kalistene loyi a a tumberile endlwini yin'wana leyitsongo. Hikokwalaho ke, Kalistene a biwa hi ndlela leyi yi fanelaka ku homboloka ka yena. 34Hi ndlela leyi Nikanoro, muhomboloki lonkulu loyi a teke ni van'wamabindzu va 1 000 ku ta xava Vayuda, 35hi ku pfuniwa hi Xikwembu, ú tsongahatiwile hi Vayuda lava a a va langutela hansi. Hiloko a hluvula ni ku cukumeta xiambalo xa yena lexo saseka ngopfu, kutani a famba a ri yexe tanihi hlonga leri balekaka, a kondza a ya fika emutini wa Antiyoka, hikuva mavuthu ya yena a ma herisiwile. 36Kutani ke, Nikanoro loyi a a tiyimisele ku humesela Varhoma endzuvo hi ku khoma ni ku xavisa vanhu va Yerusalema, a sungula ku vula hinkwako leswaku Vayuda a va ri na
Musirheleri wa matimba, ni leswaku a va nga hluleki, hikuva a va hlayisa milawu leyi va nyikiweke hi Xikwembu.
Xikwembu xi ba Antiyoko
(I Vamakabiya 6:1-7; II Vamakabiya 1:11-17)
1Enkarhini wolowo Antiyoko Epifani a a tlhelela endzhaku a huma etikweni ra Vaperesi hi mpfilumpfilu. 2A a nghenile emutini wa Perisepoli, a ringetile ku
phangha titempele ta kona ni ku fuma muti lowu. Hikokwalaho vaaki va kona a va hlomile matlhari va ya tilwela, kutani Antiyoko Epifani ni masocha ya yena va hluriwa, va hlongorisiwa, va tlhelela endzhaku hi tingana. 3Loko Antiyoko Epifani a ri emutini wa Ekibatana, a byeriwa leswi humeleleke Nikanoro ni mavuthu ya
Timotiya, 4kutani a hlundzuka swinene, a endla ni makungu ya ku tirihisela eka Vayuda hikwalaho ka ku vaviseka loku a endliweke kona hi Vaperesi. Hiloko a lerisa muchayeri wa kalichi ya yena ku chayela a nga yimi ku kondza va ya fika
eYerusalema. Hi ku tikukumuxa lokukukulu Antiyoko Epifani a ku: “Loko ndzi fika eYerusalema, ndzi ta hundzula muti lowu masirha ya Vayuda.”
Kambe ku avanyisa ka Xikwembu ku famba na yena!5Kutani loko Antiyoko Epifani a heta ku vulavula, HOSI Xikwembu xa Vaisraele lexi vonaka hinkwaswo xi n'wi ba hi vuvabyi lebyi nga vonakiki bya ntsandza-vatshunguri. Xikan'we a khomiwa hi
vuvabyi bya le ndzeni, a twa ku vava swinene. 6(Leswi a swi n'wi fanela, hikuva a a xanisile vanhu van'wana hi ku va vavisa hi tindlela to tala to
hlamarisa.) 7Hambiswiritano a nga tshiki manyunyu ya yena, kambe a kula eku tikukumuxeni ka yena, a hisekela ku chavisa Vayuda swinene, a lerisa muchayeri wa kalichi ya yena leswaku a hatla a chayela. Kambe loko kalichi yi ri karhi yi
tikukumuxeni lokukulu ka yena a a ehleketa leswaku a nga lawula magandlati ya lwandle ni ku pima tintshava leto leha hi swikalo. Kambe xikan'we-kan'we loko a wele hansi, a a fanele ku rhwariwa ehenhla ka vuhlaka. Hi ndlela leyi matimba ya Xikwembu ma tikomba eka vanhu hinkwavo.9Miri hinkwawo wa muhomboloki loyi wu bola wu ku pfixupfixu hi swivungu, kutani Antiyoko Epifani a twa ku vava lokukulu. Masocha ya yena hinkwawo ma vabyisiwa hi ku nun'hwa ka miri wa yena. 10Hikwalaho ka xinghema xa yena, a ku ri hava na un'we loyi a a ta tiyela ku rhwala Antiyoko Epifani, kasi ku nga ri khale a a ehleketa leswaku a nga khumba ni tinyeleti.
Antiyoko Epifani a khongela Xikwembu (I Vamakabiya 6:8-17)
11Eku vavisekeni ka yena Antiyoko Epifani a hela matimba, kutani a sungula ku tshika ku tikukumuxa. A vona leswaku ú biwile hi Xikwembu, a twa ni ku vava minkarhi hinkwayo, hikokwalaho a vuyeriwa hi miehleketo. 12Loko a nga ha swi koti ku tiyisela eku nun'hweni ka miri wa yena, a ku: “Swi lulamile leswaku vanhu
hinkwavo va yingisa Xikwembu, ku nga vi na loyi a ehleketaka leswaku ú ringana na
xona.”13Kavaloko muhomboloki lonkulu loyi a tiboha hi ku hlambanya emahlweni
ka Xikwembu lexi a xi nga ha n'wi tweli vusiwana, a vula leswaku 14Yerusalema, muti lowo hlawuleka lowu a a tsutsumela eka wona ku ya wu mbundzuxa ni ku wu hundzula masirha, wu ta va muti lowu ntshunxekeke. 15Vayuda lava a a ehleketa leswaku a va nga fanelanga ku lahliwa, kambe lava a a endlile makungu ya ku va cukumeta ehandle kun'we ni vana va vona leswaku va dyiwa hi swivandzana ni ku jovoteriwa hi tinyanyana, Antiyoko Epifani a boha leswaku va ta tlakusiwa
emfun'weni wa yena va ringana ni vaaki va Atena hi xiyimo. 16Xivandla lexo hlawuleka lexi a a xi phanghile eku sunguleni, a vula leswaku ú ta xi sasekisa hi tinyiko ta nkoka swinene; swibya leswo hlawuleka ú ta swi tlherisela eTempeleni hi xitalo; mali yo hakela swa magandzelo ú ta yi humesa eka mihlengo ya mfumo wa yena. 17Ehenhla ka leswi hinkwaswo, a tshembisa ku tihundzula Muyuda, kutani ú ta ya twarisa matimba ya Xikwembu emisaveni hinkwayo.
Papila ra Antiyoko Epifani eka Vayuda
18Loko Antiyoko Epifani a vona leswaku a nga antswi nikutsongo hikuva Xikwembu xi n'wi bile hi ndlela leyi yi n'wi fanelaka, a hela mbilu, kutani a tsalela Vayuda
papila ra ku kombela ku pfuniwa leri nge: 19“Mina Antiyoko hosi ni ndhunankulu ya n'wina, ndzi tsalela n'wina Vayuda varikwerhu vo fundzheka, ndzi ri: ‘Xewani!
Minkateko ni ntsako ni vutomi lebyinene, a swi ve na n'wina!’
20“Ndzi nkhensa loko n'wina ni vana va n'wina mi tsakile ni loko timhaka ta n'wina ti famba hilaha mi ti lavaka hakona. Ndzi tshemba Xikwembu, 21kutani ndzi
tsundzuka hi ntsako lowukulu ku xixima ka n'wina ni musa lowu mi ndzi kombiseke wona.
“Loko ndzi ri karhi ndzi huma etikweni ra Vaperesi, ndzi sungurile ku karhatiwa hi vuvabyi, kutani ndzi tibohile ku langutisa mafambisele hinkwawo ya vanhu va mina. 22A ndzi heli mbilu hikwalaho ka vuvabyi bya mina, hikuva ndzi ni ku
tshemba lokukulu leswaku ndzi ta hola. 23Kambe ndzi tsundzuka leswaku minkarhi hinkwayo loko tata wa mina a a khupuka nambu wa Yufrata a ya hlasela tiko ra le vuxeni, a a hlawula loyi a a ta sala a fuma ematshan'wini ya yena.24A a pima leswaku loko ku tshuka ku humelerile swin'wana swa xitshuketa kumbe mahungu yo biha, vanhu hinkwavo va mfumo wa yena va nga karhateki, hikuva va ta tiva leswaku mfumo wu sele na mani. 25Nakambe ndza swi tiva leswaku tihosana ta matiko lama vandzakaneke ni mindzilekana ya mfumo wa mina, ti langutela nkarhi wa ku hi hundzukela. Hikokwalaho, ndzi veka n'wana wa mina loyi va nge i Antiyoko na yena ku va hosi. Hakanyingi ndzi n'wi vekile emavokweni ya n'wina ni ku kombela leswaku mi n'wi xixima, loko a ndzi khupuka nambu wa Yufrata ndzi ya kamba
swifundzha swa le vuxeni; kutani ndzi tsalerile na yena leswi mi swi hlayaka
leyi ndzi yi endleleke n'wina ni tiko ra ka n'wina, ndzi khongotela n'wina hinkwenu leswaku mi ya emahlweni mi tsakisa mina ni n'wana wa mina. 27Ndzi ni ku tshemba leswaku n'wana wa mina ú ta landza maendlele ya mina, kutani ú ta mi fuma hi vululami ni musa.”
28Kavaloko mudlayi ni musandzi loyi a twa ku vava lokukulu loku ringanaka ni maxangu lawa a a ma vangerile van'wana, kutani a fa etintshaveni ta tiko rimbe, ú hluphekile swinene. 29Filipi munghana lonkulu wa Antiyoko Epifani a teka ntsumbu wa yena a wu yisa ekaya. Kambe, hi ku chava n'wana wa Antiyoko Epifani, a
balekela eka hosi Pitolemi Filometori, etikweni ra Egipta.
Ta ku hlawulekisiwa ka Tempele (I Vamakabiya 4:36-61)
1Kavaloko Yudasi ni vanghana va yena, hi ku rhangeriwa hi Xikwembu, va ya teka Tempele ni muti wa Yerusalema.2Va hindzimuxa tialitari leti a ti akiwile erivaleni ra Yerusalema hi vamatiko, va tlhela va mbundzuxa swivava leswo hlawuleka swa
swikwembu swa hava. 3Va basisa Xivandla lexo hlawuleka, va aka alitari yin'wana ya magandzelo. Hiloko va tshivela ndzilo hi ku ba ribye, kutani endzhaku ka malembe mambirhi va tlhelela va humesa magandzelo, va hisa mirhi ya risuna, va lumeka timboni ni ku xaxameta Xinkwa lexo hlawuleka. 4Endzhaku ka swona, va
nkhinsama ni ku khongela HOSI Xikwembu leswaku va nga tshuki va wela nakambe emakhombyeni lawa va ma voneke. Va kombela leswaku, loko va tlhelela eku
dyoheni, xi va tshinya hi musa, ku nga ri hi ku va nyiketa emavokweni ya vamatiko lava sandzaka, va tihanyi. 5Va basisa Xivandla lexo hlawuleka hi siku rorero
vamatiko a va xi nyamisile ha rona, ri nga siku ra vu-25 ra n'hweti ya Kislevhi. 6Va tlangela nkhuvo lowu masiku ya 8 hilaha a va tlangela hakona nkhuvo wa
Mintsonga, va ri karhi va tsundzuka leswaku ku nga ri khale, enkarhini wa nkhuvo wa Mintsonga, a va ha tsendzeleka etintshaveni ni le mabakweni tanihi
swiharhi. 7Kavaloko va tamela switluka swa mincindzu ni tinhonga to tsondzeriwa hi swiluva swa rihlaza, va xaxamela ni ku yimbelela tinsimu ta ku nkhensa Xikwembu lexi xi endleke leswaku Tempele ya xona yi basisiwa. 8Kutani hinkwavo va twanana leswaku nkhuvo lowu wu ta tlangeriwa etikweni hinkwaro ra vona lembe rin'wana ni rin'wana.
Pitolemi Makroni a tidlaya
9Antiyoko Epifani a fa hi ndlela leyi. 10Sweswi ndzi ta hlamusela leswi humeleleke enkarhini wa hosi Antiyoko Yupatoro, loyi a a ri n'wana wa muhomboloki Antiyoko Epifani, naswona ndzi ta tivisa hi ku komisa makhombo lamakulu lama vangiweke hi tinyimpi ta yena. 11Loko a sala a fuma, Antiyoko Yupatoro a hlawula Lisiya ku va mulanguteri wa hinkwaswo swa mfumo wa yena ni murhangeri lonkulu wa
Siriyankulu na Fenikiya12ematshan'wini ya Pitolemi la vuriwaka Makroni. Makroni ú ringetile ku twanana na Vayuda ni ku va endlela leswo lulama, hikuva va
xanisekile ngopfu. 13Hikokwalaho, a hehliwa emahlweni ka Antiyoko Yupatoro hi “Vanghana va hosi”. Hinkwako a twa va n'wi vita muxengi, hikuva a a tshikile Kipra, xihlala lexi Filometori hosi ya le Egipta a a n'wi vekile ku va murhangeri wa xona, kutani a ya yima na Antiyoko Epifani. Hikokwalaho, a tsandzeka ku fundzhiwa hilaha xiyimo xa yena a xi lava hakona, kutani a tidlaya hi ku nwa chefu.
Yudasi Makabiya a hlula Vaedomu (I Vamakabiya 5:1-8)
14Loko Gorgiya a vekiwa ku va murhangeri wa xifundzha xa Vaedomu, a rhangela mavuthu ya masocha yo thoriwa, kutani a hlasela Vayuda minkarhi
lava a va lwa va ri ehenhla ka makhumbi ya makhokholo lawa, kutani va dlaya Vaedomu lava lavaka ku tlula 20 000.
18Kambe valala va kwalomu ka 9 000 va tumbela eswihondzweni swimbirhi swo tiya leswi a swi nga hluleki.19Kavaloko Yudasi a suka endhawini leyi, a kongoma lomu a a laveka kona hi xihatla. Kutani a siya Simoni na Yosefa kun'we na Zakiya ni
masocha ya yena kona, va ringene ku rhendzela swihondzo leswi. 20Kambe vavanuna van'wana va Simoni va rhandza ngopfu mali, kutani loko va nyikiwile silivhere ya 420 kg, va pfumelela van'wana va valala ku huma eswihondzweni ni ku baleka. 21Loko Yudasi a twa leswi humeleleke, a tshinya vavanuna lava emahlweni ka nhlengeletano ya varhangeri va Vayuda, hikuva a va xavisile varikwavo, va ntshunxile valala va vona va ta kota ku ya lwa nakambe. 22Hiloko Yudasi a dlaya vaxengi lava, kutani a hatlisa a ya hlasela ni ku teka swihondzo
leswimbirhi. 23Minkarhi hinkwayo Yudasi a a hlula enyimpini, kutani eku hlaseleni ka swihondzo leswi, ú dlayeterile valala lava lavaka ku tlula 20 000.
Yudasi a hlula Timotiya
24Timotiya loyi a a hluriwile hi Vayuda eku sunguleni, a hlengeleta masocha layo tala yo thoriwa ni vagadi va tihanci lavo tala vo huma hi le Asiya, a hamba a huma nyimpi a ya hlasela Yudiya. 25Loko mavuthu ya valala va tshinela kusuhi, Yudasi na masocha ya yena va tichela misava etinhlokweni, va ambala leswo khwaxa, kutani va khongela Xikwembu. 26Va pavalala ehenhla ka swikhandziyo swa alitari, va kombela leswaku Xikwembu xi va pfuna loko va ya lwa ni valala va vona hilaha xi va
tshembiseke hakona enawini wa xona.
27Loko va heta ku khongela, va hloma matlhari, va suka Yerusalema va kongoma kule, va ya fika kusuhi ni valala, kutani va govela kona vusiku hinkwabyo. 28Loko vurhonga byi tsuvuka, mavuthu lamambiri ma sungula ku lwa. Vayuda a va ehleketa leswaku va ta hlula ku nga ri hi vunhenha bya vona, kambe hi ku pfuniwa hi
Xikwembu, kasi valala va vona a va kholwa leswaku va ta hlula hi vunhenha bya vona ntsena. 29Loko nyimpi yi ya yi hisa, valala va vona xivono xa vavanuna va 5 vo saseka swinene, va gadile tihanci leti a ti havaxerile swa nsuku, va rhangerile
Vayuda enyimpini. 30Va rhendzela ni ku sirhelela Yudasi hi switlhangu ni matlhari leswaku a nga vavisiwi, va hoxetela valala hi miseve ni tindlati. Hiloko valala va khomiwa hi mpfilumpfilu ni ku pfaleka mahlo, kutani va hangalaka. Vayuda va va dlayetela, 31va dlaya masocha ya milenge ya 25 000 ni vagadi va tihanci va 600. 32Timotiya a balekela ekhokholweni ra Gazara leri a ri sirheleriwa hi tinhenha leti rhangeriweke hi makwavo Kereya. 33Mhaka leyi yi tsakisa Yudasi ni masocha ya yena, kutani va ya rhendzela ni ku hlasela khokholo leri masiku ya 4. 34Vavanuna lava a va ri ekhokholweni va tshemba ku tiya ka rona, hikokwalaho va sandza Xikwembu ni ku rhukana Vayuda ku tlula mpimo. 35Hi siku ra vu-5 nimpundzu swinene, vavanuna va Yudasi va 20 lava hlundzukeke swinene hi ku twa valala lava sandzaka Xikwembu, va ya hlasela rirhangu ra khokholo hi vunhenha lebyikulu, kutani hi ku leva lokukulu va dlaya hinkwavo lava lwaka na vona. 36Vayuda van'wana va hatlisa va va landzelela, va ya hlasela khokholo hi tlhelo rin'wana, va hlula vasirheleri va rona, va hisa ni swihondzo swa rona. Van'wana va ya faya tinyangwa ta khokholo, va nghenisa eka rona Vayuda lava saleke handle, va ri teka. 37Timotiya a a tumberile ekheleni ra mati, kambe va n'wi kuma ni ku n'wi dlaya. Va tlhela va dlaya Kereya makwavo wa yena na Apolofani.
38Endzhaku ka swona, Vayuda va tlangela nkhuvo hi ku yimbelela ni ku nkhensa Xikwembu lexi kombisaka Vaisraele tintswalo letikulu ni ku va pfuna ku hlula valala va vona.
Yudasi Makabiya a hlula Lisiya (I Vamakabiya 4:26-35)
1Endzhaku ka nkarhinyana, Lisiya muhlayisi ni xaka ra hosi Antiyoko Yupatoro, loyi a a ri mulanguteri wa hinkwaswo swa mfumo, hi ku hlundzukisiwa hi leswi
hinkwavo va tihanci ta yena, va ya hlasela Vayuda. A a tiyimiserile ku hundzula Yerusalema wu va muti wa vamatiko, 3ni ku sindzisa vahlayisi va Tempele ku humesela hosi ndzuvo, hikuva a a endlile sweswo eka swivandla leswo hlawuleka swa vanhu van'wana; na wona ntirho wa vupristankulu a wu ta xaviwa lembe rin'wana ni rin'wana hi lava va wu lavaka. 4Lisiya a a tsakisiwa ku tlula mpimo hi masocha ya yena ya milenge ya magidi-gidi ni vagadi va yena va tihanci va magidi ni tindlopfu ta yena ta 80, kutani a a nga ri na mhaka ni matimba ya Xikwembu.5A nghena eYudiya, a ya hlasela Beta-Suru, lowu a wu ri khokholo leri mpfhuka wa rona a wu ri kwalomu ka 30 km ku fika eYerusalema.
6Loko Yudasi ni masocha ya yena va twa leswaku Lisiya a a ri eku rhendzeleni ka makhokholo ya vona, vona ni varikwavo hinkwavo va kombela Xikwembu hi swirilo ni mihloti leswaku xi va rhumela ntsumi leyinene ku va ponisa. 7Yudasi a rhanga a hloma matlhari, kutani a khongotela lavan'wana ku famba na yena va ya nyiketa vutomi bya vona ku pfuna varikwavo. Kwalaho hinkwavo va hatlisa ku huma
nyimpi. 8Loko va ha ri ekusuhi na Yerusalema, ku humelela wanuna wo gada hanci, a va rhangela a ambele swo basa ni ku hloma matlhari ya nsuku. 9Kavaloko
hinkwavo va dzunisa Xikwembu xa tintswalo, va kuma matimba yo lwa ku nga ri ni vanhu ntsena kambe ni swiharhi, hambi ku ri ku ya hlasela rirhangu ra
nsimbhi. 10Kutani va ya emahlweni ni nyimpi va xaxamerile, va ri ni museketeri loyi a humaka etilweni, hikuva Xikwembu a xi va twele vusiwana. 11Va tsutsuma va ya hlasela valala tanihi tinghala, va dlaya masocha ya milenge ya vona ya 11 000 ni vagadi va tihanci va 1 600. Valala van'wana hinkwavo va va hlongorisa. 12Vunyingi bya lava va balekeke va vavisiwile ni ku tekeriwa matlhari ya vona. Lisiya na yena a ponisiwa hi ku baleka tanihi toya.
Lisiya a phahlelana mariyeta na Vayuda
13Lisiya a a tlharihile, a xiyaxiya ta ku hluriwa ka yena, kutani a lemuka leswaku Vayuda a va nga hluleki, hikuva Xikwembu a xi va lwela. Kavaloko a va rhumela rito, 14a ringeta ku va khorwisa ku phahlelana mariyeta na yena, a va tshembisa leswaku ú ta ringeta hi matimba ya yena hinkwawo ku khorwisa na yona hosi
leswaku yi hundzuka munghana wa vona. 15Yudasi, hi ku ehleketa leswaku swi nga tsakisa Vayuda hinkwavo, a nkhensa hinkwaswo leswi a swi komberiwa hi Lisiya; mhaka hi leswaku hosi a yi amukerile swikombelo hinkwaswo leswi Yudasi a a swi komberile eka Lisiya hi ku tsala.
Papila ra Lisiya eka Vayuda
16Kavaloko Lisiya a tsalela Vayuda papila leri nge: “Eka n'wina Vayuda, mina Lisiya ndzi ri: ‘Xewani!’ 17Yohane na Abixalomu, varhumiwa va n'wina, va ndzi tiserile papila ra n'wina ni ku hi vutisisa hi tlhelo ra timhaka leti ti nga eka rona. 18Ndzi tivisile hosi timhaka hinkwato leti yi faneleke ku ti tiva, kutani yi pfumerile ku mi pfuna hilaha yi swi kotaka hakona. 19Loko n'wina mi ya emahlweni hi ku tsakisa mfumo wa mina, ndzi ta ringeta ku mi endlela leswinene eminkarhini leyi
taka. 20Kutani ndzi lerisile varhumiwa va n'wina ni va mina ku ta ta burisana na n'wina mayelana ni timhaka leti ni vuxokoxoko bya tona. 21Salani! Papila leri ri tsariwa hi siku ra vu-24 ra n'hweti ya Diyokorinto ya lembe ra 148.”
Papila ra hosi eka Lisiya
22Kavaloko hosi Antiyoko Yupatoro a tsalela Lisiya papila leri nge: “Eka wena makwerhu Lisiya, mina hosi Antiyoko ndzi ri: ‘Xewani!’ 23Leswi tata wa mina a hundzukeke xikwembu, ndzi lava leswaku vanhu va mfumo wa mina va titirhela hinkwaswo swa vona hi ku rhula. 24Ndzi twile leswaku Vayuda va ala ku landza xileriso xa tata wa mina xa leswaku va fanele ku hanya Xigriki. Ndzi twile leswaku va lava ku hanya Xiyuda xa ka vona, kutani va kombela ku hlayisa mikhuva ya
